فهرست مطالب
دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی
پیاپی 4 (پاییز و زمستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/12/18
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 7این جستار با استفاده از درون مایه های نظریه های ارتباطاتی میان فرهنگی به تحلیل محتوای قرآن و تفاسیر این کتاب آسمانی پرداخته است تا امکان یک نظریه نسبت پذیر به قرآن و تامین بدنه گزاره ای آن از گزاره های قرآنی را بررسی کند. یافته ها بیانگر توجه عمیق قرآن به مسائل نظری و کاربردی ارتباطات میان فرهنگی، به ویژه مباحث تغییرپذیری فرهنگی، رفتارهای ارتباطی، تهدید و مدیریت وجهه و فرهنگ پذیری اند. همچنین توان گزاره های قرآنی و اسلامی را در ارائه رویکرد و نظریه ای مستقل درباره پرسش های نظری و کاربردی حوزه بحث، نشان می دهند و توجه اندیشمندان علوم دینی و اجتماعی را به ابعاد و توانمندی های دیدگاه های اسلامی در این عرصه، جلب می کنندکلیدواژگان: رویکرد، نظریه قرآنی، ارتباطات میان، بینفرهنگی، وجهه (تهدید، مدیریت)، تغییر پذیری فرهنگی، رفتار ارتباطی، فرهنگ پذیری
-
صفحه 39این مقاله با مفروض گرفتن آثار منفی تحولات ساختاری ناشی از عرفی شدن بر ناکارآمدی یا کژکارکردی تبلیغ دین در برنامه های تلویزیونی، مروری خواهد داشت بر آن دسته از ناکارآمدی ها یا آسیب هایی که از خود فرایندها، سیاست ها و الگوهای تبلیغ رسانه ای دین نشات می گیرند. ایجاد آیین ها و شبه مقدسات جدید، تضعیف آیین های دینی سنتی، اسطوره سازی، دنیاگرایی، تبدیل شدن دین به کالای تجاری، آمیختگی تبلیغات دینی و دنیوی، ارائه پیام های متناقض به مخاطبان، بی توجهی یا کم توجهی به جنبه های معنوی و عرفانی دین، سطحی شدن باورهای دینی و درگیر شدن در جناح بندی های سیاسی، موارد ده گانه ای هستند که با عنایت به آموزه های دینی و دیدگاه های صاحب نظران ارتباطات، مورد بررسی و تحلیل قرار خواهند گرفت.
کلیدواژگان: دین و رسانه، تبلیغات دینی، آسیب شناسی تبلیغ دین، تلویزیون دینی، فرهنگ و رسانه -
صفحه 59پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چه شرایط اجتماعی و فرهنگی بر شکل گیری آرمان شهر مورد نظر قرآن تاثیر دارد این آرمان شهر چه ویژگی هایی دارد که آن را ممتاز می کند؟ برای بررسی این پرسش، تحلیل محتوای کیفی پنهان، روی تفاسیر آیات شریفه قرآن صورت گرفته سپس مفاهیم براساس «گراندوتئوری»، کدگذاری و طبقه بندی شد. درنهایت، آرمان شهر مورد نظر قرآن با دو ویژگی اساسی دینداری و نظارت اجتماعی به دست آمد. این آرمان شهر فقط در ذهن وجود ندارد؛ بلکه در گذشته تحقق یافته و در آینده نیز محقق خواهد شد و اثر آن دو ویژگی در جامعه ای به وجود آید، منعی برای تحقق آن در زمان حاضر نیست. درواقع، این مقاله طرح ایده ای درباره چگونگی تحقق آرمان شهر قرآنی است.
