فصلنامه حیات
سال دهم شماره 3 (پیاپی 22، پاییز 1383)

نوزادان تازه تولد یافته در معرض خطر هیپوترمی (درجه حرارت مرکزی کمتر از 5/36درجه سانتی گراد) قرار دارند و تا چندین هفته بعد از تولد این خطر آنان را تهدید می کند.
مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی - تجربی است. درجه حرارت بدن 898 نوزاد تازه متولد شده که در بخش مراقبت های ویژه نوزادان پذیرفته می شدند در بدو ورود توسط دماسنج Low Reading از طریق رکتوم اندازه گیری شد. درجه حرارت مرکزی بدن کمتر از 5/36درجه سانتی گراد به عنوان هیپوترمی در نظر گرفته شد و درجه حرارت 5/36-35 درجه سانتی گراد به عنوان هیپوترمی خفیف و درجه حرارت کمتر از 35 هیپوترمی متوسط تا شدید تلقی شد.
شیوع کلی هیپوترمی 3/53% بود. از 456 نوزاد که دچار هیپوترمی خفیف بودند 34 نوزاد (6/7%)، از 22 نوزاد که دچار هیپوترمی متوسط تا شدید بودند 8 نوزاد (1/42%) و از 420 نوزاد بدون هیپوترمی 11 نوزاد (7/2%) فوت نمودند.
شیوع و شدت هیپوترمی از نظر آماری به طور معناداری با وزن تولد و سن حاملگی در ارتباط بود. بنابراین با توجه به نتایج این پژوهش و انجام اقدامات به موقع از هیپوترم شدن نوزادان می توان پیشگیری کرد.

پرستاران به عنوان عضو اصلی تیم مراقبتی – درمانی نقش مهمی در بهبود و ارتقاء، سلامت جامعه ایفا می نمایند. تنیدگی یا استرس جزء شناخته شده و لاینفک در پرستاری مدرن است و موجب مشکلات عدیده ای هم برای پرستاران و هم بیماران می گردد.
این پژوهش توصیفی تحلیلی با هدف تعیین میزان تنیدگی شغلی پرستاران و تعیین عوامل مؤثر بر تنیدگی از دیدگاه پرستاران در سال 1383 انجام شد. واحدهای مورد پژوهش 111 نفر از پرستاران شاغل در بخش های مختلف یک بیمارستان آموزشی و یک بیمارستان غیرآموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران بودند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ای مشتمل بر دو بخش استفاده گردید. بخش اول مربوط به خصوصیات فردی و حرفه ای بود و بخش دوم جهت سنجش میزان تنیدگی شغلی در پنج بخش استرس های مدیریتی، اقتصادی و رفاهی، روانی- اجتماعی، جسمی و محیطی و یک سؤال باز تنظیم شده بود که به هر گزینه امتیاز 4 تا صفر تعلق می گرفت. در تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون آماری مجذور کای استفاده شد.
این بررسی نشان داد که از کل نمونه های مورد مطالعه 1/44 درصد دارای تنیدگی بالا، 1/54 درصد متوسط و 8/1 درصد دارای تنیدگی کم می باشند. بین میزان تنیدگی شغلی و نوع بیمارستان از لحاظ آماری رابطه معناداری وجود داشت به طوری که میزان تنیدگی در بیمارستان آموزشی نسبت به بیمارستان غیر آموزشی بیشتر بود. هم چنین بین سابقه کار و میزان تنیدگی رابطه معناداری وجود داشت.
با توجه به این که درصد بالایی از پرستاران دارای تنیدگی متوسط هستند، لذا راه کارهایی جهت مقابله و پیشگیری از تنیدگی شغلی برای پرستاران پیشنهاد می شود.

