مجله کشاورزی دانشگاه تهران
سال هشتم شماره 1 (پیاپی 12، بهار 1385)

این تحقیق با استفاده از گیاه فلفل ( Capsicum annum )، خاک لوم زراعی و پنج نسبت شیرابه کمپوست زباله شهری به آب (0، 20، 40، 60 و 100 درصد) و سه تکرار در یک طرح فاکتوریل در شرایط گلخانه اجرا شد. استفاده از شیرابه در خاک موجب افزایش هدایت الکتریکی، کاهش pH خاک، افزایش مواد آلی و عناصر ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم قابل دسترس خاک شد. استفاده از شیرابه در مقادیر زیاد سبب کاهش رشد گیاه شد، استفاده 100 درصد شیرابه موجب از بین رفتن گیاه فلفل شد. استفاده شیرابه در سطح 20 درصد سبب افزایش وزن خشک و تر اندام هوایی و وزن تر و خشک فلفل و افزایش مقادیر عناصر پرمصرف در اندام هوایی فلفل شد. بنابراین برای افزایش عملکرد فلفل، نسبت 20 درصد شیرابه به آب مؤثر بود. ولی مقادیر بیشتر شیرابه در خاک سبب افزایش هدایت الکتریکی خاک شد.

استان آذربایجان غربی یک تولیدکننده عمده چغندرقند در ایران است. جهت افزایش تولید شکر در کشور‎ ‎و رقابت پذیری آن، افزایش تولید چغندر در این استان از طریق ارتقاء کارآیی تولیدکنندگان می تواند سهم مهمی داشته باشد. هدف این مطالعه اندازه گیری کارآیی تولیدکنندگان چغندرقند در آذربایجان غربی می باشد. با انتخاب نمونه ای تصادفی از چغندرکاران این استان، مصاحبه با آنها و تکمیل پرسشنامه،‎ داده های لازم جمع آوری شد. برای تعیین کارآیی چغندرکاران نمونه، از روش پارامتری تصادفی مرزی استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین کارآیی چغندرکاران نمونه 5/69 درصد و از 9/15 تا 100 درصد متغیر است. این نتایج نشان می دهد که با امکانات و تکنولوژی موجود امکان افزایش تولید چغندرقند در استان وجود دارد.

کودهای شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی از منابع آلاینده محیط زیست (به خصوص آب های زیرزمینی و منابع خاک) می باشند. شناخت عوامل مؤثر بر حرکت املاح و آب در پروفیل خاک کمک مؤثری در مدیریت صحیح و کاهش آب شویی نیترات از منطقه رشد ریشه می نماید. در این تحقیق برای شبیه سازی و ارزیابی انتقال نیترات در خاک از داده های مربوط به یک مزرعه ذرت واقع در مرکز آموزشی و تحقیقاتی دانشکده کشاورزی کرج استفاده شد. بافت خاک مزرعه لومی رسی و میزان ازت مورد استفاده در اوایل فصل کشت ذرت‎ 150 کیلوگرم در هکتار بود. برای شبیه سازی حرکت نیترات از مدل هیدرولوژیکی DRAINMOD-N استفاده شد. این مدل با تغییر ضرایب معدنی شدن و دنیتریفیکاسیون در دامنه قابل قبول، برای رسیدن به بهترین انطباق بین داده های پیش بینی و مشاهده شده، کالیبره شد. نتایج نشان داد که غلظت نیترات برآورد شده با مدل در زیر منطقه ریشه، در اکثر مواقع با غلظت نیترات اندازه گیری شده در مزرعه تطابق نسبی خوبی دارد. لذا از مدل DRAINMIOD-N می توان به عنوان یک ابزار مدیریتی برای کاهش و جلوگیری از آلودگی زیست محیطی در مناطق تحت آبیاری استفاده نمود.

پراکندگی اراضی به عنوان یک مانع اساسی در رشد تولیدات کشاورزی در ایران مطرح است. با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر پراکندگی و خرد شدن اراضی کشاورزی داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه از 151 نفر کشاورز و با بهره گیری از نمونه گیری مطبق در سطح 12 روستا در دهستان رامجرد یک شهرستان مرودشت به صورت تصادفی تامین شد. برای شناسایی عوامل مؤثر بر پراکندگی و تقسیم شدن اراضی، از تحلیل عاملی استفاده شد. متغیرهای مورد مطالعه در چهار عامل طبیعی (الگوی بهره برداری، اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی) و فیزیکی غیرطبیعی گروه بندی شدند. این چهار عامل حدود 5/73 درصد واریانس عوامل تعیین کننده پراکندگی و تقسیم شدن اراضی در منطقه مورد مطالعه را تبیین می نمایند. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیرهای پیش بینی کننده پراکندگی اراضی، در هفت گام وارد شدند. این متغیرها شامل میانگین درآمد سالانه خانوار، میزان زمین قابل کشت، زمین مورد اجاره خانوار، درصد نیروی کار خانوادگی، اندازه خانوار، تعداد محصولات مورد کشت و کار و متغیر میزان زمین مورد اجاره می باشند که درمجموع 5/75 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کردند.

