نشریه طلوع بهداشت
سال ششم شماره 3 (پیاپی 22، پاییز و زمستان 1386)

وجود کودک نابینا در خانواده منجر به فشارهای روانی زیاد در والدین می گردد که از جمله واکنشهای روانی در والدین اضطراب می باشد و از طرف دیگر اضطراب والدین کودکان دارای نیازهای ویژه، که ممکن است منجر به محدودیت فعالیت کودک و سایر اثرات بر کودک گردد، با کاهش کیفیت زندگی کودک همراه خواهد بود.
مطالعه حاضر یک مطالعه همبستگی و روش نمونه گیری به صورت سرشماری بوده است. به طوریکه 94 کودک نابینا به همراه پدر و مادر خود وارد مطالعه شدند، اطلاعات مربوط به این پژوهش از طریق دو پرسشنامه جمع آوری شد، یکی پرسشنامه اضطراب "هامیلتون" که یک پرسشنامه استاندارد می باشد و دیگری پرسشنامه "کیفیت زندگی نابینایان" که بعد خود مراقبتی، تحرک و فراغت را اندازه گیری می کند و جهت برآورد روایی و پایایی آن پس از تهیه توسط پژوهشگر، روایی آن به روش اعتبار محتوا و پایایی آن به روش آزمون مجدد برآورد شد. برای تحلیل نتایج از نرم افزار spss و آزمون آماری تاو کندال b استفاده شد.
تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از مطالعه، بیانگر وجود رابطه معنادار آماری بین اضطراب والدین و کیفیت زندگی نابینایان موسسه آموزشی ابابصیر در ابعاد خودمراقبتی، فراغت و تحرک است(01/0>P)بطوریکه با افزایش اضطراب والدین کیفیت زندگی نابینایان درابعاد عاطفی و اجتماعی کاهش می یابد.
با توجه به نتایج فوق، بایستی در جهت بهبود وضعیت روانی و کاهش اضطراب در والدین کودکان معلول و نابینا اقدامات اساسی صورت گیرد.

بررسی های انجام شده در اغلب کشورها حکایت ازشیوع بسیار زیادسرطانهای پوستی دارد و تعداد مبتلایان آن روز به روز در حال افزایش است. در استان یزد شایعترین سرطان،سرطان پوست با شیوع 28% می باشد که نشان داده شده 1/31% از سرطانهای پوستی مربوط به خانم های خانه دار است.
نظربه اینکه اقدامات پیشگیرانه زمانی مثمرثمر خواهد بودکه مردم آگاهی لازم درخصوص بیماری و نحوه پیشگیری ازآن را داشته باشند، این تحقیق با هدف بررسی تاثیرآموزش برآگاهی، نگرش وعملکرد مادران خانه دار نسبت به سرطان پوست انجام گردید.
مطالعه حاضر مطالعه ای نیمه تجربی است ابزارگردآوری اطلاعات پرسشنامه ای حاوی 43 سوال مشتمل بر 20 سوال آگاهی، 12 سوال نگرش،7 سوال عملکردو4 سوال در زمینه مشخصات دموگرافیک بود که توسط 76 مادر خانه دارکه به طور تصادفی به مرکز بهداشتی- در مانی آزاد شهر مراجعه کردند از طریق خود ایفا تکمیل گردید. روایی محتوی و صوری پرسشنامه با استفاده از پانل خبرگان تایید گردید. میزان ضریب آلفای کرونباخ برای نگرش و آگاهی به ترتیب7/.=α و8/.=α بدست آمد. بعد از آموزش از طریق پاورپوینت و بحث گروهی و گذشت فاصله زمانی یک ماه پرسشنامه مجددا توسط آنها تکمیل گردید. درنهایت داده هااز طریق نرم افزارآماریSPSS و با استفاده ازآزمون های آماری One-Way ANOVAو Tow-Related-Samples Test آنالیزگردید.
