فهرست مطالب
پژوهشنامه متین
پیاپی 18 (بهار 1382)
- 244 صفحه، بهای روی جلد: 7,500ريال
- تاریخ انتشار: 1382/02/15
- تعداد عناوین: 11
- پیام متین
-
صفحه 1
- مقاله ها
-
صفحه 3معاونت در جرم در فقه و حقوق اسلامی مساوق معصیت و گناه است. نگارنده در این مقاله به عناصر سه گانه تحقق جرم، عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر روانی پرداخته است و سپس شرایط تحقق معاونت در جرم را به طور مفصل بیان نموده است.
همچنین در این مقاله درباره مجازات معاونت در جرم طبق ماده 8 قانون مجازات عمومی و ماده 1 قانون مجازات اسلامی توضیح داده شده است. در پایان به آیات و روایات وارده، حکم عقل و اجماع مبنی بر حرمت معاونت در جرم و اثم اشاره شده است.
کلیدواژگان: معاونت در جرم، سه گانه تحقق جرم، عنصر قانونی، عنصر مادی، عنصر روانی -
صفحه 17تردیدی نیست که مسلمانان، ارتباطی تاریخی و فرهنگی با حکمت یونانی و فلسفه های دیگر داشته و از میراث فلسفی و غنی دوران باستان، بهره های زیادی برده اند؛ ولیکن، مطالعه عمیق تاریخ طولانی فلسفه اسلامی نشان می دهد که خاستگاه فلسفه اسلامی را باید در بطن و متن اسلام و در منابع اصیل آن یعنی قرآن و حدیث، جستجو کرد؛ چرا که این فلسفه، اصول، مبانی، موضوعات و مسائل متعدد خود را از وحی اسلامی گرفته است. همه فیلسوفان اسلامی در فضای وحیانی اسلام و با الهام از این متون، فلسفه خود را پدید آورده اند و اساسا فلسفه اسلامی، تاویلی فلسفی از متن مقدس است که عمیقا ریشه در قرآن و حدیث دارد و به همین جهت در طول قرون و تا به امروز، به عنوان یکی از جریانات فکری بسیار تاثیرگذار در تمدن اسلامی به حیات خود ادامه داده است.
کلیدواژگان: فلسفه اسلامی، قرآن، حدیث، فلسفه نبوی، فلسفه یونانی -
صفحه 35امام خمینی(س) اندیشمندی بزرگ و مردی متخلق به اخلاق است که با توجه به آموزه های اسلامی تلاش نموده است تا در عین پذیرش و احترام به قواعد و ساختار حقوقی جهت کنترل قدرت، قدمی بس والاتر بردارد و راهی به سوی تکامل درونی زمامداران بازگشاید تا از طریق آن، هم زمامداران راه سعادت طی کنند و هم ریشه قدرت طلبی و فزونی خواهی و سوء استفاده از قدرت خشکیده شود.
نویسنده در فصل اول با تعریف واژه های «اخلاق» و «علم اخلاق» و «اخلاق کارگزاران» اهمیت بررسی اخلاق زمامداران را در تاثیر مستقیم تصمیمات هیات حاکمه بر سرنوشت آحاد مردم جامعه و فسادانگیز بودن قدرت و کافی نبودن تحدید حقوقی قدرت برای جلوگیری از انحطاط صاحبان قدرت می داند.
وی در فصل دوم مقاله خود پایه های عمومی اخلاق زمامداران را بر شناخت «ماهیت انسان» و «کمال پذیری و کمال خواهی انسان» و تبیین «دنیاشناسی» و «حب دنیا» استوار می کند و می نویسد: چون انسان به حسب فطرت اصلی عاشق کمال مطلق است، اگر در افکار و کردار بشر نیک بنگریم، خواهیم دید که در تمام حرکات و سکنات و زحمات و جدیتهای طاقت فرسا، محرک اصلی عشق به کمال است و برای اینکه انسان در یافتن مصداق کمال دچار اشتباه نشود باید دنیا را بشناسد و از حب نفس غافل نشود.
