فهرست مطالب
مجله زبان و ادبیات عربی
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 6، بهار و تابستان 1391)
- تاریخ انتشار: 1391/07/23
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1ازآنجاکه در دوره عباسی زبان و فرهنگ ایرانی اندکی از هویت ازدست رفته خود را بازیافت، این عصر در تاریخ زبان و ادب پارسی مرحله ای مهم به شمار می آید. در همین زمان است که جنبش شعوبیه به اوج قدرت و فعالیت خود می رسد. شعوبیان، گاه با شمشیر و مبارزه رودررو، و گاه به وسیله قلم، در تلاش برای احیای شکوه تمدن ایران باستان و اثبات نبوغ ایرانی بودند. ایشان، اگر چه در هردو میدان اکثرا ناکام ماندند، سهمی بارز در نوزایی و احیای دوباره زبان، و فرهنگ پارسی پیش از اسلام داشتند. دراین میان، ابان بن عبد الحمید لاحقی، شاعر ایرانی الاصل عرب زبان، با به نظم درآوردن بسیاری از نوشته های مهم تاریخی-حماسی و اخلاقی-تربیتی مربوط به ایران پیش از اسلام، به زبان عربی، نقش مهمی در این جریان ایفا نموده است، کتاب هایی مانند کلیله و دمنه، سیره انوشیروان، کارنامه اردشیر، کتاب مزدک (مردک)، سندبادنامه و بلوهر و بوذاسف.
در جستار پیش رو، نگارنده کوشیده، پس از نگاهی کوتاه به زندگی نامه و کارنامه هنری ابان، به انگیزه های اصلی وی در به نظم درآوردن این کتاب ها دست یابد. به نظر می رسد ابان، مانند ابن مقفع و بسیاری از ایران دوستان عصر عباسی، قصد داشته از راه این ترجمه ها خرد و فرهنگ ایران باستان را هرچند در قالب زبان عربی زنده نگاه دارد.
کلیدواژگان: ابان بن عبدالحمید لاحقی، ترجمه منظوم، نوشته های پهلوی، کلیله و دمنه، شعوبی گری -
صفحه 17مقامات حریری از جمله آثار حوزه فرهنگ و ادبیات عرب است که به دلیل کیفیت خاص زبان و توجه به بازی های زبانی و روایتمندی و وجهه داستانی اش از ارزش ویژه ای برخوردار شده است. پرهیز از مباحث صرفا زبانی و تاریخی و توجه به فنون بیان و سخنوری در این اثر و گرایش به بررسی شیوه روایت و پردازش آن در بطن چنین زبانی می تواند زمینه ساز نگاهی نو و پویا در این متن باشد. «تعلیق»، به عنوان یکی از عناصر روایی در این اثر، سازوکار ویژه ای دارد. تعلیق در مقامات حریری مختص به ساحت روایی و داستانی آن نیست، بلکه کیفیت خاص زبان و برجسته کردن ادبیت آن، ضمن افزایش تاخیر و تعویق در سطح معنا و پیشبرد پیرنگ، باعث ایجاد نوعی تعلیق زبانی نیز شده است. این مقاله با توجه به ساحت زبانی و روایی تعلیق، با توصیف و تصویر سازوکارهای این پدیده در مقامات، نشان می دهد که تعلیق زبانی در این اثر ادبی بر تعلیق روایی غالب است.
کلیدواژگان: مقامات حریری، روایت، ادبیت، تعلیق زبانی، تعلیق روایی -
صفحه 39در گستره شعر شهر گفته می شود ظهور «شهرسروده»های نو در ادبیات جهان و ازآن میان در ادبیات فارسی و عربی متاثر از ادبیات غرب است. ادبیات فارسی و عربی پیوندی دیرینه داشته اند؛ در دوران معاصر نیز تعامل میان این دو همچنان ادامه یافته است. جستار حاضر به بررسی تطبیقی شهرسروده های سهراب سپهری در ادب پارسی و احمد عبدالمعطی حجازی در ادب عربی می پردازد.
