مجله پزشکی قانونی
سال یازدهم شماره 2 (پیاپی 38، تابستان 1384)

اختلالات دریچه ای قلب دسته مهمی از بیماری های قلبی عروقی را شامل می شوند که در جوامع مختلف و بسته به عوامل زمینه ای، سن و جنس می توانند شیوع متفاوتی داشته باشند. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی ضایعات دریچه ای قلب در اجساد افراد بالغی است که در سال 1382 به سازمان پزشکی قانونی کشور ارجاع شدند.
این بررسی توصیفی بر روی 500 مورد از اجساد بالغینی که در سال 1382 به سازمان پزشکی قانونی کشور ارجاع شده بودند انجام شد. ضایعات دریچه ای قلب با معاینه ماکروسکوپی و میکروسکپی تحت بررسی قرار گرفتند.
401 جسد (%80) مرد و 99 جسد (%20) زن بودند و بیشترین موارد در گروه سنی 19-44 سال (%64.8) قرار داشتند. در 86 جسد (%17.2) وزن قلب بیش از حد طبیعی بود. در مجموع در 28 جسد (%5.6) ضایعات دریچه ای به دست آمد که بیشتر در گروه سنی 45-64 سال بودند. شایعترین ضایعه، ضایعات اسکلروتیک دریچه آئورت (%2.8) بود، پس از آن پرولاپس دریچه میترال (%1.4)، ضایعات روماتیسمی (%1)، دریچه آئورت دولتی (%0.2) و اندوکاردیت عفونی دریچه تریکوسپید (%0.2) بیشترین فراوانی را داشتند.
شیوع بیشتر اختلالات دریچه ای در گروه سنی بالاتر به دلیل فراوانی بیشتر ضایعات دریچه ای وابسته به سن در این گروه سنی بود که عمدتا شامل ضایعات اسکلروتیک دریچه آئورت می باشد و ضمنا اکثر این نمونه ها وزن قلب بیشتر از حد طبیعی و سابقه مثبت فشار خون بالا در زمان حیات داشتند. شیوع نسبی سایر ضایعات مورد مطالعه با آمارهای موجود در منابع معتبر علمی و نیز سایر تحقیقات انجام شده در این زمینه، همخوانی داشت.

با توجه به افزایش روز افزون شکایات بیماران از متخصصین چشم، مطالعه علل این شکایات، با بررسی عوارض ایجاد شده و همچنین بررسی خصوصیات جمعیتی شاکیان می تواند در بهبود کیفیت خدمات و کاهش شکایات بیماران بسیار مهم باشد. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی علت شکایت های بیماران از متخصصین چشم پزشکی در سالهای 1379 تا 1382 بود.
در این مطالعه توصیفی مقطعی و گذشته نگر، پرونده های شکایت مربوط به بیماران چشمی مطرح شده در کمیسیون پزشکی قانونی در طی سالهای 1379 تا 1382 مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات لازم از پرونده ها استخراج گردید و مورد بررسی قرار گرفت.
در دوره زمانی مورد مطالعه در مجموع 79 پرونده شکایت از چشم پزشکان به پزشکی قانونی ارجاع گردیده بود که %78 از شاکیان مرد و در گروه سنی 4 تا 71 سال قرار داشتند. بیشترین شکایت در خصوص جراحی کاتاراکت 55) مورد(و سپس عمل لیزیک 16) مورد(صورت گرفته بود. بیشتر شکایات به علت مشکلات زمینه ای عمومی و سیستمیک یا اختلالات مادرزادی و زمینه ای شبکیه و التهاب پس از عمل و عدم توجیه کامل بیماران صورت گرفته بود و تنها در 12 مورد از کل شکایات (%15.1) پزشک مقصر شناخته شده بود.
توجیه کامل بیماران قبل از عمل جراحی، نسبت به عوارض احتمالی اعمال جراحی و همچنین بررسی مشکلات زمینه ای، قبل از اقدام به اعمال جراحی می تواند منجر به کاهش شکایات بیماران گردد.

