مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی
پیاپی 54 (دی 1402)

ننظام جمهوری اسلامی نظام زمینه ساز ظهور به شمار می رود و آرزوی غایی آن رسیدن به ظهور منجی بشریت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) است. خانواده یکی از مهم ترین ارکان جامعه اسلامی و نظام اجتماعی است. خانواده اولین سنگ بنای اجتماع است و هر اندازه این بنا محکم باشد، جامعه استوار خواهد بود. آمادگی برای ظهور حکومت مهدوی نیازمند جذب نیرو و تعلیم تربیت آن هاست. در واقع نظام خانواده محوری ترین عامل در زمینه سازی ظهور به شمار می آید. مهم ترین رکن زمینه سازی برای ظهور و تغییر جامعه به سمت آمادگی برای ظهور حجت الهی، توجه به عوامل فرهنگی، اهتمام به رشد، توسعه و ارتقای شخصیت انسان ها و تعلیم و تربیت مهدوی است. مقاله ای از احسانی، محمد، زمینه سازی تربیتی مهدویت و عبدالهی، ابراهیم، نهادینه های آموزه های مهدوی در کودکان نگاشته شده است؛ و پژوهش حاضر، به بررسی ضرورت تربیت مهدوی کودکان با تاکید بر نقش خانواده در تربیت نسل منتظر و درنهایت، ایجاد آمادگی و زمینه سازی بستر مناسب برای ظهور منجی بشریت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) تبیین شده است. نوشتار پیش رو به شیوه کتابخانه ای و با روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از روش مصاحبه با خانواده ها و فیش برداری انجام یافته و درنهایت راهکارهایی روشمند را جهت تحقق باورهای کودکان، در مورد زمینه سازی ظهور ارایه نموده است.

از مکاتب مشهور لذت گرایی، لذت‏گرایی شخصی محدود و فایده گرایی است. مکتب فایده گرایی شکل تکامل یافته و پیشرفته مکتب اپیکوریان است. در هر دو مکتب لذت و ارتقاء آن اهمیت دارد. موسسان این مکاتب، اپیکور (Epecurus) و جرمی بنتام (Jeremy Bentham) می باشند. این دو تن، در مباحث لذت گرایی، لذات را سنجش کرده و معیارهایی را مشخص کرده اند که به فرمول لذت سنج معروف شده است. در این نوشتار، آراء اپیکور و بنتام؛ تبیین، بررسی، مقایسه، و نقد شده است. گرچه در کتاب های مربوط به فلسفه اخلاق نظریات مربوط به لذت گرایی، و همچنین فرمول لذت سنج بررسی شده است اما تاکنون نوشته ای که به طور اختصاصی به مقایسه و نقد سنجش لذات از دیدگاه دو شخصیت مذکور بپردازد، نگاشته نشده است. در این مقاله، به مناسبت آراء آریستیپوس (Aristippus / 435350ق.م) و جان استوارت میل (18061873م / John Stuart Mill) نیز بررسی شده است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و از روش تبیینی تحلیلی نقلی، اطلاعات پردازش شده است. تمامی ارجاعات و استنادات به روش درون متنی / APA می باشد. مباحث مطرح در مقاله حاضر در ضمن پنج بخش ذکر می شود: 1. سنجش لذات از منظر فلاسفه؛ 2. تبیین و بررسی فرمول لذت سنج اپیکور؛ 3. تبیین و بررسی فرمول لذت سنج جرمی بنتام؛ 4. مقایسه و سنجش فرمول لذت سنج اپیکور و جرمی بنتام؛ 5. نقد فرمول لذت سنج اپیکور و جرمی بنتام.

ترویج فرهنگ اقامه نماز به عنوان بخشی از شریعت مطرح است و در قرآن کریم، این ضرورت، نقش پررنگ تری پیدا می کند. یکی از بسترهای بسیار مهم در رابطه با ترویج فرهنگ نماز در بین نسل جوان، دانشگاه ها هستند که می توانند نقش بسیار مهمی در ترویج فرهنگ نماز در جامعه ایفا کنند. هدف نوشتار حاضر، بررسی جایگاه دانشگاه در ترویج فرهنگ نماز در بین نسل جوان و روش تحقیق آن به شیوه مطالعالعه کتابخانه ای و مرور منابع مکتوب است. نتایج نشان می دهد که اساتید و مدیران دانشگاه ها، نقش بسیار مهمی در ترویج فرهنگ نماز در نسل جوان دارند. آن ها می توانند به عنوان نمونه های الگو برای دانشجویان عمل کرده و با ارایه مثال های موفقی از عمل به نماز، تشویق و الهام بخشی برای دانشجویان باشند؛ دانشگاه ها می توانند با ایجاد فضاهایی برای عبادت و نماز، این عمل را ترویج کنند؛ برگزاری نماز جماعت و گرامی داشت ایام مذهبی و مراسم دینی، می تواند به عنوان یک فرصت برای آشنایی دانشجویان با فرهنگ نماز و ارتباط با کسانی که به این فرهنگ عمل می کنند، مورد استفاده قرار گیرد.

