فصلنامه ره آورد نور
سال ششم شماره 20 (پیاپی 37، پاییز 1386)

رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه‌ای در جمع دانشگاهیان و دانشجویان استان سمنان با اشاره به ناتوی فرهنگی در این ‌باره فرمودند:«باندهای بین‌المللی زر و زور که برای تسلط بر منافع ملت‌ها سازمان نظامی ناتو را تشکیل داده بودند، اکنون برای نابودی هویت ملی جوامع بشری و تحقق بیشتر اهدافشان در پی تشکیل «ناتوی فرهنگی» هستند تا با استفاده از امکانات زنجیره‌ای، متنوع و بسیار گسترده رسانه‌ای، سررشته تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها و ملت‌ها را به دست بگیرند که باید هشیارانه این مساله را زیر نظر داشت». (1)
همچنین مقام معظم رهبری در بررسی ماهیت ناتوی فرهنگی به محورهای زیر اشاره نمودند:- کنترل تحولات جهانی به دست صهیونیسم و سرمایه‌داری جهانی به عنوان خطر جدی؛
- تشکیل سازمان فرهنگی برای نابودی هویت ملی جوامع بشری؛
- استفاده از امکانات زنجیره‌ای متنوع و بسیار گسترده رسانه‌ای برای تحقق اهداف؛
- به دست گرفتن سه رشته تحولات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشورها و ملت‌ها با تسلط بر رسانه‌ها.
پس از پایان جنگ جهانی دوم و شکست آلمان صحنه بین‌الملل دوقطبی شد. از طرفی کشورهای طرفدار سرمایه‌داری مانند: آمریکا، آلمان غربی، فرانسه، انگلیس و بلژیک  در بلوک غرب، و کشورهای طرفدار سوسیالیسم مانند: شوروی، آلمان شرقی و لهستان در بلوک سیاسی شرق مرزبندی شدند. پس از این مرزبندی هر دو بلوک با تشکیل پیمان‌های نظامی در مقابل هم صف‌آرایی کردند.
حدود 4 سال پس از پایان جنگ جهانی دوم (1949) سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با حضور کشورهای بلوک غرب تاسیس شد و در جبهه مقابل پیمان ورشو با حضور کشورهای بلوک شرق پا به عرصه معادلات بین‌المللی گذاشت. هرچند که با توجه به موقعیت خاص صحنه بین‌الملل این جنگ در قالب جنگ سرد صورت گرفت که علاوه بر رقابت در زمینه تسلیحاتی، ابعاد گسترده‌تری نیز یافت. نیکسون در این زمینه گفت: «ما در رقابت با شوروی باید در دو جنبه پیروز شویم: اقتصاد و ایدیولوژی». (2)
در واقع، عامل اساسی که باعث فروپاشیدن امپراطوری بلوک شرق شد، جنگ فرهنگی با استفاده از ابزار رسانه‌ها بود که با صرف مهارت کامل و هزینه‌های گسترده بر علیه دانش و بینش و رفتار مردم، نخبگان، مدیران و دولت‌مردان بلوک شرق صورت گرفت.

دگرگونی‌های اطلاعاتی- اجتماعی بی‌نهایت سریع، مهم‌ترین واقعیت زندگی امروزین را تشکیل می‌دهد. دنیای امروز مکانی کاملا متفاوت با دنیای بیست و پنج سال پیش است و دنیای نیم قرن بعدی نیز به طور قطع بسیار متفاوت از دنیای کنونی خواهد بود. با این حال، همین دنیای بسیار متفاوت محل زیست جامعه انسانی است. مفهوم این سخن آن است که مهم‌ترین چیزهایی که انسان امروز باید به فراگرفتن آن بپردازد، دقیقا چیزهایی است که به او یاری می‌دهد تا دگرگونی‌های آینده را پیش‌بینی کند و خود را برای رویارویی با آن‌ها آماده سازد. این نیاز جامعه انسانی از دو طریق برآورده می‌شود: نخست با ارائه چارچوبی برای درک و تشخیص نیروهای سبب‌ساز شالوده دگرگونی‌های اجتماعی و دوم، درک چگونگی ظهور، توسعه یا نابودی جوامع و دولت‌ها که در طی قرون متمادی ساخته شده است.

در این مقاله سعی بر آن شده است تا با نگرشی تطبیقی – تاریخی، چشم‌اندازی در حوزه جوامع انسانی و نقش اطلاعات به عنوان عاملی در تحولات اجتماعی ارائه گردد.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی این بار نیز برگی دیگر به کارنامه پر افتخار خود افزود و با تولید نرم‌افزار «درختواره فقه»، برنامه ارزشمندی را به فقه‌پژوهان و محققان علوم اسلامی عرضه نمود.
نظر به آن‌که این گنجینه عظیم، شامل امکانات عدیده و محتوای در خور توجه در زمینه‌های مختلف فقهی می‌باشد، گفتگویی را با متکفل پروژه این برنامه سودمند، جناب حجت الاسلام و المسلمین ابن ‌الرضا ترتیب دادیم تا کاربران و پژوهشگران عزیز نسبت به این نرم‌افزار مفید شناخت بیشتری پیدا کنند و از قابلیت‌های متنوع و کاربردی آن در راستای تحقیقات فقهی و دینی خود بهره مطلوب‌تری ببرند.

