مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
سال شصت و ششم شماره 8 (پیاپی 92، آبان 1387)

بیماری های ارتفاع و در راس آنها بیماری حاد کوهستان AMS یکی از مشکلات شایع کوهنوردان حرفه ای و تفریحی است که در صورت عدم تشخیص صحیح ممکن است به عوارض مرگباری بی انجامد. باتوجه به وجود قلل مرتفع متعدد و رواج ورزش کوه نوردی در کشورمان در یک مطالعه مقطعی بر آن شدیم تا شیوع بیماری حاد کوهستان را در میهمانان هتل توچال در زمستان 1384 مورد بررسی قرار دهیم. جمعیت مورد مطالعه میهمانان اقامتی هتل توچال بودند که با تله کابین جهت اقامت شبانه به هتل مراجعه کردند. برای افرادی که در زمان اقامت، سردرد و یا هریک از علائم بیماری را داشتند، پرسش نامه هایی شامل مشخصات فردی و عوامل خطرساز و نیز علائم بیماری بر اساس معیارهای Lake Louise تکمیل گردید. آمار کلی میهمانان هتل نیز به طور روزانه ثبت می گردید. در مجموع تعداد 328 نفر در مدت مطالعه در هتل اقامت داشتند که 47 نفر (3/14%) به دلیل سردرد در مدت اقامت به درمانگاه مراجعه کردند

امروزه به خوبی مشخص است که مدیاتور عمده نعوظ نیتریک اکساید Nitric Oxide است که به طور عمده توسط اعصاب غیرآدرنرژیک غیرکولینرژیک (NANC) در داخل بافت کورپوس کاورنوزوم آزاد می شود. تولید NO در این اعصاب به وسیله آنزیم سنتزکننده نیتریک اکساید نورونی (nNOS) انجام می شود که این آنزیم به وسیله جریان ورودی یون های Ca++ (که بعد از تحریک عصبی اتفاق می افتد) و به وسیله O2 فعال می شود. NO به وسیله تحریک آنزیم گوانیلیل سیکلاز جهت تولید cGMP عمل می کند که آن هم مانع ورود Ca++ به عضله صاف کاورنوزال شده و باعث شل شدگی بافت کورپوس کاورنوزوم و در نتیجه ورود خون به فضاهای سینوزوئیدی و نعوظ می شود.

دی متیل سولفوکساید Dimethyl Sulfoxied به عنوان یک حلال داروی کاربرد وسیعی در آزمایشات مختلف بیولوژیکی دارد. مطالعات نشان داده اند دی متیل سولفوکساید دارای خواص مختلفی از جمله مهارکننده قوی تولید رادیکال آزاد، مسدود کننده کانال سدیمی، مهارکننده تجمع پلاکتی و تثبیت کننده غشاء سلول دارد. این خصوصیات فارماکولوژیکی دی متیل سولفوکساید باعث شده تا محققین علوم اعصاب اثر درمانی آنرا در کاهش ضایعات سکته مغزی مورد توجه قرار دهند. Phillis و همکاران وی نشان دادند، دی متیل سولفوکساید مرگ نرونی در مدل ایسکمی مغزی که با بستن هر دو شریان کاروتید مشترک در جربیل ایجاد می شد، را کاهش می دهد. مطالعه ای دیگر در محیط In vitro، نشاد داد، دی متیل سولفوکساید اثر محافظتی در مقابل ایسکمی (که از طریق هیپوکسی و حذف قند ایجاد می شد) در برش های هیپوکامپ دارد.