تعیین هویت اجساد مجهول الهویه از مسایل مهم در پزشکی قانونی است. امروزه استفاده از DNA Typing از اصلی ترین روش های تعیین هویت محسوب می شود که معمولا DNA مورد نیاز از بافت های مختلف از قبیل خون، عضله، کبد و یا طحال استخراج می گردد. در اجسادی که چندین روز تا چند ماه از زمان مرگ آنها گذشته باشد، فساد جسد باعث از بین رفتن بافت های نرم می شود و در نتیجه ملکول DNA توسط آندونوکلئازها تجزیه و نیز واکنش زنجیره ای پلی مراز توسط محصولات ناشی از فساد نعشی مهار می شود. به همین دلیل در این موارد بافت های سخت از قبیل دندان و استخوان منابع مناسب تری برای استخراج DNA در تحقیقات پزشکی قانونی محسوب می گردد. هدف از این پژوهش ارایه یک روش ساده، کاربردی با قابلیت تکرار پذیری و کیفیت بالا در استخراج DNA از دندان به منظور تعیین ژنوتیپ مناطق کوتاه تکرارشونده (STRs) در اجساد مجهول الهویه می باشد.
در این مطالعه توصیفی کاربردی ملکول DNA از پالپ دندان 5 جسد مجهول الهویه ارجاعی به تالار تشریح اداره کل پزشکی قانونی استان اصفهان با انجام تغییراتی در روش استاندارد گوانیدین تیوسیانات سیلیکا استخراج گردید و جهت بررسی صحت کار، محصولات PCR نمونه های دندان با نمونه های خون هر جسد در شش منطقه پلی مورفیک کوتاه تکرار شونده به اسامی VWAF13, CD4, THO1, FES/FPS و TPOX در مقابل شاخص نردبانی (Allelic Ladder) مقایسه گردید.
بر اساس نتایج حاصله مشخص شد که کمیت و کیفیت DNA حاصل از پالپ دندان با روش استفاده شده برای تکثیر و تعیین لوکوس های پلی مورفیک یاد شده قابل مقایسه با DNA حاصل از خون می باشد و آللهای دندانی و خونی هر یک از اجساد با یکدیگر مطابقت دارند.
روش تغییر یافته گوانیدینیوم تیوسیانات سیلیکا یک روش ساده، کارآمد و مناسب جهت استخراج DNA و DNA Profiling از پالپ دندان می باشد.

مرگ ناگهانی طبیعی مشکل عمده ای در جوامع صنعتی می باشد و علیرغم پیشرفت های علمی در زمینه اقدامات احیا قلبی ریوی، مرگ و میر ناشی از این عارضه همچنان بالا باقی مانده است. تشخیص و شناسایی عوامل خطر در افراد در معرض مرگ ناگهانی گامی مهم در جهت ارایه راهکارهای پیشگیرانه و درمانی است و هدف از این مطالعه بررسی شیوع و علل مرگ های ناگهانی طبیعی در اجسادی است که به مرکز پزشکی قانونی اصفهان ارجاع شده بودند.
این مطالعه توصیفی گذشته نگر بوده و نمونه گیری به صورت غیرتصادفی انجام شده است. از 1536 مورد جسد ارجاعی به مرکز پزشکی قانونی اصفهان موارد مرگ ناگهانی طبیعی انتخاب و اطلاعات در یک فرم جمع آوری گردید.
شیوع مرگ ناگهانی در این مطالعه %7.16 و بیشترین مرگ و میر ناگهانی طبیعی در سنین 60-70 سال (%25) و در جنس مذکر (%77) بود. سابقه مصرف دارو در %51 موارد و سابقه فامیلی مرگ ناگهانی در %30 افراد مثبت بود. %61 افراد سابقه بیماری زمینه ای داشتند که شیوع بیماری زمینه ای به ترتیب بیماری قلبی %25، هیپرتانسیون و دیابت هر کدام %9، بیماری تنفسی %3 و بقیه موارد %1-2 را شامل می شد.
بیشترین تشخیص بالینی مرگ، سکته قلبی (%57) و سپس نارسایی قلبی (%10) و کمترین علت مرگ، موارد مغزی (%1) بود. علت مرگ تعیین شده توسط پزشک معالج بر اساس شکایت اصلی هنگام مراجعه و یافته های بالینی با علت مرگ تعیین شده در پزشکی قانونی بر اساس یافته های ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک در %60.9 موارد متناسب بود. در %20 موارد تناسب نسبی و %10 عدم تناسب وجود داشت.
مرگ ناگهانی طبیعی در سنین بالا و در جنس مذکر شیوع بیشتری داشت که با توجه به شیوع بیشتر بیماری های ایسکمیک قلبی در جنس مذکر به نظر می رسد باید عوامل مستعد کننده و تسریع کننده بیماری های قلبی را در افراد مسن مذکر به ویژه در افرادی که سابقه مرگ ناگهانی در بستگان درجه اول دارند مد نظر داشت و اقدامات لازم را جهت بیماریابی در این گروه انجام داد. وقوع مرگ ناگهانی طبیعی بدون وجود بیماری زمینه ای اهمیت انجام آزمایشات و تست های بیماریابی در افراد به ظاهر طبیعی و سالم را نمایانگر می سازد. وجود درد سینه به عنوان شایع ترین شکایت اصلی توجه بیشتر و جدی تر به این علامت را لازم می سازد و بر لزوم برگزاری دوره های بازآموزی تحت عنوان «درد سینه» جهت پزشکان بویژه پزشکان اورژانس دلالت دارد.