حادثه عظیم عاشورا، بدون شک ماندگارترین و موثرترین حادثه تاریخی بعد از ظهور اسلام است. در میان حوادثی که در طول تاریخ بشریت به وقوع پیوسته است، هیچ نهضت و حرکتی به پویایی و برجستگی قیام حضرت سید الشهدا(ع) نیست. قیام عاشورا و فرهنگ و پیام های آن، تاثیر شگرفی در تحول جوامع و سازندگی آنها مخصوصا در حیطه اسلام داشته است؛ به گونه ای که به جرات می توان گفت مهم تر علل توسعه و گسترش دین اسلام، عاشورای حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) می باشد.
ایمه اطهار(ع) سعی می کردند همیشه این حماسه زیبا را زنده نگه داشته و آن را پر فروغ و سازنده جلوه دهند. آنان با وجود اینکه در دوران امامت خویش با محدودیت های شدیدی مواجه بودند، اما با اتخاذ صحیح ترین تصمیم ها و موضع گیری های مناسب توانستند از فرهنگ عاشورا و دستاوردهای ارزشمند آن به صورت شایسته پاسداری کنند و راه حماسه آفرینان کربلا را تداوم بخشند. از این رو،  احیای فرهنگ خونین عاشورا و حفظ ارزش های آن را می توان یکی از مهم ترین اهداف جامعه بزرگ اسلامی دانست. ترویج این فرهنگ عظیم در سرتاسر جهان می تواند روح خفته انسان های غفلت زده را بیدار کند. ما مسلمانان معتقدیم که تداوم جهان اسلام جز با زنده نگه داشتن قیام خونین سید الشهدا(ع) میسر نیست؛ چراکه قیام آن امام همام به ما می آموزد که در برابر ظلم و ستم بایستیم و با اشاعه فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر بیدادگری را ریشه کن کنیم. از این رو، زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا ضامن حیات دین اسلام و رسالت آسمانی پیامبراعظم(ص) است.
امروزه با توجه به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بی شک تولید و تکثیر نرم افزارهای عاشوراپژوهی، یکی از شیوه های نوین برای احیای نهضت عاشورا و ترویج افکار و سخنان امام حسین(ع) در عصر حاضر  می باشد.
اگرچه در این زمینه تولیدات خوبی عرضه شده است، اما به نظر می رسد که می توان نرم افزارهای بیشتر و با کیفیت بهتری را برای علاقه مندان به آن امام همام(ع) و نیز گسترش فرهنگ عاشورا تولید نمود و در اختیار عاشقان به اهل بیت پیامبر(ع) قرار داد.
در این مقاله به ذکر چند نمونه از این نوع نرم افزارها که به معرفی شخصیت والای حضرت اباعبدالله الحسین(ع) اختصاص دارد، می پردازیم.

کلام دلنشین و نورانی قرآن کریم و بعد از آن احادیث و روایات اهل بیت (ع)، همچون نسیم روح بخش در جان تشنه لبان جویای حقیقت جاری است. کلام گهربار پیامبراعظم (ص) و امامان معصوم (ع) در صراط مستقیم به منزله  چراغ روشنی است برای مسلمانان تا به کمال و رستگاری برسند. به همین دلیل، بر ما واجب است که احادیث و روایات آن معصومان الهی را بخوانیم و یاد بگیریم.
در همین جهت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نخستین نسخه دیجیتالی جامع احادیث اهل بیت (ع) را با ترجمه فارسی، تحت عنوان «گنجینه روایات نور» طراحی و تولید کرده است.
این نرم افزار که در قالب کتابخانه دیجیتالی نور است، دارای قابلیت های متنوع و مفیدی است. در برنامه عظیم و ارزشمند گنجینه روایات نور، متن و ترجمه کامل 233 عنوان کتاب در 381 جلد از منابع روایی و در موضوعات مختلف گنجانده شده است.
متن کامل و ترجمه کتاب های روایی: بحار الانوار (42 جلد)، اصول کافی، روضه کافی، من لایحضره الفقیه، ارشاد و امالی شیخ مفید، خصال و امالی شیخ صدوق، تحف العقول، لهوف، ثواب الاعمال، توحید مفضل، مکارم الاخلاق، غیبت نعمانی و کمال الدین، در این برنامه گنجانده شده است.