بررسی پدیدارشناسی پرستاری ایران، شناخت دیدگاه حرفه ای شاغلین آن و فرآیند حرفه ای شدن در پرستاری موضوع اصلی این تحقیق کیفی است که به منظور تبیین مناسب و جامع آن، این پدیده در مقایسه با پارادیمی مشابه در یک نظام پرستاری مراقبت محور (سوئد) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
برای انجام این مطالعه از یکی از روش های تحقیق کیفی تحت عنوان پدیدارشناسی تفسیری استفاده شده است. روش اصلی جمع آوری داده ها در این پژوهش، مصاحبه نیمه سازمان یافته و روش تجزیه و تحلیل درونمایه ای بنر می باشد. واحدهای پژوهش شامل 1) پرستاران ایرانی 2) پرستاران سوئدی 3) پرستاران ایرانی شاغل در سوئد که فرآیند حرفه ای شدن را در ایران گذرانده اند و 4) پرستارانی که ایرانی الاصل بوده اما در سوئد پرستار شده اند و در زمان تحقیق به عنوان پرستار مشغول به کار بوده اند می گردند.
به جز «پرستاری و تمایلات انسان دوستانه» که در تجربه پرستاری ایران فراگیر نبوده است، برای اکثریت قریب به اتفاق پرستاران ایرانی تجربه پرستاری مترادف با «تجربه مشکلات» بوده است: نظیر مشکلات ناشی از محیط کار، مشکلات فرهنگی اجتماعی و مشکلات ناشی از محتوای غیر چالشی، غیر مطلوب و غیر اقناع کننده وظایف پرستاری. در حالی که مراقبت اساس و پایه کار پرستاری است اما در نظام آموزش پرستاری ایران آموزش مراقبت از جایگاه مناسب برخوردار نبوده و نیاز جدی به بازنگری در برنامه آموزشی این حرفه وجود دارد.
در پیکره پرستاری ایران فرسودگی روانی به طور واضح و شفافی به چشم می خورد و هم چون سایه بانی بزرگ بر بدنه جامعه پرستاری ایران سایه انداخته است. این فرسودگی روانی ناشی از ماهیت وظایف پرستاری در ایران، ماهیت راهوار گونه و روتین محور بخش، محتوای غیر حرفه ای آن در عرصه عمل، غیر تخصصی بودن کار پرستاری است و هم چنین به لحاظ تاثیر نگرش منفی فرهنگی- اجتماعی در برخورد با این حرفه و تاثیر آن بر سرنوشت فردی و یا خانوادگی و در مجموع پیشرفت های فردی در زندگی پرستاران بوده است. مجموعه این عوامل پرستاری ایران را به صورت یک شغل در مقایسه با یک حرفه در حال توسعه در سوئد تقلیل داده است.

سندرم قبل از قاعدگی مجموعه ای از علایم جسمانی و روانی است که در مرحله لوتئال هر سیکل به صورت ماهانه و عودکننده تکرار می شود و گاهی آنقدر شدید است که در فعالیت های روزمره و ارتباطات اجتماعی اختلال ایجاد می کند.
این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی می باشد که به صورت تصادفی و دوسوکور صورت گرفته است. نمونه ها شامل 70 تن از دختران دانشجوی دانشگاه های تهران و علوم پزشکی تهران ساکن در خوابگاه می باشند که به صورت تصادفی به دو گروه دارو و دارونما تقسیم شده و به مدت دو ماه متوالی با30 قطره هایپیران یا دارونما تحت درمان قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و برگ ثبت وضعیت روزانه بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی شامل آزمون های مجذور کای، تست دقیق فیشر، آزمون ویل کاکسون و تی مستقل استفاده شد. برای کلیه آزمون ها 05/0p< معنادار تلقی شده است.