این پژوهش، پس از گذری کوتاه بر زندگی و شعر سهراب سپهری، طبیعت سرای برجسته ایران، و با بیان مختصری از زندگی احمد عبدالمعطی حجازی، شاعر برجسته مصری، در آغاز به معرفی اجمالی بدوی گرایی و اصول و مبانی مطرح در آن می پردازد و سپس با مطالعه جهت گیری سهراب سپهری و عبدالمعطی حجازی، نسبت به شهر و روستا، تبلور و نمود بدوی گرایی و ویژگی های مکتب رمانتیسم در شعر دو شاعر بررسی خواهد کرد. مهم ترین ابعاد مورد توجه در گستره اندیشه های مطرح در سروده های دو شاعر عبارت اند از اظهار غربت و اندوه به دلیل ازمیان رفتن گذرگاه روستا، نکوهش شهر و مظاهر مدنیت موجود در آن، ستایش روستا به عنوان زادگاه نخستین نوع بشر و خانه و کاشانه ای که از دیرگاه شوق وصالش را داشته اند، و آرمان سیاحت و سفر درقالب سفر واقعی یا خیالی؛ بخش پایانی مقاله نیز به بیان چگونگی نمود بدوی گرایی و رمانتیسم در اندیشه دو شاعر اختصاص یافته است.
کلیدواژگان: شعر معاصر فارسی، بدوی گرایی، شعر معاصر عربی، سهراب سپهری، عبدالمعطی حجازی -
صفحه 63هر چند تاکنون جستارهای ارزشمندی در حوزه بررسی دلالت رنگ ها انجام شده، اما سهم جستارهایی که نمادگرایی رنگ ها در سروده های شاعران نابینای عربی را مورد بررسی قرار داده باشند اندک است. همین امر سبب گردیده تا جستار حاضر موضوع دلالت رنگ ها و مفهوم آن را در شعر بشاربن برد شاعر نابینای عصر عباسی اول، محور اصلی خود قرار دهد و در صدد یافتن خاستگاه اصلی نمود حقیقی و نمادین رنگ ها در شعر او بر آید و این موضوع را بررسی کند که نقش حافظه شاعر و دیگر حواس او- جز بینایی- در رویکرد شعری وی نسبت به رنگ ها چقدر است و دلالت رنگ ها نزد این شاعر نابینا با دیگر شاعران چه تفاوت هایی دارد. هدف اصلی نوشتار پیش رو واکاوی احوال روانی بشار است آن گونه که از ظهور رنگ ها در شعرش بر می آید. به این منظور از شیوه توصیفی تحلیلی استفاده شده است. بخش مقدماتی این مقاله به تبیین جایگاه رنگ در عرصه های زندگی و مفهوم آن نزد افراد نابینا اختصاص یافته است. در ادامه به واکاوی دلالت رنگ و جایگاه آن در زندگی و شعر بشاربن برد پرداخته شده و تلاش شده است تا معانی ثانویه رنگ ها با رویکردی روانشناختی مورد توجه قرار گیرد.
کلیدواژگان: رنگ، احوال روانی، شعر عربی، بشاربن برد -
صفحه 87
همزه و الف یک حرف هستند یا دو حرف؟ دراین باره دو دیدگاه مغایر وجود دارد؛ برخی حروف الفبای عربی را 28 و بعضی 29 حرف میدانند. دیگرآنکه الف با یکی از سه نشانه ا، ی، و نوشته میشود: «دعا»، «رمی»، «صلوه». جز این ها، الف گاهی نوشته میشود، ولی خوانده نمیشود، و گاهی خوانده میشود، ولی نوشته نمیشود. مجموع این مسائل باعث شده که نویسندگان، به ویژه کسانی که به هردو زبان عربی و فارسی مینویسند، درهنگام نوشتن کلمات الف دار با مشکلاتی رو به رو شوند.