در این تحقیق گیلاس رقم ''شعاع السلطنه'' ‎به عنوان والد مادری با دانه گرده ارقام ''زرد دانشکده''، ''پروتیوا''، ''صورتی لواسان''، ''حاج یوسفی''، ''مشکین شهر'' و همچنین ''شعاع السلطنه'' تلقیح شد. تیمارها براساس طرح بلوک های کامل تصادفی‎ ( RCBD ) ‎با سه تکرار بررسی شد. میزان سازگاری ارقام پدری با دو روش‎ ‎گرده افشانی کنترل شده و مطالعه میکروسکوپی رشد لوله گرده بررسی شد. نتایج حاصل از گرده افشانی کنترل شده نشان داد که ارقام ''مشکین شهر'' و ''پروتیوا'' با رقم ''شعاع السلطنه'' دگرسازگار و با مابقی ارقام (شامل ''زرد دانشکده''، ''صورتی لواسان'' و ''حاج یوسفی'') دگرناسازگار ‎می باشند. میزان تشکیل میوه در رقم ''شعاع السلطنه'' با استفاده از گرده ارقام ''زرد دانشکده''، ''پروتیوا، ''صورتی لواسان''، ''حاج‎ ‎یوسفی'' و ''مشکین شهر'' به ترتیب صفر، 2/4، 18/0، 39/0 و 7/25 درصد بود. همچنین نتایج نشان داد که گیلاس ''شعاع السلطنه'' یک رقم خود ناسازگار می باشد‎ ‎و درصد تشکیل میوه با گرده خود آن صفر می باشد و برای تشکیل میوه نیاز به گرده ارقام مناسب دارد. مطالعه میکروسکوپ فلورسنس هم نشان داد که لوله گرده رقم ''مشکین شهر'' 96 ساعت پس از گرده افشانی به تخمدان رقم ''شعاع السلطنه'' می رسد که این نتایج روش بررسی مزرعه ای و گرده افشانی کنترل شده را تایید می کند.

برای بررسی تاثیر سطوح مختلف ازت بر روند رشد و کیفیت پروتئین در دانه سورگوم ‎(Sorghum bicolor (L.) Moench) دو آزمایش در سال 1382 در شهرستان پاکدشت تهران اجرا شد. در این دو آزمایش سورگوم دانه ای (رقم هیبرید H-726‎ ) با استفاده از روش آب کشت در شرایط گلخانه ای کشت و درقالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مطالعه شد. در آزمایش اول از محلول کشت استاندارد ازت (88 پی پی ام) و در آزمایش دوم از محلول های کشت با سطوح مختلف ازت (5/17، 44، 88، 220 و 440 پی پی ام) استفاده شد. وزن تازه کل بوته و روند جذب ازت به طور خطی تا مرحله خمیری سخت افزایش و سپس کاهش یافت. جذب ازت در دو مرحله از دوران رشد رویشی و زایشی (یعنی چهار هفته قبل و بعد از مرحله خوشه رفتن) بیشترین مقدار بود. با افزایش مقدار ازت، وزن تازه، وزن خشک گیاه، عملکرد دانه، نشاسته خام کاهش و میزان ازت کل در کلیه قسمت های گیاه، جذب ازت توسط گیاه، پروتئین خام و پرولامین دانه افزایش یافت. در کلیه سطوح ازت مورد استفاده، نوع پروتئین عمده در دانه شامل گلوتلین و سپس پرولامین بود. تاثیر سطوح مختلف ازت بر درصد چربی خام و خاکستر خام دانه معنی دار نبود. بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار بین آلبومین و گلوبولین و بین گلوتلین و کل پروتئین قابل استخراج (99/0 = r ) و بیشترین همبستگی منفی و معنی دار بین میزان پروتئین خام و ماده خشک دانه (73/0- = r ) بود.

برای تعیین سازگاری و پایداری عملکرد‎ ‎و بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، تعداد 19 لاین و رقم امیدبخش تریتیکاله در سه ایستگاه تحقیقاتی (مشهد، زابل و مغان) ‎درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های1380 تا 1382 ارزیابی شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد که اثر متقابل سال × مکان و همچنین اثر سال × مکان × ژنوتیپ معنی دار بود ولی تفاوت بین ارقام معنی دار نبود. باتوجه به معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ و محیط از روش های مختلف تجزیه پایداری برای تشخیص لاین های پایدار استفاده شد. بررسی تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ ها بر پایه روش های تجزیه رگرسیونی ابرهارت وراسل ( S2di و bi )، واریانس پایداری شوکلا ( ?i2‎ ) واکووالانس ریک ( Wi )، واریانس محیطی ( Si2‎ )، ضریب تغییرات محیطی ( C.V.‎ )، ضریب تبیین ( R2‎ ) و همچنین روش غیرپارامتری رتبه بندی ( Rank )، نشان داد که لاین های 4، 12، 14، 17 و11 پایدار می باشند. درضمن، لاین شماره 4 با داشتن کمترین انحراف از رگرسیون (05/0 = S2diو 08/1 = bi )، کمترین مقدار واریانس پایداری ?i2‎ (01/0)، کمترین مقدار معیار Wi (24/0)، بیشترین مقدار ضریب تبیین (7/96% = R2‎ )، کمترین انحراف معیار رتبه (72/1 = SDR )، واریانس و ضریب تغییرات محیطی کم (25/1 = Si2‎ و 52/17% ‎=‎ C.V.‎ ) و همچنین میانگین عملکرد زیاد (4/6 تن در هکتار) به عنوان پایدارترین لاین تشخیص داده شد.