پزشکان، به ویژه متخصصین اطفال در خط مقدم تشخیص سو رفتار با کودکان می باشند. این مطالعه به بررسی میزان آگاهی و نگرش متخصصین اطفال و دستیاران این رشته در مورد سو رفتار با کودکان - مساله ای که در کشور ما چندان به آن توجه نشده است - می پردازد.
این بررسی مقطعی، توسط پرسشنامه نیمه ساختار یافته که بر اساس متون معتبر سو رفتار با کودکان تهیه شده بود و از روایی و پایایی قابل قبول برخوردار بود، انجام شده است. جمعیت مورد مطالعه متخصصین و دستیاران رشته اطفال در شهر کرمان بودند.
در این مطالعه 49 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. تنها %49 ایشان در مورد سو رفتار با کودکان از اطلاعات کافی برخوردار بودند. میزان توافق با تنبیه بدنی کم بود. نگرش افراد مورد بررسی بر حسب جنس تفاوت معنی دار داشت و خانم ها مخالفت بیشتری با مصادیق کودک آزاری داشتند؛ همچنین متخصصین غیر هیات علمی نسبت به دستیاران از نگرش بهتری برخوردار بودند. بین نمره دانش و نگرش نیز ارتباط مثبت معنی دار مشاهده گردید.
نتایج این پژوهش تاکید بر لزوم ارتقا برنامه های آموزشی درباره سو رفتار با کودکان دارد.

آسیب های ناشی از حوادث که نزدیک به %30 از تخت های بیمارستانی را به خود اختصاص داده است با ایجاد هزینه های مربوط به مرگ و میر و درمان و از بین بردن فرصتهای اقتصادی، به عنوان یکی از مشکلات عمده در اکثر جوامع شمرده می شوند. از آنجا که هر گونه برنامه ریزی برای پیشگیری و کنترل حوادث بدون داشتن اطلاعات مطمئن در سطح جامعه امکان پذیر نخواهد بود؛ مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان بروز و مکانیسم وقوع آسیب های غیرعمدی منجر به بستری و عوامل مرتبط با آن در استان مرکزی به اجرا در آمد.
در این مطالعه توصیفی، از اول فروردین تا پایان اسفند 1381 همه موارد آسیب منجر به بستری در بخش های فوریت های بیمارستان ها، با استفاده از فرم جمع آوری اطلاعات که توسط پرستاران شاغل در بخش تکمیل می شد، مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS پردازش شد و چگونگی انتشار و همبستگی بین متغیرها با بهره گیری از روش های آمار توصیفی و آزمون مجذور کای، تجزیه و تحلیل شد.
در دوره زمانی مورد بررسی 8856 نفر به علت آسیب های غیر عمدی ناشی از حوادث، در بیمارستان های استان مرکزی بستری شدند و میزان بروز حوادث غیرعمدی منجر به بستری 692 مورد در هر یکصد هزار نفر برآورد شد. بروز حادثه در جنس مذکر، سه برابر بیشتر از جنس مونث بود و %77.4 از آسیب دیدگان ساکن شهر بودند. %39.1 حوادث در صبح و %31.4 در عصر روی داده بود. مکان وقوع آسیب در %49.4 موارد جاده و خیابان بود. %44.5 آسیب ها ناشی از تصادفات وسایل نقلیه و %31 به علت سقوط بود. در تصادفات وسایل نقلیه، فرد حادثه دیده رابطه معنی داری با نوع وسیله نقلیه داشت (Pvalue<0.001). به طوریکه در %64.3 تصادفات موتور سیکلتی، فرد حادثه دیده راننده وسیله بود. شایعترین آسیب، شکستگی (%40.5) و سپس ضربه مغزی (%26.7) بود. بین مکانیسم آسیب و متغیرهای جمعیتی سن، جنس، شغل و همچنین زمان و مکان وقوع آسیب، رابطه معنی داری مشاهده شد (Pvalue<0.001).
تصادفات وسایل نقلیه در سال 1381 علت نیمی از آسیب های منجر به بستری را در استان مرکزی تشکیل می دادند. بنابراین برنامه های پیشگیری و کنترل این نوع حوادث باید به عنوان یک اولویت بهداشتی مورد توجه قرار گیرد.

