نشریه طلوع بهداشت
سال نهم شماره 2 (پیاپی 29، تابستان و پاییز 1389)

به علت خاصیت بی نظیر جذبی و ضد میکروبی نانوذرات استفاده از آنها در حذف باکتری ها از آب و فاضلاب رو به گسترش است. درجه تاثیر پذیری این مواد در حذف باکتری های موجود در فاضلاب شهری موضوع قابل اهمیتی است که در این تحقیق به آن پرداخته شده است.
پژوهش مقطعی است، نمونه برداری در بازه زمانی تابستان لغایت پاییز 89 از ورودی فاضلاب شهر کرمان به تصفیه خانه بعمل آمد. نمونه ها در محیط های کشت نوترینت آگار کشت داده شد سپس 180 محیط کشت مولر هینتون آگار تهیه شد. غلظت های مختلف نانوذرات با نسبت 10/1روی محیطهای کشت حاوی باکتری تزریق شد و پس از انکوبه کردن بر اساس کاهش تعداد کلنی های رشده کرده بر روی محیط کشت، میزان CFU در هر میلی لیتر گزارش شد. آزمایشات بر اساس روش های ذکر شده در کتاب استانداردهای آب و فاضلاب انجام گرفت.
غلظت بدون اثر بازدارنده (NOEC) برای نانوذرات ZnO بر باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سوبتیلیس و سودوموناس آئروژینوزا و اشر شیاکلای به ترتیب 5،5،8 و80 میلی گرم در لیتر بود و در غلظت mg/L6000 کلیه باکتری ها 100% حذف شدند. غلظت بدون اثر بازدارندگی برای نانوذرات CuOبه ترتیب برای باکتری های ذکرشده 5، 7، 90 و 98 میلی گرم در لیتر بود. در غلظت mg/L6000 باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس،باسیلوس سوبتیلیس، سودوموناس آئروژینوزا 100% و اشرشیاکلای 92% حذف مشاهده شد. همچنین غلظت بدون اثر بازدارنده برای نانوذره تیتانیوم 2 اکسید به ترتیب 5، 90، 95 و200 میلی گرم در لیتر بود و در غلظت mg/l 6000 باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس96%، باسیلوس سوبتیلیس81%، سودوموناس آئروژینوزا89% و اشرشیاکلای43% حذف انجام شد.
طبق نتایج بدست آمده با افزایش غلظت نانوذرات درصد حذف باکتری افزایش یافت (05/0P<). تاثیر نانوذرات ZnO بر روی باکتری های گرم مثبت و منفی بیشتر از نانوذرات TiO2 و CuO بود. لذا نیاز است توجیه اقتصادی و دیگر عوامل دخیل در کاربرد نانوذرات مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت امکان از این روش جهت حذف عوامل بیماریزای باکتریایی موجود در فاضلاب استفاده گردد.

فاضلاب های رنگی مهمترین معضل کارخانجات صنعت نساجی به شمار می روند که حاوی آلاینده هایی با ساختاری پیچیده و خصوصیات سمی، سرطان زایی، جهش زایی و عدم قابلیت تجزیه بیولوژیک هستند. این تحقیق با هدف بررسی کارایی حذف رنگ و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (Chemical oxygen demand) ناشی از رنگ رآکتیو قرمز 198 طی فرایند ازن زنی در شرایط قلیایی خنثی انجام شده است.
در این مطالعه میزان تاثیر pH های 7، 9، 10 و 11 در حذف رنگ و COD رنگ رآکتیو قرمز 198 با غلظت 250 میلی گرم در لیتر طی فرایند ازن زنی بررسی شده است. میزان حذف رنگ بوسیله دستگاه اسپکتروفتومتر UV-vis اندازه گیری شده و نتایج به دست آمده توسط نرم افزار آماری SPSS 16 و آزمون ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. میزان حذفCOD نیز به روش رفلکس برگشتی مورد سنجش قرار گرفته است.
میزان حذف رنگ در pH های مختلف در طی 60 دقیقه به بیش از 96 درصد رسیده است. کارایی حذف رنگ در pH مختلف به تفکیک زمان های 5، 10، 20، 30 و 60 دقیقه دارای اختلاف معنی داری با یکدیگر بوده است (05/0>p) و با افزایش pH بهبود یافته است. راندمان حذف COD کمتر از راندمان حذف رنگ بوده و در طی زمان 60 دقیقه در pH های 7، 9، 10 و 11 به ترتیب به 31، 40، 43 و 53 درصد رسیده است.
با توجه به نتایج به دست آمده مشخص است که حذف سریع رنگ ناشی از واکنش مولکول های رنگ با ازن و رادیکال های هیدروکسیل تولیدی در شرایط قلیایی است اما حذف بیشتر COD تنها زمانی رخ می دهد که افزایش pH محلول منجر به تولید رادیکال های هیدروکسیل گردد.

