ماهنامه گزیده مدیریت
پیاپی 74 (مهر 1386)

فرض کنید مدیرعامل شرکتی هستید و گزارش تفصیلی شناخت یا عارضه یابی آن را از مشاور دریافت کرده اید. در انتهای گزارش، فهرست ضعف ها به شما می گوید ساختار سازمانی شرکت پر از اشکال است؛ کارکنان انگیزه کافی ندارند و از آموزش های لازم بی نصیب هستند و بهره وری شان بسیار پایین است؛ فرایند های عملیاتی و اطلاعاتی شرکت خالی از اشکال نیست و باید مورد تجدیدنظر قرار گیرند؛ مدیریت ضعف های اساسی دارد؛ شرکت فاقد سیستم های لازم در زمینه های مختلف است؛ کمبود نقدینگی از مشکلات اساسی است که به روند تولید لطمه می زند؛ برخی از ماشین آلات به علت کهنگی نیاز به تعویض دارند؛ انبار نامناسب است؛ بخش طراحی فاقد نوآوری است و ده ها مشکل دیگر. با خود می گویید همه این ها را از قبل می دانستید. آن چه نمی دانید این است که با این همه ضعف چه باید کرد. گزارش فقط می گوید باید این ضعف ها برطرف شوند.
در گزارش بر اساس مدل ای.اف.کیو.ام، بالدریج، دمینگ یا مدل های دیگر تعالی سازمانی نمره شرکت شما مشخص شده و اگر روی ضعف ها کار شود نمره تان ارتقا خواهد یافت. با خود می گویید: «مسائل به خوبی منعکس شده اند، ولی مشکلات به قوت خود باقی هستند. سال هاست روی این ضعف ها کار می کنیم، ولی اتفاق خاصی نیفتاده است.» در واقع سوال اصلی «چه طور می توان فروخت» است که پاسخی برای آن در گزارش یافت نمی شود. آیا هر ضعفی باید به قوت تبدیل شود؟ سازمان موفق سازمانی است که در همه ابعاد قوی است؟ برای حل مشکل باید از کجا شروع کرد؟ اصولا چه ساختاری می تواند ما را به فهم درست ضعف ها و قوت هایمان و نقش و جایگاه آن ها در موفقیت سازمانمان راهنمایی کند؟ مقاله تلاش دارد پاسخی برای سوال هایی این چنین بیان کند...

آن چه مدیران در عصر حاضر با آن روبه رو هستند، تغییرات محیطی پیچیده ای است که سازمان و تصمیمات ایشان را تحت شعاع قرار می دهند. در سایه این تغییرات است که تصمیم گیری به شیوه سنتی (نگاه به داخل سازمان)، منسوخ و تبدیل به فرایندی پویا شده است. حضور شرکت های نوپا، ظهور بازارهای بکر و... از عوامل اصلی بروز این تغییرات هستند. اما بدون شک، رشد سریع دانش و تکنولوژی در دهه های اخیر، مهم ترین عامل به وجودآمدن این دگرگونی هاست.
عدم توجه به این دستاوردهای علمی، بزرگ ترین خطر پیش روی مدیران است. امتناع از حرکت در مسیر امواج حاصل از این دستاوردها، نتیجه ای جز حذف از صحنه دربر نخواهد داشت. رشد غیرقابل تصور شرکت های فعال در عرصه تولید رایانه های شخصی، اینترنت و فناوری اطلاعاتدر دهه 1990 و از سویی حذف بیش از هشتاد درصد از پانصد شرکت برتر طی دوره چهل ساله منتهی به 1997، شاهدی بر این مدعاست. مهم ترین دستاورد علمی که در شروع هزاره سوم می رود تا سازمان ها را تحت تاثیر قرار دهد، نانوتکنولوژی و تاثیر آن بر بنگاه های اقتصادی است...

