فصلنامه پرستاری و مامایی
پیاپی 11 (پاییز 1387)

پره اکلامپسی هنوز یکی از علل مهم مرگ و میر مادر و جنین می باشد و تشخیص زودرس این بیماری یکی از عملکردهای مهم مراقبت های دوران بارداری است به طوری که انتظار می رود با پیشگویی پره اکلامپسی میزان مرگ و میر مادر و جنین کاهش یابد. هدف از این مطالعه استفاده از ترکیبی از آزمایش ها برای تشخیص زودرس پره اکلامپسی می باشد.
یک مطالعه توصیفی بر روی 400 زن شکم اول در بین هفته های 32- 28 بارداری انجام شد در ابتدا فشار خون افراد در دو وضعیت خوابیده به پهلوی چپ و خوابیده به پشت اندازه گیری شد و نمونه ادرار آنها برای سنجش کلسیم و کراتینین دریافت شد. سپس این افراد تا زمان زایمان تحت کنترل قرار گرفتند.
از کل 400 نفر در نهایت 23 نفر از افراد، مبتلا به بیماری شدند. با رسم منحنیROC نسبت کلسیم به کراتینین ادرار کمتر از 068/0 دارای حساسیت 35 درصد، ویژگی 93 درصد و با در نظر گرفتن آزمون تغییر وضعیت بیش از 20 میلی متر جیوه این آزمون دارای حساسیت 52 درصد، ویژگی 95 درصد بود. ترکیب هر دو آزمون با وجود داشتن حساسیت پایین، دارای ویژگی بالا برای رد بیماری پره اکلامپسی می باشد.

اگرچه خشونت خانگی می تواند کلیه اعضای خانواده را تحت تاثیر قرار دهد ولی زنان به علت نقش کانونی خود به عنوان مادر و همسر در خانواده در معرض خطر بالاتری قرار دارند. بدون شک خشونت علیه زنان باردار عامل استرس زای مهمی برای آنان بوده و ممکن است پیامدهای بارداری را تحت تاثیر قرار دهد. این مطالعه به منظور تعیین عوامل خطر و پیامدهای خشونت روانی بر مادران باردار در تبریز انجام گرفت.
این پژوهش مطالعه ای توصیفی مقایسه ای است که در آن 260 زن زائو که در بیمارستان های آموزشی شهر تبریز در سال 1386 زایمان نمودند، وارد مطالعه شدند. روش جمع آوری داده ها ابزار گردآوری پرسشنامه و پروندهای زایمانی بود و جهت تعیین روایی و پایایی ابزار به ترتیب از روش روایی محتوایی و بازآزمایی استفاده شد.
نتایج مطالعه نشان داد که مادران باردار در معرض انواع خشونت های خانگی از جمله خشونت فیزیکی و روانی بودند. در گروه تحت خشونت بیشترین میزان مربوط به خشونت روانی بود (6/25%). از نظر ارتباط عوامل خطر با خشونت روانی بر علیه زنان باردار بین محل اقامت، ناخواسته بودن حاملگی از دیدگاه همسر، سابقه خشونت در خانواده همسر و سیگاری بودن همسر با خشونت علیه زنان باردار ارتباط معنی داری وجود داشت. در خصوص پیامدهای بارداری، تفاوت میانگین وزن نوزاد، قد نوزاد، وزن گیری مادر در دوران بارداری و تفاوت در دریافت قرص آهن و اسید فولیک بین دو گروه خشونت روانی و بدون خشونت در دوران بارداری معنی دار بود.
نتایج این مطالعه با یافته های مطالعات مشابه به ویژه در مورد ارتباط خشونت با پیامدهای بارداری همخوانی دارد. بنابراین، برای ارتقای سطح سلامت مادران در دوران بارداری و بهبود پیامدهای بارداری همکاری همه به ویژه کارکنان بهداشتی توصیه می شود.