نتایج پژوهش نشان داد که میزان کاهش شدت علایم سندرم قبل از قاعدگی بعد از درمان در گروه دارو بیشتر از دارونما بوده است به طوری که میزان کاهش شدت علایم جسمانی بعد از مصرف هایپیران 49% و بعد از مصرف دارونما 8/21% بود (000=p). نتایج آزمون t اختلاف معناداری بین شدت علایم بعد از درمان در بین دو گروه را نشان داد و فقط در مورد درد و علامت افزایش اشتها و تپش قلب این اختلاف معنادار نبود. مصرف کنندگان این داروی گیاهی هیچ گونه عارضه ی جانبی را گزارش نکردند.
یافته های پژوهش نشان می دهند که با مقایسه میانگین شدت علایم در بین دو گروه بعد از درمان، شدت علایم سندرم قبل از قاعدگی بعد از مصرف دارو در گروه هایپیران کمتر از گروه دارونما است بنابراین از هایپیران می توان جهت کاهش شایع ترین علایم سندرم جسمانی قبل از قاعدگی استفاده نمود. یافته های پژوهش هم چنین بیانگر آن است که دارونما، مانند هر بیماری دیگر در درمان سندرم قبل از قاعدگی، بی تاثیر نیست.

زخم بستر یکی از عوارض اعمال جراحی طولانی مدت است که بیماران در زمان انجام عمل جراحی به دلیل بی حرکتی طولانی مدت، افت فشار خون و هیپوترمی حین عمل مستعد آن هستند. از وظایف اصلی پرستاران و اولویت های مراقبتی از بیماران بی حرکت، پیشگیری از زخم بستر است.
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است که در آن 60 نفر از بیماران به صورت نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب و سپس به صورت تصادفی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. ابزار گرد آوری اطلاعات شامل پرسشنامه و چک لیست تعیین مراحل زخم بستر بود. پرسشنامه شامل دو بخش بود که در بخش اول مشخصات فردی واحدها و در بخش دوم شرایط حین جراحی از قبیل مدت زمان بی حرکتی، مدت زمان پیوند عروق کرونر قلبی ریوی، مدت زمان هیپوترمی و تعداد پیوند در نظر گرفته شده بود. برای گروه مورد قبل از انجام عمل از پوشش هیدروکلوئید در ناحیه خاجی استفاده شد که در حین عمل جراحی در این ناحیه قرار داشت. بعد از عمل جراحی پوشش برداشته شد و در سه مرحله یعنی بلافاصله، 24 و 48 ساعت بعد ناحیه خاجی بیماران از نظر وجود زخم بستر مورد بررسی قرار گرفت. در بیماران گروه شاهد با توجه به شرایط حین عمل جراحی، مطابق روش معمول هیچ گونه اقدامی انجام نشد. سپس نتایج حاصل از مشاهدات در چک لیست مربوط ثبت گردید. جهت تعیین ارتباط آماری از آزمون تی استیودنت، مجذور کای، فیشر و تجزیه واریانس استفاده شده است.
یافته های پژوهش بیانگر آن است که بین میزان بروز زخم بستر در گروه مورد (3/13) و شاهد (7/36) از نظر آماری اختلافی معنادار (03/0=p) وجود دارد. هم چنین در رابطه با ارتباط بین بروز زخم بستر با عوامل مشخصات فردی واحدها نتایج نشان داد که بین سن، مدت زمان بی حرکتی، مدت زمان هیپوترمی، مدت زمان پیوند عروق کرونر قلبی ریوی، شاخص توده بدنی و بروز زخم بستر ارتباط معناداری وجود داشت ولی بین جنس و تعداد گرافت های عروق کرونر با بروز زخم بستر ارتباط معنادار آماری وجود نداشت.
یافته های پژوهش نشان داد که پوشش هیدروکلوئید در پیشگیری از زخم بستر بیماران تحت پیوند عروق کرونر تاثیر داشته است که مؤید فرضیه پژوهش است.