آموزش ارائه شده باعث افزایش آگاهی 25/36%، نگرش88/13 % و عملکرد 10/36% افراد شده به طوریکه بین میانگین هر سه مورد قبل و بعد از برنامه مداخله تفاوت آماری معنی داری مشاهده شد.(001/0P=) نتایج بررسی نشان دهنده آگاهی پایین مادران در مورد بیماری می باشد و تداوم آموزش جهت افزایش آگاهی، نگرش و عملکرد الزامی است و نیاز به آموزش در زمینه پیشگیری از بیماری وجود دارد.

فقر آهن شایع ترین مشکل تغذیه ای در جهان و یکی از عمده ترین علت های کم خونی به ویژه در زنان و کودکان می باشد. گر چه نقش آهن در اعمال شیمیایی سیستم اعصاب کاملا روشن نیست ولی کمبود آن اثرات نامطلوبی روی کار مغز دارد. علاوه بر این در کمبود آهن قدرت کار و نیز کارآیی در بزرگسالان کاهش یافته و می تواند موجب بروز اختلالاتی در سیستم ایمنی بدن شود که از این طریق خطر بروز عفونت و مرگ و میر ناشی از آن بالا می رود. اطلاعات دقیقی از وضع کم خونی ناشی از فقر آهن در کشور موجود نمی باشد. در همین راستا آگاهی از میزان شیوع کم خونی فقر آهن به خصوص در گروه سنی دختران نوجوان به عنوان مادران فردا می تواند در پیشبرد سلامتی جامعه موثر باشد.
هدف از این مطالعه تاثیر اجرای برنامه آموزش تغذیه بر آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی شهر اهواز به منظور پیشگیری ازکم خونی ناشی از فقر آهن بود که در آن 70 دانش آموز دختر مقطع راهنمایی در دو گروه مداخله و کنترل (هر گروه 35 نفری) در سال 1386 شرکت داشتند. ابزار گردآوری اطلاعات عبارتند از پرسشنامه شامل اطلاعات شخصی، KAP، بسامد غذایی، آزمایش خون (درصد اشباع ترانسفرین، هموگلوبین و فریتین) که قبل و بعد از آموزش جمع آوری گردید.
نتایج مطالعه نشان داد که قبل از آموزش اختلاف معنی داری بین گروه های مورد مطالعه از نظر KAP، بسامد غذایی و تست خون وجود نداشت. بعد از مداخله آگاهی 7، نگرش 5، عملکرد 5، اصلاح شیوه تغذیه 4 امتیاز و همچنین در شاخص های خونی افزایش معنی داری مشاهده گردید.
یافته های حاضر بیانگر این است که آموزش نه تنها بر آگاهی، نگرش و عملکرد ذهنی دانش آموزان تاثیر داشته بلکه بر عملکرد رفتاری آنان که توسط بسامد غذایی و تست خون سنجش گردید، مؤثر بوده است. که با توجه به نتایج مداخله آموزشی با صرفه ترین و پایدارترین راه مقابله با کم خونی ناشی از فقر آهن در نوجوانان می باشد. طراحی برنامه های آموزشی در این رابطه برای گروه های سنی نوجوان بخصوص دختران پیشنهاد می گردد.

بروسلوز یک بیماری مهم مشترک بین انسان و دام محسوب می شود که به صورت حاد یا مزمن عارض می گردد بروز این بیماری درایران به علت عدم دسترسی تمام افراد جامعه به فرآورده های دامی پاستوریزه زیاد می باشد. میزان بروز تب مالت در ایران از 24 در100هزار نفر در سال 79، به 30در 100هزار نفر در سال 85 افزایش یافته است.
آموزش از جمله مسائلی است که منجر به افزایش آگاهی، تغییر نگرش ودرنتیجه بهبود عملکرد می گردد و با توجه به اینکه بیش از75 درصد بیماران تب مالتی در روستاها زندگی می کنند در این مطالعه تصمیم گرفتیم تا میزان آگاهی،نگرش و عملکرد دامداران منطقه بهاباد را مورد بررسی قرار دهیم تا بتوانیم برنامه های راهبردی جهت پیشگیری از بیماری تدوین نماییم.
