فهرست مطالب
فصلنامه علوم حدیث
سال بیست و هفتم شماره 4 (پیاپی 106، زمستان 1401)
- تاریخ انتشار: 1402/05/09
- تعداد عناوین: 10
-
-
صفحات 3-26آنچه در پی می آید تحلیل صوری روایتی مربوط به انهدام عزی است که بنابر آن، عزی، مهمترین خدای قریش، در هنگام انهدام به صورت زنی سیاه با موهای پریشان ظاهر شد و سپس توسط سربازان اسلام به قتل رسید. در این پژوهش تحریرهای چهارده گانه از این واقعه مورد بحث قرار می گیرند و مراحل سیر و تکامل آن ها در میان مسلمانان با رویکرد مورفولوژی دنبال می شود. بررسی تطورات طولی و عرضی رخ داده در این روایات نشان می دهند که چگونه یک گزارش ساده قرن اول در منابع مختلف اسلامی هویتی داستانی و تخیلی می یابد بگونه ای که از زبان مجازین به زبان حقیقت گراییده و بتی (سنگی یا چوبی) به موجودی انسانی و عینی، آن هم یا خصایص و صفاتی خاص، تبدیل می شود. واکاوی این تحریرها و تشخیص نقاط عطف آن ها، گرچه هیچ فایده فقهی یا دینی ندارد اما از آن جهت حایز اهمیت است که از عملکرد مسلمانان در مواجهه با الهگان مشرکان خبر می دهد و میزان دخالت عناصر بیرونی مخصوصا نفوذ باورهای مسیحیان در میان ایشان را آشکار می سازد.کلیدواژگان: مورفولوژی، تحلیل صوری، الهگان عربی، عزی، منابع متقدم اسلامی، الهه سیاه
-
صفحات 27-57
شناخت رسالت بنیادین اهل بیت (ع) در قبال قرآن بر پایه تحلیل آماری روایات تفسیری مسیله مقاله حاضر است. بررسی توصیفی تحلیلی جامعه آماری چهارده هزار روایات اهل بیت (ع) در نظر به قرآن حاکی از آن است که ایضاح لغوی و مفهومی عبارات قرآن هدف اولی و اصلی اهل بیت (ع) در تفسیر قرآن تلقی نمی شود؛ بلکه رویکردهای مهم اهل بیت (ع) در قبال قرآن به ترتیب فراوانی تفصیلی، تکمیلی تطبیق، و سپس تفسیر آیات است. چرا که ایشان در الویت سنجی نسبت به قرآن تفصیل آیات را محور روایات خود قرار داده، و در رتبه بعد تکمیل و تطبیق و بیان مصادیق نو از قرآن، به منظور تلاش آنان در روز آمد سازی آیات و معارف قرآن و گره زدن آیات با حوادث زمان خود بوده است. در اولویت بعدی، رویکرد تفسیری و بیان مفهومی آیات جای می گیرد. بنابراین اولویت اصلی رسالت اهل بیت (ع) اولویت تفصیلی و تطبیقی است و نه رسالت تفسیر از آیات قرآن.
کلیدواژگان: اولویت شناسی، رسالت، اهل بیت ع، تحلیل آماری -
صفحات 56-79
بسیاری از محدثان برای ملاقات با مشایخ و دریافت حدیث از ایشان به سفر می رفته اند. بررسی این سفرها می تواند سرنخی برای شناخت بهتر شخصیت محدثان باشد و بررسی شهرهایی که ایشان برای سفرهای خود گزیده اند، نیز می تواند ما را به داده های ارزشمندی درباره وضعیت آن شهرها در آن روزگار رهنمون سازد. در این مقاله، برای پاسخ به این مسیله که چه نکته هایی را می توان به طور عینی از سفرهای یک محدث استفاده نمود، سفرهای حدیثی ابوالمفضل شیبانی بررسی شده است. وی از محدثان نام آشنا در منابع فریقین بوده و سفرهای فراوانی به بسیاری از شهرهای جهان اسلام داشته است. در این مطالعه، با دقت در ویژگی های این شهرها، از قبیل: رواج علم حدیث در آن ها و اقبال دیگر محدثان به سفر به این شهرها و مذهب رایج در آن ها، روشن شده است که با تحلیل سفرهای ابوالمفضل می توان به قرینه های قابل توجهی درباره نکته های زیر دست یافت: علاقه فراوان وی به احادیث غریب، وجود گرایش های غیر امامی در وی، و پایین تر بودن سطح شهرهای غرب جهان اسلام نسبت به شرق در زمینه علم حدیث.
