نشریه رویش در آموزش علوم پزشکی
پیاپی 20 (زمستان 1399)

هدف این مقاله استفاده از روش بازی سازی تیمی و رقابتی به صورت الکترونیک در آموزش درس استرابیسم به رزیدنت های سال دوم چشم پزشکی بود. در این مطالعه 22 رزیدنت به 11 گروه دو نفره تقسیم شدند. مسابقات به صورت تک حذفی و مجازی با نرم افزار زوم برگزار شد. در مرحله اول سوالات در قالب موارد بالینی مطرح شده قبلی بود. هر گروه 5 سناریو مطرح می کردند و در صورت عدم پاسخ گروه مقابل، در زمان تعیین شده تماشاچیان به سوال جواب می دادند. سپس در مورد سناریوها بحث می شد. در مرحله دوم سوالات به صورت عکس و فیلم بیماران بود که توسط خود رزیدنت ها از بیماران خودشان و یا از اینترنت تهیه می شد. در مرحله سوم یا نهایی تصاویر و فیلم های بیماران از دو درس چشم پزشکی کودکان و استرابیسم تهیه شد. در نظرسنجی به عمل آمده 91 درصد شرکت کنندگان در مورد این روش رضایت بسیار زیاد/ زیاد داشتند. 77 درصد آن ها این روش آموزشی را به روش های دیگر آموزشی از جمله بحث مبتنی بر مورد ترجیح می دادند. در نتیجه روش بازی سازی تیمی و رقابتی می تواند در یادگیری دروس مشکل بالینی مانند درس استرابیسم موثر باشد. در دوران پاندمی کرونا انجام این روش بصورت الکترونیک میسر است.

آموزش مجازی از طریق وبینارهای آنلاین بسیاری از محدودیت های آموزش سنتی را نداشته و مزایا و ویژگی های خاص خود را دارد. در کنار عدم محدودیت زمانی و مکانی، صرفه جویی در زمان و هزینه، ایجاد شرایط آموزشی و امکانات یکسان و توانایی استفاده تمامی افراد مخاطب(بسته به گروه هدف)، آموزش مجازی می تواند بر یادگیری موثر نیز تاثیر گذارد. پس از شروع پاندمی کووید و ضرورت دوری از تجمعات، درصدد برگزاری این جلسات به صورت مجازی برآمدیم. طی سال 1399، 239 جلسه گزارش صبحگاهی و 18 جلسه پیگیری بیماران، جمعا در مدت 257 ساعت به صورت جلسات مجازی همزمان برگزار شده است. 26 نفر از اعضای هیات علمی به عنوان شورای اداره جلسات همکاری داشته اند و جمعا 47210 نفر و به صورت میانگین 190 نفر در هر جلسه گزارش صبحگاهی و 100 نفر در جلسات پیگیری بیماران حضور داشته اند. در مقایسه با جلسات حضوری، تعداد شرکت کنندگان از حدود 70 نفر به میانگین 190 نفر رسید که از اقصی نقاط کشور و تخصص های گوناگون در جلسات حضور داشتند که مسلما موجب بار علمی و آموزشی بیشتر جلسات شده است. علت موفقیت جلسات را می توان در اطلاع رسانی مناسب، امکان تعامل دو طرفه از طریق امکان صحبت، چت و ارتباط تصویری دانست. به علاوه ارتباط بین مراکز و رشته های مختلف فراهم شده است.

شناخت معیارهای اتنخاب یک استاد برتر آموزشی علاوه بر این که به اساتید در جهت ارتقاء کیفیت آموزشی کمک می نماید، به مدیران نیز در جهت طراحی دوره های توانمندسازی و نهایتا شناسایی و تقدیر از اساتید برتر کمک کننده است. در این مطالعه مروری که با هدف تعیین معیارهای استاد برتر آموزشی انجام شد، علاوه بر جستجو در پایگاه های داده و موتورهای جستجو با استفاده از کلیدواژه های مرتبط، معیارهای استاد برجسته آموزشی در 22 دانشگاه از طریق سایت آن ها مورد بررسی قرار گرفت. تجربه تدریس، حسن شهرت، تعهد، بکارگیری اصول یاددهی-یادگیری، نحوه تعامل با دانشجویان و همکاران، روش های ارزیابی دانشجو و الگوی رفتاری بودن از مهم ترین معیارهای انتخاب استاد برتر آموزشی بود. انتظار می رود که کاندیدای استاد برتر آموزشی، عملکردی فراتر از معمول در فعالیت های آموزشی و برنامه هایی که منجر به افزایش یادگیری دانشجویان می گردد، داشته باشد.