گیاهان دارویی Medicinal plants از منابع بالقوه الهی هستند که در صورت توجه لازم می توانند کاربردهای مناسبی در زمینه های دارویی و درمانی، غذایی، آرایشی و بالاخص اقتصادی داشته باشند. به علاوه، بسیاری از گیاهان دارویی و فرآورده های آنها به صورت خام از کشور صادر می شوند درحالی که فرآورده های حاصل از آنها با قیمت گزاف وارد می شوند. یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی شنبلیله Fenugreek می باشد که عرب ها آنرا حلبه و ایتالیائی ها Trigonella می نامند. شنبلیله در نواحی مختلف ایران نیز پرورش می یابد و از سبزی های مفیدی است که در تهیه اغذیه مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه خوراکی علاوه بر اثرات تغذیه ای، موارد استفاده درمانی فراوانی از جمله اشتهاآوری، پایین آورندگی قند و چربی خون، ضد دردی و... را نیز دارا می باشد. سابقه مصرف شنبلیله به مصر باستان بر می گردد که برای آسان کردن زایمان و افزایش شیر مادران استفاده می شده است.

آنژیوگرافی تهاجمی عروق کرونری Invasive coronary artery angiography به دلیل بازنمایی تمپورال و فضایی بالا و توانایی آن در انجام همزمان مداخلات درمانی، به عنوان روش مرجع استاندارد مورد قبول جهت ارزیابی تنگی های شریان کرونری شناخته شده است. اما با وجود اینکه خطرات و عوارض جدی مرتبط با آن بسیار کم است، عدم سهولت در انجام و مشکلات اجرایی آن برای بیماران و نیز ملاحظات اقتصادی باعث شده است تا محققین به دنبال روش های جایگزین غیرتهاجمی باشند. با معرفی روش تشخیصی بر اساس اسکنرهای توموگرافی کامپیوتری مولتی اسلایس Multiple-Slice Computer Tomography نتایج نوید بخشی از ارزیابی بیماری شریان کرونری به دست آمده است اما برخی آرتیفکت های حرکتی یا کلسیفیکاسیون شدید غیرقابل ارزیابی دیواره شریانی هنوز هم مانع کاربرد گسترده این روش و شک و گمان شده است، به ویژه این محدودیت ها در کاربرد تکنولوژی های 4 و 16 مقطعی مشاهده شده است.

تحرک بیش از اندازه مفاصل اولین بار توسط بقراط در افراد قبیله Scythians که در جنوب روسیه فعلی می زیسته اند شرح داده شد. این اصطلاح نخستین بار در اواخر قرن نوزدهم در توضیح و تشریح سندرم های مارفان و اهلرز دانلوس وارد فرهنگ پزشکی شد. گرچه JHM به عنوان یک خصوصیت شناخته شده در برخی از اختلالات کلاژنی مانند سندرم اهلرزدانلوس، مارفان و استئوژنیک ایمپرفکتا دیده می شود، اما مشاهده گردیده که هایپربوبیلیتی ژنرالیزه مفاصل در غیاب سایر بیماری ها در درصد بالایی از افراد سالم نیز وجود دارد. این مقدار بسته به سن، جنس، نژاد و متدولوژی در آمارهای مختلف از هفت تا 5/38 درصد گزارش شده است. نظر به اهمیت JHM امروزه از معیارهای معتبر جهت ارزیابی آن استفاده می شود و اهمیت این ویژگی تا آنجاست که حتی گروهی از دانشمندان بر پایه آن سندرمی را با نام سندرم هایپرموبیلیتی خوش خیم شرح داده اند.

رابطه سبک های مقابله با استرس و سطوح سازش روانشناختی با روند بهبود بیماران قلبی- عروقی مورد بررسی قرار گرفت. هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه سبک های مقابله با استرس شامل سبک های مقابله مساله محور، هیجان محور مثبت و هیجان محور منفی و سطوح سازش روانشناختی شامل بهزیستی روانشناختی و درماندگی روانشناختی با روند بهبود بیماران قلبی- عروقی بود. انتخاب نمونه در مرحله نخست به روش در دسترس با نود آزمودنی از بین بیماران واجد شرایط مرکز قلب شهید رجایی تهران آغاز شد و با 46 آزمودنی (27 مرد، 18 زن) در مرحله پی گیری ادامه یافت. در مرحله نخست، یک تا دو هفته قبل از عمل جراحی، از آزمودنی ها خواسته شد مقیاس سبک های مقابله تهران و مقیاس سلامت روانی را تکمیل کنند. در مرحله دوم، سه تا چهار ماه بعد از عمل جراحی، پرسشنامه روند بهبود از طریق پرونده پزشکی بیمار و معاینات بالینی توسط متخصص قلب تکمیل شد.