بیش از 19% جمعیت کشور مبتلا به بیماری های قلبی-عروقی هستند. شناخت و تعدیل عوامل خطر ابتلا به این بیماری ها نقش مهمی در کاهش ابتلا و مرگ و میر ناشی از آنها دارد. برنامه ریزی در جهت افزایش این شناخت نیازمند بررسی سطح آگاهی و عملکرد فعلی افراد در این زمینه می باشد.این بررسی با هدف تعیین عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری های قلبی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار براساس الگوی اعتقاد بهداشتی(HBM) انجام شد.
در این مطالعه توصیفی-تحلیلی تعداد 260نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی به روش تصادفی طبقه ای انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای استفاده شد که براساس الگوی اعتقاد بهداشتی(حساسیت وشدت درک شده،منافع و موانع درک شده،خودکارآمدی، راهنما برای عمل و رفتار) طراحی و به صورت خودایفاء تکمیل گردید. روایی پرسشنامه از طریق پانل خبرگان و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ تعیین شد(86%-68/ a=،30= (N. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمونهای توصیفی وتحلیلی(ضریب همبستگی پیرسون، آنالیزرگرسیون وt-test، ANOVA)در نرم افزار15SPSS استفاده گردید.
طبق نتایج،میانگین رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری های قلبی 41/10ازمجموع 16نمره بود.یعنی آزمودنی ها به طور متوسط 65%رفتار مورد نظر را انجام می دادند.8/23% افراد دارای اضافه وزن یا چاق بودند که این افراد را بیشتر مردان بالای 24سال و متاهلین تشکیل می دادند.رابطه معنی داری بین میانگین موانع درک شده، راهنما برای عمل ورفتارهای پیشگیری کننده بر حسب تحصیلات والدین مشاهده گردید.دربین متغیرهای الگوی مورد بررسی، تنها همبستگی معنی داری بین راهنما برای عمل و خودکارآمدی با رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری های قلبی مشاهده گردید واین دو متغیر در مجموع 6/14 درصد واریانس رفتارهای پیشگیری کننده را توضیح می دادند.مهمترین منبع کسب اطلاعات دانشجویان نیز رادیو وتلویزیون ذکر شده است.
رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری های قلبی در جامعه مورد بررسی درحد متوسط بوداما درصدقابل ملاحظه ای دارای اضافه وزن بودند. بر اساس نتایج،برای برنامه ریزی آموزشی در جهت ارتقاء رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری های قلبی در دانشجویان استفاده از وسایل ارتباط جمعی،افزایش خودکارآمدی و در نظر گرفتن نقش والدین ضرورت دارد.

سابقه و ا تولد و حضور کودکی با کم توانی ذهنی در هر خانواده ای می تواند رویدادی نامطلوب و چالش زا تلقی شود که احتمالا تنیدگی، سرخوردگی، احساس غم و نومیدی را به دنبال خواهد داشت و در نتیجه رضایت زناشویی والدین را از جنبه های مختلف تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی رضایت زناشویی این گونه والدین می باشد.
مطالعه حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده که به شیوه طبقه ای - تصادفی تعداد 100نفر از والدین کودکان کم توان ذهنی مدارس استثنایی شهر زاهدان در آذرماه 1389 وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل دو بخش الف) اطلاعات دموگرافیکی و ب) آزمون رضایت زناشویی اینریچ(فورز و السون،1989) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های Tبرای گروه های مستقل و F با کمک نرم افزار17 SPSS استفاده شد.
والدین کودکان کم توان ذهنی از نظر رضایت زناشویی و خرده مقیاس های چهارگانه آن(تحریف آرمانی، روابط،رضایت زناشویی و حل تعارضات) در وضعیت نامطلوبی به سر می برند.
با توجه به محرز شدن کیفیت نامطلوب زناشویی والدین کودکان کم توان ذهنی، اجرای کلاس های ویژه آموزش این گونه والدین در زمینه مقابله با مشکلات و ناسازگاری های روانی و زناشویی از طرف ارگان ها و سازمان های مختلف از جمله بهزیستی، آموزش و پرورش کودکان استثنایی و صدا و سیما ضروری می نماید.