کلیدواژگان: سفرهای حدیثی، جغرافیای علم حدیث، ابوالمفضل شیبانی -
صفحات 80-97مفضل بن عمر یکی از راویان مهم عصر امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) و از اصحاب و یاران ایشان است که اختلاف رجالیان متقدم و متاخر در توثیق و تضعیف او، وی را به یکی از روات بحث برانگیز و مورد اختلاف در تاریخ حدیث شیعه تبدیل کرده است. ادعای گرایش و تمایل مفضل به ابوالخطاب و رهبری فرقه ای منشعب شده از جریان خطابیه به نام مفضلیه خطابیه، از جمله علل اصلی جرح و تضعیف او به شمار می آید. مقاله پیش رو صحت و سقم این ادعا را مورد بررسی قرار داده و با واکاوی و تحلیل برخی از روایات، اقوال متکلمان و ملل نویسان فریقین درباره مفضل و فرق منسوب به او یعنی مفضلیه خطابیه و مفضلیه موسویه، ابوالخطاب و جریان خطابیه به این نتیجه رهنمون شده است که این ادعا و اتهام از جهات گوناگون تاریخی و حدیثی غیر قابل پذیرش و مورد خدشه است.کلیدواژگان: مفضل بن عمر، مفضلیه خطابیه، ابوالخطاب، خطابیه
-
صفحات 98-119یحیی بن حبیب زیات از راویان مجهولی است که باوجود کمی روایاتش در منابع حدیثی ولی نقل هایش از امام رضا (ع) در مدح زراره و مفضل بن عمر، تعیین وضعیت رجالی اش را حایز اهمیت ساخته؛ که توجه و تضارب آراء عالمان درباره او از دوره قدما تا معاصران گویای آن است. این پژوهش با نقد، بررسی و رفع اشکالات دیدگاه ها درباره وی، به دنبال معلوم سازی وضعیت رجالی اوست. براساس روایتی در المحاسن اتحاد او و یحیی بن جندب زیات قابل اثبات است. از بررسی سه دیدگاه مجهول بودن، توثیق و مدح، مشخص گردید، مجهول بودنش باتوجه به روایت الکافی درباره اش، صحیح نیست. توثیق طبرسی به دلیل عدم قرابت زمانی با یحیی و توثیق مظاهری به علت خدشه پذیر بودن قاعده رجالی مورد استناد ایشان و عدم شمولیتش درباره وی، قابل قبول نیست. دیدگاه مدح یحیی نیز باتوجه به اشکالات متنی و سندی روایت الکافی، پذیرفتنی نبود اما در این مقاله، اشکالات مطرح شده، برطرف و مدح قریب به توثیق یحیی بن حبیب اثبات گردید.کلیدواژگان: یحیی بن حبیب، اعتبارسنجی، مجهول بودن، موثق بودن، ممدوح بودن
-
صفحات 120-145
شناخت تعارض اخبار و اختلاف روایات یکی از شاخه های فقه الحدیث است. شناخت اسباب اختلاف و راه علاج آن، در نزدیک شدن به صواب و حقیقت، بسیار موثر است. این نوشتار با هدف حل تعارض ابتدایی موجود میان احادیث نهی از سوگند و سوگندهای موجود در قرآن و احادیث، به روش توصیفی_تحلیلی انجام شده است و با عرضه روایات نهی از سوگند، به قرآن و سایر احادیث مرتبط بیان می دارد که آیات قرآن و احادیث نه تنها با روایات نهی از سوگند تعارضی ندارند، بلکه مبین و مخصص آن هستند. نهی در قرآن و روایات، مواردی چون سوگند بسیار، سوگند به جهت امور مادی و فریبکارانه، و استخفاف سوگند را دربرمی گیرد. روایات نهی بر کراهت حمل شده و سوگند بسیار و استخفاف سوگند را شامل می شود. در موارد ضرورت و اضطرار، برای کشف حقیقت، دفع ظلم، و پیشگیری از ضرر قابل توجه، سوگند جایز، بلکه لازم و ضروری است.
