نشریه مطالعات دفاعی استراتژیک
پیاپی 43 (بهار 1390)

جهانی شدن از جمله مفاهیمی است که در سه دهه گذشته تداول یافته و علاوه بر عرصه مراکز علمی، تحقیقاتی، اذهان بسیاری از جهانیان را به خود مشغول داشته است. وجه مشترک برداشت های مختلف از جهانی شدن، توجه به بعد جهانی این پدیده است و چنین می نماید که انسان ها توجه خویش را از تمرکز صرف بر قوم، قبیله، منطقه، ملیت و دین و آیین فراتر برده و اینک افق جهانی یافته اند و به نحوی تمام اجزاء جامعه بشریت را متاثر کرده است. در این عرصه سوال این است که آیا جهانی شدن، فرهنگ و تمدن اسلامی را نیز دچار حادثه می کند یا نه؟ در این مقاله با تاکید بر راهبرد اسلام، به این واقعیت اشاره شده است که جهانی شدن همه فرهنگ ها، آیین ها و ملت ها را مورد خطاب قرار داده است ولی به دلیل ظرفیت های والای معرفتی، امکان متاثر شدن لایه های عمیق فرهنگی از جهانی شدن وجود ندارد گرچه برای لایه های سطحی هر فرهنگ، امکان تغییر وجود دارد. روش گردآوری مطالب این پژوهش کتابخانه ای و با استفاده از روش تجزیه و تحلیل توصیفی از نوع کیفی است.

در جوامع انسانی، به ویژه در حوزه سیاست و امنیت، قدرت که با مفاهیم پایه ای چون بقای ارزش های حیاتی و حاکمیت پیوند دارد، از اهمیت حیاتی برخوردار است. قدرتی که با ویژگی هایی مانند «مشروعیت»، «نفوذ» و «کار آمدی» همراه باشد، اقتدار خوانده می شود. دولت- ملت ها همواره تلاش می کنند منابع و روش های تولید و بازتولید اقتدار خود در سطح ملی را حفظ نموده و گسترش دهند. اقتدار ملی کشورها قابل تقسیم به زیر مجموعه هایی در حوزه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی و نیز علمی و فنآوری است و بدینسان اقتدار سیاسی بخشی از اقتدار ملی تلقی می گردد. به منظور ارائه الگوی راهبردی تحکیم و توسعه اقتدار سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، ضمن شناخت ویژگی های سه گانه ی مشروعیت، نفوذ، کارآمدی و سطوح خارجی و داخلی با بهره گیری از روش های علمی، مورد مطالعه قرار گرفته است تا نسبت و سهم هر یک بر سطوح، ابعاد و ویژگی های اقتدار سیاسی به دست آید. سرانجام الگوی راهبردی مناسب برای تحکیم و توسعه اقتدار سیاسی جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.

به منظور اعمال مدیریت راهبردی، نیاز به شناسایی ساز و کارهای توانمندساز و عوامل اساسی تاثیرگذار در مدیریت دستیابی است و برای آنکه سازمان های صنایع دفاعی بتوانند با اعمال مدیریت علمی درحوزه دستیابی، قدرت دفاعی و در نتیجه قدرت ملی را افزایش دهند باید عوامل اساسی موفقیت را شناسایی و براساس آن بر سازمان های خود مدیریت کرد. در تحقیق حاضر سعی شده است در مرحله اول با تعریف دقیق موفقیت درحوزه مدیریت دستیابی و با روشی علمی و مصاحبه با خبرگان شاخص های موفقیت مدیریت راهبردی دستیابی به سامانه های دفاعی تعیین شد و سپس از طریق مطالعه کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان دفاعی عوامل اساسی موفقیت شناسایی، دسته بندی و در نهایت به تایید رسید و میزان تاثیر و اهمیت هر یک از عوامل در مدیریت دستیابی مشخص شد تا به این ترتیب مدیران ارشد صنایع دفاعی با آگاهی و شناخت کامل از عوامل اساسی موفقیت و پیاده سازی این عوامل درسازمان های خود و اعمال مدیریت راهبردی براساس آن برحجم زیاد مشکلات و تحریم ها و تحولات و تغییرات محیطی فایق آیند و گام های موفقیت را برای دستیابی به سامانه های دفاعی بردارند.

با توجه به اهمیت اتحاد و انسجام ملی در صورت بندی دولت اسلامی، این مقاله به تبیین مؤلفه های انسجام ملی در دولت اسلامی می پردازد. بدین گونه مؤلفه هایی چون هویت ملی، جامعه پذیری ملی، سرمایه اجتماعی و دشمن شناسی ملی و تاثیر این ها بر صورت بندی انسجام در دولت اسلامی مورد ارزیابی قرار می گیرد. از آنجا که دولت اسلامی به زعامت ولی فقیه، نمادی از انسجام و اتحاد ملی و هم کارگزار اصلی آن است، الگوی رابطه دین و ملیت، وطن ملی و حمیت اسلامی، الگوی انسجام امت محور و ملت محور (ملت و ملی گرایی مورد تایید اسلام) دیدگاه ها و نظریات حضرت امام خمینی (ره) و قانون اساسی در تایید دفاع و امنیت ملی و اولویت حفظ مرزهای ملی و انسجام ملی تبیین می شود. پژوهشگر ضمن تجزیه و تحلیل مؤلفه های فوق به علل تقدم، اولویت و اهمیت انسجام ملی در دولت اسلامی می پردازد.