نویسنده در فصل سوم پایه های اختصاصی اخلاق کارگزاران را مورد بررسی قرار می دهد و می نویسد: در میان عناصر اساسی تشکیل دهنده دولت قدرت سیاسی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و چون قدرت، نیروی سرکشی است که اگر رها شود، طغیان می کند و صاحبش را به فساد می کشاند و جهانی را تباه می سازد، یا باید از قدرت چشم پوشید و خط قرمزی بیان حکومت و اخلاق کشید و یا با پذیرش قدرت به مهار آن پرداخت، نگارنده بر این باور است که امام خمینی(س) راه نجات را در چشم پوشی از زمامداری نمی بیند بلکه تلاش می کند تا با بیان ماهیت قدرت و ذکر عوارض آن و با تربیت اخلاقی، قتل را بر مرکب قدرت سوار کند.
نویسنده در پایان، ریشه قدرت طلبی را در فطرت کمال جویی انسان دانسته راه مهار قدرت را شناخت ماهیت حکومت که به خودی خود ارزش ندارد بلکه ارزش آن در پیاده کردن اهداف الهی است و وظیفه انگاری حکومت و تلاش برای خدمت به مردم و حق مداری توام با مهربانی معرفی می کند.
کلیدواژگان: اخلاق، علم اخلاق، اخلاق کارگزاران، ماهیت انسان، کمال پذیری و کمال خواهی انسان، دنیاشناسی، حب دنیا -
صفحه 63مقاله حاضر درصدد تحقیق وجوب ستر عورت از اجنبی و حرمت نظر است. اینکه نظر کردن به عورت اجنبی و ستر عورت از دیدگاه شرع انور چه حکمی دارد. این بحث در ذیل ابواب آداب الحمام مورد بحث قرار می گیرد.
در بخش اول به روایاتی استناد شده که نظر کردن به عورت اجنبی را حرام دانسته است هر چند گفته شده است از حکم به حرمت نظر نمی توان پی به وجوب ستر برد.
در بخش دوم نیز درباره علت جایز بودن نظر کردن طبیب به عورت آمده است. لازم به ذکر است که این مقاله قسمت سوم و جزء بحث تنظیم خانواده یا تحدید نسل محسوب می شود.
کلیدواژگان: عورت اجنبی، ستر عورت از اجنبی، حرمت نظر به عورت اجنبی، غض نظر -
صفحه 75این مقاله با یک پیشگفتار پیرامون شخصیت امام خمینی(س) و ابعاد وجودی و نقش ایشان در احیای اندیشه دینی آغاز می گردد و هدفش پرداختن به یکی از ابعاد عرفانی اندیشه امام است.
نگارنده در این مقاله مباحثی را پیرامون نبوت و ولایت که از محوری ترین مباحث عرفانی است مطرح کرده و کوشیده است در هر مساله نظر امام خمینی(س) را بیان کند. در این خصوص به آثاری همچون مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، تعلیقه علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، چهل حدیث، باده عشق، صحیفه نور، فرهنگ دیوان امام خمینی(س) مراجعه شده است گرچه اندیشه امام محور مقاله است اما به تناسب به آثار دیگر محققان و عارفان نیز استناد شده است. محورهایی که در این مقاله مورد کندوکاو قرار گرفته اند، عبارتند از:1 معنای نبوت و ولایت؛ 2 ضرورت نبوت؛ 3 رابطه نبوت و ولایت؛ 4 ساحتهای نبوت و ولایت؛ 5 اسرار نبوت و ولایت.
در بخش نخست به این نکته اشاره شده است که لباس الفاظ بر قامت بلند حقایق عرفانی کوتاه و نازیباست و اینکه تمام این حقایق بلند را نمی توان در پوشش عبارات جای داد اعتراف به این حیقت، ما را از پرداختن به واژگانی که در توضیح مفاهیم تا حدی تاثیر دارند، بی نیاز نمی سازد.
از این رو امام خمینی(س) راجع به واژه نبوت و ولایت نقدی بر سخن عبدالرزاق کاشانی پیرامون معنای نبوت کرده است.