عمل سزارین خطر بیشتری از زایمان طبیعی برای مادر و نوزاد در بردارد. میزان سزارین در کشور ما و به خصوص در استان گیلان (6/57% در مناطق شهری) بسیار بالاست؛ در حالی که بایستی بر طبق پیشنهاد WHO دامنه ای بین 15%-5% داشته باشد. درخواست مادر یکی از دلایل عمده افزایش میزان سزارین است حال آن که در بسیاری از مواقع در پشت تشخیص های رایج مخفی می گردد. این پژوهش به منظور مشخص ساختن دلایل انتخاب سزارین صورت گرفته است.
این تحقیق یک پژوهش توصیفی - تحلیلی است که بر210 مادر باردار بین هفته های 4036 بارداری انجام شد. این مادران سابقه سزارین نداشته و بدون دلیل طبی سزارین را به عنوان روش زایمان برگزیده بودند. نمونه گیری خوشه ایاز مراکز بهداشتی درمانی شهر رشت انجام شد. روش گردآوری اطلاعات مصاحبه از طریق پرسشنامه بود. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون مجذور کای و تست دقیق فیشر) استفاده شد.
اکثر واحدهای پژوهش (6/68%) در مورد مزایا و مضرات سزارین آگاهی متوسطی داشته و بیشترین آنان (5/60%) اطلاعات خود را از اقوام و دوستان کسب نموده اند و نگرش اکثر آنان (4/71%) نسبت به سزارین خنثی بوده است. به ترتیب فراوانی، حداقل 50% از مادران دلایل زیر را برای انتخاب سزارین داشتند: سلامت جنین، ترس از درد، فشار روانی و اضطراب، پیشگیری از پارگی های دستگاه تناسلی، ترس از معاینات واژینال، پیشگیری از تغییر شکل و شل شدگی در دستگاه تناسلی و کوتاه شدن زمان زایمان. هم چنین از دیدگاه بیشترین درصد (3/38%) واحدهای پژوهش اولویت در انتخاب سزارین به دلیل ترس از درد بوده است. بین تعدادی از مشخصات فردی واحدها و تعدادی از سوابق مامایی، میزان آگاهی و نوع نگرش با برخی دلایل انتخاب سزارین به عنوان مثال بین سن، میزان آگاهی و نوع نگرش با ترس از درد ارتباط معنادار وجود داشت (05/0p<).
بر اساس یافته های این پژوهش و با مدنظر داشتن عوامل مرتبط با دلایل انتخاب سزارین در مادران کم خطر می توان با استفاده از مشاوره های سودمند مامایی و حمایت های اطلاعاتی، عاطفی و اجتماعی در طی بارداری و زایمان از سوی ماماها وسایر پرسنل بهداشتی درمانی از میزان سزارین کاست.

مطالعات نشان می دهد نزدیک به 355 میلیون سالمند در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. در سال2000 نزدیک به 13درصد از جمعیت جهان را افراد بالای 65 سال تشکیل می داده اند و پیش بینی می شود در سال 2040 این نسبت به 20درصد برسد. در حال حاضر و از آنجا که پدیده سالمندی همواره با اختلالات جسمی و روحی روانی توام است بررسی کیفیت زندگی در این قشر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی کیفیت زندگی سالمندان شهر زاهدان صورت گرفته است.
این مطالعه، پژوهشی از نوع توصیفی است که بر روی 200سالمند شهر زاهدان انجام شده است. نمونه ها به طور خوشه ایو از تمام محله های شهر انتخاب شده و از ابزار پژوهش شامل پرسشنامه 36 موردی کیفیت زندگی استفاده گردیده است برای امتیازبندی پرسشنامه از نمره صفر تا 100 استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاصله از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری و شاخص های توصیفی تحلیلی مورد نظر استفاده گردید.