کلیدواژگان: تعارض روایات، حلف، یمین، نهی از سوگند، حکم فقهی -
صفحات 146-170
«خوتیر ینبل» خاورشناس هلندی در زمینه اصطلاحات بنیادی روایات اسلامی و تاریخ گذاری احادیث نظرات مهمی را بیان نموده به نحوی که اصطلاح شناسی او محور بررسی های فقه الحدیثی غربیان قرار گرفته است. در این پژوهش مصطلحات حدیث پژوهی وی با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، مورد تحلیل قرار گرفت و در پاسخ به این پرسش که عوامل موثر در شکل گیری رویکرد ویژه حدیث پژوهی خوتیرینبل چیست و اصطلاحات ابداعی وی از چه میزان کارآمدی برخوردار است؟ این نتیجه حاصل شد که عوامل شکل گیری رویکرد حدیثی او، خانواده شرق شناس ، سنت های خاورشناسان در مطالعات حدیثی از جمله روش تاریخ گذاری احادیث و نیز تاثیر برخی خاورشناسان و مسلمانان نواندیش است. ینبل با ابداع برخی اصطلاحات و به مدد ابزار دیداری به ترسیم شبکه اسناد حدیثی پرداخته و «طرق شیرجه ای» را شاهدی تاریخی برای شناخت خاستگاه حدیث می داند. طبق مفهوم سازی ینبل، این طرق، نمودی از رشد وارونه اسناد و بیانگر جعل حدیث است. در حالیکه در نظام حاکم بر اعتبارسنجی مسلمانان از اسناد، اگر چه تعدد طرق اطمینان صدور را افزایش می دهد اما مفرد بودن روایت به تنهایی موجب ضعف حدیث نمی شود. اصطلاح طرق شیرجه ای با اصطلاح «تدلیس» و طرق «متابع و شاهد» در میان مسلمانان ارتباط دارد.
کلیدواژگان: خوتیر ینبل، طرق شیرجه ای، حدیث مدلس، تدلیس، مصطلحات حدیثی، اعتبارسنجی -
صفحات 171-189دانش رجال، بر پاره ای از قواعد و اصول بنا شده که هر حدیث پژوهی پیش از ورود به ارزیابی اسناد روایات (نقد سندی) باید موضع خود را نسبت به آن ها مشخص کند. شیخ انصاری در تراث فقهی و اصولی خود بر طبق مبانی خود روایاتی را به لحاظ سند ارزیابی نموده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به مبانی رجالی شیخ انصاری پرداخته و به این نتیجه رسیده است که: شیخ انصاری در مقام عمل نشان داده که یک فقیه و حدیث پژوه به علم رجال نیاز دارد. ایشان به وثاقت اصحاب اجماع باور دارد و مبنای مشایخ ثقات را پذیرفته و روایت قمی ها از راوی را دلیل بر وثاقت وی می داند. شیخ انصاری کثرت نقل بزرگان از راوی، ترحم و ترضی، نقل شیخ مفید از راوی را دلیل بر توثیق راوی دانسته و بر این باور است که اگر راوی از مشایخ صدوق باشد، ثقه است.کلیدواژگان: رجال، مبانی رجالی، شیخ انصاری، توثیق
-
صفحات 189-211
برخی از اخبار"“من بلغ” " قاعده ی تسامح در ادله ی سنن استنباط کرده و برخی دیگر به دلیل عدم صحت این قاعده، اخبار مذکور را موضوعه دانسته اند. به نظر نگارندگان؛ غفلت از فضای صدور روایات “من بلغ”سبب نزاع در مفاد این اخبار شده است. اولین بار روایات “من بلغ” در شیعه از زبان صادقین (علیهم ا السلام) بیان شده است. در این زمان، اختلاف حدیث یکی ازگفتمان های جدی و مهم بود. از این رو؛ اخبار"“من بلغ” "به عنوان راهبردی از سوی صادقین (علیهم ا السلام) در آن عصر است؛ بدین معنا که با توجه به شدت اختلاف احادیث (شامل جعل و آسیب های حدیثی) در آن عصر ممکن است مردم به روایتی غیر صحیح عمل نموده باشند. در چنین شرایطی امام فرمودند که فرد پاداش عمل خود را دریافت خواهد نمود. از این رو؛ روایات مذکور تنها صبغه ی کلامی دارد. البته روایات "“من بلغ”" برای زمان های بعد از صادقین و تا زمان حاضر نیز کارایی لازم را دارد.