من در سال 1356 به دانشگاه راه پیدا کردم. تحصیلاتم را در رشته بیمه و اقتصاد در دانشگاه اکو شروع کردم که در آن زمان دانشکده ای بین المللی بود.
انقلاب فرهنگی که شد، دانشگاه ها تعطیل شدند و در این تحولات اکو نیز تعطیل شد. لیسانسم را در رشته حسابداری گرفتم. فوق لیسانس اولم را نیز در رشته حسابداری گرفتم. سپس به دلیل نیازی که داشتم، یعنی نیازی که در حرفه ام برایم پدید آمد، تحصیل در رشته مدیریت را هم انجام دادم. سعی کردم نیازهای کاری خودم را از طریق نشستن سر کلاس و گرفتن مطالب جدید تامین کنم.
از لحاظ کاری از همان سال ورود به دانشگاه با وجود این که پانزده، شانزده سال بیش تر نداشتم، شروع به کار کردم. علاقه داشتم کار کنم نه به خاطر بحث مالی. در دوران انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها هم کار می کردم. کار را با حسابداری و حسابرسی شروع کردم. خیلی علاقه مند بودم. از کارآموزی شروع کردم و مراحلی را طی کردم تا به عضویت مالی هیات مدیره رسیدم تا جایی که به حد امضاکردن گزارش مدیر حسابرسی هم رسیدم. تمام این ها در دوران جنگ اتفاق افتاد...

استراتژی و رهبری سازمانی برای چه؟ چه نیازی به استراتژی و رهبری سازمانی وجود دارد؟ جایگاه استراتژی و رهبری در حوزه مدیریت کجا و چیست؟ چگونه می توانیم این مفاهیم را به طور موثر و موفق در سازمان های ایرانی به کار گیریم؟ مطالعات نشان می دهند بیش از نود درصد برنامه ریزی های استراتژیک به منظور رشد و توسعه با شکست مواجه می شوند. علت عمده این شکست ها فقدان رهبری موثر در مرحله اجرای استراتژی های تغییر و تحول است.
با توجه به اهمیت توسعه و پیشرفت در زندگی فردی و اجتماعی انسان و نقش استراتژی و راهبری در آن، بازنگری و کاربرد موثر این مفاهیم در مدیریت سازمان های کشورمان ارزشمند و مفید خواهد بود...

«شان و منزلت افراد در گرفتن مقام نیست، در استحقاق آن ها و به دست گرفتن آن مقام خلاصه می شود.» ارسطو دریانی ها یک شناسه (برند) در خواروبار فروشی و خرده فروشی در بعضی نقاط کشور به ویژه تهران به شمار می روند. این شناسه بیانگر نوع و شیوه کسب وکار، کاسب کاران و مغازه دارانی است که طی سال ها تلاش و پشتکار، خلق شده، گسترش یافته، مطرح شده و اعتبار و ارزشی خاص به وجود آورده است. شناسه دریانی معرف یک فرد نیست، بلکه شبکه ای غیررسمی با فرهنگ، اخلاق، رفتار، ساختار و سازوکارهای ویژه ای در بازاریابی و فروش و دادوستد است که آثار آن به شکل ها و اندازه های گوناگون مشهود گشته و نوعی سرقفلی شناسه (برند) یا ارزش ویژه برای این شناسه به وجود آورده است. به همین دلیل شاهد هستیم که بعضی از مغازه دارها، آگاهانه و ناآگاهانه، عمدا و سهوا با نام و تابلو دریانی فعالیت خود را آغاز می کنند و حتی خریداران و مردم عادی از واژه «دریانی» به جای مغازه خواروبارفروش یا بقالی محل استفاده می کنند. این که دریانی چگونه یک شناسه شده مانند بعضی دیگر از شناسه های فردی، کالایی و سازمانی در بازار ایران، نیازمند مطالعه و تحقیقات و بررسی های جامع است که به طور قطع برای کارآفرینان، کاسب کاران و علاقمندان امور بازرگانی و اقتصادی ارزشمند و راهنمای مناسبی خواهد بود...

