فصلنامه حیات
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 29، تابستان 1385)

شناسایی عوامل مؤثر بر خواب بیماران یکی از مسؤولیت های پرستاران است به همین دلیل این مطالعه برای تعیین و مقایسه عوامل مؤثر بر خواب از دیدگاه پرستاران و بیماران انجام شده است.
این یک مطالعه توصیفی از نوع مقایسه ای به منظور مقایسه دیدگاه 50 بیمار و 50 پرستار شاغل در بخش های مراقبت ویژه قلبی در مورد عوامل مؤثر بر خواب، به صورت نمونه گیری مبتنی بر هدف در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه یکسان برای هر دو گروه و شامل اطلاعات فردی و 56 سؤال چهار گزینه ای (اصلا، کم، متوسط، زیاد) مربوط به عوامل مؤثر بر خواب بیماران و یک سؤال آزاد (بیان عوامل دیگری غیر از عوامل ذکر شده در خواب) تهیه و با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل داده ها صورت گرفت.
در حیطه عوامل محیطی از دیدگاه پرستاران روشن بودن چراغ، درد، نگرانی بیمار به دلیل از دست دادن شغل، ترس از سرانجام بیماری، اتصال به سیستم های مانیتورینگ، و از دیدگاه بیماران صدای زنگ تلفن، درد، ترس از سرانجام بیماری، اتصال به سیستم های مانیتورینگ از عوامل مؤثر بر خواب بوده است. بین دو دیدگاه در زمینه عوامل فوق تفاوت معنادار آماری وجود داشت (000/0=p). همچنین از دیدگاه بیشتر پرستاران گوش کردن به موسیقی و از دیدگاه بیشتر بیماران صحبت کردن با دیگران از عوامل مؤثر بر خواب بود.
نزدیک کردن دیدگاه بیماران و پرستاران در مورد عوامل مؤثر بر خواب از نظر فراهم کردن شرایط بهتر خوابیدن مؤثر است. نتایج نشان داد دیدگاه پرستاران و بیماران بستری در بخش های CCU در مورد عوامل مؤثر بر خواب در حیطه عوامل محیطی (نور و صدا و...)، عوامل فردی (جسمی و روانی) و عوامل مراقبتی (اتصال به مانیتور و بیدار کردن بیمار جهت مراقبت های معمول) متفاوت است در حالی که در حیطه عادات قبل از خواب این دو دیدگاه پرستاران و بیماران با هم یکسان بودند.

درد شدید زایمان، همواره باعث نگرانی و ترس زن باردار می شود. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر آموزش بر میزان به کارگیری روش های کاهش درد زایمان توسط ماما انجام شده است.
این یک مطالعه مداخله ای و نیمه تجربی است. نمونه ها شامل 59 نفر از ماماهای بخش های زایمان بیمارستان های غیرآموزشی گیلان بودند. که با روش نمونه گیری به شیوه سهمیه ای انتخاب شده بودند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که اعتبار علمی با روش اعتبار محتوی و پایایی آن با روش آزمون مجدد سنجیده شد. داده ها در دو مرحله قبل و بعد از آموزش جمع آوری گردید. روش های مختلف کاهش درد با تاکید بر به کارگیری روش های غیردارویی نظیر ماساژ ملایم، برقراری تماس چشمی با مادر، تشویق زائو به ذکر دعا و روش های حمایتی، فیزیولوژیک و جایگزینی (مانند استفاده از ماساژ، کمپرس گرم، تغییر وضعیت، استفاده از روغن های معطر) در کارگاه یک روزه آموزش داده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS و آمار توصیفی و تحلیلی انجام شد.
نتایج آزمون تی زوج (05/0p<) نشانگر افزایش معنادار در به کارگیری روش های کاهش درد زایمان توسط ماماها بعد از آموزش بود. میانگین امتیازات حاصل از به کارگیری روش های کاهش درد توسط ماماها بر حسب مشخصات فردی قبل و بعد از آموزش تفاوت معنادار آماری نداشت.
آموزش به شیوه برگزاری کارگاه در ارتقای میزان به کارگیری روش های کاهش درد توسط ماماهای شاغل در بخش های زایمان مؤثر بود‍؛ به ویژه آن دسته از روش هایی که دارای عوارض کمتر، اثربخشی بیشتر و کاربرد ساده تری هستند.