کلیدواژگان: اخبار من بلغ، تسامح در ادله ی سنن، جعل، اختلاف احادیث -
صفحات 212-230کتاب های تاریخی، منابع حدیثی و نیز کتاب های تراجم و برخی منابع رجالی از مصادر شناخت رفتار معصومین علیهم السلام هستند. اما علیرغم وجود گزارش های فراوان از سیره معصومان علیهم السلام ، کاربرد برخی سیره های رفتاری در زمان حاضر با چالش روبروست. مسیله اصلی چگونگی دستیابی به اصول ثابت در رفتار معصومین علیهم السلام است به گونه ای که برای همه زمان ها ومکان ها به کار آید. برای پاسخ به این مسیله ، از شیوه گردآوری روایات و تحلیل آن ها بهره برده ایم. یافته های پژوهش نشان می دهد که امکان دست یابی به اصول ثابت نزد همه پژوهشیان میسر نیست ولی با تاکید بر برخی معیارها ، می توان شیوه ای برای استخراج اصول ثابت رفتاری به دست آورد. تصریح معصومان به اصل بودن برخی رفتارها ، فراوانی رفتاردر طول مدت حضور معصومین ، اصول ثابت رفتاری در قرآن و سر انجام تبیین متن چهار معیاری است که بر پایه آن ها به اصول ثابت رفتاری معصوم دست می یازیم به گونه ای که می توان در هر زمان و مکانی ، رفتار پسندیده در عصر معصوم را بازآفرینی کرد.کلیدواژگان: رفتار معصوم، اصل ثابت، شیوه استخراج اصل
-
Pages 56-79
Many narrators have traveled to meet the masters and receive hadith from them. Examining these trips can lead us to a better understanding of the personality of the narrators, and valuable data about the situation of those cities at that time. In this article, in order to answer the question of what points can be used objectively from the travels of a narrator, the hadith travels of Abu al-Mufaddal al-Shaybani have been studied, who was one of the well-known narrators in the sources of the sects, and had many trips to many cities of the Islamic world. In this study, by carefully examining the characteristics of these cities, such as: the spread of the science of hadith in them and the desire of other narrators to travel to these cities and the common religion in them, it has become clear that by analyzing the travels of Abu al-Mufaddal, Significant evidence can be found for the following points: His great interest in strange hadiths, his non-Imamism (or at least his non-Imamic tendencies) and the lower level of cities in the western part of the Islamic world compared to the east in terms of Science of Hadith.