این مقاله برای طرح این مسائل موردمناقشه و نیز برای دستیابی به اهداف زیر نگارش یافته است:1. روشن کردن ماهیت الف و جایگاه آن در میان حروف الفبای عربی.
2. تبیین رسمالخط صحیح الف در عربی و فارسی، با استناد به کتابهای معتبر صرف و نحو، املای عربی و فارسی، و نیز با تکیه بر شیوه نگارش ادیبان و نویسندگان توانا.
3. تدوین و تنظیم قواعد الف، به گونه ای که در عین جامع و کامل بودن فراگیری آن نیز آسان باشد، و نیز تبیین موارد اشتراک و اختلاف نگارش الف در عربی و فارسی برای کسانی که به هردو زبان مینویسند.کلیدواژگان: رسم الخط، الف، همزه، نگارش، عربی، فارسی، الفبا -
صفحه 107از میانه سده نوزده میلادی تاکنون، نمایشنامه عربی ارتباطی تنگاتنگ با «سنت» داشته است. یکی از مشهورترین نمایشنامه هایی که نویسنده آن از سنت بهره برده است، الملک هو الملک اثر نمایشنامه نویس سوری، سعدالله ونوس، است. نویسنده، در این اثر، از ساختار داستان «النائم و الیقظان»، یکی از داستان های مشهور هزارویک شب، الهام گرفته است. در این پژوهش برآنیم تا کارکرد سنت در نمایشنامه الملک هو الملک را بررسی، و صور تغییر و تحول آن را ارزیابی کنیم؛ ازاین رو، تمام عناصر این نمایشنامه، از جمله «پیرنگ»، «اندیشه اصلی» (= «اندرینه»)، «شخصیت» ها، «زبان» و «گفت وگو» و غیره را مورد کندوکاو قرار دادیم و چگونگی کارکرد سنت در هریک از آن ها را استخراج نمودیم؛ و به این نتیجه رسیدیم که ونوس در الهام از داستان «النائم و الیقظان» بسیاری از عناصر این داستان را متحول ساخته است. اهمیت دستیابی به این نتیجه باعث می شود که خواننده نمایشنامه الملک هو الملک به آسانی بتواند وجوه اشتراک و اختلاف نمایشنامه را با اصل آن دریابد و کارکرد سنت در تک تک اجزای آن را نیز درک نماید.
کلیدواژگان: نمایشنامه، سنت، سعدالله ونوس، الملک هو الملک، النائم و الیقظان -
صفحه 137آثار ادبی، به ویژه ادبیات داستانی، از جمله منابع گوناگونی است که در هنر تئاتر به منظور نگارش نمایشنامه مورداستفاده قرار می گیرد.. این آثار، در اغلب موارد، تمام خصوصیات یک داستان تئاتری خوب را دارند. «طرح» یک نمایشنامه می تواند با یکی از این سه منبع آغاز شود: 1- «درون مایه» ای که بتوان به تصویر کشید؛ 2- «دست مایه» ای که بتوان بسط داد؛ 3- «شخصیت» هایی که به صورت دراماتیک درگیر شوند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی درصدد بررسی طرح نمایشی و معیارهای دراماتیزه شدن در سه مقامه از مقامات حریری هستیم. دراماتیزه کردن یک قصه به معنی استفاده از ویژگی های بالقوه نمایشی آن، ازبین بردن کاستی های اثر و بازنویسی داستان به صورت مناسب با موقعیت جدید است.
مقامات حریری (495-504ه. ق.) مشتمل بر پنجاه حکایت درام گونه است، حکایت هایی کوتاه با درون مایه و موضوع واحد که با استمداد از واقعیت های جامعه و با ترسیم شخصیت های خیالی و با استفاده از گفت وگوهای شبه نمایشی به رشته تحریر درآمده است.