بخش دوم ابتدا به طرح ضرورت نبوت و ولایت از دیدگاه های کلامی و فقهی پرداخته سپس دیدگاه امام خمینی(س) در تبیین ضرورت نبوت و ولایت با توجه به ساحتهای آن مطرح شده است.
در سومین بخش نخست به تصوری نادرست که احیانا برای برخی به میان آمده که ولایت را از نبوت برتر پنداشته اند، توجه شده است و توضیح اینکه سخن عارفان در مورد ولایت هرگز به معنای برتر دانستن ولی نسبت به نبی ولی نیست.
در این مورد سخن امام خمینی(س) در مورد رابطه نبوت و ولایت مطرح شده و نظر ایشان در این خصوص بیان شده است که همه ولایتها و امامتها تجلی نبوت و ولایت جمعی احدی احمدی اند. همچنین به رابطه ولایت خاتم نبوت با ولایت خاتم ولایت اشاره شده است.
بخش چهارم مقدمتا به حقیقت تشکیک در نظام هستی اشاره دارد و یادآوری اینکه تشکیک در حوزه عرفانی نیز در ساحتی برتر مطرح است (تشکیک ذات مظاهر در برابر تشکیک فلسفی که ذات مراتب است).
در این مورد به سخنان امام خمینی(س) در خصوص ساحتها و مراتب ولایت استناد شده است.
آخرین بخش مقاله به اسرار نبوت وولایت پرداخته و دراین مورد به سخنان امام درخصوص اسرار نبوت استناد شده است. بویژه امام با نقل حدیثی گرانسنگ که حضرت رضا(ع) از حضرت امیر(ع) نقل کرده گفتار خود را متبرک ساخته است.
در مورد دیگر امام به رازگشایی از سخن حضرت امیر(ع) پرداخته است که فرمود: «من با پیامبران در باطن بوده ام و با پیامبر(ص) در ظاهر هستم».
سرانجام به این سخن امام اشاره شده که مقام خلافت ظاهری پس از پیامبر منصبی الهی است و این خلافت نیز از شئون نبوت و رسالت می باشد و از آنجا که برخلق پنهان است، اظهارش برای پیامبر(ص) از واجبات است.
کلیدواژگان: نبوت، ولایت، اندیشه دینی، ولایت خاتم نبوت، ولایت خاتم ولایت -
صفحه 95تاویل، شیوه ای کهن در تفسیر متون مقدس است که سابقه آن به حماسه ایلیاد و ادیسه برمی گردد.
در میان مسلمانان این روش، نخست در تاویل حروف مقطعه پدیدار شد و سپس فرقه های گوناگون مانند: معتزله، باطنیه،اخوان الصفا، فلاسفه، حروفیه و عرفا به تاویل قرآن کریم و حدیث دست زدند.
در عرفان، عروج از لفظ به معنا و سیر صعودی از عبارت به اشارت تاویل نام دارد و مبنای آن انسان است که با تحول و ارتقای وجودی به ادراک حقایق در هر مرتبه نایل می گردد.
مولانا در مثنوی شریف که تفسیری عارفانه به شمار می آید فراوان به تاویل دست می زند؛ روش او جمع بین ظاهر و باطن است. او الفاظ را به معنای حقیقی خود می گیرد که این، البته، جز با شهود باطنی و رویت درونی به دست نمی آید. مولانا این معنا را با تمثیلهای متعدد و متنوع و دل انگیز به تصویر می کشد.
کلیدواژگان: قرآن کریم، تمثیل، ظاهر، عبارت، تعبیر مثنوی شریف، تاویل، باطن، اشارت، تجربه -
صفحه 111در یک معنای گسترده، هرگونه احساس، مشاهده و دریافت شخصی که آدمی را به گونه ای با جهان ناپیدا و ماورای طبیعت و نیروهای غیبی حاکم بر انسان و دیگر موجودات عالم ماده مرتبط سازد و توجه آدمی را به آنها معطوف دارد، تجربه دینی خوانده می شود و تجربه دینی در معنای خاص آن عبارت است از گونه ای ظهور یا تجلی خداوند بر شخص تجربه گر.