Keywords: Hadith Travels, Geography of Hadith Science, Abu al-Mufaddal al-Shaybani -
Pages 80-97Mufazzal b.Umar is one of the important narrators of Hadith at the time of Imam Sadiq and Imam Kazim (pease b upon them). Due to different views held about him among old and new Rejali Schools , he is known as a controversial figure. The opposing group maintained that he was a follower of abu al-Khattab and in fact that he was the leader of the Khattabiah Sect , known as Mufazzaliah - Khattabiah. The present author argues there truth fullness of this allegation based on research in Tradition , sayings of theologians and writers on Sects from both the Shi'ite and Sunni sides. He concludes that this allegation is not acceptable on the basis of both historical and Traditional sources.Keywords: Mufazzal b.Umar, Mufazzaliah - Khattabiah, abu al-Khattab, Khattabiah
-
Pages 98-119Yahya ibn Habib Ziyat is one of the unknown narrators who, despite his few narrations in hadith sources,but his quotations from Imam Reza (as) in praise of Zararah and Mufaddal ibn Umar, have made it important to determine the status of his rijals; Which is reflected in the attention and controversy of scholars about him from the ancient times to contemporaries. This study seeks to clarify his status by criticizing, examining and resolving the problems of views about him. According to a narration in Al-Mahasin, the union between him and Yahya ibn Jundab Ziyat is provable. Examining the three perspectives of anonymity, authentication and praise, it became clear that its anonymity is not correct according to Al-Kafi's narration about it. Tabarsi's authenticity is not acceptable due to the lack of temporal affinity with Yahya and the manifestation of manifestations due to the inviolability of the Rajali rule cited by him and his lack of inclusion about him. Yahya's view of praise was also not acceptable due to the textual flaws and the authenticity of Al-Kafi's narration, but in this article, the raised problems were eliminated and the praise, which was close to the authenticity of Yahya ibn Habib, was provedKeywords: Yahya bin Habib, validation, ignorance, authenticity, praise
-
Pages 120-145
Knowing the conflict of news and the controversy of narrations is one of the branches of jurisprudence of al-Hadith. Understanding the differences and ways to cure them is very effective in approaching the truth and truth. This paper has been done with the descriptive-analytical method with the aim of solving the initial conflict between the hadiths and the prohibition of swears in the Qur'an and hadith. By supplying the narrations with the prohibition of swearing, the Qur'an and other related hadiths, the Quranic verses and hadiths are not only contradictory to the narrations of the prohibition of oaths, but they are also experts in it. Prohibition in the Qur'an and narratives, swear a lot, swear allegiance for material and deceptive matters, and swear by God. The traditions of forbidding are carried away by ruthlessness and a great oath and swearing oath. In urgent and urgent cases, it is necessary and necessary to discover the truth, repel the cruelty, and prevent significant harm.
Keywords: Conflict, Prohibition, Oath, Quran, Hadith -
Pages 171-189
-
Pages 189-211
Some of my news inferred the rule of tolerance in the arguments of the Sunnah, and others falsified the news due to the inaccuracy of this rule.In the time of Imam Baqir (pbuh) the discourse of narrating hadith and in the time of Imam Sadegh (pbuh) the discourse of disputing hadith was one of the serious and important discourses. In the time of Imam Baqir (pbuh) the discourse of narrating hadith and in the time of Imam Sadegh (pbuh) the discourse of disputing hadith was one of the serious and important discourses. ...In such circumstances, the Imam said that the person has received the reward for his action. Therefore, the mentioned narrations have only a theological aspect and refer to the atmosphere of the truthful (pbuh) and forgery in the time of the Messenger of God (pbuh) and the custom of quoting the prophetic tradition in the time of the truthful (pbuh). Of course, my narrations have the necessary efficiency for the times after Sadeqin and until now
Keywords: My news is mature, Tolerance in the arguments of the Sunnah, fake, Difference of hadiths
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.