هوش اخلاقی عبارت است از توانایی ایجاد تمایز بین درست و غلط بر اساس اصول جهان شمول تعریف شده. این نوع هوش، در محیط جهانی مدرن کنونی می تواند به مثابه نوعی جهت یاب برای اقدامات عمل نماید. در واقع، این هوش تمام انواع دیگر هوش انسان را در جهت انجام کارهای ارزشمند هدایت می کند. پژوهش حاضر با عنوان رابطه هوش اخلاقی و پرخاشگری در دانشجویان پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم طراحی گردید. این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی و مقطعی می باشد که به منظور تعیین رابطه بین هوش اخلاقی با پرخاشگری در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1393 انجام گرفته است. جامعه آماری کلیه دانشجویان رشته های پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم بودند که به روش سرشماری تمامی آن ها وارد مطالعه شدند.  برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد که شامل پرسشنامه ویژگی های دموگرافیک شرکت کنندگان در پژوهش، پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کیل و پرسشنامه پرخاشگری باس و پری بود.

با تغییر روند برگزاری کلاس های دانشگاه به علت شیوع بیماری کرونا و الزام به ارایه آموزش به دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی بر طبق تقویم کلاسی دانشگاه و با در نظر گرفتن طرح دوره های دروس، آموزش مجازی به عنوان مناسب ترین راه حل موجود در شرایط فعلی در پیش گرفته شد. بدون شک در هر فرایند آموزشی، ارزشیابی کیفیت اجرای برنامه آموزشی به عنوان جز جدایی ناپذیر از چرخه آموزش لحاظ می شود. بر طبق بررسی های صورت گرفته مشخص شد که علی رغم فعالیت هایی که به صورت پراکنده از سوی اساتید و دانشجویان در دانشکده های گوناگون برای ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی انجام می گرفت، اما ساختار و نظام ارزشیابی مشخصی بکار گرفته نمی شد. از این رو معاونت آموزشی دانشگاه با هدف پاسخگویی به ذی نفعان مختلف، برنامه ریزی جهت ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی را به شکل تکوینی و تراکمی در نظر گرفت. قاعدتا استفاده از ابزار استاندارد برای ارزشیابی برنامه های آموزشی، یک مرحله اساسی در دستیابی به نتایج قابل استفاده است. برای دستیابی به این اهداف سه پرسشنامه مشتمل بر «پرسشنامه نظرخواهی از دانشجویان در خصوص کیفیت دوره آموزش مجازی»، «پرسشنامه ارزشیابی عملکرد اساتید در تدریس مجازی از منظر دانشجویان» و «پرسشنامه نظرخواهی از اساتید در خصوص تدریس مجازی» طراحی و روانسنجی شد.

آموزش بالینی قلب آموزش پرستاری است. دانشجویان کارشناس پرستاری به صورت چرخشی در واحدهای بالینی مختلف از جمله مراقبت پرستاری کودکان با اصول مراقبت از نوزدان، کودکان و خانواده آشنا می شوند. ویژگی های خاص محیط های بالینی نوزادان و کودکان می تواند تجارب مختلفی برای دانشجویان کارشناس پرستاری در برداشته باشد. از این رو یک مطالعه مرور نقلی کوتاه برای شناسایی شایع ترین چالش های دانشجویان پرستاری در واحد بالینی مراقبت پرستاری کودکان انجام شد و نتایج در هفت محور مورد بحث قرار گرفت.

یکی از راهکارهای موجود در زمینه ارتقاء کیفیت برنامه آموزشی، ایجاد نظام جامع و کارآمد ارزیابی متناسب با ویژگی ها، شرایط و زمینه خاص نظام مند به منظور آگاهی از وضعیت موجود و بهبود و ارتقای آن است. ایجاد این نظام کارآمد می تواند به کارآمدتر کردن نظام آموزشی و شفاف ساختن فعالیت های آن بیانجامد. از سوی دیگر با استفاده از اطلاعات حاصل از ارزیابی می توان اطمینان لازم را در خصوص میزان تحقق رسالت و اهداف نظام به دست آورد. این مقوله به ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی به دلیل تعدد رشته / مقطع و پیچیده تر بودن فرایند آموزش اهمیت بیشتری پیدا می کند. این مطالعه با هدف تبیین تجربه معاونت تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در تدوین، اجرا و استقرار نظام ارزشیابی در سطح گروه های آموزشی علوم پایه انجام شده است.

مقالات تفسیری، از مقالاتی است که در دهه های اخیر به انواع مقالات اضافه شده است و با استقبال زیادی مواجه شده است. مقالات تفسیری گاهی می تواند همانند یک مقاله اصیل کوتاه نوشته شود که در آن درباره یک مقاله یا کتاب تازه منتشر شده یا یک موضوع حرف ه ای روز اظهار نظر می شود. نظر به ماهیت مقالات آموزش پزشکی و اهمیت مقالات تفسیری در این حوزه، در مقاله حاضر به ماهیت و چگونگی نگارش آن در آموزش پزشکی پرداخته شده است.