زندگی نسل امروز با اینترنت عجین است: نام نوزاد به دنیاآمده از اینترنت انتخاب می شود؛ در اولین روزهای حیات، برایش صفحه ای اختصاصی در اینترنت ساخته می شود؛ رازورمز مراقبت های بهداشتی و تربیتی اش با مشاوره اینترنت انجام می شود؛ با کمک اینترنت تکالیف دوران تحصیلش را انجام می دهد؛ نشانی محل زندگی دوستش را از اینترنت می یابد و غذای موردعلاقه اش را با راهنمایی اینترنت می پزد. بنابراین دور از انتظار نیست این موجود اینترنتی لوازم موردنیاز خود را نیز در اینترنت جست وجو کرده و خریداری کند.
از آن جا که خرید اینترنتی در ایران پدیده ای است نو، بررسی چگونگی رفتار خریداران ایرانی و ترجیحات آنان برای خرید در بازارهای اینترنتی می تواند کیفیت و کمیت این واقعیت گریزناپذیر را در کشور ارتقا دهد. مقاله حاضر نتایج یک پژوهش میدانی در ایران را که به بررسی عوامل موثر بر خرید اینترنتی پرداخته، در اختیار خوانندگان قرار می دهد. در این پژوهش به طور هم زمان تاثیر ویژگی های ظاهری و ویژگی های عملیاتی سایت های اینترنتی بر رفتار خرید مشتریان ایرانی ارزیابی شده است.
در این پژوهش افرادی که از دو فروشگاه الکترونیک کتاب بخوان داتکام و شرکت رجا به صورت اینترنتی خرید کرده اند، به عنوان جامعه آماری پژوهش در نظر گرفته شده اند. نمونه آماری شامل 230 نفر از مشتریانی است که طی بهار و تابستان سال 1385، از فروشگاه های الکترونیک فوق خرید کرده و به پرسش های پژوهش که به دو صورت پرسش نامه اینترنتی و پستی توزیع شد، پاسخ داده اند. نتایج حاکی از آن است که مهم ترین عامل در خرید اینترنتی مشتریان نگرش مثبت آنان به خرید الکترونیک است و بعد از آن ویژگی های عملیاتی و ویژگی های ظاهری فروشگاه الکترونیک و بالاخره حصول اطمینان از امنیت فرایند خرید الکترونیک هم در امر خرید مشتریان نقش دارد. در پایان پیشنهادهایی جهت بهبود فرایند فروش الکترونیک برای دارندگان فروشگاه های اینترنتی و سایر دست اندرکاران تجارت الکترونیک در ایران ارائه شده است...

مدیریت، دانش، فن و هنر توامان هم دل ساختن عزم های هم مسیر، اما پراکنده و مردد است: تبدیل تهدید روبه رویی و هم کاهی در عرصه تکاپویی جمعی، به فرصت تشدید، هم افزایی و هم پوشی توش و توان.
هر سازمانی به اندازه وسع خود از طبایع و نگرش های گوناگون و مختلف آکنده است. حتی اگر تعریف روشن و شفافی از اهداف کلان و سوق الجیشی آن منظومه انجام شده باشد (که خود نیز حرکتی مدیریتی به حساب می آید!) باز هم در روش ها، نحوه رسیدن به آمال، سلایق و روحیات، افراد و اعضا چنان متفاوتند که اگر آرایه و تنظیم درستی نگیرند به محو و کم رنگی مقاصد اصلی مجموعه و چالشی نفس گیر منجر می شوند. در چنین معرکه ای، دانایی و فن بلدی مدیر از لوازم و اسباب نخستین است تا سازمان را از تقابلی زیان بار به تعاملی راه انداز پیش راند و برآیندی دلخواه را حاصل آورد. اما این همه در عین لزوم، کفایت یک راهبری پیشتاز و توسعه نگر و فردابین را نمی شاید. عقل خشک علم مدار برای نشستن بر مسند تصمیم آدمیان (و نه ماشین ها!) به لطف و نرم سازی و دلنوازی لطیف جذابی چون هنر محتاج و منتظر است. برای کمال و جلال خویش، فرامین ذهن مشق دیده و مجرب هم توسل به هنر را می جوید.
مدیران موفق هنرمندان باخردی هستند که فن شناسانه راهبری ارکسترهایی با ساز و ضرب های متعدد و رامشگرانی با مهارت هایی ناهم گون را به عهده می گیرند و تکثر نت ها و نیت های ادوات و مجریان و تلون حوصله مستمعان و مشتریان، از دست نمی بردشان و از پا نمی اندازدشان...

کارآفرینی حلقه مفقوده زنجیره کسب وکار و ثروت آفرینی بسیاری از کشورهای در حال توسعه است و کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست. هرچند در سال های اخیر موضوع کارآفرینی به ویژه به دلیل رشد نیروی کار و دغدغه مزمن دولت در زمینه اشتغال مورد توجه مقامات و به تبع آن سازمان ها و فعالان بخش خصوصی قرار گرفته، اما این تلاش ها در مراحل اولیه بوده و بیش تر جنبه روبنایی دارند تا اقدامی زیربنایی که روح کارآفرینی را در اقتصاد کشور دمیده و آن را نهادینه سازد. انتظاری هم نمی توان داشت، چرا که کشورهای «کارآفرین» سالیانی دراز از کوشش و تلاش هماهنگ و همه جانبه همه بخش های اقتصادی خود را در تاریخ خود دارند.
بخش دولتی به دلیل امکاناتی که در اختیار دارد و عظمت معضل بیکاری و اشتغال، در سالیان اخیر سرمایه گذاری های قابل توجهی در این زمینه صورت داده است. از جمله اقداماتی که می توان به فال نیک گرفت، ورود محافل دانشگاهی به مقوله کارآفرینی است. تشکیل دانشکده های کارآفرینی و بخش های کارآفرینی در دانشگاه های کشور نماد ورود دانشگاهیان به این عرصه است.اما برای دمیدن روح کارآفرینی در کالبد اقتصاد کشور، نهادی هرچند قوی چون دولت هم به تنهایی نمی تواند کاری از پیش ببرد و در این زمینه نیاز به وفاقی کامل بین بخش خصوصی و دولتی برای نیل به اهداف موردنظر هست.

