مجله آموزه های قرآنی
سال هفتم شماره 24 (تابستان 1386)

مسئله معرفت نفس، از قدیم الایام در بین حکما و متکلمان و در تمام ادیان مطرح بوده است و به عنوان کلید معرفت حق و آخرت شناخته می شود. نه در غرب و نه در شرق، به صورت یکنواخت با آن برخورد نشده است. در این میان، ابن سینا عقل را مسلم مجرد می داند و چون نفس از شئون عقل است، طبعا نفس هم مجرداست. آنچه مهم است این است که چگونه این امر مجرد به بدن مادی تعلق می گیرد، ولی صدرالمتالهین براساس اصل حرکت جوهری، قائل شد که نفس، جسمانیه الحدوث است و نفس...

یکی از مسائل مهم عرفان نظری، مسئله وحدت وجود است. اما دیدگاه عرفا، راجع به این مسئله متفاوت است. از طرف دیگر، از میان روش های فکری- فلسفی، تنها در حکمت متعالیه این مسئله پذیرفته شده و تلاش شده تا تبیین عقلانی شود. این مقاله بر آن است تا ضمن بیان مبانی نظری لازم در پذیرش این نظریه، برداشتهای مختلف عرفا را، از این موضوع نقد و بررسی کند.

ابتدا معنای حکمت در لغت، قرآن و تفاسیر، حدیث و اصطلاح حکما، سپس اقسام حکمت: حکمت مشا، اشراق و متعالی بررسی شده است. رابطه حکمت و کلام و همچنین حکمت و دین بحث بعدی این مقاله را تشکیل می دهد. نتیجه این بحث آن است که سعادت حقیقی یا منشا سعادت حقیقی انسان فلسفه، یعنی شناخت صحیح الهیات است یا شناخت الهیات دخالت تام در آن دارد، زیرا سعادت حقیقی انسان یا فعلی شدن کمالات نظری و عملی است و یا بر فعلی شدن آنها مرتبت است. در هر صورت...

تناسخ، از دیرباز در اندیشه برخی ملل، مثل هندوان و یونانیان و برخی حکمای عهد باستان، مثل فیثاغورت، امپدکلس، افلاطون و سقراط دیده می شود.البته، ملاصدرا نسبت اعتقاد به تناسخ را به این دسته از حکمای یونان، نوعی کج فهمی در اندیشه های آنها، راجع به حیات پس از مرگ می داند. بیشتر حکمای اسلامی، اعم از پیروان حکمت مشا، اشراق و حکمت متعالیه، به مسئله تناسخ توجه کرده، به نقد و بررسی آن پرداخته و با دلایل متعدد، بطلان آن را بیان نموده اند. از میان ایشان، ملاصدرا به طور مفصل این مسئله را از...

اصل خاتمیت، از ضروریات دین اسلام و انکار آن، مستلزم نبوت نبی خاتم می باشد. سخن این نوشتار سر خاتمیت، تبیین و تحلیل رویداد مذکور است. چرا خاتمیت اتفاق افتاد و باب وحی بر روی بشر بسته شد و چرا ارتباط وحیانی آدمیان با عالم برین قطع گردید? در پاسخ این پرسشها و دیگر چالشهایی که خاتمیت فراروی مسلمانان نهاده، محققان و دین پژوهان مسلمان تبیینهای گوناگونی ارائه داده و اسرار و رموز متعددی را یادآور شده اند. از میان اسراری که برای خاتمیت ذکر شده، مسئله رشد و بلوغ فکری....

مسئله خاتمیت رسول گرامی اسلام، از مسائل درون دینی به شمار آمده و قرآن کریم و روایات متواتر اسلامی به آن تصریح داشته و جای هیچ تردیدی را باقی نگذاشته است، در عین حال دیده می شود که برخی، نه تنها آیات و روایات مزبور را ناتمام دانسته، بلکه آیات متعددی را به عنوان دلیل بر استمرار رسالت، پس از رسول گرامی اسلام ذکر کرده اند. در این نوشتار سخنان یاد شده، به دقت بررسی و بطلان آن از جهات متعدد، آشکار شده است.

اعتقاد به وجود دوازده امام و خلیفه، به عنوان جانشینان پیامبر و رهبران امت اسلامی، از مهمترین عقایدی است که شیعه امامیه را از پیروان دیگر مذاهب اسلامی متمایز می سازد. احادیث به جای مانده از نبی اکرم گواه صادقی است بر اینکه، این اندیشه، به دست مبارک رسول خدا پایه گذاری شده است. در احادیث یاد شده که در آثار دست اول اهل سنت آمده است، اگرچه رسول خدا از امامان دوازده گانه نام نبرده اند، لکن برای آنان اوصافی برشمرده اند که جز بر امامان دوازده گانه، از اهل بیت...

لودویک ویتگنشتاین، در شمار پر نفوذترین فیلسوفان قرن بیستم است. زندگی فکری او دارای دو دوره است که از ان به ویتگنشتاین متقدم و متاخر تعبیر می گردد.حاصل این دو دوره، دو فلسفه متفاوت بود. در دوره نخست، او توانست با آرای پوزیتیویستی خود، اعجاب پوزیتیویستهای منطقی و حلقه وین را بر انگیزد و در دوره دوم با عدول از فلسفه پیشین خود فلسفه تحلیل زبان را بنیان نهاد. برجسته ترین اثر دوره نخست زندگی او، رساله فلسفی- منطقی است که در آن نظریه تصویری زبان را در باب معرفت شناسی طرح و...

نوشتار حاضر به شرح و بررسی مبنای نظریه قرائت پذیری متون دینی می پردازد. از آنجا که نظریه مذکور از رویکردهای ویژه ای در باب تفسیر متون نشئت می گیرد، نگاهی به رویکردهای مربوط به تفسیر متون لازم است. بر این اساس، پس از تعریف و توضیح معنای هرمنوتیک، سیر تاریخی هرمنوتیک و پیشینه آن بحث شده و در ادامه، هرمنوتیک فلسفی و اهم ویژگی آن نقد و بررسی شده است. پس از آن نظریه قرائت پذیری دین به عنوان یکی از لوازم و نتایج هرمنوتیک فلسفی، توضیح داده شده و سپس نقد...