میانگین سن نمونه های مورد مطالعه 3/72 سال بود. میانگین تعداد فرزند 7/6 نفر بوده و میانگین ابعاد هشتگانه کیفیت زندگی بدین شرح بود: درک کلی از سلامتی، 6/38؛ فعالیت فیزیکی، 7/42؛ ایفای نقش جسمی، 8/36؛ درد جسمی، 8/37؛ فعالیت اجتماعی، 9/43؛ ایفای نقش روانی، 45؛ نیروی حیاتی، 7/46 و سلامت روحی 7/42.
از آنجا که در حال حاضر هنجار یا مبنایی از کیفیت زندگی در جامعه ما وجود ندارد، اگر میانگین50 با انحراف معیار10 را به عنوان شاخص هنجار تلقی نماییم مشاهده می کنیم که تمامی ابعاد هشت گانه کیفیت زندگی نمونه ها پایین بوده و ضروری است در این خصوص برنامه ریزی اصولی انجام پذیرد.

حرفه ی مامایی با قضاوت های بالینی درگیر است که تاثیر مستقیم روی سلامت مادر و جنین خواهد داشت. ماما باید در مواقع بروز فوریت ها با دانش و مهارت کافی قادر به تصمیم گیری باشد. یک ماما با تقویت تفکر انتقادی در فرآیند مراقبت بهترین خدمات را ارایه خواهد داد.
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی مقایسه ای است که به صورت مقطعی و با هدف کلی مقایسه تفکر انتقادی دانشجویان ترم اول و ترم آخر کارشناسی پیوسته مامایی دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران انجام شد. در این پژوهش، با توجه به معیارهای مورد نظر 259 نفر از دانشجویان ترم اول و ترم آخر کارشناسی، به روش سرشماری انتخاب شدند. به منظور اندازه گیری میزان تفکر انتقادی آنان از آزمون تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم ب استفاده شد. این پرسشنامه یکی از ابزارهای سنجش مهارت تفکر انتقادی است که توانایی تحلیل، استنباط، استدلال استنتاجی، استدلال استقرایی و ارزشیابی را می سنجد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی و آنالیز واریانس و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
نمرات کل تفکر انتقادی دانشجویان ترم اول و ترم آخر دانشگاه های علوم پزشکی تهران تفاوت معناداری نداشت. فقط نمرات دانشجویان ترم آخر دانشگاه تهران کاهش (009/0=p) و در دانشگاه ایران افزایش را نشان داد (007/0=p). در مقایسه مهارت های تفکر انتقادی نیز تفاوت زیادی دیده نشد و فقط توانایی استدلال استقرایی دانشجویان کارشناسی دانشگاه تهران کاهش (001/0=p) و در دانشگاه ایران افزایش را نشان داد (002/0=p). توانایی ارزشیابی دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی کاهش داشت (002/0=p)، اما در دانشگاه ایران افزایش را نشان داد (008/0=p).
بر اساس این یافته ها می توان گفت، اگر چه تفکر انتقادی بسیار مهم است، اما در طول آموزش دوران تحصیل به آن توجهی نشده است. روش های آموزش فعلی مامایی قادر به افزایش سطح تفکر انتقادی دانشجویان نیست. لذا به کارگیری روش های آموزش نوین و راهکارهای یادگیری فعال لازم است..

دستیابی به اطلاعات در مورد کیفیت زندگی نه تنها راه گشای درمان های مؤثر و پیشرفت های آینده است بلکه در ارتقاء برنامه های حمایتی و اقدامات توانبخشی بسیار مؤثر می باشد.
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی - مقطعی از نوع ارتباطی است که به منظور بررسی ارتباط ویژگی های سرطان و کیفیت زندگی در بیماران سرطانی تحت شیمی درمانی مراجعه کننده به درمانگاه منتخب انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفته است. در این تحقیق 200 نفر از بیماران مبتلا به انواع سرطان (تومورهای توپر) که تحت شیمی درمانی بودند به صورت نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که از طریق مصاحبه، گزارش خود بیمار و مراجعه به پرونده بیمار تکمیل می گشت و شامل سه بخش بود: بخش اول، خصوصیات دموگرافیک؛ بخش دوم، ویژگی های سرطان از قبیل نوع سرطان، مرحله سرطان، طول مدت بیماری، درد ناشی از سرطان، قبول یا انکار سرطان توسط بیمار، کاهش یا از دست دادن عملکرد اعضاء بدن و میزان خستگی و بخش سوم، شامل بررسی ابعاد کیفیت زندگی نظیر وضعیت عمومی، فعالیت جسمی، وضعیت شغلی، اجتماعی و خواب.