این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی در سال 1386 در منطقه بهاباد شهرستان بافق انجام گرفت. در این بررسی 150 نفر دامدار در منطقه به روش تصادفی انتخاب و از طریق مصاحبه پرسشنامه ها(شامل 35سوال، 16سوال مربوط به آگاهی، 12سوال درمورد نگرش و5سوال عملکردی) تکمیل شد.که روایی پرسشنامه توسط خبرگان تایید وپایایی آن ازطریق آلفای کرونباخ 75/0 بدست آمد.
داده های بررسی گویای آن است که بین میزان آگاهی دامداران و سطح سواد آنها از نظر آماری با 0001/0 P≤رابطه معنی دار برقرار است و نمره آگاهی افراد بیسواد به مراتب کمتراز افراد با سواد بوده است بطوریکه میانگین امتیازآگاهی افراد بیسواد ودیپلم وبالاتر به ترتیب69/2±57/6 و 32/2±48/10 از 16 می باشد.
در حیطه نگرش، نتایج نشان می دهد که رابطه آماری بین نگرش دامداران وسطح سواد آنها وجود ندارد(48/0 = P) وامتیازات نگرش افراد بیسواد ودیپلم و بالاتر به ترتیب31/6±94/43و77/4± 84/48 می باشد.
از لحاظ عملکردی، میانگین نمره عملکردافراد دیپلم وبالاتر (67/0±09/4) بیشتراز افراد بیسواد(92/0±02/3) بوده است. که از نظر آماری(0001 /0 = (P ارتباط معنی داری را بین میزان تحصیلات و عملکرد افراد نشان می دهد.
با توجه به اینکه آموزش بهداشت می تواند با هماهنگی بین بخشی و تطبیق رفتارهای بهداشتی در جهت کنترل عفونتها گام بردارد و بیماری تب مالت از جمله بیماری های شایع و خطرناک کشور ما است، لازم است مردم و بخصوص افراد در معرض خطر در این زمینه آگاهی لازم را بدست آورند تا بر اساس آن نگرش و عملکرد آنها ارتقاء یافته و در نهایت از بیماری پیشگیری گردد.

شکل گیری هویت یکی از مسائل مهم در دوره نوجوانی است. رسیدن به یک هویت منسجم پیش نیاز رشد بهینه فرد در تمام دوران زندگی است و عدم دستیابی به چنین هویتی می تواند زمینه ساز آسیب های روانی- اجتماعی بسیار باشد.
پژوهش حاضربه بررسی رابطه بین سبک های هویت و سلامت اجتماعی و همینطورنقش تعهد هویت دراین رابطه می پردازد. بدین منظور 400 دانش آموز پایه دوم دبیرستان با روش تصادفی خوشه ایاز 4 منطقه (4، 5، 6 و 19) آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند. برای بررسی متغیرهای پژوهش پرسشنامه های سبک های هویت (ISI 6G) و سلامت اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت. برای بررسی اثر مستقیم و غیر مستقیم سبک های پردازش هویت بر سلامت اجتماعی از رگرسیون سلسله مراتبی با هدف تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که سبک هویت اطلاعاتی به طور مستقیم و غیر مستقیم و سبک هویت مغشوش/ اجتنابی و هنجاری به طورغیر مستقیم (با واسطه گری تعهد هویت) قادر به پیش بینی و تبیین پراکندگی نمرات سلامت اجتماعی هستند. برازش نمرات تعهد هویت روی هریک از سبک های هویت نشان داد که هر سه سبک هویت سهم معناداری در تببین پراکندگی نمرات تعهد هویت به خود اختصاص می دهند؛ ضمن اینکه رابطه سبک هویت مغشوش /اجتنابی با هریک از متغیرهای پژوهش منفی است. با توجه به مجموع تحلیل ها مدل پیش بینی برای سلامت اجتماعی براساس سبکها و تعهد هویت ارائه شد. در کل نتایج نشان داد که نوجوانان اطلاعات مدار نسبت به نوجوانانی که از دو سبک دیگر استفاده می کنند میزان سلامت اجتماعی بالاتری دارند. نوجوانانی که در برخورد با مسائل هویتی شیوه مغشوش /اجتنابی را به کار میگیرند به دلیل پایین بودن میزان تعهدشان نسبت به دو سبک دیگر سلامت اجتماعی کمتری دارند.با توجه به این نتایج، به دست اندر کاران تعلیم وتربیت کودکان و نوجوانان پیشنهاد می گردد که آموزش مهارتهای اجتماعی همراه با آموزش خود شناسی در جهت دستیابی به سبک هویتی مناسب را در برنامه کار خود قرار دهند.