کلیدواژگان: آرمان شهر قرآنی، فرهنگ، تحلیل محتوا، جامعه شناسی -
صفحه 77مضمون اصلی مقاله، ارائه تحلیلی جدید از ماهیت معرفتی جامعه شناسی دین و نیز مقایسه و تشریح ماهیت معرفتی _ عقیدتی جامعه شناسی دینی است. در این مقاله دیدگاه کلاسیک های بانی و پیشکسوت دین پژوهی مانند مارکس، دورکیم، وبر و زیمل و سنت های متاخر مطرح در دین پژوهی فرهنگی مانند مطالعات تلفیقی دین، مطالعات فرهنگی دین، مطالعات رسانه ای دین و مطالعات دین مجازی، مورد بازخوانی انتقادی و مقایسه ای قرار گرفته اند. همچنین مطرح ترین سنت های فکری و مباحث جاری در جامعه شناسی دینی و طیف گسترده ای از رویکردهای معرفتی _ عقیدتی اجتماعی به دین مانند جامعه شناسی های ادیان تا الهیات اجتماعی، جامعه شناسی الهیاتی، الهیات جامعه شناختی و جامعه شناسی های پدیدار دینی، با نگاهی انتقادی مورد بازخوانی قرار گرفته اند. همچنین مباحث مربوط به علوم اجتماعی اسلامی و پیشنهادی جدید در این خصوص مورد توجه قرار گرفته است.
کلیدواژگان: جامعه شناسی دین، جامعه شناسی دینی، دین پژوهی اجتماعی و فرهنگی، علم دینی، علوم اجتماعی اسلامی -
صفحه 121بحث دین از دیرباز مورد توجه نحله های فکری گوناگون بوده و هرکدام به گونه ای آن را مورد توجه قرار داده و به چالش کشیده اند؛ با همه این برخوردها همواره دین و نمودهای آن، در همه جوامع، از ابتدایی گرفته تا پیشرفته، به شیوه های مختلفی به حیات خود ادامه داده و امکان حذف آن از صحنه زندگی اجتماعی بشر وجود نداشته است. این فراز و فرود دین حاکی از این است که نیاز بشر به دین اصیل و فارغ از قراردادهای اجتماعی و اعتباری است. شهید مطهری با طرح ادعاهای تعدادی از اندیشمندان در خصوص منشا دین و پاسخ به آنها، نظریه فطرت را مطرح می کند، و بر همین اساس رویگردانی افراد و حتی برخی از جوامع را از دین، منطبق بر ندای فطرت می داند که در طول تاریخ کسانی به نام دین، برخلاف فطرت انسان ها رفتار کرده اند و درواقع عدم اعتقاد به آموزه های دینی متاثر از رفتارهای فطرت گریز انسان ها بوده و نه برخاسته از احساس بی نیازی بشر به دین.
از مجموع آثار ایشان درباره دین و دینداری می توان معیارهایی را برای کمال دینداری افراد در جامعه بیان کرد که اهم آنها عبارت اند از:1. توامان دانستن دنیا و آخرت؛ به گونه ای که التزام به دین و هنجارهای دینی مستلزم رویگردانی از دنیا نشود؛ درواقع هیچ ناسازگاری میان آخرت گرایی و علاقه به دنیا، وجود ندارد و دلبستگی به دنیا و امور مادی است که مورد مذمت واقع شده.
2. قائل بودن به آمیختگی علم و دین؛ یعنی دیندار واقعی کسی است که علم و دین را همانند دو بالی بداند که او را به سوی کمال مطلق که همانا خداوند است رهنمون می سازد و نه اینکه میان آن دو تعارضی تصور نماید؛3. ملازمت دینداری با مسولیت اجتماعی؛ به اینکه انفکاک میان دین و احساس مسئولیت اجتماعی ناممکن است و دین منهای پذیرش مسئولیت در قبال خداوند و مخلوقات او، دین منهای دین است.
4. توجه به انسان ها از مسیر توجه به خداوند؛ درواقع انسان موحد عمل خالصانه اش را برای خداوند از طریق خدمت به بندگان او محقق می بیند.
