نشریه مطالعات نوین برنامه ریزی شهری در جهان
سال سوم شماره 2 (تابستان 1401)

امروزه ازدیاد جمعیت شهری و توسعه و گسترش شهرها، سبب افزایش تعداد و مدت زمان سفرهای شهری شده است. بنابراین توسعه شبکه ها و سیستم های جدید در صنعت حمل و نقل جهت جلوگیری از ترافیک های سنگین، دسترسی نامطلوب شهروندان، آلودگی های زیست محیطی و... در کلان شهری همانند تهران، امری اجتناب ناپذیر است. از اینرو در این تحقیق با مطالعه و بررسی پارامترهای موثر بر انتخاب سیستم حمل و نقل همگانی شهری بهینه مبتنی بر مهندسی ارزش تلاش شده است، مناسب ترین سیستم حمل و نقل شهری جهت توسعه پایدار ارایه گردد. در راستای اولویت بندی بین سیستم های حمل و نقل همگانی شهری مبتنی بر مهندسی ارزش ابتدا با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، در مطالعه ای جامع شاخص هایی اصلی همچون مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شناسایی شدند. سپس معیارهای اصلی در 4 دسته کلی (معیارهای مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) و همچنین 14 شاخص فرعی (سطح 2) در قالب پرسشنامه ای توزیع شده در بین خبرگان و کارشناسان حوزه مربوطه، طبقه بندی شدند. جهت اولویت بندی و امتیار دهی به معیارهای مورد بررسی از روش تحلیلی سلسله مراتبی (AHP) در نرم افزار Expert Choice استفاده گردید. نتایج حاصل از تحلیل معیارهای اصلی و فرعی جهت انتخاب سیستم حمل و نقل همگانی شهری از میان سیستم های پرکاربرد جابجایی درون شهری همچون اتوبوس یا BRT، تاکسی یا ون، مترو یا قطار شهری و تاکسی های اینترنتی نشان داد که استفاده از مترو یا قطار شهری به عنوان کارامدترین و موثرترین سیستم حمل و نقل همگانی شهری مطرح می باشد.

معماری پایدار ناشی از نیاز امروز انسان در مقابل پیامدهای نامناسب جهان صنعتی و مصرفی عصر حاضر است. حفظ و حراست از منابع طبیعی جهان، کاهش آلودگی هوا و سایر آلودگیهای محیطی، حفاظت ازلایه اوزن، بهداشت جسمی و روانی، آینده بشریت و... از موضوعاتی است که مطرح بوده و ضرورت آن روز به روز آشکارتر می شود. ساختمان های پایدار می تواند در کنترل مصرف انرژی و حفظ منابع طبیعی راهگشا باشند تجربه روزانه نشان می دهد که اقدامات مختلف برای حضور مناسب، به محیط های مختلفی نیاز دارند. فضای کودک امروز، مکانی است که کودکان در آن زندگی می کنند و بیشتر وقت خود را در آن می گذرانند. هدف این است که کودکان بتوانند به معنای کامل کلمه رشد کنند و یاد بگیرند، این محیط یادگیری، سازگار و متناسب با نیازها باشد. روند رشد انسان در دوران کودکی تاثیر زیادی در شخصیت آنها دارد، فعالیت به عنوان عامل اصلی رشد و یادگیری کودک فرایندی است که در ارتباط با فضا و محیط کودک باعث رشد همه جانبه او می شود. فضاهای مربوط به فعالیت کودک باید شرایط مناسبی برای رشد جسمی، روحی، عاطفی و اجتماعی او داشته باشد. همچنین روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای (استفاده از منابع مکتوب و اینترنت) انجام می شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهدکه سه اصل معماری پایدار اصل صرفه جویی در مصرف منابع و طراحی بر اساس چرخه حیات و طراحی انسانی قابل بررسی است.

باتوجه به این که روانشناسی محیط در رفتار کارمندان ادارات تاثیرگذار است بررسی فاکتورهای اساسی بهینه-سازی محیط اطراف می تواند در بازدهی تاثیر بگذارد. معماران امروزه توجه ویژه ای به شناخت روانشناسانه رفتارهای انسان دارند، به دلیل این که این رفتارها با محیط کالبدی ارتباط تنگاتنگی دارد. محیط، به عنوان بستر فعالیت و زندگی انسان است و تاثیر شرایط محیطی بر انسان، اجتناب ناپذیر است. محیط بر کارمندان اثر می-گذارد و کارمندان برروی محیط تاثیر دارند. علی رغم اهمیت این موضوع، آنچه معمولا در زندگی مدرن و ساختمان سازی و صنعتی شدن، فراموش می شود، عدم توجه به تاثیر شرایط محیطی بر روان و خلق وخوی انسان ها می باشد، که در بعضی موارد بسیار نگران کننده می باشند. لازم به ذکر است شرایط محیطی نامناسب یکی از عوامل ایجاد استرس اضطراب و عصبیت در محیط کار می شود. هدف پژوهش شناسایی فاکتورهای اساسی روانشناسی محیط موثر برکارکنان می باشد. این پژوهش به روش مروری و تفسیری کار شده است و ابزار مطالعه کتابخانه ای می باشد. با هدف بررسی تاثیر عوامل روانشناسی معماری محیط بر روی عملرد کارکنان انجام شده است. که در نهایت مطالعه نمونه های بررسی شده راهکارهایی برای ارتقاء محیط برای افزایش رضایت کامندان ارایه شده است .