شادی چیست؟ آیا انسان شادی هستید؟ آیا باور دارید محیط کار باید نشاط آور باشد؟ در این صورت، شادبودن چه تاثیری بر بازده کاری کارکنان و سازمان خواهد داشت؟ در این مقاله سعی خواهیم کرد تا حد امکان به این سوالات پاسخ دهیم.
در ابتدا باید تعریف درست و کاملی از شادی داشته باشیم. شادی مجموعه ای از صفات مختلف مانند مثبت اندیشی، مهربانی، بخشش، پذیرش خود و دیگران و شاکربودن است. هر فردی می تواند کاملا از روی میل و اراده بر صفات فوق تاثیر گذاشته و با تقویت آن ها به شادی و نشاط زندگی خود بیفزاید. حال ببینیم هر کدام از صفات نامبرده چه تاثیری بر زندگی و نشاط حاکم بر آن می گذارند.
مثبت اندیشی.عادت دارید نیمه پر لیوان را ببینید یا نیمه خالی آن را؟ انسان های شاد همیشه جنبه های مثبت زندگی خود را مورد توجه قرار می دهند و از منفی بافی و القای افکار نومیدانه به خود پرهیز می کنند.
مهربانی. انسان های شاد همیشه برای کمک و رفع مشکلات دیگران پیش قدم می شوند. هیچ فرد شادی منتظر نمی ماند تا کس دیگری به او مهربانی کند، بلکه همیشه خود قدم اول را برمی دارد و باور دارد این کار باعث تشویق دیگران و افزایش دوستی ها و پیوندها بین افراد می شود.
بخشش. افراد شاد بر این باورند که انتقام جویی و دشمنی با دیگران انرژی فوق العاده ای را از فرد سلب می کند و نشاط را به رویایی دست نیافتنی بدل می سازد. پس چه بهتر به جای حاکم کردن خشم و نفرت در زندگی، بخشش و دوستی را جایگزین کنیم...

جهان امروز جهانی پرآشوب و متلاطم است. همه چیز بی ثبات و در معرض تغییر است. مدیریت نیز از این قاعده مستثنا نیست. اکنون طول عمر مدیریت ها بسیار کوتاه تر از گذشته شده است. این مسئله پیامدهایی دارد: اغلب مدیران با واقعیت کوتاهی عمر مدیریت خود سازگاری پیدا کرده اند و مدیران بیش تری نتیجه گرا شده اند و اهداف کوتاه مدت را بر آرمان های درازمدت ترجیح داده اند.
مدیرانی هم هستند که نتوانسته اند با واقعیت کنار آیند و حقیقت جهان امروز را باور کنند. برای آن ها برکناری از مدیریت بسیار دردآور و آزارنده است. دلیل بسیاری آن است که در خود توان و استعداد حضوری دیگر در عرصه مدیریت در منزلت فعلی را نمی بینند. برای عده ای هم سازمان مانند طفلی می شود که برایش زحمت کشیده اند و در میانه راه ناگزیر از سپردن سرنوشت آن به دست دیگرانی می شوند که ظن «نامادری بودن» آن ها می رود. این طبیعت مدیریت های امروزی است و گریزی از آن وجود ندارد.
مدیران موثر اما چنان عمل می کنند که سازمان را از «کوتاه نگری» برحذر دارند و توازنی بین اهداف برقرار سازند. آن ها چنان عمل می کنند گویی سالیانی دراز بر اریکه قدرت خواهند بود و هم زمان گونه ای رفتار دارند انگار ساعتی بیش تر در موقعیت کنونی نخواهند بود. آن ها در مراسم معارفه خود به سخنرانی تودیع می اندیشند. در مدیریت، شجاعت برای بودن عنصری ضروری و لازم است. اما شجاعت از دست دادن هم اهمیت کم تری از آن ندارد. مدیران باید مهیای روزی نه چندان دور باشند که باید دردانه خود را بگذارند و بگذرند...