با بررسی سه مقامه از مقامات حریری، مشخص می شود که آن ها دارای درون مایه، دست مایه، موقعیت و شخصیت دراماتیک هستند و بین شخصیت های این مقامه ها مجادله و کشمکشی دراماتیک درجریان است. طرح های نمایشی این مقامه ها می توانند برای نمایشنامه نویسی یا ساخت نمایش مورد استفاده درام نویسان قرار گیرند. برای دراماتیزه کردن مقامه ها باید درون مایه ای مطابق با سلیقه مخاطبان امروزی از آن-ها اقتباس کرد و در طرح و موقعیتی جدید آن ها را به گونه ای نمایشی بازنویسی نمود، زیرا هدف افزودن چیزی به گذشته است، نه تکرار آن.
کلیدواژگان: موقعیت دراماتیک، دراماتیزه کردن، شخصیت پردازی، مقامه، مقامات حریری
-
Page 1Recovering a part of the lost identity of Iranian language and culture، the Abbasid period is considered to have played an important role in Persian language and history. The Nationalist movement came to its maximum power in this period. The Nationalists tried to prove the Iranian talent the ancient Persian civilization through a direct conflict by sword or pen. Although both politics faced a systematic failing، they had a massive influence on the recreation and maturity of ancient Persian language and culture. Abban Ibn Abd al-Hamid Laheqi، originally from an Iranian stock، and Arabic speaking، among all، played a substantial role in this course، versifying many important Arabic works of history، epic، ethics and education related to Pre-Islamic Iran like Kalila wa Dimna، Anoshirvan ‘s Biography، karnameh e Ardeshir، Book of Mazdak (mardak)، Sandbadnameh and Bloher wa boozasf. The present study seeks to understand Abban’s basic motives to versify the books belonging to ancient Iran، having a glance at his biography and artistic background. Abban seems to have intended، like Ibn al-Muqaffa’ and many other Abbasid period Persian patriots، to renew the ancient Persian dogma and culture through Arabic Language.Keywords: Abban Ibn Abd al Hamid Laheqi, versified translation, Pahlavi writings, patriotism
-
Page 17Hariri’s Maqamat is one of Arabic cultural and literary works in the field of social aspects of life and linguistic characteristics and language games، as well as on narrative aspects of fictions. Avoidance from pure verbal and historical topics and from mere attention to rhetorical techniques in this work، on one hand، and the tendency to survey and follow the narration on the other hand can provide a basis for a new and active view to this work. Suspense as one of the fundamental elements of fiction has a notable role through a special mechanism. Processing of suspense in Hariri’s Maqamat is not only limited to the aspects of narration، but also extends to its special quality of language and its prominent literary values. Furthermore، the increasing delay at the level of the meaning and the plot advance introduce a special type of suspense in this work. This paper studies these various aspects of the suspense mechanism in Hariri’s Maqamat and demonstrates that the linguistic suspense is obviously dominant and prevalent through this work compared to narrative suspense.Keywords: Hariri's Maqamat, narration, linguistic suspense, narrative suspense
-
Page 39The contemporary Persian and Arabic literature have an old relationship and in this age and the same relationship is also said about city poetry domain. Seemingly the appearance of new city songs in world literature including Persian and Arabic literature is affected by Western literature. The present research compares Sohrab Sepehri ‘s city songs in Persian literature and Ahmad Abd al- Mo’ti Hijazi’s songs of the same motif in Arabic literature. To conduct a comprehensive study، and after a brief explanation around two poets ’life and poetry as well as about the theme of primitivism and romanticism and their principles، the paper reviews Sepehri and Hijazi’s poetry in this fields and studies their tendency towards primitivism and romanticism. The most important dimensions which are notable in the poetry or life domain of both poets are as follows: expression of regret and nostalgia due to the loss of the countryside innocence، reproaching city and its urbaneness image، worshipping countryside and the first man home land where man has been longing for during all ages and the desire of having real or imaginative journey. The last part of the research is devoted to the poetic characteristics of explanation and description of primitivism and romanticism in both poets’ poetry.Keywords: city, Sepehri, Hijazi, contemporary Persian, Arabic poetry, primitivism
-
