فهرست مطالب
فصلنامه تاریخ
پیاپی 9 (تابستان 1387)
- تاریخ انتشار: 1387/05/13
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 9یکی از مهمترین و طولانی ترین نوع تفرقه و اختلاف در درون جامعه بختیاری، جدال خانوادگی دو خانواده حکومت گر به نا م های ایلخانی و حاجی ایلخانی بر سر ثروت و حکومت بختیاری بوده است. خانواده و جناح ایلخانی که پسران و نوادگان حسینقلی خان ایلخانی و جناح حاجی ایلخانی پسران و نوادگان برادر ایلخانی به نام امامقلی خان حاجی ایلخانی می باشند. اختلاف میان خوانین این دو خانواده با یکدیگر و نیز اختلاف این دو خانواده با خانواده و جناح رضاقلی خان ایل بیگی برادر سوم ایلخانی و حاجی ایلخانی، در طی یک دوره طولانی و متداوم ادامه یافت. این اختلافات که بر مسائلی چون رسیدن به حکومت ایل بختیاری، تصاحب املاک داخل و خارج از بختیاری، دفاع از مشروطیت و یا استبداد و اختلاف بر سر انتصاب به حکومت ها و وزارت خانه ها پس از فتح تهران بروز نمود و مطلوب نیروهای رقیب و یا مخالف بختیاری ها بود باعث تفرقه افکنی و تضعیف هرچه بیشتر بختیاری ها و در نهایت اضمحلال قدرت آنها توسط رضاشاه و محمدرضا شاه پهلوی گردید.
کلیدواژگان: ایلخانی، حاجی ایلخانی، ایل بیگی، خوانین، حکومت بختیاری -
صفحه 43مجلس شورای ملی دوره شانزدهم (1328-1330 ش) از مجالس مهم و پرتکاپوی عصر پهلوی دوم به شمار می آید که در مقایسه با سایر مجالس آن دوره از اهمیت و حساسیت بسیار برخوردار بود. این مجلس در شرایطی تشکیل یافت که دولت ساعد با حمایت انگلستان و دربار پهلوی تلاش می کرد تا قرارداد الحاقی نفت (گس- گلشائیان) را به تصویب مجلس برساند. پس از رد قرارداد مزبور از سوی کمیسیون مخصوص نفت، زمینه ملی شدن صنعت نفت ایران فراهم گردید. با ملی شدن نفت و روی کار آمدن دولت مصدق، مجلس شانزدهم از اهمیت بیشتری برخوردار گشت و نقش موثری در تحولات سیاسی آن دوره ایفا نمود. در نوشتار حاضر به بررسی نحوه انتخابات مجلس شانزدهم، ترکیب سیاسی- اجتماعی نمایندگان، مصوبات عمده و اثرگذار مجلس و چگونگی روابط مجلس با دولت مصدق پرداخته شده است.
کلیدواژگان: مجلس شانزدهم، قرارداد گس، گلشائیان، ملی شدن نفت، احزاب سیاسی، مصدق -
صفحه 61این سراینده مبارز، زبان شعر را برای اهداف سیاسی و اجتماعی به کار گرفته است و از این رو توانست در رسوا کردن حاکمان جایر سهمی داشته باشد و افزون بر آن با معرفی رهبران جنبش ملی و تشویق و تهییج آزادی خواهان؛ نقشی ایفا کند.
او در چکامه بختیاری که انعکاس بخشی از تاریخ اصفهان دوره مشروطیت و خود شاهد آن رویدادها بوده است با رویکردهای بلاغی، تلمیحات و اشارات تاریخی و اساطیری، آزادی خواهان بختیاری را که برای رهاندن مردم از چنگال فرمانروایان خودکامه اصفهان بسیج شده و لشکر کشیده اند ستایش می کند و نیر نقاب از سیمای حاکمان فاسق و فاسد بر می افکند و چهره واقعی آنان را با صفاتی در خورشان می نمایاند.