از دستاوردهای جامعه اطلاعاتی، به اشتراک گذاری اطلاعات و یافته های بشری است و دین به عنوان پدیده ای که هیچ گاه از انسان جدا نشده، انگیزه های فراوانی را برای تحقیق فراهم آورده است. البته این مطالعات در کنار تعامل با جوامع بشری، نیازمند داده های صحیح و غیر مغرضانه است و برای یافتن آرا و نتایج درست، گریزی جز شناخت صحیح ادیان نداریم.
این نوشتار در صدد ارایه طرحی برای ساخت نرم افزاری است که به روش نقلی، تاریخی و توصیفی ادیان، مذاهب و فرق را معرفی نماید. این برنامه با بررسی پیشینه هر گروه و چگونگی پیدایش، عقاید و آرای ویژه هر کدام، به توصیف و تحلیل این مرام‌های اعتقادی خواهد پرداخت. البته هدف از طرح پیشنهادی این برنامه، نقد و بررسی ادیان و مذاهب نیست، بلکه ایجاد بانک اطلاعات توصیفی از ادیان، مذاهب و فرق به روش تاریخی و نقلی است که می‌تواند در مباحث پژوهشی کارآمد و مفید باشد.

با وقوع انقلاب اطلاعات، راه برای استفاده بهتر از مهم‌ترین منابع اطلاعات بشر به‌خوبی هموار شده است. این منابع، چیزی جز کتاب‌های کاغذی نیستند که انسان در این عصر با دستیابی به پدیده‌ها و ابزارهای جدید دیجیتالی در واقع به فناوری قدرتمندی برای رشد و ترقی دادن آنها رسیده است تا به کمک مجموعه ابزارها و فناوری‌های جدید، حجم انبوه کتاب‌های کاغذی را به بسته‌های کوچک الکترونیکی و کتابخانه‌های کاغذی را به کتابخانه‌های بدون در و دیوار و کتاب‌های بی‌کاغذ تبدیل کند. روش‌های جدید ذخیره، سازماندهی و دسترسی به اطلاعات، مسیر استفاده بیشتر و بهتر از کتاب‌ها را فراهم کرده است. اگر اطلاعات و مطالب کتاب‌ها را پول رایج دانش در نظر بگیریم، کتابخانه‌های دیجیتالی به عنوان بانک‌هایی برای سرمایه‌گذاری هستند که مسلما سرمایه‌گذاری در این قبیل بانک‌ها، آثار مفید و سودآوری‌های خوبی را به دنبال خواهد داشت. در نتیجه این سرمایه‌گذاری است که علاوه بر صاحبان سرمایه، گروه دیگری از اعضای آن جامعه نیز از این بهره نصیب می‌برند و در نتیجه، رشد فرهنگی و افزایش دانش و علم برای مجموع آن جامعه به ارمغان می‌آید.

راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنتی، یکی از بهترین روش‌هایی است که امروزه مراکز و موسسات علمی و تحقیقاتی به کمک آن می‌توانند به معرفی مطلوب و گسترده فعالیت‌های علمی و پژوهشی خویش مبادرت ورزند و به وسیله این ابزار کارامد، به اطلاع‌رسانی در مورد محصولات و تولیدات خود همت گمارند و آن‌ها را در معرض استفاده جهانیان قرار دهند.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از جمله مراکز مهمی است که تجارب مفید و ارزشمندی را در حوزه پژوهش‌های رایانه‌ای علوم اسلامی اندوخته و تولیدات درخور توجهی را به جامعه اسلامی تقدیم نموده است. در این نوشتار، به منظور آشنایی بیشتر و بهتر محققان با نرم‌افزارهای تولیدی و اقدامات پژوهشی و رایانه‌ای این مرکز، مناسب دیدیم به معرفی تفصیلی محتوا و امکانات پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بپردازیم.
این پایگاه اینترنتی که با عنوان «نورسافت» و به نشانی www.noorsoft.otg یک دهه از راه‌اندازی آن می‌گذرد، نسخه اول آن با سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در سال 1376 شمسی در دسترس علاقه‌مندان و کاربران اینترنتی قرار گرفت و تا کنون نیز چندین بار ارتقای نسخه یافته است. این مقاله، شما را با بخش‌ها و امکانات گوناگون این پایگاه آشنا می‌سازد و بر دانسته‌های شما نسبت به محصولات و فعالیت‌های مرکز مزبور می‌افزاید.

نویسنده در این نوشتار سعی نموده است ابتدا  خطر تبلیغات گسترده ادیان جدید و نوظهور و بسته‌های عرفانی را که برای قشر جوان و روشنفکر ما، به‌ویژه از طریق اینترنت عرضه می‌کنند، گوشزد کند و در ادامه به جایگاه و نقش پایگاه‌های اسلامی و وظیفه آن‌ها در این عرصه بپردازد.

متن ذیل خلاصه پایان‌نامه آقای محمد زندکریمخانی است که بهمن‌ماه سال گذشته در دانشکده صدا و سیما دفاع شد و با نمره بیست ممتاز به عنوان برترین پایان‌نامه این دانشکده به جشنواره خوارزمی معرفی شد. این پایان‌نامه با 165 صفحه دارای 51 جدول توصیفی و 26 نمودار است و پاسخگویان آن از سراسر جهان بوده‌اند.  در این پایان‌نامه، از دو نظریه دنیس مک کوییل بهره برده شده است.