سیگار از علل اصلی بیماری های قلبی- عروقی، تنفسی و انواع سرطانها و شایعترین عامل قابل پیشگیری مرگ و میر در جهان است. بنابراین ضروری است که برنامه ریزی کلانی در زمینه پیشگیری و درمان اعتیاد به سیگار انجام شود. در همین راستا در ایران علاوه بر برنامه های آموزشی، برنامه های درمانی نیز در قالب کلینیکهای ترک دخانیات به مرحله اجرا در آمده است. این پژوهش به منظور بررسی میزان تاثیر گذاری کلینیک ترک دخانیات امام شهر بر روی مراجعه کنندگان به این کلینیک طراحی شده است.
این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی و بصورت مقطعی صورت گرفته و به منظور بررسی تاثیر مداخلات کلینیک ترک دخانیات امام شهریزد، از مجموع مراجعه کنندگان به کلینیک در سال 83 و 84 افرادی که حداقل شش ماه از تاریخ ترک آنها گذشته بود به صورت سرشماری به عنوان نمونه انتخاب شدند(156=n) از پرسشنامه محقق ساخته شامل 66 سوال که اعتبار آن توسط سه نفر از متخصصین روانشناسی و روانپزشکی مورد تائید قرار گرفته بود و روایی آن از طریق آزمون – آزمون مجدد به فاصله دو هفته (775/0=r) بدست آمده بود، استفاده شد. تکمیل پرسشنامه بصورت فردی و توسط پرسشگر درمورد افراد نمونه اجرا گردید. اطلاعات جمع آوری شده پس از ثبت در کامپیوتر، بوسیله نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج بدست آمده نشان داد که 37 نفر (7/23درصد) از مراجعین در زمان انجام تحقیق در ترک کامل بودند که از این تعداد 11 نفر(7/29درصد) از افراد موفق، بعد از مراجعه به کلینیک، سیگار کشیدن را شروع و مجددا در گروه های خودیاری به ترک سیگار اقدام نمودند، به عبارتی 66/16 درصد مراجعین بعد از دریافت خدمات و مداخلات کلینیک بطور کامل در ترک بودند. از دیگر نتایج پژوهش این بود که افراد موفق درترک در مقایسه با افراد ناموفق وابستگی کمتر به نیکوتین داشته و بعد از ترک کمتر دچار عوارض ترک بوده و بیشتر توصیه های رفتاری را مورد استفاده قرار داده و بیشتر مبتلا به بیماری های مرتبط با سیگار کشیدن (بیماری های قلبی، عروقی و ریوی) بودند.
با توجه به اینکه اکثر مراجعین (6/75 درصد) بین یک تا دو جلسه به کلینیک مراجعه کرده بودند و اکثر آنها (8/87 درصد) در دوره های مشاوره ترک شرکت نکرده بودند و نظر به اینکه مداخلات بیشتر منجر به افزایش میزان ترک می گردد لذا نظارت و پیگیری مستمر و مداخلات بیشتر و موثر تر مراجعین، بررسی دقیق تر وضعیت روانشناختی آنان. همچنین اضافه نمودن برنامه های مهارت های زندگی به مجموعه فعالیتهای کلینک های ترک دخانیات برای افزایش میزان ترک پیشنهاد می گردد.