نویسنده با اشاره به ظهور مفهوم تجربه دینی در اواخر قرن هجدهم پرسشهایی را که در باب تجربه دینی مطرح است را عنوان می کند.
وی در ادامه با بیان انواع تجربه دینی، نظریه حضرت امام مبنی بر اینکه انسان دارای فطرت الهی است و عشق به کمالی در وجود همه انسانها نهفته است را مطرح نموده، نظریه یکی از معاصرین را که مدعی است: (پیامبر با گذشت زمان و تکرار وحی، به رسالت و غایت کار خود آشناتر و بصیرتر و در انجام وظیفه خود مصمم تر شده است، درست همان گونه که یک دانشمند در مقام تجربه و آزمون چنین سیر تکاملی را طی می کند) مغالطه ای بیش ندانسته استنویسنده ضمن اشاره به تفاوت وحی با دیگر انواع تجربه دینی، ویژگی های وحی از نظر امام خمینی(س) مبنی بر اینکه غیر از خود رسول خدا و کسانی که در خلوت با رسول خدا بودند یا اینکه از او الهام گرفته اند، کیفیت نزول وحی را کسی نمی تواند بفهمد را طرح نموده به ارتباط بحث فطرت با تجربه دینی می پردازد و می نویسد: فطرت الهی انسانی منشا دین است و این فطرت الهی، همان چیزی است که امروزه تجربه دینی یا آبشخور تجربه دینی می باشد.
نگارنده در بخش دیگری از مقاله با طرح این پرسش که آیا از طریق تجربه دینی و با تمسک به آن می توان دلیل و برهانی برای اثبات وجود خدا ارائه داد یا نه؟ و اعلام اینکه پاسخ فیلسوفان دین غربی به این پرسش غالبا منفی است، می گوید: اگرچه برخی از اندیشمندان اسلامی معتقدند که فطرت، راهی برای شناخت خداست، اما نمی توان با آن برهانی برای اثبات وجود خدا اقامه کرد، لکن امام خمینی(س) از جمله کسانی است که معتقدند فطرت الهی انسان برهانی بر وجود خدای سبحان است، و با توضیح نظریه حضرت امام اشکالات مطرح شده بر این برهان را پاسخ می دهد.
نویسنده در قسمت پایانی مقاله با بیان این نکته که امروزه در داخل کشور جمعی از نویسندگان قرائتی از دین را عرضه می دارند که در آن بر تجربه دینی در برابر شریعت مداری و تعبد و پایبندی به احکام دین تاکید می رود، تفاسیر گوناگونی را که ممکن است برای عبارت «تجربه دینی گوهر دین است» ارائه شود را مورد ارزیابی قرار می دهد.
کلیدواژگان: تجربه دینی، تجارب تفسیری، تجارب شبه حسی، تجاب وحیانی، تجارب احیاگر، تجربه نبوی -
صفحه 157درون مایه این مقاله، پرداختن به ابعاد مختلف یکی از زیربنایی ترین مباحث عرفانی یعنی وحدت وجود است. ابن عربی، پدر عرفان اسلامی، در اکثر آثار خود به بررسی این مساله پرداخته و شارحان فصوص الحکم خود را شارحینی بر این مساله نموده است. وحدت وجود دارای مبانی مختلفی است که می توان تبیین و تفسیر آنها را هم در فصوص الحکم ابن عربی و هم در تعلیقه امام خمینی(س) بر آن جستجو کرد. نویسنده سعی می کند به ایضاح مبانی دوازده گانه وحدت وجود بپردازد و در سر تا سر مقاله می کوشد تا تحشیه و پاورقی های امام خمینی(س) بر متن فصوص الحکم در باب تفسیر وحدت وجود را بیان و مواد آن فقید را روشن نماید.