کلیدواژگان: مطهری، دین، منشا دین، شاخص دینداری، مسئولیت اجتماعی، علم و دین -
صفحه 143فرهنگ کار از عوامل موثر بر وضعیت اقتصادی افراد است که تاثیر قابل ملاحظه ای بر نظام اقتصادی _ اجتماعی جامعه نیز دارد. این مهم در اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران از جمله سند چشم انداز بیست ساله کشور مورد توجه قرار گرفته است. با این حال تحقق اهداف سند چشم انداز مستلزم وجود منابع انسانی دارای فرهنگ کار مثبت است. در این تحقیق ضمن بررسی مولفه های تشکیل دهنده فرهنگ کار، برخی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر آن مورد ارزیابی قرار گرفته است. به شیوه پیمایشی و با ابزار پرسشنامه، در جامعه آماری شهر قم نگرش های جوانان در مورد مولفه های تشکیل دهنده و عوامل تاثیرگذار بر فرهنگ کار، سنجیده و بررسی شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات براساس فراوانی داده ها و ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره انجام شده است. نتایج به دست آمده بیانگر این است که نگرش جوانان در باب فرهنگ کار در حد خیلی خوب با میانگین 16/4 (از 5) ارزیابی می شود. از معادله رگرسیونی برازش شده مهم ترین عامل موثر بر فرهنگ کار گرایشات مذهبی جوانان به دست آمده است. به علاوه نتایج تحقیق حاکی از انطباق و همسویی نگرش های جوانان در مورد کار با فرهنگ اسلامی و اقتضائات سند چشم انداز کشور دارد. بنابراین بهترین پیشنهاد جهت حفظ و ارتقای فرهنگ کار در بین جوانان و درنتیجه هموار شدن راه نیل به اهداف سند چشم انداز، توجه به گرایشات مذهبی و معنوی آنها است.
کلیدواژگان: فرهنگ کار، نگرش های جوانان، گرایشات مذهبی، گرایشات ملی -
صفحه 165آسیبشناسی تعاملات ارتباطی بین سازمان های دینی با توجه به گسترش تکنولوژی های نوین ارتباطی و جهانی شدن، یکی از الزامات بنیادین جامعه کنونی است که بیاعتنایی به آن سبب تضعیف نظام ارزشی _ هنجاری، گسست و انقطاع هویت دینی و بالاخره ترویج الگوهای رفتاری نامتعارف در جامعه ما می شود. در این نوشتار، یکی از ارکانهای اساسی موثر در تقویت رفتار دینی، یعنی سازمان مسجد و تعاملات آن با سایر سازمان های مرتبط و آسیبها و چالش های موجود در این باره بررسی می شود.
کلیدواژگان: آسیبشناسی، ارتباطات دینی، سازمان مسجد، تعاملات سازمانی، تکنولوژیهای ارتباطی، جهانی شدن، تعارض و اختلال های نهادی و هنجاری، هویت دینی -
صفحه 179
-
Page 7Using the themes of cross-cultural communication theories, this article analyzes the content of the Quran and the exegeses of this Holy Book to examine the possibility of an attributable theory to the Quran and providing its propositional body with the Quranic statements. Results indicate that the Quran is deeply concerned with theoretical and practical issues of cross-cultural and Intercultural communication, especially those of cultural variability, communication behaviors, acculturation, and face threat and management. It also shows that Islamic and Quranic statements are able to produce an independent approach and theory concerning the theoretical and applied questions in this field; and draws the attention of scholars of religious and social sciences to the dimensions and the capabilities of the Islamic viewpoints in this regard.Keywords: Quranic Approach, Theory, Intercultural, Cross, Cultural Communication, Face (Threat, Management), Cultural Variability, Communication Behavior, Acculturation
-
Page 39This paper assumes and therefore does not discuss negative effects of the structural evolutions which have stemmed from secularization on religious propaganda in TV programs. Rather, it deals with those inefficiencies and dysfunctional outcomes arising from the same processes, policies and patterns of religious media propaganda. Among them, we have discussed creating new rituals and quasi-sacraments, weakening traditional religious rituals, myth creation, worldliness, converting religion to commercial goods, mixing religious and mundane propaganda, giving paradoxical messages to the beholders, neglecting spiritual aspects of religion, superficiality of religious beliefs, and involvement with the interests of political parties. Our discussion is based on Islamic thought and communication theorist’s comments.Keywords: religion, media, religious propaganda, pathology of religious propaganda, religious TV, culture, media
-
Page 59The main question of this article which deals with the social and cultural conditions affecting the formation of utopia according to the Quran is: What characteristics does it have that make it distinctive? To investigate this question, the author of the present paper first makes a qualitative content analysis of the exegesis of the verses of the Holy Quran, and then according to the "Grand theory" concepts are coded and classified. He finally identifies the utopia of the Quran with two basic characteristics: piety and social control. The utopia depicted by the Quran is not just a mode of utopia in mind, but a utopia which realized in the past and will realize in future. There is no obstacle for its realization in the present conditions as long as those two features are present. In fact, this article is about the realization of the Quranic utopia.Keywords: Content Analysis, Culture, Utopia, Sociology of Religion
-