پرستاران می توانند با به کار بردن تدابیر صحیح در برطرف کردن درد بیماران سرطانی نقش مؤثر داشته باشند. این مطالعه به منظور بررسی دانش و نگرش پرستاران در زمینه مراقبت های مربوط به تسکین درد در بیماران سرطانی انجام شده است.
مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی تحلیلی جهت بررسی میزان دانش و نگرش 113 پرستار شاغل در بخش های سرطانی در زمینه مراقبت های مربوط به تسکین درد (درمان های تسکینی) در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد. ابزار مطالعه پرسشنامه ای شامل 72 سؤال و حاوی 3 بخش شامل: اطلاعات فردی، روش های ارزیابی و کنترل درد و سنجش نگرش هر یک از واحدها در ارتباط با روش های تسکین درد بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های آماری مجذور کای، تی و ضریب همبستگی پیرسون و نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد اکثریت پرستاران در گروه سنی بین 36-25 سال، زن و متاهل بوده و هیچ کدام دوره آموزش ضمن خدمت در ارتباط با تسکین درد نگذرانده اند. میزان دانش 76% پرستاران در حد متوسط بود. همچنین 6/86% پرستاران دارای نگرش مثبت در کاهش درد بیماران بودند. از نظر آماری بین دانش و نگرش (350/0=R و 000/0=p) رابطه معنادار آماری وجود داشت.
یافته های این مطالعه نشان داد پرستاران دانش کافی از روش های تسکین درد ندارند و تاکنون در هیچ کلاس آموزش ضمن خدمتی هم در ارتباط با روش های تسکین درد، شرکت نداشته اند.

سرطان ها می توانند سبب تغییر در عزت نفس شوند این مطالعه با بررسی مقایسه ای میزان عزت نفس در بیماران زن و مرد مبتلا به سرطان انجام گرفته است.
مطالعه حاضر مقطعی است که بر روی 101 بیمار (51 زن و 50 مرد) مبتلا به انواع سرطان (تومورهای توپر و لوسمی) و بستری در بخش های انکولوژی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه سه قسمتی: مشخصات فردی، مشخصات بیماری و سنجش عزت نفس Cooper Smitt بود. با روش پرسش و پاسخ و استفاده از پرونده و خود بیماران پرسشنامه ها تکمیل شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی و آزمون های Chi-square و Fisher در محیط SPSS استفاده شد.
در مقایسه میزان عزت نفس زنان و مردان مبتلا به سرطان تفاوت بارزی وجود نداشته و اکثریت واحدهای مورد مطالعه از هر دو جنس از عزت نفس متوسط برخوردار بوده اند. تفاوت قابل توجه در زنان و مردان در زمینه متغیرهای مرتبط با عزت نفس است به طوری که عزت نفس مردان با هیچ یک از متغیرهای فردی بررسی شده رابطه معناداری نداشته اما در مورد زنان رابطه تحت تکفل بودن (005/0=p) و داشتن فرد مراقبت کننده در منزل (039/0=p) با عزت نفس معنادار بوده است، همچنین رابطه عزت نفس مردان فقط با کاهش یا تغییر عملکرد اعضای بدن (014/0=p) و یبوست (037/0=p) و در زنان علاوه بر کاهش یا تغییر عملکرد اعضای بدن (005/0=p)، با عارضه بی اشتهایی (005/0=p)، ریزش موی سر (027/0=p)، خستگی (021/0=p) و مدت زمان قطع عضو (018/0=p) نیز معنادار بوده است.
نتایج نشان داد اکثریت بیماران مبتلا به سرطان از هر دو جنس دارای عزت نفس در سطح متوسط بودند.