افزایش بقای نوزادان نارس و پیشرفت های اخیر در مراقبت های ویژه نوزادان و شیوع هیپربیلی روبینمی در نزدیک به 80 درصد از نوزادان نارس و لزوم برقراری تغذیه روده ای در روزهای اولیه عمر، لزوم جستجوی راهکار لازم جهت کاهش طول مدت بستری را روشن می سازد. لذا مقایسه طول مدت فتوتراپی بدنبال تغذیه تروفیک زود هنگام و تاخیری در این نوزادان جهت کاهش عوارض مربوط به هیپربیلی روبینمی ضروری به نظر می رسد.
طی یک مطالعه کوهورت آینده نگر، 170 نوزاد بطور تصادفی انتخاب شدند که در 125 نوزاد، تغذیه تروفیک در 48 ساعت اول بعد از تولد و در 45 نفر از آنان بعد از 72 ساعت اول تولد آغاز شده بود. فتوتراپی بر اساس سطح بیلی روبین غیرمستقیم خون و شدت هیپر بیلی روبینمی آغاز و ساعات فتوتراپی مورد نیاز در طول دوره درمان محاسبه شد. داده ها توسط چک لیست خود ساخته جمع آوری شد و برای تجزیه و تحلیل آماری یافته ها از نرم افزار آماری SPSS/Ver14 و تست های آماری کای دو و t با نمونه های مستقل استفاده شد.
میانگین وزن تولد و سن جنینی زمان تولد در نوزادان در گروه تغذیه تروفیک زود هنگام 24/903±36/1335 گرم و 27/1±36/29 هفته و در گروه تاخیری 50/154±60/1233 گرم و 13/1±73/28 هفته بود. تفاوت میانگین سطح بیلیروبین غیرمستقیم در آغاز فتوتراپی در دو گروه از نظر آماری معنی دار نبود (84/0(P=. نوزادانی که بصورت زود هنگام تغذیه تروفیک دریافت کرده بودند زود تر از بیمارستان ترخیص شدند (0005/0>P). هیچ تفاوتی میان نوزادان دو گروه از لحاظ میزان ابتلا به سپسیس وجود نداشت (73/0P =)، همچنین تفاوت چشمگیری از لحاظ ساعات فتوتراپی بین دو گروه وجود نداشت (21/0P =). با اینکه در مطالعه حاضر طول مدت بستری در بیمارستان در گروه تغذیه تروفیک زود هنگام کاهش یافته بود ولی میانگین طول مدت نیاز به فتوتراپی از نظر آماری معنی دار نبود که این کاهش طول مدت بستری می تواند ناشی از اثرات تغذیه زود هنگام بر تحمل تغذیه ای و سایر پیامدهای مهم بالینی باشد.

مطالعات نشان داده است که برنامه های آموزشی معمول برای بیماران دیابتی لزوما منجر به اداره موفقیت آمیز دیابت نمی شود. از حدود سال 1990 توانمندسازی به عنوان یک روش آموزشی در نظر گرفته شده است. آموزش اداره خود اصلی ترین رکن جهت نائل شدن به اهداف در این برنامه آموزشی محسوب می شود. این برنامه تحت تاثیر فرهنگ قرار می گیرد، بنابراین، بررسی تاثیر اجرای آن در فرهنگ های مختلف ضروری به نظر می رسد. هدف این مطالعه تعیین تاثیر آموزش برنامه توانمندسازی در اداره جنبه های روانی- اجتماعی بیماران دیابتی می باشد.
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی با گروه شاهد می باشد. در پژوهش حاضر بعد از انجام یک مطالعه مقدماتی حجم نمونه لازم 22 نفر محاسبه شد که محققین این تعداد را به 30 نفر افزایش دادند. نمونه گیری مورد استفاده از نوع تصادفی بوده و ابزار مورد استفاده پرسشنامه توانمندسازی دیابت می باشد. ترجمه فارسی پرسشنامه همانند نسخه اولیه دارای دو قسمت سؤالات مربوط به مشخصات فردی - اجتماعی و سؤالات مربوط به باورهای خودکارآمدی می باشد. در مطالعه حاضر مداخله صورت گرفته به صورت برگزاری جلسات برای بیماران دیابتی به مدت 6 هفته و هر هفته به مدت 1 ساعت بود. جلسات به صورت بحث گروهی اداره می شد و افراد به بیان تجربیات و تعامل با یکدیگر در طی جلسات تشویق می شدند. در گروه کنترل 5/1 ماه بعد از ارایه اولیه پرسشنامه، از افراد شرکت کننده برای تکمیل مجدد آن دعوت گردید.
یافته های حاصل از مطالعه نشان داد که خودکارآمدی روانی اجتماعی بیماران دیابتی در بعد اداره جنبه روانشناختی در مرحله قبل از آموزش در دو گروه کنترل و تجربی تفاوتی معنی داری نداشت. اما در مرحله بعد از آموزش خودکارآمدی بیماران گروه تجربی به صورت معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود.
آموزش برنامه توانمندسازی می تواند سبب افزایش تلاش بیماران برای کسب حمایت های اجتماعی، افزایش انگیزه، افزایش قدرت تصمیم گیری، اداره مناسب استرس های همراه با بیماری دیابت شود.

وقتی نوزادی بلافاصله پس از زایمان بر روی شکم مادر خود قرار داده شود قادر است خود را به سینه مادر برساند و خود تصمیم بگیرد که چه موقع تغذیه از سینه را آغاز کند که به آن خزیدن به سینه مادر می گویند. در دهه های طولانی مراقبین بهداشتی و والدین تصور می کردند که نوزاد نحوه ی تغذیه از پستان را نمی داند و معمولا نوزاد را به سمت سینه مادر حرکت می دادند،در صورتی که امروزه مشخص شده است نوزاد بیشتر از مادر می داند. خزیدن به سینه مادر روش آغاز شیردهی و بسیار جدیدی است که مطالعات بسیار کمی در رابطه با آن انجام شده است. در ایران نیز تاکنون بررسی در رابطه با چگونگی این روش و قابلیت اجرای آن، تعیین طول مدت هر کدام از مراحل خزیدن به سمت سینه مادر و ارتباط طول مدت انجام خزیدن به سینه مادر با خصوصیات نوزاد، صورت نگرفته است.
این مطالعه توصیفی بخشی از کارآزمایی بالینی است که در آن 30 زن باردار اول زا بر اساس معیارهای ورود، انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. این مطالعه در سال 1387 و در بیمارستان الزهرا (س) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام گرفت. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه حاوی مشخصات دموگرافیک، چک لیست زمانبندی انجام مراحل خزیدن به سینه مادر و مشخصات پس از تولد نوزاد انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده داز نرم افزارSPSS و آمار توصیفی و استنباطی انجام شد.
بررسی ها نشان داد که هر 30 نوزاد توانستند خزیدن به سینه مادر را با موفقیت انجام دهند. بین سن حاملگی،جنس، وزن، قد، دورسر نوزاد با مدت زمان انجام خزیدن به سینه مادر تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت.
نتایج کلی این پژوهش نشان داد که انجام روش خزیدن به سینه مادر در ایران مقدور می باشد، اگر چه مواردی مثل انجام اپیزیوتومی،تجویز پتیدین به مادر و تزریق مایعات وریدی در انجام بهتر این روش مداخله می نماید.