وجود نیروی انسانی متعهد در هر سازمان منجر به بهبود عملکرد آن و تحقق اهداف فردی و سازمانی می شود. به همین دلیل، در دهه اخیر تعهد سازمانی کارکنان و عوامل مرتبط با آن پژوهش های بسیاری را در حیطه مدیریت و علوم رفتاری به خود اختصاص داده است. ویزگی های شخصیتی کارکنان از جمله عواملی هستند که می توانند بر تعهد سازمانی و عملکرد شغلی آن ها تاثیر بگذارند. در پژوهش حاضر سعی شده است رابطه بعد شخصیتی درونگرایی - برونگرایی با تعهد سازمانی کارکنان مورد بررسی قرار گیرد.
پژوهش حاضر، پژوهشی مقایسه ای و کاربردی است که به صورت مقطعی در سال 1388 انجام شده است. در این پژوهش، جامعه آماری شامل پرستاران بیمارستان های عمومی - آموزشی شهید صدوقی و شهید رهنمون یزد بود. حجم نمونه با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه 175 نفر محاسبه و نمونه گیری به صورت تصادفی - طبقه ای انجام شد. داده های مربوط به تعهد سازمانی و ویژگی شخصیتی، به ترتیب با استفاده از پرسشنامه شناخت سازمانی مورای، اسپیرز و پورتر (1979) و پرسشنامه 16 عاملی آیزنک (1976) جمع آوری گردید. تحلیل داده ها با به کارگیری نرم افزار SPSS14 و با استفاده از آمار توصیفی و نیز آزمون های ANOVA و T-Test مستقل در سطح اطمینان 95% انجام شد.
یافته های پژوهش نشان می دهد که تعهد سازمانی در پرستاران درونگرا و برونگرا دارای تفاوت معنادار آماری(000/0 (P = است. همچنین، میزان تعهد سازمانی در هر 2 گونه شخصیت درونگرا و برونگرا، بر اساس گروه سنی(003/0=P)و سابقه کار (000/0= (P به صورت معناداری متفاوت است. در افراد درونگرا، تعهد سازمانی پرستاران دارای وضعیت استخدامی مختلف، متفاوت است(017/0= (P،اما تفاوت معنادار آماری در تعهد سازمانی هیچکدام از 2 گروه پرستار درونگرا و برونگرا، بر اساس جنس (055/0=P)و وضعیت تاهل (182/0= (P وجود ندارد.
یافته های پژوهش نشان داد که ویژگی شخصیتی درونگرایی - برونگرایی می تواند به عنوان یک تعیین کننده تعهد سازمانی پرستاران در اقدامات مدیریت منابع انسانی مورد توجه قرار گیرد.