آموزش به بیمار یکی از نقش های مهم پرستاران در ارایه مراقبت ها است که تحت تاثیر انگیزه آنان قرار دارد. این بررسی با هدف تعیین عوامل انگیزشی پرستاران در ارتباط با آموزش به بیماران انجام شده است.
مطالعه حاضر مقطعی توصیفی با هدف تعیین عوامل انگیزشی پرستاران در ارتباط با آموزش به بیماران در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است. در این مطالعه 214 پرستار با روش نمونه گیری طبقه ای و خوشه ایانتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه و به شیوه خود گزارش دهی داده ها جمع آوری شد. با استفاده از روش های آمار توصیفی و آزمون مجذور کای، فیشر، مونت کارلو و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل انجام شد.
داده ها در مورد عوامل انگیزشی در سه سطح زیاد، متوسط و کم با مقیاس لیکرت نشان دادند از نظر پرستاران عوامل امنیت شغلی (68%)، وجدان کاری (90%)، آگاهی (5/85%)، علاقه به کار (5/81%)، شناخت و قدردانی (76%)، پیشرفت و ارتقای شغلی (74%) در سطح زیاد انگیزه آموزش به بیمار ایجاد می کنند. در حالی که عوامل نظارت و سرپرستی (5/57%)، حقوق و دستمزد (48%)، امکانات (5/49%) در سطح متوسط انگیزه آموزش به بیمار ایجاد می کنند. همچنین برخی از متغیرهای فردی با عوامل انگیزشی رابطه معنادار داشتند.
بر اساس نتایج حاصل از مطالعه عواملی نظیر وجدان کاری، آگاهی، علاقه به کار، شناخت و قدردانی، پیشرفت و ارتقای شغلی و امنیت شغلی در انگیزه پرستاران برای انجام آموزش به بیمار تاثیر زیادی دارد.

سبک زندگی در سنین نوجوانی نقش اصلی در پیشگیری از پوکی استخوان در سنین سالمندی را دارد. این مطالعه سبک زندگی نوجوانان دختر را در ارتباط با پیشگیری از پوکی استخوان مورد بررسی قرار داده است.
در مطالعه حاضر توصیفی – تحلیلی، تعداد 760 نفر از دختران نوجوان دبیرستانی و پیش دانشگاهی دولتی منطقه 17 شهرداری تهران به روش نمونه گیری طبقه ای خوشه ایتصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای مشتمل بر دو بخش بود. بخش اول مربوط به مشخصات فردی و بخش دوم مربوط به ابعاد مختلف سبک زندگی مرتبط با پیشگیری از پوکی استخوان شامل تغذیه، فعالیت بدنی و ورزش، عادات (استعمال سیگار، استفاده از رژیم غذایی لاغری و داروی لاغری) بود. با استفاده از روش های آماری توصیفی (جداول فراونی مطلق و نسبی) و استنباطی (آزمون مجذور کای) و نرم افزار SPSS اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سبک زندگی در سه سطح نامطلوب، نسبتا مطلوب و مطلوب طبقه بندی گردید.
در زمینه تغذیه و در زمینه فعالیت بدنی و ورزش، اکثریت واحدهای مورد بررسی (به ترتیب 8/51% و 7/57%) سبک زندگی نامطلوب داشتند. بر اساس یافته ها سبک زندگی نیمی از واحدهای مورد بررسی (50%)، نامطلوب بود. در زمینه عادات (عدم استعمال سیگار، استفاده از رژیم غذایی لاغری و داروی لاغری)، اکثریت واحدهای مورد مطالعه (9/74%)، سبک زندگی مطلوب داشتند. همچنین بین متغیرهای پایه تحصیلی (004/0p=)، وضعیت اقتصادی خانواده (043/0p=)، رتبه تولد در خانواده (001/0p=)، میزان تحصیلات مادر (005/0p=) و سبک زندگی ارتباط معناداری وجود داشت.
با توجه به این که سبک زندگی نیمی از نوجوانان دختر در ارتباط با پیشگیری از پوکی استخوان مناسب نبود، این مساله قابل توجه و تامل است و نیازمند انجام بررسی های بیشتر و برنامه ریزی مسؤولان امر در سطح کلان جهت برطرف شدن مشکلات ذکر شده در سبک زندگی در جامعه می باشد.