کلامیدیا انگل اجباری داخل سلولی می باشد که سه گونه chlamydia Trachomatis، chlamydophilia psittaci و chlamydo-phila pneumoniae برای انسان پاتوژن می باشند. کلامیدیا تراکوماتیس بر اساس مشخصات پلی ساکاریدی دارای 15 سروتایپ است که در چشم انواع مختلف بیماری عفونی را ایجاد می کند. تراخم، که مهمترین عامل کوری در جهان بوده و توسط سروتایپ A-C ایجاد می شود. کنژنکتیویت انکلوزیونی یا پاراتراخم که به وسیله سروتایپ D تا K ایجاد می شود که در نوزادان به صورت عفونت چرکی حاد نوزادان تظاهر می یابد و در بالغین به صورت کنژنکتیویت فولیکولر تحت حاد است. برای اثبات وجود عفونت کلامیدیایی روش های متعدد آزمایشگاهی وجود دارد از جمله بررسی سیتولوژی بر روی نمونه های به دست آمده از خراش ملتحمه و رنگ آمیزی گیمسا جهت مشاهده انکلوزیون های داخل سیتوپلاسمی کلامیدیایی که روش روتین در اکثر مراکز می باشد

ویروس هپاتیت C یکی از عواملی است که باعث بیماری های مزمن کبدی و کارسینوم هپاتوسلولار می شود و مدت هاست که ارتباط این بیماری با لیکن پلان دهانی مطرح است. در سال های اخیر علوم پزشکی شاهد افزایش میزان گسترش ویروس هپاتیت C در جامعه، به خصوص در کشورهای در حال توسعه بوده است، طبق آمار بیان شده در سایت رسمی WHO برآورد می شود که در حدود 170 میلیون نفر به عفونت هپاتیت C مزمن مبتلا باشند و در حدود سه الی چهار میلیون نفر نیز هر ساله به این عفونت مبتلا می گردند. عفونت با ویروس هپاتیت C نه تنها باعث بیماری های کبدی بلکه تظاهرات خارج کبدی شامل: کرایوگلوبولینمی، گلومرولونفریت مامبرانوس، زخم های قرنیه ای مورن، سندرم شوگرن، لیکن پلان و آرتریت روماتوئید می گردد. لیکن پلان نیز درماتوز نسبتا شایعی است که روی پوست و مخاط هر دو ظاهر می شود

بخشی از عوامل خطرساز متابولیک و فیزیولوژیک مرتبط با بیماری های قلبی- عروقی به اشکال متنوعی تحت عنوان سندرم متابولیک نامیده شده اند. تعاریف پیشنهاد شده برای سندرم متابولیک از نظر اجزا و همچنین مرز تشخیصی آنها با یکدیگر متفاوتند. اما در هر حال، عوامل چاقی شکمی، فشارخون بالا، افزایش قند و اختلال چربی خون در تمام تعاریف وجود دارند. دو تعریف برای این سندرم قبلا توسط پانل درمانی بزرگسالان Adult Treatment Panel III و سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد شد. فدراسیون بین المللی دیابت International Diabetes Federation اخیرا تعریف جدیدی برای سندرم متابولیک ارائه داده است. در این تعریف از چاقی شکمی که با اندازه گیری دور کمر تعیین گردیده و میزان آن برای نژادها و جنس های مختلف متفاوت می باشد، به عنوان عامل اساسی استفاده شده است. از سوی دیگر، نقش خطرساز سندرم متابولیک در بروز بیماری های کرونری قلبی به شکل فزاینده ای مطرح گردیده است