فقر آهن و کم خونی ناشی از آن یکی از مشکلات شایع سلامت همگانی در جهان، بویژه در کشورهای در حال توسعه است. تقریبا دو میلیارد نفر از جمعیت جهان به کم خونی ناشی از کمبود آهن مبتلا هستند. یکی از مشکلات برنامه های مکمل یاری آهن، از جمله قطره آن پیروی ناکامل آن است. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت مصرف قطره آهن در شیرخواران 24-6 ماهه در شهرستان یزد بوده است.
770 مادر دارای فرزند 6 تا 24 ماهه تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهرستان یزددر این بررسی شرکت کردند. به حکم قرعه از لیست مرکز بهداشت شهرستان 8 مرکز بهداشتی درمانی انتخاب و بعد متناسب با اعداد پرونده های تحت پوشش تعداد نمونه برای هر مرکز مشخص شد. روش نمونه گیری در مرکز به صورت سیستماتیک تصادفی انجام گرفت. به کمک کارشناس بهداشت عمومی از مادر دعوت به عمل آمد و با مصاحبه حضوری از مادر و کمک گرفتن از پرونده پرسشنامه تکمیل شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در مجموع 8/84 درصد مادران اظهار داشته اند که از قطره آهن در تغذیه شیرخوار خود استفاده کرده اند که به طور معنی داری درصد استفاده در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری بوده است. میانگین سن شروع قطره1± 9/5 ماهگی بوده و 4/78 درصد از سن شش ماهگی مبادرت به این اقدام نموده اند. 3/33 درصد فراموشی، 9/27 درصد سیاه شدن دندان ها، 2/12 درصد ناآگاهی از اثرات آن، 6/11 درصد عدم علاقه و پی گیری مادر، 2/8 درصد ابتلا به یبوست کودک و 8/6 درصد عدم دسترسی به قطره آهن را از دلائل عمده عدم استفاده از قطره آهن دانسته اند.
استفاده از قطره آهن در شهرستان یزد نسبت به سایر مناطق کشور بهتر می باشد ولی با توجه به اهمیت و هزینه های آن برای هر چه بیشتر موثر بودن،آموزش مادران و رفع نگرانی آنها در خصوص اثرات جانبی زودگذر و در دسترس قرار دادن این فراورده و تهیه فراورده هایی که اثرات جانبی کمتری داشته باشد از راهکارهای پذیرش بیشتر این استراتژی برای پیشگیری از کمبود و کم خونی ناشی از آهن و سایر عوارض وابسته به آن می باشد.

سوءتغذیه ازجمله بیماری های شایع درکودکان بخصوص در کشورهای در حال توسعه می باشد.علل سوء تغذیه از جمله نامناسب بودن غذای کمکی،پایین بودن دانش تغذیه ای والدین،بیماری های دوران کودکی بخصوص بیماری های گوارشی و تنفسی می باشد.مداخلات متعددی تاکنون براساس امکانات و شرایط موجود در کشورهای مختلف انجام شده که نتایج متفاوتی را در پی داشته است.هدف این مطالعه بررسی تاثیرمداخلات مرکزمشاوره تغذیه با محوریت پزشک کودکان درمرکزبهداشتی درمانی بربهبود وضعیت رشد درکودکان مبتلا به سوء تغذیه بوده است.
در این مطالعه نیمه تجربی مداخله ای 189 کودک 48 - 6ماهه مبتلا به اختلال رشد به روش نمونه گیری آسان توسط مراکز بهداشتی درمانی شناسایی و وارد مطالعه شدند. پس از تائید تشخیص توسط متخصص اطفال مداخلات لازم انجام وسپس شاخص های رشد آنها قبل و بعد از مداخله مقایسه گردید. جهت ارزیابی شاخص های رشد از نمودارها ونرم افزار آنترو(Anthro) مربوط به سازمان جهانی بهداشت و استفاده از آزمون مک نماراستفاده شده است.
نتایج نشان می دهد که قبل از مداخله 8/17% و1/9% پسرهاودخترهابترتیب دچارلاغری شدیدبوده که بعدازمداخله این میزان به 4/4%و1/5%کاهش یافته است.همچنین قبل ازمداخله 4/14% و1/6% پسرهاودخترها به ترتیب دچار کم وزنی شدید بودندکه بعداز مداخله این میزان با اختلاف معنی داری کاهش یافته است. مداخلات نتوانسته موارد کوتاهی قدی رادرجامعه مورد مطالعه کاهش دهد.
ایجاد مراکز مداخله ای باهدف شناسایی ودرمان کودکان مبتلا به سوءتغذیه با محوریت متخصص کودکان درمراکزاستان و نیز فعال نمودن سیستم ارجاع گام موثری دربهبود وضعیت وزن کودکان مبتلا به کم وزنی ولاغری می باشد.