یکی از موضوعاتی که در تحلیل از آینده انقلاب اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد شناسایی مسائل پیش برنده نوظهور در تحقق تصویر مطلوب از آینده انقلاب اسلامی است. به عبارت دیگر فرصت هایی که در پیش روی انقلاب اسلامی وجود دارد ما را در ارائه سناریوی مطلوب از انقلاب اسلامی بیشتر کمک می کند. در این مقاله تلاش می کنیم تا عوامل نوظهوری که در پیشبرد اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی نقش موثری دارند را شناسایی و مورد بررسی قرار دهیم. البته به طور کلی می توان در معرفی عوامل پیش برنده به عوامل داخلی و خارجی اشاره کرد ولی با توجه به محدودهه این پژوهش عوامل پیشبرنده بین المللی بیشتر مورد تاکید واقع می شوند. تحلیل این مقاله به دنبال طرح سوال اصلی به شرح زیر است: مهم ترین مسائل نوظهور پیش روی آینده انقلاب اسلامی چیست و پیامدهای تحقق آن ها در تکوین وضعیت مطلوب انقلاب اسلامی در قالب چه سناریوهایی قابل ترسیم است؟

همزمان با روند تحولات جهانی و پیدایش نظریه های نوین مدیریتی، ارزش های سازمانی مطرح شده اند که بر دیدگاه جهان شناختی و انسان شناختی مدیران تاثیر گذاشته است. دراین میان راهبردی که مثل پیشران بر عقلانی کردن سازمان مبتنی بر نگرش انسان گرایانه عمل کند اخلاق کاری است. سازمان ضمن تاثیرگذاری بر سلوک و حالات اعضا، رفتار سازمانی آن ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. این پژوهش درصدد یافتن پاسخ به این مسئله است که «چه عواملی از جو سازمانی می تواند بر اخلاق کاری کارکنان تاثیر بگذارد؟». هدف طراحی مدل و مولفه های دستیابی به اخلاق مطلوب کاری کارکنان وزارت نفت از طریق شناسایی عوامل مؤثر بر جو سازمانی است. بدین منظور جو سازمانی متغیر مستقل با پنج بعد وضوح و توافق اهداف، وضوح و توافق نقش، رضایت از پاداش، توافق بر رویه ها و اثر بخشی ارتباطات در نظر گرفته شد و همچنین اخلاق کاری کارکنان متغیر وابسته شاخص های صداقت و راستگوئی، وفاداری و امانت داری و احساس مسئولیت لحاظ شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه و جامعه آماری این تحقیق، شامل کارشناسان ارشد با حجم 245 نفر بود که با استفاده از جدول مورگان تعداد 150 نفر نمونه آماری انتخاب شدند. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس روش توصیفی پیمایشی است.

موفقیت سازمان ها در پیاده سازی استراتژی مستلزم اتخاذ تدابیر خاص در مراحل مختلف نظام مدیریتی است تا ضمن پوشش سطوح چند لایه کارکنان، قابلیت تلفیق دارایی های مشهود و نامشهود در بستر همسویی فرآیندهای عملیاتی راهبردی در سازمان فراهم آید. طراحی نقشه کلان راهبرد در چارچوب مدل کارت امتیازی متوازن، نماد بصری راهبرد برای پیاده سازی راهبردهای ملی، در جمهوری اسلامی ایران هدف مقاله حاضر است، با این رویکرد و مستند به بررسی چالش های پیاده سازی راهبردهای ملی و ظرفیت های مدل کارت امتیازی متوازن، الگویی مفهومی در قالب معادلات ساختاری پیش بینی شد و در ادامه با جمع آوری نمونه های آماری، چگونگی نوع روابط متغیرها توسط نرم افزار لیزرل محاسبه شد. جهت، همسویی و معناداری روابط پیش بینی شده بین متغیرهای الگوی مفهومی مبتنی بر مفاهیم مدل BSC امکان طراحی نقشه پیاده سازی راهبردهای ملی را در این مقاله فراهم ساخته است.

آینده نگاران بیان می دارند که دنیا به سرعت در حال تغییر است و توسعه و پیشرفت و کسب مزیت رقابتی در شرایط کنونی چیزی نیست که بدون برنامه ریزی بتوان بدان دست یافت. در این راستا، برنامه ریزی، مدیریت و تفکر استراتژیک، رویکردی است جهت توسعه، دوام و بقای سازمان ها، منتهی به نحوی که به صورت اصولی و اثربخش اجرا شود. تجربیات شرکت ها و سازمان ها در به کارگیری این فرایند همواره توام با موفقیت نبوده است و کم توجهی سازمانها به آن، مقدمات ناکامی و شکست این برنامه را به دنبال داشته است. استراتژی کارآمد مهم ترین عامل برای بقای سازمان در مواجهه با مخاطرات متعدد در شرایط حال وآینده سازمان است. توسعه و تقویت نگاه و تفکر استراتژیک در سازمان از طریق تدوین و اجرای طرح ریزی استراتژیک مناسب و دقیق امکان پذیر است. این مقاله، ابتدا به تعریف مدیریت پروژه، استراتژی، ریسک و مدیریت ریسک، برنامه راهبردی و موانع اجرای برنامه راهبردی می پردازد، سپس پیاده سازی استراتژی در عمل و ارتباط مدیریت استراتژیک با مدیریت تغییر، مدیریت ریسک، مدیریت دانش و مدیریت فناوری اطلاعات ارائه می شود و در ادامه پس از شناسایی عوامل موثر در کاهش ریسک زمان طرح ریزی تا پیاده سازی برنامه راهبردی در یک سازمان صنعتی (شرکت صنایع الکترونیک ایران)، میزان تاثیر واهمیت این عوامل احصا و با کمک آزمون های آماری مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.