کلیدواژگان: وحدت وجود، ابن عربی، فصوص الحکم - اطلاع رسانی
-
صفحه 215آتش، سلیمان. (1381). مکتب تفسیر اشاری. ترجمه توفیق ه. سبحانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
آخوند زاده، منیر. (1380). برگی از شجره و روانکاوی عشق. تهران: شعاع.
آریا، غلامعلی. (1380). متون عرفانی فارسی. تهران: مشیانه.
آزاد، پیمان. (1381). مثنوی، زبان معرفت (در آسیب شناسی عرفان و در سودمندی حقوق). تهران: البرز.
آزمایش، مصطفی. (1381). عرفان ایران: مجموعه مقالات (12). تهران: حقیقت...
-
Page 3From the viewpoint of Islamic law and jurisprudence, partnership in crime is coextensive with sin. The present article studies the commitment of offence, the material and psychological elements of offence and then sheds light on the conditions for the materialization of partnership in crime.It also discusses the punishment for the partnership in crime in accordance to the article 8 of penal code and Article 1 of the Islamic penal code. At the end of the article some allusions have been made to the Quranic verses as well as traditions, reason and consensus regarding the unlawfulness of partnership in crime.
-
Page 17It goes without saying that the Muslims have had a historical, cultural connection with the Greek theosophy (philosophy) and other philosophies and have utilized the rich sources and heritages of the ancient times, but a profound study of the long history of Islamic philosophy demonstrates that the birthplace of Islamic philosophy should be searched within the text of Islam and its original sources, that is, the Quran and traditions. Indeed this philosophy, has its principles, fundamentals, subjects and problems related to itself which sprout from the Islamic revelation. All Islamic philosophers created their philosophies in the revelatory atmosphere of Islam and were inspired by its texts. Basically, the Islamic philosophy is a hermeneutic philosophy of the sacred texts which are deeply rooted in the Quran and tradition. Hence throughout centuries till date, it has continued its life as an influential intellectual current in the Islamic civilization.
-
Page 35As a great thinker and a man committed to ethical values, Imam Khomeini tried to go one step beyond abidance to legal rules and structures in controlling power and introduced a way for the inner perfection of the rulers so that on the one hand the rulers traverse the path to felicity and on the other the roots of power mongering and expansionism through manipulation of power are uprooted. After defining the terms ethic, ethics, and ethic of executives in the first chapter, the author studies the role of the ethic of executives in their decision and on the destiny of the society. In the second chapter he also discusses that the general foundations of ethic of the executives lies on the cognition of man's nature, his perfectionism and his endeavor for perfection, elaboration of cosmology, and love for the world.In the third chapter the specific foundations of the ethic of executives are discussed.In the end the author argues that since man's power-mongering lies in his perfectionist nature, the way to contain power is cognition of the nature of government which is not in itself valuable but its value lies in the implementation of divine goals and rendering services to the people.
-
Page 63The present article is an attempt to study the obligation of covering of genitals from aliens and unlawfulness of casting look at other’s genitals. The main thrust of this paper is to find out the viewpoint of Sharia about casting look at the genital organs of others. The topic falls under the category of norms of bathing. In the first part reference is made to the traditions that consider looking at the genitals of aliens unlawful although it is said that one cannot infer the unlawfulness of looking at the genitals of others that covering of genitals is obligatory. In the second part the author discusses the reasons for lawfulness of the physician’s look at the genitals of others. The present article is the third part of a larger article discussing family planning and birth control.
-
Page 75The present article is an attempt to study some issues regarding prophethood and Wilayat which are the most pivotal subjects in gnostical discussions. The author tries to elaborate on the ideas of Imam Khomeini with regard to any of the said issues. In this endeavor some of the Imam works including Misbah ul Hidaya Ila al-Khilafatat Wa Wilaya, Taliqoho Ala Sharh Fosus ul Hikam, Forty Traditions, The Goblet of Wine, and the Imam's Divan have been consulted. Although the main focus of the article is Imam's viewpoints and wherever necessary the works of other researchers and gnostics have been consulted as well. The main issues studied in this article are: 1- the meaning of prophethood and Wilayat, the necessity of Wilayat, relations between prophethood and Wilayat, the arenas of prophethood and Wilayat, the secrets of prophethood and Wilayat.