کیفیت خدمت از جمله عوامل بسیار مهم در موفقیت سازمان های مراقبت سلامت است. پاراسورامان و همکاران (1985)، کیفیت خدمت را به صورت تفاوت بین انتظارات و ادراکات مشتریان از خدمت تعریف کرده اند. کیفیت خدمت، در دهه های اخیر، به دلیل ارتباط شدید آن با کاهش هزنه ها، افزایش سودآوری، رضایتمندی و وفاداری مشتری و تضمین استمرا خدمت تبدیل به یک موضوع مهم پژوهشی در عرصه سلامت شده است. به همین دلیل ابزارهای زیادی برای سنجش آن ایجاد شده است که از بین آن ها پرسشنامه 22 سوالی پاراسورامان و همکاران که بر اساس مدل شکاف طراحی شده و به پرسشنامه سروکوال مشهور است بیش از سایرین مورد استفاده قرار گرفته است. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از این پرسشنامه شکاف بین ادراکات و انتظارات گیرندگان خدمت در بیمارستان افشار یزد تعیین و تحلیل گردد.
پژوهش حاضر پژوهشی توصیفی، کاربردی و پیمایشی است که به صورت مقطعی در سال1389 انجام شده است. جامعه پژوهش شامل بیماران بستری در بیمارستان افشار یزد بود. نمونه گیری به صورت تصادفی- طبقه ای انجام شده و تعداد 79 نمونه با استفاده از فرمول حجم نمونه برای جامعه نامحدود در سطح اطمینان 95% و دقت برآورده 1/ محاسبه شد و پرسشنامه در بین 84 بیمار توزیع گردید. این نمونه ها از بخش های بستری بیمارستان افشار انتخاب گردیدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه ی 22 سوالی پاراسورامان و همکاران جمع آوری گردید. تحلیل داده ها توسط نرم افزار آماری SPSS و نرم افزار LISREL و با استفاده از آزمون های کلموگروف- اسمیرنوف و مقایسه میانگین پارامتریک Paired-Sample-T-Test انجام شد. همچنین، برای نمایش یافته های حاصل از تحلیل داده ها از نمودارهای رادار و پراکنش استفاده شد.
یافته های پژوهش نشان می دهد که بین کیفیت مورد انتظار و کیفیت ادراک شده بیماران از خدمات بیمارستانی شکاف وجود دارد. توجه به وضعیت بهداشتی اتاق بیمار، برطرف کردن مشکلات بیماران در طول بستری، تعهد به ارائه خدمات با کیفیت مناسب و فراهم کردن محیط فیزیکی آراسته و زیبا، مهم ترین عوامل مساله ساز و استفاده از تجهیزات مناسب، اولویت بندی کارها در ساعات ترافیک بخش و پوشش آراسته هنگام ارائه خدمات، مهم ترین عوامل بحران زا در این بیمارستان هستند که منجر به ایجاد شکاف موجود شده اند.
بر اساس یافته های پژوهش،کیفیت خدمات در بیمارستان افشار در ناحیه ی تعادل تثبیت شده قرار دارد اما می توان از طریق تلاش برای حل مسائل مساله ساز و بحران زا شکاف مشاهد شده را محدودتر کرد.

صنعت قالی یکی از صنایع مهم و سنتی ایران محسوب می شود و با توجه به سابقه فرش ایران و اینکه تعداد زیادی از زنان و مردان روستاهای کشور در ایران به کار بافندگی مشغول می باشند می توان تاحدودی به صنعت فرش به عنوان یک صنعت مکمل کشاورزی اعتقاد داشت. بنابر این توجه به نکات بهداشتی کارکنان این بخش می تواند گام بسیار مهمی در راه توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاها باشد لذا این طرح با هدف تعیین وضعیت بهداشت محیط کار و سلامت قالیبافان روستاهای شهرستان مهریز انجام گرفت.
نوع مطالعه توصیفی و به روش مقطعی بود. که به صورت سرشماری، 2200 نفر از قالیبافان شهرستان مهریز مورد بررسی قرار گرفتند.. پرسشنامه تهیه شده توسط تعدادی کاردان بهداشت حرفه ای و کارورزان پزشکی و با مراجعه به درب منازل با روش مشاهده، مصاحبه و معاینه، تکمیل و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردید.
حدود 4/44% از قالیبافان در گروه سنی 24-15 سال قرار داشتند و 2/85% از آنها باسواد بودند. از نظر بیماری ها 7/14% دارای سابقه ابتلا بیماری عصبی و روانی، 1/7% مبتلا به بیماری های چشم، 5/4% دچار بیماری غدد و 5/4% از زنان دچار بیماری عفونی بودند. نتایج نشان داد رابطه معنی دار آماری بین بیماری های اظهار شده پوست، قلب، روانی، اسکلتی و عضلانی با وضعیت گرمایش کارگاه های قالیبافان وجود داشت (05/0P<). نتایج نشان داد که بیماری ریه در کسانی که وضعیت تهویه کارگاهشان نامناسب بود، به مراتب بیش از کسانی بود که وضعیت کارگاهشان مناسب بود و نتایج جدول همبستگی نشان داد که با افزایش سن و سابقه کار دید چشمان قالیبافان کمتر شده است و ساعت کاری بطور معنی داری کاهش می یابد. ضمنا با افزایش فشارخون ساعت کاری بطور معنی داری کاهش می یابد.
نتایج این بررسی نشان داد که بعضی از بیماری ها از جمله بیماری های ریوی و چشمی در قالیبافان زیاد است و بیماری های قالیبافانی که کارگاه های آنها از نظر بهداشتی مناسب نیست بیشتر از دیگران است که لزوم توجه به بهداشت قالیبافان و کارگاه های آنها حس می شود.