با تحولات وسیع عصرحاضر، بحرانهایی در رابطه با مناسبات بین انسان و مکانهای مختلف، ارزشهای اجتماعی و روابط جمعی ایجاد شده است. جایگزینی ارزشهای مبادله ای به جای ارزشهای هدفمند و پایدار نشان دهنده نحوه ارتباطات نوین است. وابستگی انسان به مکان کاهش یافته و مکان بدون هویت و ارزش آفرین و خاطره انگیز شده است و یکسانی و یکنواختی با کمرنگ شدن ارزشها و هویتها عمومیت پیدا کرده است. عادت، تکرار و روزمرگی ازانسان موجودی عادت پیشه ساخته که به سرعت درشرایط محیطی و اقلیمی شمال منطقه تنکابن خودعادت کرده و تادرایده پردازی وخلق تفکرانسان نوعی بی ارزشی به وجودمی آیدکه،دراین تحقیق طراحی تالارشهر تنکابن با رویکردارتقای مشارکت اجتماعی یادآورتمدنها و اندیشه های فرهنگی شهرتنکابن، با تکیه بر3 مولفه اصلی (پایداری اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی، تعاملات اجتماعی)، همانطورکه می دانیم موضوع اصلی تحقیق طراحی تالارشهرتنکابن با رویکرد مشارکت اجتماعی می باشد و به دنبال احتمالات و فرضیات نهایی با توجه به اهداف تحقیق (بررسی مولفه های ارتقاء مشارکت اجتماعی درطراحی تالارشهرتنکابن، به وجود آوردن فضایی برای همبستگی بیشتر شهروندان، طراحی فضایی که به مخاطب حس تعلق به فضا را القاء کند) ومولفه های یادشده می خواهیم به2سوالات (چه مولفه هایی می توانند باعث افزایش ارتقاء مشارکت اجتماعی درطراحی تالارشهر تنکابن شوند؟ و چگونه مولفه های طراحی معماری می تواند درطراحی تالارشهرتنکابن تاثیرگذار باشند؟) در این تحقیق پاسخ بدهیم که براین اساس می توانیم طبق فرضیات تحقیق (به نظرمی رسد مولفه های (تعاملات اجتماعی،احساس تعلق اجتماعی، پایداری اجتماعی) می توانند باعث افزایش ارتقاء مشارکت اجتماعی درراستای طراحی تالارشهرتنکابن شوند، به نظرمی رسد تاثیر مولفه امنیت و حفاظت درشهربیشترازمولفه های مسیولیت پذیری وتصمیم-گیری،عملکرد مشارکت شهروندان می تواننددرطراحی تالارشهرتنکابن تاثیرگذار باشند) که با روش تحقیق کیفی و کمی درقالب پرسشنامه ای طراحی وتدوین شده و بین 100 نفر توزیع شده و ازطریق نرم افزارSpss مورد ارزیابی وتجزیه وتحلیل قرارگرفته است.نتایج حاصل ازآزمون فریدمن وسوالات پرسشنامه،تمرکزطراحی بر ایجادمرکزی جلب رضایت شهروندان ازخدمات شهری دراین روابط استوار خواهد بود.با توجه به نیازهای شهروندان و به وجود آوردن فضاهایی برای همبستگی بیشتر وحس تعلق به فضا درتالارشهرتنکابن متغیرامنیت و حفاظت درشهر (رضایت شهروندان) ازاهمیت بیشتری نسبت به بقیه متغیرهای دیگر برخوردار است.

در این مقاله خصوصیات معماری دوره پهلوی دوم، تزیینات و المان های بکارگرفته در نماهای آن ها به صورت اجمالی تشریح و تنوع مصالح بکار رفته بررسی می گردد. قابل ذکر است که استان گیلان به دلیل شرایط اقلیمی، دارای بافت شهری باز است. هدف از نگارش این مقاله بررسی نماهای معماری گیلان به ویژه فومن است. از یافته های این پژوهش می توان به تاثیر معماری دوره پهلوی دوم بر نماهای شهرستان فومن اشاره کرد. این پژوهش با روش اسنادی-میدانی و شیوه توصیفی-تحلیلی کوشیده است عناصر و ویژگی های معماری این دوره از تاریخ ایران در شهر فومن را شرح دهد.

