مجله علوم و فنون هسته ای
سال بیست و پنجم شماره 3 (پیاپی 35، پاییز 1384)

به منظور بررسی حفاظت متقابل مواد غذایی که با هم پرتودهی می شوند، تحقیقات تجربی لازم برای بررسی اثرهای واقعی پرتو بر روی هر دسته از ترکیبات موجود در این مواد غذایی فرموله شده ضروری است. در این کار پژوهشی به بررسی اثر پرتوهای گاما بر روی تعدادی از اسیدهای چرب موجود در چربی غذای کودک پرداخته شده و با تغییرات اسیدهای چرب مواد غذایی کامل مقایسه شده است. پرتودهی به وسیله دستگاه گاما سل 220 با دزهای 0/5، 1/5، 6، 10، 15، 30، 45 کیلوگری در دمای اتاق و در مجاورت هوا به عمل آمد و بعد از پرتودهی بلافاصله، تجزیه اسیدهای چرب به روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) انجام گرفت. نتایج حاصل نشان می دهند که تغییرات اسیدهای چرب موجود در چربی غذای کودک فرموله شده، بطور محسوسی کمتر از تغییرات اسیدهای چرب موجود در مواد غذایی کامل است.

در این طرح ابتدا نمونه هایی از سبزیجات و ادویه خشک انتخاب و پس از توزین دقیق، به جهت اهمیت جرم در پاسخ دستگاه EPR، تحت تابش باریکه الکترونهای 10MeV با دز جذبی معادل 10kGy پرتودهی شد. پس از کالیبره کردن دستگاه، پارامترهای بهینه، ویژه ماده مورد بررسی تنظیم شدند. سپس نمونه ها در لوله مخصوص دستگاه قرار داده شده و طیف های EPR نمونه ها تهیه شدند و مورد مقایسه قرار گرفتند. در مرحله نهایی، به منظور بررسی میزان پایداری رادیکالها، اندازه گیری ها در فاصله های زمانی مشخص تکرار شدند. همچنین اثرهای دما و رطوبت بر تغییر پاسخ EPR مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل، حاکی از کاهش میزان رادیکالهای آزاد با گذشت زمان و افت کامل آن پس از گذشت زمانی حدود دو ماه است. فرایندهای اعمال شده به هنگام استفاده از این مواد، به عنوان مثال در زمان طبخ، مانند حرارت دهی و افزایش رطوبت نیز موجب از بین رفتن کامل رادیکالهای آزاد در نمونه ها می شوند.

موز متعلق به خانواده Musaceae و جنس Musa، از جمله گیاهان بومی منطقه گرمسیری و نیمه گرمسیری است. در سالهای اخیر تلاش زیادی برای گسترش کشت این گیاه در کشور صورت گرفته است. اغلب گونه های مورد استفاده در ایران از نوع کاوندیش و گراندناین می باشند که دارای ارتفاع نسبتا زیاد (2 تا 4 متر) هستند. این کار پژوهشی، به منظور تعیین دز مناسب پرتوهای گاما برای ایجاد موتاسیون در نوک ساقه گیاه موز از طریق کشت بافت انجام گرفته است. نوک ساقه گیاه تحت تاثیر هشت تیمار، شامل مقادیر مختلف پرتوهای گاما یعنی صفر، 10، 15، 20، 25، 35، 45 و 60 گری قرار گرفت. یک طرح کاملا تصادفی با شش تکرار به اجرا در آمد. پس از تیمار کردن، ویژگی های مختلفی از جمله تعداد گیاه باقیمانده، تعداد برگ، ارتفاع و وزن گیاه تر اندازه گیری شد. سپس با استفاده از نرم افزارهای SAS و MSTAT، داده ها مورد تجزیه واریانس و مقایسه میانگین قرار گرفتند. پس از تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد که دزهای 25 تا 40 گری برای ایجاد موتاسیون در نوک ساقه گیاه موز مناسب است. همچنین تجزیه پروپیت نشان داد که دز 39/8 گری نقطه 50) LD50 درصد کشندگی) می باشد.

در این مقاله، ما پتانسیل موضعی معادل با پتانسیل اپتیکی کیسلینگر را به کار برده ایم تا سطح مقطع دیفرانسیلی برای پراکندگی کشسان پایون از هسته های سرب و کربن را در محدوده انرژی های تشدید (3،3) حساب کنیم. در این محدوده انرژی دامنه پراکندگی به انتقال فازهای مختلط اندرکنش هستک ها وابسته است که با درجات آزادی اسپین و ایزواسپین نیز در ارتباط هستند. برای محاسبه سطح مقطع دیفرانسیلی تقریب بورن را بکار برده ایم. برای این منظور لازم بوده است که تابع موج واپیچیده ای متفاوت با یک موج تخت فرودی برای پایون ها در نظر بگیریم که دارای پارامترهای قابل تنظیم و وابسته به انرژی باشد. از برازش سطح مقطع دیفرانسیلی با نتایج تجربی در هر انرژی می توانیم مقادیر این پارامترها و مقادیر پارامترهای پتانسیل اپتیکی را حساب کنیم.

مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران، با توجه به کاربرد روزافزون چشمه های کم انرژی 125I و 103Pd در براکی تراپی سرطان پروستات، ساخت اینگونه چشمه ها را در دستور کار خود قرار داده است. لذا در این تحقیق بر آن شدیم تا با محاسبات دزیمتری منطبق با دستور کارTG-43U1 به روش مونت کارلو به وسیله کد MCNP برای چشمه ای مشابه چشمه در دست تولید و مقایسه آن با محاسبات انجام شده در مقاله ها و گزارش های علمی، مقدمات مشخصه یابی دزیمتری این چشمه ها را فراهم کنیم. این محاسبات با بهره گیری از روش های متفاوت محاسبه دز (تالی های F4، F6، *F8) انجام شده است. نتایج به دست آمده با در نظر گرفتن دقت و سرعت محاسبات، مقایسه شده اند و در اکثر موارد، نتایج هر سه روش با نتایج مرجع مقایسه در توافق خوبی بوده اند. همچنین در این تحقیق مشخص شد که نتایج بدست آمده از تالی F6، حدود 20 برابر سریعتر از تالیF8* است که این نتیجه را می توان در محاسبات متعدد لازم در طراحی چشمه های براکی تراپی، مورد استفاده قرار داد.

آزمایشگاه تابش سنجی (مونیتورینگ) آلودگی رادیولوژیکی هوا در امور حفاظت در برابر اشعه، غلظت رادیونوکلیید طبیعی بریلیوم-7 (Be7) موجود در هوا را در فاصله یک متری از سطح زمین، به مدت چهار سال در دو ایستگاه تهران (35 40'' N) و زاهدان (28 29'' N) اندازه گیری کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. در این کار پژوهشی تغییرات فصلی پرتوزایی رادیونوکلیید Be7 در هوا اندازه گیری شده و تغییرات آن نسبت به عرض جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفته است. میزان رادیونوکلیید Be7 در ماه های گرم سال بیشتر بوده است، زیرا پایداری هوای گرم کاهش می یابد، در نتیجه اختلاط لایه های هوا در راستای قائم افزایش یافته و رادیونوکلیید Be7 که منشا اصلی ایجاد آن ناحیه استراتوسفر و تروپوسفر بالا است بیشتر به سطح زمین می رسد. غلظت Be7 در ایستگاه تهران، که عرض جغرافیایی بیشتری نسبت به ایستگاه زاهدان دارد، کمتر است زیرا با پیشروی از ناحیه استوایی به سوی ناحیه قطبی، هوای تروپوسفری پایدارتر و از اختلاط قائم آن کاسته می شود، در نتیجه رادیونوکلیید Be7 کمتر به سطح زمین می رسد.

دشت کویر ایران، بزرگترین حوضه کویری و فروافتاده داخلی ایران است که در حدود 90000 کیلومتر مربع وسعت دارد. این حوضه در مرکز ایران و جنوب رشته کوه های البرز در راستای شرقی غربی امتداد یافته و ساختاری نامتقارن دارد. پوشش حوضه عموما از توالی های پیچیده ملاسهای دریایی قاره ای الیگوسن میوسن تشکیل شده است. با توجه به ویژگی های سیستم زه کشی، توالی های ملاسی، رسوبات آبرفتی، آبرفتی دلتایی و دریاچه ای، شرایط آب و هوایی و ریخت شناسی، ساختاری و فلززایی، فرورفتگی کویر بزرگ به طور عمومی جهت تشکیل ذخایر اورانیوم نوع برونزاد و نوع سطحی (دره های پرشده، دشت سیلابی، دلتایی و پلایایی) مناسب است. رخدادهایی که در حاشیه جنوبی و شمال شرقی دشت کویر شناخته شده اند شامل رخدادهای عروسان، آیرکان و محمدآباد است. موقعیتهای زمین شناختی ساختاری مشابهی برای کانه زایی اورانیوم در حاشیه دشت کویر نیز محتمل است.

تالیوم-203 غنی شده بعنوان ماده اولیه تولید رادیوداروی 201TlCl3، به سبب گرانی قیمت و استفاده از مقادیر زیاد آن برای بمباران پروتونی ضروری است که در هر مرحله از تولید بازیابی و برای استفاده مجدد به چرخه تولید وارد شود. در این تحقیق، نتایج بدست آمده با استفاده از ستون رزینی تبادل یونیDowex 50WX8 در ابعاد 1/5*18 سانتی متر و افزایش ردیاب تالیوم-201، بهترین سرعت عبوری محلولهای مراحل بازیابی را 2mL/Min و مناسب ترین حجم مورد استفاده از محلولهای مراحل مختلف این جداسازی را به ترتیب 200 mL(HNO3 0/05M)، 400 mLمحلول حاوی (تالیوم-? ??)، 100 mL(H2O)، 500 mL(0/05M) اسید سیتریک، 100 mL(H2O)، 100 mL{(pH?12)EDTA 0/5M}، 60 mL(H2O)، مشخص کرد.