سابقه و ا امروزه در تصفیه خانه های آب جهت تسریع فرایند حذف کدورت، از زلال ساز های اکسیلاتور و پولساتور استفاده می شود. در این تحقیق، مقایسه ی کارایی این دو سیستم در حذف کدورت و TOC و نیز میزان مصرف مواد شیمیایی در آنها مد نظر است.
در این تحقیق در طی 9 ماه، 1170 نمونه از آب خام، آب خروجی از زلال سازها و آب صاف شده برداشت شد. در نمونه های مذکور پارامترهای کدورت، pH، قلیاییت، سختی، TOC، آهن اندازه گیری شد و شاخص اشباع(SI) نیز محاسبه گردید. همچنین میزان مواد شیمایی مصرفی، ثبت شده و نسبت مصرف مواد شیمایی به کدورت آب خام و TOC حذف شده، بدست آمد. تمامی مراحل نمونه برداری و انجام آزمایشات بر اساس روش های استاندارد آزمایش های آب و فاضلاب انجام گرفت.
نتایج نشان داد که میانگین راندمان حذف کدورت در کل دوره مطالعه(9 ماه) در سیستم اکسیلاتور و پولساتور به ترتیب برابر با 2/16±2/46 و9/10±9/75 درصد می باشد. راندمان حذف TOC در سیستم اکسیلاتور و پولساتور به ترتیب 8/1±5/9 و 3/12±5/68 حاصل شد. میزان کوآگولانت مصرفی در پولساتور 25/0-2/0 میزان مصرف آن در سیستم اکسیلاتور بوده و در نهایت کیفیت آب خروجی از پولساتور مطلوب تر از اکسیلاتور می باشد.
با توجه به نتایج می توان گفت که استفاده از سیستم های تصفیه اکسیلاتور در مقایسه با پولساتور در تصفیه خانه های آب نه تنها کیفیت مطلوبی برای آب آشامیدنی به دنبال نخواهد داشت بلکه باعث بالا رفتن هزینه های مواد شیمیایی مصرفی می گردد.

محاسبه حجم نمونه برای بیشتر پروتکل های تحقیق لازم می باشد و شاید مهمترین سوال قبل از اجرای تحقیق این است که با چه تعداد نمونه می توان به اهداف موردنظر مطالعه دست یافت. در این مقاله روش های محاسبه حجم نمونه در کارآزمائی های بالینی با دو گروه مورد مقایسه و مطالعات مشاهده ای هم گروهی و مورد- شاهدی به تفکیک با توجه به نوع متغیر پاسخ که می تواند به صورت پیوسته، ترتیبی و دودویی باشد ارائه می شود. ضمنا در هر قسمت جداولی ارائه شده که حجم نمونه را با توجه به پارامترهای مورد نظر ارائه می کند و مثالهایی عملی برای هر فرمول ارائه شده است.
وقتی در کارآزمایی های بالینی و مطالعات مشاهده ای طراحی بر مبنای مقایسه های دو گروه مستقل با پاسخ کمی و یا کیفی باشد و محقق تعیین حجم نمونه را با استفاده از روابط معرفی شده در این مقاله بدست آورد، توان آزمون ها و صحت نتایج به دست آمده افزایش می یابد.