ادبیات یکی از گونه های هنر است و کلمات، مصالح و موادی هستند که شاعر و نویسنده با بهره گیری از عواطف و تخیلات خویش آن ها را به کار می گیرد و اثری ادبی و هنری پدید می آورد. در آثار ادبی، نویسنده و شاعر می کوشد اندیشه ها و عواطف خویش را در قالب مناسب ترین و زیباترین جملات و عبارات بیان کند. این آثار همان گفته ها و نوشته هایی هستند که مردم در طول تاریخ آن ها را شایسته ی نگهداری می دانند و از خواندن و شنیدنشان لذت می برند. شیوه بیان مفاهیم ومعانی که در ضمن بیان تمثیل ها و حکایت ها و داستان ها وبراساس تداعی معانی شکل می گیرد و به پیش می رود، جان و چهره ای دریا وار و پرشور وسرشار از حیات به مثنوی بخشیده است. به نظر می رسد که مولوی در مثنوی، سخن را هشیارانه و به قصد بیان مفاهیمی مشخص در طرحی اجمالی و از پیش اندیشیده آغاز می کند؛ اما پیش از اینکه معنی مورد نظر را بعینه آورد، تراکم معانی و مفاهیم ناشی از تداعی ها، او را ازخط سیر مورد نظر جدا می کند و با خویش می برد.

هرگاه یکی از ارکان اساسی عقد تحقق نیابد باید آن را باطل شمرد زیرا در چنین حالتی هیچ پدیده حقوقی به وجود نیامده است. عقد بیع باطل فاقد هر گونه آثار حقوقی است و طرفین معامله مالک مبیع یا ثمن نخواهند شد و در صورت قبض ،ضامن مالی هستند که در اختیار گرقته اند.در عقد بیع فاسد قابض همچنانکه ضامن عین است ضامن منافع آن نیز می باشدو طرفین نسبت به کلیه خسارات قانونی و همچنین در قبال اشخاص ثالث مسوولند. فسخ پایان دادن به قرارداد به وسیله یکی از خیارات می باشد. فسخ موجب می شود که عقد از زمان انشای فسخ منحل گردد و آثار آن قطع شود و به هیچ وجه تاثیری در وضعیت و آثار عقد نسبت به زمان گذشته ندارد. به این ترتیب عقد قابل فسخ، یک عقد صحیح و واجد تمام شرایط لازم و قانونی است و آثار حقوقی آن تنها پس از فسخ از بین می رود، در صورتی که عقد باطل، هیچ گاه وجود پیدا نمی کند و در هیچ زمان اثر حقوقی ندارد.

کنوانسیون بیع بین المللی کالا در صورت نقض عهد از طرف فروشنده، حقوق و ضمانت اجراهایی را برای خریدار در نظر گرفته است. در جایی که فروشنده تعهدات خود را کلا انجام نداده باشد خریدار می تواند او را ملزم به انجام تعهد بکند. در فرضی که فروشنده تعهد خود را انجام داده ولی کالای غیر منطبقی تحویل داده است خریدار می تواند، در صورت نقض اساسی فروشنده، درخواست کالای جایگزین بکند یا در صورت معقول بودن، تعمیر کالاها را خواستار شود یا در جایی که از جیران ضرر توسط فروشنده ناامید شد، از ثمن معامله بکاهد. ضمانت اجرای بعدی فسخ قرارداد می باشد که در دو صورت قابل تحقق است اول، نقض اساسی توسط فروشنده و دوم، انقضای مهلت اضافی که خریدار به فروشنده داده است. در حقوق ایران به جز موضوع درخواست تعمیر کالا- که به سختی در حقوق ایران قابل اثبات می باشد- سایر حقوق و ضمانت اجراهای فوق برای خریدار وجود دارد ولی اصل مطلب آن است که شرایط لازم برای توسل خریدار به این ضمانت اجراها در حقوق ایران متفاوت با کنوانسیون می باشد. در حقوق ایران اصولا با توجه به نوع مبیع (عین معین یا کلی) ضمانت اجراها متفاوت می شود. یا فرضا فسخ قرارداد به سادگی و در موارد بسیاری قابل تحقق است که این مواضع در عرصه تجارت بین الملل مورد پذیرش نیست.