یافته های پژوهش بیانگرآن بود که کیفیت زندگی اکثریت واحدهای مورد پژوهش (66%) متوسط بوده است. در خصوص ارتباط ویژگی های سرطان با کیفیت زندگی نتایج نشان داد که بین نوع سرطان (007/0=p)، شدت درد (007/0=p)، کاهش یا از دست دادن عملکرد اعضاء بدن (001/0=p) و شدت خستگی (000/0=p) با کیفیت زندگی ارتباط معناداری وجود داشت ولی بین قبول یا انکار بیماری، طول مدت بیماری از زمان تشخیص و مرحله سرطان با کیفیت زندگی ارتباط معناداری وجود نداشت.
برخی از ویژگی های سرطان از جمله نوع سرطان، درد، کاهش یا از دست دادن عملکرد اعضاء و خستگی بر کیفیت زندگی بیماران تحت شیمی درمانی تاثیر دارد.

ایده فن آوری مهندسی مولکولی یا نانوتکنولوژی اولین بار توسط ریچارد فایمن در سال 1959 مطرح شد. نانوتکنولوژی در واقع فن آوری پیاده سازی ساختار مولکولی مورد نظر با دقت اتمی است. در این مقاله اهمیت راهبردی این فن آوری و ارتباط آن با فن آوری ذرات ریز در علوم پزشکی و زیست محیطی بحث شده است. در ابتدا به بررسی پتانسیل موجود مؤسسات ملی بهداشت و بنیاد علوم در سال های 2000 و 2001 با در نظر گرفتن بودجه های اختصاص داده شده در کشور ایالات متحده، به عنوان کشور پیشرو در فن آوری نانومتری در زمینه مراقبت های بهداشتی، پزشکی و زیست محیطی می پردازیم. بررسی مواد زیستی (واسطه های مشترک بافت زنده و ماده بی جان و مواد سازگار محیطی)، وسایل (حسگرهای محیطی و ابزارهای تحقیقاتی) و درمان شناسی (سیستم رساندن دارو و ژن به بدن) از جمله مواردی است که بحث شده است. بلوک های مولکولی سازنده ی حیات (لیپیدها، پروتئین ها، اسید نوکلئیک ها، کربوهیدرات ها و جایگزین های غیر بیولوژیکی آنها) همگی در زمره ی موادی هستند که به دلیل برخورداری از ابعاد، تکرارپذیری و مقیاس نانویی ویژگی هایی بی نظیر دارند. در صورت به کارگیری سطوح و وسایل نانو، از جمله لیزرهای مادون قرمز در محدوده ی فرکانسی 1000 نانومتر و لیزر گازی هلیوم- نئون He-Ne در طول موج 8/632 نانومتر، با توانی در حد چند میلی وات، می توان فرآیندهای کنونی و طاقت فرسای زنجیره بندی ژنوم و رمزگشایی ژن ها را به شدت متحول کرد و بر کارایی آنها افزود. افزایش توانمندی ما در شناسایی چارچوب ارثی افراد، تحولی انقلابی در تشخیص پزشکی و درمان به همراه خواهد داشت. نانوتکنولوژی علاوه بر تسهیل مصرف بهینه دارو و فرمول ها، راه های جدیدی را برای رساندن دارو به بدن ابداع می کند که این به نوبه ی خود پتانسیل درمانی داروها را به شدت گسترش می دهد.