خانواده یک واحد اجتماعی است که با یک رشته وظایف تکاملی روبروست، در یک خانواده اعضای آن را جدا از هم نمی توان تصور نمود، ترکیب اعضای خانواده کنشی دارد که فراتر از رفتار و نقش یکایک اعضا است امروزه مسئله مواد مخدر یک مشکل شهری، روستایی یا خانوادگی نیست، بلکه اعتیاد به مواد مخدر یک معضل ملی و حتی جهانی است. و به دلیل پیچیدگی بسیار شدید موضوع، فزونی تعداد معتادان و پیدا شدن انواع مواد مخدر، مسئله قابل پنهان کردن نیست و پنهان نگاهداشتن آمارها و یا نادیده گرفتن آن نه تنها مشکل را حل نمی کند بلکه آن را وخیم تر می سازد.
پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی و از نوع همبستگی می باشد که در سال 1386 بر روی 620 نفر از جوانان 25-18 سال استان یزد انجام گرفته است. روش نمونه گیری در این پژوهش طبقه بندی نسبی می باشد. بدین صورت که هر شهرستان به طبقه ای تقسیم شده و تعداد نمونه بر اساس نسبت جمعیت آن طبقه به صورت تصادفی انتخاب شده اند. سپس پرسشنامه ها بصورت تصادفی در اختیار جوانان آن شهرستان قرار داده شد. برای تعیین عملکرد خانواده و سنجیدن ارتباط بین آن وتمایل به مصرف قرص های اکستازی از پرسشنامهFAD که میزان عملکرد خانواده را در 6 بعد حل مشکل، ارتباط، نقش ها، واکنش های عاطفی، مشارکت عاطفی، مهار رفتار و جنسیت می سنجد استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد: حدود 44 درصد افرادی که تمایل به مصرف قرص اکستازی داشتند، در گروه سنی 50-18 سال بودند.
از نظرسطح تحصیلات افرادی که در سطح دیپلم بودند بیشترین تمایل (6/46 %) و کسانیکه دارای تحصیلات دانشگاهی (لیسانس) بودند کمترین تمایل را به مصرف قرص داشته اند(6/26 %). از نظر ابعاد عملکرد خانواده بیشترین تاثیر بر روی تمایل فرزندان به مصرف قرصهای اکستازی به ترتیب واکنش عاطفی (5/10 %) و نحوه ارتباط (8/7 %) بوده است. به طور کلی در این مطالعه بین تمام ابعاد عملکرد خانواده و تمایل به مصرف قرص رابطه معنی داری در سطح اطمینان 5 0 /0 ≥p وجود دارد.

سرطان پستان شایعترین عامل مرگ و میر ناشی از سرطان در بین زنان در سرتاسر جهان است. سرطان پستان30% از کل موارد بروز سرطان را در زنان تشکیل می دهد و عامل 15% از مرگهای مربوط به سرطان در زنان است. سرطان پستان زنان ایرانی را حداقل 10 سال جوان تر از زنان دیگر، در کشور های توسعه یافته گرفتار می کند. این مطالعه جهت تعیین سطح آگاهی و نگرش نسبت به بیماری سرطان پستان و روش های پیشگیری از آن با استفاده از مدل اعتقاد بهداشتی انجام شده است. تعیین سطح آگاهی و نگرش زنان جامعه با هدف برنامه ریزی جهت افزایش سطوح آگاهی و نگرش کمک شایانی در تشخیص زودرس بیماری داشته و در نهایت باعث کاهش مرگ ومیر در زنان می گردد.
در یک مطالعه توصیفی تعداد 181 نفر از زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی از طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه خود ساخته مورد مصاحبه قرار گرفتند.افراد در این مطالعه از نظر سن، میزان تحصیلات، وضعیت تحصیلات، وضعیت تاهل، شغل، سابقه خانوادگی سرطان پستان، سابقه بیماری های پستان، منابع کسب اطلاعات و همچنین از نظر سطح دانش و نگرش در مورد سرطان پستان و روش های بیماریابی مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج از مطالعه بر روی 181 نفر از زنان نشان می دهد که میانگین سن زنان 96/11 ±45/35و نمای سنی در رده سنی 29 -25 قرار دارد اکثر افراد خانه دار و متاهل بوده و از تحصیلات متوسطه برخوردار بودند.دراین بررسی 87% از افراد دارای آگاهی ضعیف (کمتر از 3/33 % کل نمره)، 8/6 % آگاهی متوسط (نمره بین 6/66 – 3/33 از کل نمره) و 2/6 % دارای آگاهی خوب (بالا تر از 6/66کل نمره) بودند (05/0 (P<. براساس چارچوب مدل اعتقاد بهداشتی 1/61% افراد دارای نگرش مطلوب و 8/38 % افراد دارای نگرش متوسط بودند(05/0 (P<.