پژوهش حاضر ،بررسی میزان توجه به تقویت بنیان خانواده ها در کتب درسی دوره متوسطه می باشدبه همین منظور به تجزیه و تحلیل کتب درسی دوره متوسطه پرداخته شده است . جامعه مورد نظر در این تحقیق عبارت انداز : تمامی کتابهای دوره متوسطه اما نمونه مورد نظر 6 کتاب (دین وزندگی اول ،دوم ، سوم دبیرستان و دین و زندگی پیش دانشگاهی، اجتماعی اول دبیرستان و جامعه شناسی دوم دبیرستان) انتخاب گردیده است. چون در این کتابها به تقویت بنیان خانواده توجه شده است.

نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیده است. ابزار گرد آوری اطلاعات نیز با استفاده ازتحلیل محتوای کتب های مورد نظر جمع آوری شده است. بدین صورت که تقویت بنیان خانواده به دو عوامل بیرونی خانواده که شامل (فرهنگ و محیط اجتماعی،اقتصاد جامعه،خانواده های طرفین) و عوامل درونی خانواده که شامل (توجه به جایگاه خانواده، مساله سرپرستی خانواده،تثبیت نقشها، محبت زن و شوهر) بود تقسیم بندی شده است و سپس فراوانی مورد نظرو درصد فراوانی هر یک از مقوله ها محاسبه گردیده است.

در پایان نتایجی که از تحقیق بدست آمده است بدین صورت بوده است ؛که کتب درسی دوره متوسطه به عواملی که باعث تقویت بنیان خانواده می شود خیلی کم توجه کرده است.

دوران خلافت عباسی در تمدن اسلامی به لحاظ کشور داری و سیاسی از اعتبار و ارزش خاصی برخوردار است. این دوران یکی از طولانی ترین دوران های سلسله حکومت های اسلامی است. در میان مسلمانان یکی از دولت هایی که دارای بیشترین وسعت قلمرو است حکومت عباسی است. هر چند در بیشتر عمر این حکومت خلفا از قدرت چندانی برخوردار نبودند، و امرا وسلاطین به نام آنان حکومت می کردند. در این میان شیعیان که قشر فرهیخته جامعه بودند در اداره ی حکومت پهناور عباسی سهمی وافر داشتند. در عصر اول عباسی دولتمردان شیعی زیادی زمام امور را به دست گرفته از جمله خاندان یعقوبی، آل یقطین، خاندان بزیع، ابوعبدالله شریک بن عبدالله نخعی، از فقهای برجسته شیعی بود که در عصر اول عباسی در زمان حکومت مهدی عباسی متصدی منصب قضاوت در کوفه شد وی در دوران خلافت منصور دوانیقی، دومین خلیفه عباسی به قضاوت اهواز منصوب گردید، نخعی نسبت به امام علی (ع) و خاندان اهل بیت علیهم السلام ارادت فراوان و نسبت به بنی امیه بغض فراوانی داشت، او به هوشمندی مشهور بود و در قضاوت عدالت می ورزید. این مقاله که با عنوان نقش شیعیان در قضاء در عصر اول عباسی (132–232ه) نوشته شده گامی است در جهت شناسایی نقش شیعیان در دستگاه قضاء که در خلافت عباسی حضور داشته و تاثیری که می توانستند در بسط عدالت در جامعه و اندیشه عدالت و عدالت خواهی داشته باشند. با این اهمیت که غالبا بررسی های تاریخی و نوشته های مورخان با محوریت اهل سنت صورت گرفته و به موجودیت تشیع کمتر توجه شده است. این پژوهش برآن است که با روش تاریخی و بررسی اسناد و مدارک بجای مانده در منابع تاریخی و حدیثی و فقهی، نقش شیعیان در دستگاه قضا را در عصر اول عباسی مورد بررسی قرار دهد.