سرانجام از پایتخت نشینان می خواهد که دست بر روی دست نگذارند و از خواب غفلت بیدار شوند و به اصفهانیان اقتدا کنند و طومار و بساط استبداد را در نوردند وبا نثار خون خود نهال مشروطیت را آبیاری کنند؛ در پایان سخن هم برای ایران و قشون رهایی بخش بختیاری، پایندگی می طلبد.
کلیدواژگان: وحید دستگردی، چکامه بختیاری، استبداد، مشروطیت -
صفحه 79امام علی (ع) پس از به خلافت رسیدن، با نوشتن اولین نامه خود به معاویه - علیرغم توصیه بعضی از نزدیکان که نشان از سادگی آنان داشت - از وی خواست تا با آن حضرت بیعت نموده و حکومت شام را به والی انتصابی خود – سهل بن حنیف - بسپارد، اما او که به واقع، منتظر قتل عثمان و رسیدن چنین روزی بود با نوشتن نامه ای سفید به آن حضرت اعلان جنگ داد.
در بعضی از منابع تاریخی، با ارائه نامه هایی منسوب به امام، صحبت از ابقاء معاویه توسط آن حضرت شده، اما منابع معتبر تاریخی دیگر این نظر را قاطعانه رد نموده اند. در هر حال، صلح طلبی امام در برخورد با معاویه همچنان ادامه پیدا نمود و آن حضرت همچنان به دنبال راهی به جز پیکار و جنگ بود و با فرستادن جریربن عبدالله بحلی، به عنوان پیک ویژه خود، که حامل پیام شفاهی و کتبی آن حضرت بود آخرین تلاش خود را برای عدم تحقق جنگ انجام دادند، اما معاویه تصمیم خود را برای جنگ با آن حضرت گرفته بود و به طور رسمی به امام اعلان جنگ داد.
امام به ناچار برای رویارویی با معاویه آماده می شد که خبر حرکت اصحاب جمل را که بی تاثیر از تحریکات معاویه نبود شنید و به سوی بصره شتافت. آن حضرت(ع) پس از سرکوبی شورشیان پیروزمندانه وارد کوفه گردید و از آنجا نیز نامه هایی چند در دعوت معاویه بر بیعت و صلح، به معاویه نگاشت. پاسخ معاویه به تمام نامه های آن حضرت پاسخ رویارویی و جنگ بود و سرانجام این مواضع نابخردانه معاویه، که ریشه در سیاست هایی داشت که سال ها قبل، توسط دیگران تعیین شده بود، به جنگی سخت در منطقه صفین انجامید.
کلیدواژگان: امام علی (ع)، معاویه، خلافت، بیعت -
صفحه 105علاءالدین عطاملک جوینی شخصیت کارآمد و موثر دوره ایلخانی در خانواده دیوان سالار جوینی در سال 623 ه ق به دنیا آمد. وی به رسم آبا و اجداد خویش در عنفوان جوانی توسط پدرش، بهاءالدین، وارد دستگاه امیرارغون آقا حاکم مغول در خراسان، گرجستان و آسیای صغیر گردید. علاءالدین عطاملک به عنوان دبیر مخصوص امیر ارغون رسما در جرگه دیوان سالاران مغول در آمد و در سفرهای متعدد وی به قراقروم پایتخت مغولان حضور داشت. از جمله در یکی از این سفرها بود، که به وی پیشنهاد شد تا به نگارش کتابی در فتوحات مغولان بپردازد. این کتاب تاریخ جهانگشای نام گذاری شد. پس از ورود هلاکو به ایران در سال 654 ه ق امیر ارغون، عطاملک را به هلاکوخان معرفی نمود و از آن پس عطاملک به عنوان یکی از خواص و ملازمین، هلاکو را در تمامی حوادث و وقایع بزرگ چون فتح قلاع اسماعیلیه و فتح بغداد همراهی نمود. یک سال پس از فتح بغداد در سال 657 ه ق هلاکو حکومت عراق عرب را به علاءالدین عطاملک سپرد. عطاملک این سمت را تا زمان سومین ایلخان مغول، احمد تگودار، حفظ نمود. عطاملک در تمام مدت فرمانروائی هلاکوخان در منصب حاکم بغداد مصدر خدمات مهم و ذیقیمتی در عراق عرب شد، به طوری که بغداد در دوران ولایت داری وی یکی از ادوار طلائی خود را در عرصه تاریخ جلوه گر ساخت.