میزان آگاهی زنان از بیماری و روش های پیشگیری از آن ضعیف بوده ولی بر اساس اجزای مدل اعتقاد بهداشتی نگرش افراد مطلوب می باشد. با توجه به اهمیت معاینه کلینیکی پستان و آزمون خودآزمائی پستان در تشخیص زودرس این سرطان پیشنهاد می شود ضمن تاکید بیشتر بر اهمیت لزوم آموزش و ارتقای سطح دانش با توجه به زمینه های فرهنگی، خانوادگی عوامل موثر بر تغییر نگرش و آگاهی بررسی شده تا در نهایت به عملکرد و تشخیص زودرس بیماری دست یافت.

استفاده از سیستمهای تصفیه فاضلاب با تکنولوژی پایین و عدم مصرف انرژی یا کم مصرف مانند وتلند های مصنوعی علاوه بر کاهش هزینه های اقتصادی به اصلاح محیط زیست هم کمک می نماید. در وتلند های مصنوعی از فرایند های فیزیکی و شیمیایی وبیولوژیکی برای تصفیه آلاینده های مختلف فاضلاب از جمله مواد آلی، شوینده ها، ترکیبات ازته وفسفره، فلزات سنگین و موادجامد معلق و... استفاده می شود. در وتلند زیر سطحی فاضلاب به جای جریان در روی سطح، از ناحیه ریشه گیاه جریان می یابد این سیستم همانند صافی چکنده بوده که گیاهان روی آن رشد می کنند. امروزه وتلند زیر سطحی نه تنها برای آلاینده های اصلی فاضلاب بلکه برای ترکیبات ویژه مانند آلکیل بنزن سولفونات های خطی (LAS) نیز به کار می رود.
وتلند مصنوعی برای تصفیه فاضلاب خانگی (یک خانه یا یک جامعه) در مرحله ثانویه و ثالثیه کاربرد دارد. در این مطالعه کارایی وتلند مصنوعی زیر سطحی در تصفیه فاضلاب خانگی شهر یزد بررسی شدکه روش مطالعه توصیفی – تحلیلی بوده وبر روی، فاضلاب شهر یزد در قسمت های ورودی، خروجی سپتیک تانک و خروجی 4 وتلند مصنوعی انجام گردید مجموعا 72 نمونه ازاین قسمتها ازنظر پارامترهای LAS،BOD،COD مورد بررسی قرار گرفت. بخشی از فاضلاب پس از تصفیه اولیه توسط سپتیک تانک وارد 4 سیستم وتلند می شود. نمونه گیری با استفاده از ظروف مخصوص نمونه برداری فاضلاب (جهت آنالیز شیمیایی) از قسمت های ورودی، خروجی سپتیک تانک و خروجی 4 وتلند مصنوعی برداشته شدمتوسط مقدار خروجی در چهار وتلند مورد بررسی(نی گونه یزد باف،بافق، اردکان و نی شاهد) برای LAS 1/2، 8/2، 4/2، 1/3 و برای COD،130،102،106و5/92 و برای BOD،45،41،5/46و5/37 می باشد. بیشترین راندمان حذف برای LAS به ترتیب برای نی یزد باف، نی بافق و نی گونه اردکان می باشد.
نتایج کلی نشان می دهد که وتلند ها که در آنها گیاه کاشته شده بود نسبت به وتلند شاهد(بدون نی) دارای مقدار حذف LAS و مواد آلی بیشتری است. علی رغم مقادیر حذف بالا برای مواد آلی، اختلاف معناداری بین واحد های مختلف در حذف ترکیبات مختلف در حذف مواد آلی وجود نداشت. راندمان این روش در کاهش مواد آلی و جامدات معلق و شوینده ها وکلی فرم ها بسیار زیاد است.