احساس آرامش و رضایت در یک مکان به نحوه ارتباط انسان با آن محیط فیزیکی وابسته است. نقش تاثیرگذار محیط در سلامت روان و روحیه انسان مسیله ای غیرقابل انکار است. استرس از شاخصه های سلامت روان است که در فضاهای اموزشی بسیار احساس می شود. از آنجایی که دوران کودکی به جهت نقش مهمی که در سرنوشت زندگی فرد می گذارد، طراحی محیطی ایده ال و مناسب، می تواند درکاهش استرس و نگرانی کودک واینده او کمک شایانی کند. مهدکودک ها به عنوان فضایی برای جامعه پذیری، رشد، تعلیم و تربیت کودکان همواره حایز اهمیت می باشند، از این حیث، این پژوهش که از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد با مطالعه اسنادی و کتابخانه ای این نتیجه حاصل شده است که؛ عوامل محیطی از جمله رنگ ، نور ، فرم، بافت، شکل و عناصر طبیعی تاثیر زیادی در طراحی مهدکودک ها دارد.

در عصر حاضر صنعتی سازی بعنوان یکی از عوامل مهم در طراحی و استفاده از فن آوری های جدید ساخت وساز نقش ایفا می کند استفاده از صنعتی سازی و همچنین به کار بردن مصالح و تکنولوژی نوین از جمله مواردی است که باعث ایجاد عواملی منجمله کاهش مصرف انرژی، سرعت زمان ساخت و ساز و کاهش هزینه های اقتصادی می شود .تکنولوژی و دگرگونی مصالح نوین در فضاهای معماری ، پیش ساختگی و طراحی مدولار، همگی باعث ، کاهش هزینه های ساخت و ساز می گردد همچنین با پیشرفت علم و تکنولوژی، روش های نوینی برای ساخت و ساز و بر طرف نمودن نیازانسان ها به ایجاد سر پناه یا مسکن به وجود آمده است از این جهت عبور کردن از روش های سنتی و استفاده گسترده از تکنولوژی های نوین ساخت را امری واجب و ضروری کرده است. گستردگی تکنولوژی های نوین ساخت امکان طراحی و اجراو ساخت و ساز، با در نظر گرفتن صنعتی سازی می توانداز جمله راهکار های مطلوب در جهت رسیدن به مسکن مطلوب و پایدار باشد . ابزار گردآوری اطلاعات پژوهش حاضر مبتنی بر روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی می باشد. نتایج این تحقیق بیانگر نقش و اهمیت استفاده از تکنولوژی های نوین ساخت و صنعتی سازی درساخت و ساز و تولید مسکن در کشور می باشد .

مقصود از پژوهش حاضر، ارایه چارچوبی برای طراحی مرکز فرهنگی و هنری با رویکرد افزایش تعاملات اجتماعی و جذب گردشگر با تکیه بر تاریخ همدان می باشد. با توجه به اینکه فرهنگ مجموعه پیچیده ای است که در بر گیرنده ، دانستنیها ، اعتقادات ، هنرها و اخلاقیات، قوانین ،عادات و هر گونه توانایی است که به وسیله انسان به عنوان عضو جامعه کسب می شود و مرکز فرهنگی و هنری مکانی است که در آن یک یا چند نهاد فرهنگی فعالیت دارند. در فرهنگسرا معمولا شرایطی برای آموزش امور گوناگون فرهنگی و اجتماعی و همچنین آموزش پیشه ها و هنرهای گوناگون مانند نگارکری ،کوزه گری، گرافیک ،دوزندگی و...فراهم می گردد. در این پژوهش از روش کتابخانه ای و اسنادی استفاده شده است. سپس با استفاده از بررسی منابع، مولفه های مرکز فرهنگی و هنری با رویکرد افزایش تعاملات اجتماعی و جذب گردشگر با تاکید بر تاریخ غنی همدان استخراج گردیده است. با توجه به اقلیم استان همدان و اهمیت گردشگری و تاریخی آن رهنمودهایی برای طراحی مرکز فرهنگی و هنری ارایه گردیده است.

با توجه به افزایش روزافزون جمعیت در دهه های گذشته به دلایل مالی، فرهنگی و فناوری تقاضا برای ساختمان های بلند افزایش یافته است.این سازه های باریک و بلند در برابر ارتعاشات ناشی از باد انعطاف پذیرتر و آسیب پذیرتر هستند.همچنین سرعت باد به شکل تصاعدی با افزایش ارتفاع، افزایش می یابد که منجر به بارگذاری نیروی باد بزرگ تر در سطوح بالاتر می شود. در حالت کلی در ساختمان بلند در مواجهه با نیروی باد سه نوع حرکت، حرکت در امتداد وزش باد، عمود بر امتداد وزش باد و حرکت چرخشی رخ می دهد بنابراین تثبیت سازه مخصوصا در طبقات بالا به خطر می افتد. براساس مطالعات اگر شکل ساختمان به طور مناسب اصلاح شود، بارهای باد به شکل قابل توجهی کاهش می یابد. در این تحقیق در ابتدا به تعریف ساختمان بلند مرتبه و انواع باد می پردازیم سپس فرم های آیرودینامیکی و تکنیک های اصلاحی که بر اثر شدت باد بر ساختمان موثر هستند، بررسی خواهیم کرد.