کلیدواژگان: هولاکو، ارغون، عطاملک جوینی، اسماعیلیه، الموت، بغداد -
صفحه 123با به چالش کشیده شدن مولفه ها و عوامل تشکیل دهنده دوران صلح مسلح (1914-1871 م) جنگ جهانی اول (1918-1914 م) چهره مهیب خود را آشکار نمود و بسیاری از دولت ها و ملت-ها را به ورطه جنگ ناخواسته کشانید. دولت و مردم ایران نیز از این قاعده مستثنی نبودند، زیرا علیرغم اعلان بی طرفی دولت ایران، این سرزمین مورد هجوم دولت های متخاصم قرار گرفت و مناطق کردنشین ایران یکی از کانون های اصلی این کشمکش ها گردید. البته فرمان جهاد شیخ-الاسلام عثمانی سبب توجه برخی از کردهای اهل سنت ایران بدان شد. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن بررسی دیدگاه کردهای ایران نسبت به فرمان جهاد، پیامدهای عکس العمل ایشان را در قبال فرمان مزبور نیز مورد بررسی و مداقه قرار دهد.
کلیدواژگان: کردهای ایران، کردهای عثمانی، جنگ جهانی اول، فرمان جهاد، پیامدها -
صفحه 139تصوف در گیلان همچون سایر مناطق ایران از نفوذ و قدمت زیادی برخوردار بوده است.
شیخ زاهد گیلانی بنیانگذار طریقتی بود که با سایر فرقه های صوفیانه در ایران از نظر فکری و اجتماعی دارای تفاوت هایی بود. با آن که اساس تصوف زاهدیه مبتنی بر فقر و درویشی بود، اما شیخ زاهد با توجه به نفوذ اقتصادی و سیاسی ای که در گیلان، شروان، اران و آذربایجان پیدا کرده بود، مورد احترام ویژه حاکمان ایلخانی و محلی بود. شیخ زاهد با توجه به چنین موقعیتی، قدرت اجتماعی و اقتصادی خود را در خدمت طریقت زاهدیه قرار داد. پس از پیوستن شیخ صفی الدین اردبیلی به وی، با توجه به میراثی که شیخ زاهد به او منتقل کرده، شیخ صفی طریقت صفویه را به وجود آورد. به نظر می رسد یکی ازانگیزه های پیوستن شیخ صفی به شیخ زاهد علاوه بر عوامل معنوی وی ثروت و مکنت شیخ را مورد توجه قرار داده بود، تا از این طریق بر قدرت خود بیفزاید. علاوه بر این مساله، شیخ صفی با انتقال سیادت (سید بودن) از خاندان شیخ زاهد به خود پس از ازدواج با دختر شیخ زاهد بی بی فاطمه زمینه های تلفیق اندیشه سیاسی ایرانشهری را برای خاندانش فراهم کرد.