هیستروسکوپی جراحی روش مهم و با ارزش برای اداره و درمان ضایعات داخل رحمی می باشد. این روش برای بیمار در مقایسه با روش های لاپاراتومی کمترین خطر و تهاجم را دارد. دیلاتاسیون سرویکس از مسائلی است که جراح در هنگام هیستروسکوپی با آن روبرو می شود. از میزوپروستول واژینال به طور موثر جهت آمادگی و نرم کردن سرویکس قبل از هیستروسکوپی جراحی استفاده شده و عوارض مربوط به دیلاتاسیون سرویکس و هیسترو سکوپی جراحی بررسی شده است. در این مطالعه 80 خانم با شکایت خونریزی غیرطبیعی رحم یا ضایعات داخل رحمی به شکل تصادفی در دو گروه 200 میکروگرم میزوپروستول واژینال و دارونما قرار داده شدند. پاسخ سرویکس و سرانجام و عوارض مربوط به هیستروسکوپی جراحی بررسی شد. میانگین دیلاتاسیون سرویکس که بوسیله دیلاتور هگار تخمین زده می شد در دو گروه درمان شده و کنترل اختلاف معنی داری داشت.

مفصل زانو یکی از مفاصل بزرگ متحمل وزن بدن می باشد و به نوعی در تمام فعالیت های روزمره کاربرد دارد، لذا عملکرد مطلوب آن بسیار مهم است. با افزایش تروماهای پر انرژی و جوان تر شدن جامعه، بروز و شیوع شکستگی های اطراف مفصل زانو در طول سال های اخیر زیادتر شده است. هر کدام از عوارض عمل های جراحی پلاتوی تیبیا تاثیر مستقیمی در زندگی آینده بیمار خواهد داشت، مثلا در صورت بروز تخریب غضروف و بروز سائیدگی مفصل DJD و درد، بیمار در آینده نیاز به عمل های جراحی بزرگ از جمله تعویض مفصل زانو یا آرترودز خواهد داشت و یا در صورت بروز نکروز پوستی و عفونت، سپتمی سمی و یا ترومبوز وریدی و آمبولی ریه، حتی ممکن است جان بیمار به خطر افتد. درمان شکستگی های خردشده پلاتوی تیبیا همواره در بین جراحان ارتوپد مورد بحث بوده است، در طول سال ها درمان آن از کشش، گچ گیری تا جااندازی باز و فیکساسیون داخلیOpen Reduction & Internal Fixation فرق کرده است

گزش حشرات می تواند سبب واکنش های موضعی یا سیستمیک شود که این واکنش ها می تواند خفیف تا کشنده باشد. گزش حشرات یکی از شایع ترین علل آنافیلاکسی می باشد. سالیانه حدود 3% بالغین دچار آنافیلاکسی ناشی از گزش می شوند و در آمریکا سالیانه حدود 40 مرگ ناشی از گزش گزارش می شود. به علاوه آنافیلاکسی ناشی از سم یک علت بالقوه مرگ ناگهانی می باشد. آلرژن های اصلی سم زنبور عسل شامل فسفولیپاز A2، هیالورونیداز، اسید فسفاتاز، آلرژن C و ملیتین می باشد. فسفولیپاز و ملیتین باعث از بین رفتن غشای سلولی شده که خود منجر به همولیز، رابدومیولیز، و آسیب کبدی می شود. گزش های متعدد سبب واکنش های توکسیک می شود و این واکنش های توکسیک به علت مواد وازواکتیو موجود در سم ایجاد می گردد. در مورد ارتباط تظاهرات کلینیکی با تعداد نیش زنبور عسل مقالات متعددی چاپ شده است که بیش از 100-50 نیش زنبور باعث ایجاد واکنش توکسیک می شود