الکل متیلیک یکی از انواع الکل ها است که به دنبال مصرف عمدی، اتفاقی یا جنایی محلول های ضد یخ و حلال های رنگی، مواد مورد استفاده در نقاشی، الکل تقلبی و دست ساز می تواند منجر به مسمومیت در انسان شود. زمان شروع علایم بین 40 دقیقه تا 72 ساعت متغیر بوده و سطح سرمی متانول 30-90 دقیقه بعد از نوشیدن با شکم خالی به حداکثر خود می رسد. بیشترین علایم مربوط به چشم، مغز، دستگاه گوارشی، قلبی عروقی و ریوی است. مسمومیت با الکل متیلیک با اندازه گیری سطح سرمی متانول و سطح بیکربنات و بررسی گازهای خون شریانی مشخص می شود که با توجه به میزان آن می توان بروز تظاهرات عصبی و چشمی و کشندگی آن را تعیین کرد. درمان شامل شستشوی معده در دو ساعت اول بعد از مصرف، اتانول تراپی، درمان اسیدوز با بیکربنات، همودیالیز، تجویز اسید فولیک و اقدامات حمایتی است.
معرفی مورد: این مطالعه گزارشی از یک مرد 24 ساله مجرد است. که به دنبال مصرف الکل دست ساز با تاری دید و خواب آلودگی سریعا پیشرونده مراجعه نموده بود. در ارزیابی نورو رادیولوژیک به ساقه مغز، عقده های قاعده ای مغز و falx مغز صدمات وسیع وارد آمده بود.
بعد از استقرار بیماری علیرغم تشخیص به موقع مسمومیت با الکل متیلیک و اقدامات درمانی، به علت سطح سرمی بالای متانول، بیمار نهایتا با هیپوفونی و آتروفی اپتیک دو طرفه و تری پلژی واضح، با توصیه به انجام فیزیوتراپی، ترخیص شد.

قصور پزشکی شامل اشتباه در تشخیص، درمان یا مدیریت بیماری است و شکایات ناشی از قصور پزشکی بخشی از مراجعات پزشکی قانونی را تشکیل می دهد. از جمله راهکارهای کاهش میزان قصور پزشکی، ایجاد نظام ثبت اختصاصی الکترونیک برای شکایات ارجاعی به علت قصور پزشکی است که به منظور تسهیل در ورود اطلاعات، پردازش، ذخیره و بازیابی و جاری کردن اطلاعات، اطلاع رسانی به موقع و کاهش کارهای تکراری در جهت کاهش قصور موثر می باشد.
این مقاله مطالعه مروری با استفاده از مستندات الکترونیکی و چاپی در ارتباط با موضوع می باشد که با بررسی آمارهای منتشر شده در جهان به بیان اهمیت قصور پزشکی و ضرورت ایجاد نظام ثبت الکترونیک برای شکایات ارجاعی به سازمان پزشکی قانونی در جهت کاهش میزان قصور پزشکی و در پایان به ذکر عناصر لازم برای فرم نظام مند شکایات ارجاعی به دلیل قصور پزشکی که از مبانی این نظام ثبت می باشد، می پردازد.
چهار عنصر لازم برای ایجاد فرم نظام مند ثبت شکایات ناشی از قصور پزشکی عبارتند از:الف) اطلاعات هویتی بیمار شاکی، ب) اطلاعات مربوط به پزشکی که شکایت به او مربوط می شود، ج) اطلاعات مربوط به نوع و علت قصور پزشکی، د) اطلاعات مربوط به نحوه پاسخگویی به شکایت اطلاعات این نظام ثبت می تواند با شناسایی دقیق دلایل قصور پزشکی و کمک به دسته بندی قصور پزشکی موجود و اولویت بندی آنها بر اثر فراوانی، کمک موثری برای سهولت بخشیدن به تدوین پروتکل های کاهش قصور پزشکی برای جامعه پزشکی به منظور کاهش موارد قصور و افزایش اطلاع رسانی عمومی به اقشار مختلف جامعه می باشد و همچنین فراوانی قصور اگر محدود به تخصص های خاص پزشکی، تجویز داروهای مشخص یا منطقه جغرافیایی خاص باشد به مدد این نظام ثبت قبل از افزایش فراوانی در مراحل نخست بروز، قابل پیشگیری خواهند بود.