کلیدواژگان: گیلان، اردبیل، شیخ زاهد، شیخ صفی، تصوف -
صفحه 159حکومت و سیاست در ایران عصر غزنوی همچون دوره های قبلی تاریخ ایران با خودکامگی پیوند خورده است. در دیدگاه سلاطین غزنوی حکومت حق الهی آنان بود. به همین دلیل در مقابل مردم که آنان را رعایای خود می پنداشتند، پاسخگو نبودند. آنان در واقع مردم را در حکم مایملک و دارایی خود به شمار می آوردند و بر این مبنا سیاست اجتماعی خود را تنظیم می کردند. بر این اساس سلاطین غزنوی برای مردم حرمت و حقوقی قائل نبودند و مردم را ابزاری جهت پیشبرد اهداف حکومتی خود می دانستند. اینان هرگونه واکنش و اعتراضی را از جانب مردم بر نمی تابیدند و وظیفه مردم به عنوان رعایای حکومت، اطاعت، تولید و پرداخت مالیات به حکومت بوده است. با در پیش گرفتن این سیاست حکومتی و اجتماعی بود که شاید غزنویان آغازگران و پدید-آورندگان روش های استبدادی و خودکامگی در ایران بعد از اسلام به شمار می روند.
کلیدواژگان: طبقات اجتماعی، سیاست اجتماعی، محمود غزنوی، مسعود غزنوی، پیامدها و نتایج
-
Page 9One of the most important and longest kind of seyrayation and dispute in Bakhtiari community, has been the quarrel between two ruling families named Ilkhanid and Haj Ilkhanid, over Bakhtiari wealth and rule. Ilkhanid family are sons and grand sons of Hossein Gholi khan Ilkani and Haj Ilkhani family are sons and grand sons of his brother Imam Gholi khan Haj Ilhksni. The dispute between these two families and with the third brother named Reza Gholi Khan Ilheigi has continued for a long time. This disputes which are over kuling on Bakhtiari Tribe, possession of properties in out of Bakhriari supporting constitutionalism or autocracy, after conquering Tehran has been favored by thair opponents and the weakening of their power by Reza shah and Mohammad Reza shah.
-
Page 4316 th the National Consultative Assembly (1328-1330A.H) was one of the important and dynamic parliaments in second Pahlavi period and was more important and susceptible than other parliaments of that period. This parliament was formed when Saed government, which was supported by England and Pahlavi court, tried to approve the oil supplementary treaty (Gess-Golshaian) in parliament. The way for nationalization of Iran oil industry was prepared after oil commission defeated the mentioned treaty. By nationalization of oil and appearance of Mosaddegh government; 16th parliament became more important and played an efficient role in political changes of that period. In the present writing, it is dealt with the study of 16th parliament elections, political-social personality of representatives, main and influential approved laws of parliament, and the relations between parliament and Mosaddegh government.
-
Page 61Vahid Dastgerdi is a prominent poet in Awakening Era who made a great cultural and literary contribution to Iran's literature. He has revised and published a number of authentic Persian texts. He has founded a literary monthly journal called Armaghan;a divan was also composed by this great poet. This combatant poet has used the language of poetry to achieve political and social ends so that he played a role in disgracing the cruel rulers. In addition, he invigorated the liberals by introducing the leaders of the national movements to the public.In his Bakhtiari ode which is part of the history of Isfahan in Constitution Period, Vahid has praised Bakhtiari liberals who mobilized to liberate people from the shackles of the oppressive rulers, using historical and mythical allusions. He has revealed the real nature of the corrupt rulers and their evil characteristics which deserved them. Finally, he demands people living in the capital to waken and not to be indifferent and to follow Safahanian in order to eradicate despotism. He also wanted people to sacrifice lives for Constitution. In his final words, Vahid wishes Iran and Bakhtiari troops of freedom fighters a lasting formidability.
-
Page 79After becoming caliphah, Imam Ali [peace be upon him] wrote Moaviah a letter and wanted him to declare his allegiance to him and entrusted governance of Sham to Imam's appointed governer. Thus, Moaviah who in fact were waiting for Othman's death and was looking forward to such a day, wrote a white letter to imam and declared a war. While Imam was preparing for confrontation, he heard news about the movement of the companions of Jamal which was as a result of moaviah's provocations. So he hastened to Basrah.Then after victoriously suppressing the rebellious he entered Kufah. While there, he wrote several letters to Moaviah and invited him to allegiance and peace. But Moaviah responded to them with war. In addition to refusing Imam's allegiance and accusing the most popular (democratic) allegiance since that time and attributing it to having no general legitimacy, Moaviah wanted Imam Ali to transfer him the governance of Sham as Omar and Othman did so and then he would declare the oath of allegiance to him. Imam Ali besides explaining the public allegiance to himself in his letters avoided Moaviah's demands. Disagreement of Imam Ali [peace be upon him] with his demands ended in a strict war which occurred in Safain region.