Page 77A new analysis of the cognitive nature of sociology of religion is the main theme of the present article. The author of this paper also makes a comparison between cognitive - theological nature of religious sociology while giving a description of them. He presents a critical review of the views of the pioneers of classical studies of religion like Karl Marx, Émile Durkheim, Max Weber, Georg Simmel and recent traditions in cultural studies of religion such as composite studies of religion, cultural studies of religion, media studies of religion and virtual studies of religion. The most discussed current issues in the sociology of intellectual and religious traditions and a wide range of social, epistemological, theological approaches to religion such as the sociology of religion to social theology, theological sociology, sociological theology and phenomenological sociology of religion were also critically reviewed in the present research study.Keywords: Sociology of Religion, Religious Sociology, Social, Cultural Studies of Religion
-
Page 121Religion and its origins have long been considered by various schools of thought. Each school has viewed it in a way and some times challenged it. In spite of all these encounters with the religion and its manifestations, it has survived in all types of societies, from elementary to advanced one. There has been no possibility to remove it from the human social life. As a matter of fact, the up and down of religion indicate that human need for religion is a genuine one and far from social contracts and fictions, so that one can not find a substitute for it. Mentioning the claims of some modern scholars about the origin of religion along with the responses, Motahari formulates his theory on religion as theory of fitrat. Therefore, people or some of the communitie's turning away from religion is in harmony with the voice of fitrat. Throughout history, some have in the name of religion treated people contrary to human nature caused them to turn away from this type of treatment, not the religion. While studying his works, one can extract some criteria for the perfection of individual's religiosity in society. They are as follows:1. holding that there is no incompatibility between the world and the hereafter;2. believing that science and religion are in harmony with each other;3. impossibility of separation between religion and social responsibility;4. caring about people through obedience to Allah.Keywords: Motahari, Religion, the Origin of Religion, Religiosity Indicators, Social Responsibility, Science, Religion
-
Page 143Work culture is of the factors that influence the individual's economic status. It has a significant effect on the socioeconomic system of the community. Attention has been paid to this important issue in the governmental documents of the Islamic Republic of Iran, including the twenty-year vision plan. However, realization of goals and visions of human resources requires a positive work culture. In addition to evaluating the components of the culture, some of the most important factors affecting it have been evaluated. This research has been done by using survey method with questionnaire instrument. The Statistical population includes the youth of the city of Qom. The attitudes of youth about the components and factors that influence the work culture are investigated and evaluated by this research. The analysis of data was performed based on the frequency of data and Pearson's correlation and multiple regression analysis. The results indicate that youth attitudes toward work culture are high with a mean of 4.16 (of 5). The most important factor influencing the work culture of the religious tendencies of young people has been achieved by the regression equation. The results show that youth attitudes toward work culture are in accordance with Islamic culture and requirements of the twenty-year vision plan of the Islamic Republic of Iran. Therefore, the best recommendation for maintaining and improving the work culture among the youth and consequently paving the way to achieve the goals and visions is to focus on their moral and religious tendencies.Keywords: Work Culture, Youth Attitudes, Religious Trends, National Trends
-
Page 165Due to new advancements in communication technologies and globalization, pathology of communicative interactions between religious organizations is a fundamental requirement of today's society. Lack of adequate attention to this issue will bring about a weak value- norm system, religious alienation and finally promote unusual behavioral patterns in our society. The present paper is concerned with organization of mosque as one of the main headquarters in strengthening the religious behavior and its interactions with other related organizations dealing with existing challenges and problems in this field.Keywords: Pathology, Religious Communications, Organization of Mosques, Organizational Interactions, Communication Technology, Globalization, Conflict, Normative, Institutional Disorder, Religious Identity
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.