سرطان پستان شایع ترین نوع سرطان و دومین علت عمده مرگ ناشی از سرطان در بین زنان است. خودآزمایی پستان یک روش غربالگری بدون هزینه است که توسط خود زنان انجام می شود. هدف این مطالعه بررسی عملکرد زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهر تبریز در زمینه انجام خودآزمایی پستان می باشد.
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی تحلیلی بود که در سال 1387 انجام گرفت. در این مطالعه 400 زن 20 تا 50 ساله دارای پرونده بهداشتی در مراکز بهداشتی شهر تبریز شرکت نمودند. روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت تصادفی خوشه ایانجام گرفت. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای حاوی مشخصات فردی- اجتماعی و اطلاعاتی در مورد عملکرد خودآزمایی پستان در زنان مورد مطالعه استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد.
نتایج مطالعه نشان داد که تنها 8/18 درصد از زنان خودآزمایی پستان را انجام می دادند. علل اصلی عدم انجام خودآزمایی عبارت بود از: عدم آگاهی از نحوه انجام خودآزمایی، نداشتن مشکل پستانی و تنبلی. زنانی که خودآزمایی را انجام می دادند، مهمترین منبع اطلاعاتی خود را تلویزیون، کارکنان بهداشتی و پزشکان ذکر نمودند. آزمون آماری مجذورکای ارتباط معنی دار آماری بین عملکرد خودآزمایی پستان با سطح تحصیلات، اشتغال، درآمد، تعداد فرزندان، سابقه شیردهی، کیفیت شیردهی و سابقه فامیلی سرطان پستان نشان داد (05/0>P).
یافته های مطالعه حاضر نشان داد که عملکرد خودآزمایی پستان در زنان مورد مطالعه بسیار نامناسب بود. بنابراین، برنامه های آموزشی جهت تشویق زنان برای انجام خودآزمایی پستان بطور صحیح و منظم از طریق رسانه های عمومی بایستی اجرا گردد.

کیفیت بالای مستندات پرستاری دلیلی بر ارایه مناسب مراقبت های پرستاری می باشد. بررسی مداوم مستندات پرستاری جهت ارتقاء کیفیت آنها ضروری است. هدف این پژوهش تعیین کیفیت مستندات پرستاری در بخش های داخلی- جراحی می باشد.
در این مطالعه توصیفی کیفیت مستندات پرستاران در بخش های داخلی- جراحی مراکز آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بررسی شد. برای جمع آوری داده ها چهار چک لیست استفاده شد. این چک لیست ها چهار قسمت مستندات پرستاری شامل نحوه ثبت گزارشات پرستاری، اقدامات دارویی، علایم حیاتی و جذب و دفع مایعات را بررسی می نمودند. روایی چک لیست ها از طریق روایی محتوی و پایایی آنها با استفاده از ضریب توافق بین مشاهده گران تعیین گردید. نمونه مطالعه شامل 170 پرستار بود که به روش سرشماری انتخاب شدند. از هر پرستار، در هر یک از چهار قسمت مستندات، سه مستند در سه زمان مختلف به روش تصادفی ساده انتخاب و بررسی شد. در نهایت، در هر قسمت 510 مستند بررسی شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد.
میانگین سن پرستاران 58/5 ± 40/32 سال بود که6/87 درصد آنها زن و 2/51 در بخش های جراحی کار می کردند. نتایج داده ها نشان داد 6/70 درصد مستندات پرستاری دارای کیفیت متوسط و 4/29 درصد دارای کیفیت خوبی بودند. همچنین، مشخص شد که بین کیفیت مستندات و جنس، نوع بخش، سن، تجربه بالینی، نوع استخدام و بیمارستان ارتباط معنی دار آماری وجود داشت.
یافته ها نشان داد که کیفیت مستندات پرستاران در بخش های داخلی-جراحی مراکز آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در حد قابل قبولی می باشد. همچنین، مستندات پرستاران زن و نیز پرستاران قراردادی با سابقه کاری و میانگین سنی کمتر و پرستاران شاغل در بخش های داخلی از کیفیت بالاتری برخوردار بود.