-
Page 95Pot belongs to this world, goblet to the Unseen Pot is transparent, lots of secrets in goblet (Moulana)Hermeneutics is an ancient method in the interpretation of sacred texts, whose history goes back to the Iliad and Odyssey epochs. This method first prevailed among the Muslims for the interpretation of detached letters and then various Islamic sets such as Mutazilites, Batinites (the Esoteric), Ikhvan us Safa (Brethren of Purity), Falasifa (Philosophers), Horufiya, and Gnostics tried to interpret the holy Quran and the traditions. In gnosticism, Tavil is ascension from the word to its meaning and transcendence from the term to its implication (allusion). Its base is human being who attains the understanding of the truths by existential change and elevation in every stage.In the Mathnavi - which is considered a gnostical interpretation - Moulana frequently interprets (the holy Quran); his method being a combination of appearance and essence. He considers the words in their true meanings which of course is not acquired except through inner intuition (witness) and vision. He depicts this issue through various exciting and interesting anecdotes.
-
Page 111In broad sense, any feeling, observation or personal comprehension that somehow relates man to the unseen and supernatural worlds and unseen forces dominating man and other creatures of the material world and draws man's attention towards them is called religious experience. In its specific sense, religious experience is a kind of epiphany or manifestation of God to the experiencing individual.Referring to the emergence of religious experience in the late 18th century, the author puts fore some questions about this issue. Also enumerating various kinds of religious experiences, the author discusses Imam Khomeini's viewpoints about man's divine primordial nature and his love for perfection. The author also criticizes the viewpoint of a contemporary writer who claims that with the passage of time and repetition of revelation, the Prophet became more acquainted with his mission and became more insightful and decisive in carrying out his mission and performing his duties. Referring to the distinction of revelation from other kinds of religious experiences, the author discusses Imam Khomeini's ideas about the characteristics of revelation. Imam Khomeini maintains that except the Prophet of God and those who were with him in solitary moments or have been inspired by him, no one else is capable of understanding the quality of descending of revelationReferring to the relations between primordial nature and religious experience, the author writes: man's divine primordial nature is the source of religion and this divine nature is what is today religious experience or the source of religious experience. Referring to some readings of religion in today's Iran that pits religious experience against the sharia, worship and commitment to the religious principles, he analyzes various interpretations that may be offered for the following phrase: "religious experience is the essence of religion".
-
Page 157The present article is an attempt to discuss one of the most fundamental gnostical issues, that is, pantheism. Ibn Arabi, the father of Islamic gnosticism, has discussed this issue in most of his works and most of the expositors of Fosus ul Hikam have indeed elaborated on this issue. Pantheism has various foundations whose elucidation and interpretation are found in Ibn Arabi's Fosus ul Hikam as well as in Imam Khomeini's commentary on this work. The present article is an attempt to elaborate on the twelve foundations of pantheism and also to reproduce Imam Khomeini's exposition and footnotes on Fosus ul Hikam regarding pantheism.Pantheism is the foundation of a large number of gnostical issues. Hence, gnostics have paid ample attention to this issue as compared to other subjects. Ibn Arabi in most of his works has discussed this issue and the compositors and interpreters of his ideas have discussed the issue in details. Imam Khomeini too in his commentary on the Fusu ul Hikam of Ibn Arabi has elaborated on this profound gnostical issue. The present article discusses the issue of pantheism, its foundations as well as the ideas of Imam Khomeini on this subject.
-
Page 193The present article is an attempt to offer the theory of universalization of mystic conditions due to the globalization of the human society at a time when the world from political, economic and social points of view is becoming a global village. Indeed the forthcoming of this village threatens humanity from ethical, economic, and social points of view.The main point in the call for the universalization of mysticism lies in the point that mysticism has its roots in human primordial nature and is among human needs. Hence, its materialization is expected due to the commonalties among human societies.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.