-
Page 105Ata Malik Joveini, the influential and effective charcter in ILkhanid period was born in the bureaucarat family of Joveini in 623(A.H). Following his forefathers traditions, he entered the court of Amir Arghon the mongol governor of Khorasan, Georgia, and Asia minor by his father Baha-e-din in early youth.as the special writer of Amir Arghon, Ata Malik officially joined the Mongol bureaucrats and was present in numerous trips to Mongol capital. Gharaghorom. In one of these trips he was proposed to write a book on Mongols invasions. this book was called Tarikhe Jahagosha. After coming of Holaku to Iran in 656(A.H).Arghun introduced him to Holaku. Afterwards as a special authority and companion he accompanied Holaku in all great events such as the invasion of Baghdad Issmaeelid castles. One year after the invasion of Baghdad in 654 (A.H) Holaku gave the government of the Arab Iraq to him and Ata Malek kept it until the time of the third Mongol IL-khan, Ahmad tegodar. As the governor of Baghdad Ata Malek was able to perform valuable services in Arab Iraq. As a result, Baghdad experienced one of its Golden ages under the rule of Ata Malek.
-
Page 123By challenging agents and factors of Arined peace period, (1871-1914), The first world war (1914-1918) showed its horrible face and caused many countries nations to enter an unwanted war. Iran's government and nation were not an exception to this rule, because despite the announcement of indifference by Iran's governments it was in vided by hostile countries, and Kurdish regions in Iran was one of the main centers of this struggles. The command of Jihad by the ottoman sheikh- Al- Islam draw the attention of some Sunni Kurds in Iran to this issue. This article is to study the viewpoints of Iranian Kurds to this command and the cause quinces of their reactions to it.
-
Page 139Sufism had enjoyed of penetration and more antiquity like other territories of Iran. Sheikh Zahed Gilani established a Gnostic movement which had some difference with other mystical groups in Iran. However, the base of Zahediyeh's Sufism was on poverty and mendacity, but Sheikh Zahed by political and economic inFluence which had found in Gilan, Shervan, Aran, Azarbayjan was respected by local and Ilkhani's kings. In spite of the great number of Sheikh Zahed Partisans, Shervan's rulers were always shocked with fear and dread. Because Disciples of Sheikh were more than their forces. After joining Sheikh Saffi –al - Din Safiodin Ardebili to him, on the base of the heritage which Sheikh Zahed had carried to him, the mystical method was created by him. It seems, Sheikh Saffi in spite of spiritual motivations and wealth had paid attention to the pecuniary of Sheikh to increase his power by this way. Besides of this issue, Sheikh Saffi, by transferring lordship (being a sayid) from Sheikh Zahed family to himself after getting married Sheikh Zahed's daughter, provided the background of mixed thought of political civil of Iran for his dynasty.
-
Page 159As the previous periods of history, politics and rule in Ghaznavi period is associated with out ocracy. In Ghaznave monarchs view, rule was a derine righ. For this reason, they were not accountable to the people who were considered ad their servants. Indeed they considered people as their own property and adjusted their social polities on this basis. Accordingly, Ghaznavi monarchs did not pay any respect to people and considered them as means for achieving their governmental purposes duty to obey them, produce and pay taxes to the government. Throug using this kind of political and social policies, perhaps Ghaznavids were the Initiators of dictatorship and autocracy in Iran in post Islamic period.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.