بیماری صرع به عنوان مهم ترین اختلال مزمن عصبی، کودک مبتلا و خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث بروز تنش در خانواده به خصوص والدین می شود. این مطالعه به منظور بررسی نظر والدین کودکان مصروع نسبت به عوامل تنش زا و میزان سازگاری آنان انجام شده است.
این مطالعه یک بررسی توصیفی است. تعداد 400 نفر والدین کودکان مصروع از مراجعین به مراکز درمانی منتخب شهر تهران انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای سه قسمتی شامل مشخصات فردی، سؤالات مربوط به عوامل تنش زا و سؤالات مربوط به رفتار سازگاری بود. داده ها در یک مرحله جمع آوری و از روش های آماری دو نیمه کردن، ضریب همبستگی اسپیرمن براون در تعیین اعتبار سؤالات و از آمار توصیفی و استنباطی نظیر آزمون t و نرم افزار SPSS جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.
آزمون t نشان داد بین میزان تنش پدران و مادران کودکان مصروع اختلاف معناداری وجود دارد (001/0=p)، بیشترین درصد (86%) پدران در مقایسه با (9/81%) مادران میزان تنش متوسط داشتند. همچنین (4/5%) پدران و کم ترین درصد (4/4%) مادران میزان تنش کم داشتند. میزان تنش پدران و مادران با برخی از متغیرهای فردی ارتباط معناداری را نشان داد. بیشترین درصد (69%) پدران و (1/66%) مادران از سازگاری متوسط پایین برخوردار بودند. میزان سازگاری مادران و پدران با برخی از متغیرهای فردی ارتباط معنادار نشان داد. آزمون آنالیز واریانس نشان داد بین میزان تنش والدین کودکان مصروع با میزان سازگاری آنان ارتباط معنادار و معکوسی وجود دارد، به عبارت دیگر با افزایش میزان تنش والدین، میزان سازگاری آنان کاهش یافت (001/0=p).
از آنجا که بین میزان تنش والدین کودکان مصروع با میزان سازگاری آنان ارتباط عکس دیده شد بهتر است حمایت های لازم جهت کاهش تنش والدین و کمک به سازگاری مؤثر آنها صورت گیرد.

عقرب زدگی یکی از معضلات بهداشتی و عامل آزار و اذیت و سلب آسایش افراد است. به همین منظور بررسی موارد عقرب زدگی در شمال غربی استان خوزستان از اردبیهشت ماه 1381 تا دی ماه 1382 انجام شده است.
مطالعه حاضر از نوع آینده نگر و توصیفی است که به صورت بررسی تمام موارد عقرب زدگی در طی اردیبهشت ماه سال 1381 تا دی ماه 1382 در منطقه چنانه واقع در شمال غربی استان خوزستان انجام شده است.
از تمام موارد عقرب زدگی (139 مورد) ناشی از عقرب Androctonus crassicauda، بیشترین موارد عقرب زدگی در فصل تابستان بود که همگی به صورت علامتی تحت درمان قرار گرفتند (بدون تزریق سرم ضدعقرب) و بدون عارضه مرخص شدند.
موارد گزیدگی توسط عقرب Androctonus crassicauda بوده است که بدون تزریق سرم ضدعقرب در درمان موارد گزیدگی بهبودی حاصل شد. بنابراین بهتر است موارد تجویز سرم ضدعقرب را در این گروه از عقرب گزیدگان مورد بازنگری قرار گیرد.