Page 63Despite the various researches done in the field of the implication of colours، the studies related to the meaning of colours in blind poets’ works are almost rare. This is why this paper aims to deal with the implication of colours in the blind Abbasid poet Bashar Ibn Burd’s poetry. The paper studies the role of memory as well as of senses- other than vision- in Bashar’s poetic function and the differences between his attitudes and non-blinds’ viewpoints. To show the different aspects of symbolic appearance of colours in Bashar’s poetry، this paper uses a descriptive-analytical method. The first section describes the position colours have in various sides of life and specially as they mean in the mentality of the blind. The second section studies the implications of different colours in Bashar’s mind and poetry.Keywords: Bashar Ibn Burd, colour, implication, mental status
-
Page 87
Are aleph and hamzeh considered two different letters or two figures of the same letter in Arabic? In this respect، there are two different views: Some scholars believe that Arabic alphabet consists of 28 letters، while some maintain that it consists of 29 letters. The other issue is concerned with the spelling of aleph. It is spelled in three different shapes in Arabic: “ا”، as in ‘دعا’، “ی” as in ‘رمی’، and “و” as in ‘صلوه’. It should be mentioned that aleph in some words is spelt but not pronounced، and، conversely، in some cases is pronounced without being spelt. Such variations in the form and function of aleph have caused problems for those who write in both Arabic and Persian. This paper has intended to achieve the following
Objectives1. Identification of aleph and its place among the Arabic alphabet; 2. Clarification of the right spelling of aleph in Arabic and Persian by relying on valid books on grammar and syntax، sticking to Arabic and Persian spelling regulations، and following the mainstream authors and literary figures. 3. Compilation of spelling regulations concerning aleph in a comprehensive manner and easy to learn; and explaining about the similarities and differences among Arabic and Persian spelling of aleph for those who write in both languages.
Keywords: identity, spelling, aleph, writing, Arabic, Persian alphabet -
Page 107Since the beginning of the nineteenth century onward، Arabic Drama has preserved a close relation to the Heritage. One of the most famous dramas s using the classical elements is “al-Malik Howa-l-Malik” (the King is The King) written by the Syrian dramatist “Sa’dallah Wannous”. In composing this drama، he has been inspired by one of One Thousand and One Nights fables namely “an-Naim wa-l- Yaghzan” (Asleep one and Awake one). This paper aims to analyze the function of heritage and steps of its changes in this drama. The paper considers all dramatic elements of the play، including the plot، theme، characters، words، dialogue etc.. Moreover، it discusses how the heritage has been utilized in this piece of work. Accordingly it concludes that “Wannous” has got the original idea of his drama from the story of “an-Naim Wa-l-Yaghzan” however، he has either enforced some changes in the elements of the story، or evolved it in some aspects.Keywords: drama, heritage, Sadallah Wannous, al, Malik Howa, l, Malik, an, Naim wa, l, Yaghzan
-
Page 137Among various references used by drama composers are the literary works، especially narrative ones. These works often possess many characteristics of a technical play. The design of a drama can begin with one of these three references: 1) “content” which can be portrayed، 2) “source” which can be expanded، 3) “characters” which can be involved dramatically. Using a descriptive and analytic method، this paper is to study the drama design and dramatization criteria in three Maqamas of Hariri’s Maqamat. Dramatizing a fiction means using its dramatic potential nature and privileges and removing its shortages and defects and rewriting the fiction in a manner more proportional to the new time and place. Hariri’s Maqamat (495-504 lunar) consists of fifty drama-like narratives; short narratives with a specific topic and theme، and a literary unit written according to the real life of people and using imaginary characters and drama-like dialogues. Studying three Maqamas of Hariri’s Maqamat، the paper comes to the idea that they have dramatic theme، outcome، characters and situations، as well as dramatic dialogues and conflict، and so they are valuable sources for dramatization and creation of new themes in new situations.Keywords: dramatic content, dramatization, characterization, Hariri's Maqamat
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.