فهرست مطالب

کاوش نامه ادبیات تطبیقی - پیاپی 4 (زمستان 1390)

کاوش نامه ادبیات تطبیقی
پیاپی 4 (زمستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/11/18
  • تعداد عناوین: 7
|
  • دکتر عبدالغنی ایروانی زاده، دکتر مهدی عابدی صفحات 1-24
    احکام نقدی توحیدی در میان کتاب ها و رسائل وی پراکنده شده است. وی این احکام را با هدف توضیح یک نظریه نقدی مشخص، بیان نکرده است. چارچوب این پژوهش بر استخراج متون و دیدگاه های نقدی از کتاب های ابوحیان توحیدی، به ویژه کتاب «الإمتاع و الموانسه» و دسته بندی و بررسی تحلیلی آن مبتنی است و اگر تلاش های توحیدی را در عرصه نقد تطبیقی و کاربردی مورد بررسی قرار دهیم، درخواهیم یافت که این احکام و دیدگاه ها در صدور احکام سریع و کوتاه خلاصه می شود.
    توحیدی، مساله لفظ و معنا را مورد بررسی قرار می دهد و تفاوتی میان آن دو قائل نیست، هرچند میان انواع درک و فهم گوینده و شنونده تفاوت قائل می شود، اما اگر بخواهد یکی را بر دیگری ترجیح دهد، توحیدی معنا را مقدم بر لفظ می داند چرا که معنا به عقل نزدیک تر است و لفظ به حس. بلاغت از دیدگاه وی به معنای تصنع ساختگی و مردود و در پی واژگان وحشی و نامانوس بودن نیست و بلاغتی را که شنونده به علت کوتاهی طبعش یا دوری از عوامل برتری دادن ادب فاخر، توان درک آن را ندارد، مورد توجه قرار نمی دهد و بلاغت در نگرش او، جز با دو شرط محقق نخواهد شد: اول: فراهم بودن استعداد هنری و دوم تلاش طاقت فرسا و یادگیری فراگیر. یکی از پدیده های کلی که حیات فکری را از طریق کتاب «الإمتاع و الموانسه» متمایز می سازد، کشمکش فکری میان اصیل (بومی) و دخیل (وارداتی) است. این کشمکش فکری، گویای آزادی فکری حاکم بر جامعه، پیشرفت شیوه های مناظره فکری، جنبش فکری بزرگ حاکم در جامعه و نیز وجود گفتگوی فکری بر گرد پایه های بنیادین مسلمانان یعنی زبان، دین و ادبیات است.
    کلیدواژگان: الإمتاع والموانسه، نقد ادبی، ابوحیان توحیدی، بلاغت، اصیل و دخیل
  • دکتر صلاح الدین عبدی صفحات 25-53
    بیاتی یکی از سه نفری بود که دغدغه پیشتازی در شعر عربی معاصر را داشت و برای پدری شعر معاصر تلاش کرد.او خالق اسطوره های زیاد و پدیدآورنده صورتک (ماسک) در شعر معاصر است سرچشمه های میراثی که بیاتی ازآن استفاده نموده به شش دسته تقسیم می شود و شامل: ادبی، تاریخی، دینی، صوفی، فلکلور و اسطوره است. او نمونه های و شخصیت های زیادی با جنسیت ها و ملیت های مختلف به کار گرفت و شیوه ی بهره مندی از میراث نزد وی متنوع است و شامل تکنیک های صورتک، بینامتنیت و آشنایی زادیی است. از طریق نمونه ها و شخصیت های مختلفی که استفاده نموده و از بعضی متون شعری که اقتباس کرده موضوعات زیر برمی آید: انقلاب، خشونت، ربودن، تبعید، غربت، سرکشی، درد، عذاب و مرگ. بیاتی اعتقاد داشت که وی ثمره گذشته است و بین او و میراث نوعی انس و الفت وجود دارد و به همین جهت با میراث، همذات پنداری می کرد؛ زیرا در اصول آن نوعی تاکید بر دیدگاه هایش و وحدت تجربه انسانی می دید. بیاتی همیشه می خواست هنجارهای رایج را در هم شکند و بر کندی دنیا و زندگی بتازد تا آزادی، عدالت و کرامت انسانی را محقق کند. بیاتی، گذشته را به صورت خشک و جامد برداشت نمی نماید بلکه آنرا براساس دیدگاه خود پدید می آورد.
    کلیدواژگان: بهره گیری از میراث، اسطوره، رمز، عبدالوهاب بیاتی، شعر معاصر عربی
  • دکتر حسن سرباز، سید حسن آریادوست صفحات 55-73
    ابراهیم نصرالله ادیب مشهور فلسطینی- اردنی است که زندگی ادبی خود را ابتدا با انتشار چند مجموعه شعر آغاز نمود. وی با انتشار اولین رمان خود «براری الحمی/1985» در جرگه ی رمان نویسان عرب قرار گرفت. رمان های نصرالله را می توان به سه مجموعه ی اصلی: رمان های مستقل، الملهاه الفلسطینیه، و الشرفات تقسیم نمود که هر مجموعه خود مشتمل بر تعدادی رمان مستقل می باشد. موضوع اصلی رمان های نصرالله قضیه فلسطین با همه جوانب سیاسی، اجتماعی و ملی – عربی است به همین جهت حوادث و وقایع رمان های وی را می توان در دایره زمانی قرن بیستم خلاصه نمود. هر یک از رمان ها با دیدی نافذ و ناقدانه و با استفاده از تکنیک های نوین ادبی و کارکردهای مختلف متون موروثی و با تکیه بر پیش زمینه ای از حوادث و وقایع تاریخی معاصر ملت فلسطین و اعراب، به بررسی مشکلات انسان فلسطینی در جنبه های مختلف انسانی، هویتی، ملی، فرهنگی و تاریخی می پردازد. نصرالله تحت تاثیر عوامل مختلفی به دنیای رمان نویسی روی آورد، این عوامل همگام با اولین سفر وی به عربستان، آغاز می شود. این مقاله با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به بررسی زندگی ادبی نصرالله در زمینه رمان نویسی و عوامل موثر و اساسی در روی آوردن وی به این گونه ی ادبی می پردازد.
    کلیدواژگان: ادبیات معاصر عرب، ابراهیم نصرالله، الملهاه الفلسطینیه، شرفات
  • دکتر آفرین زارع، طاهره طوبایی صفحات 75-102
    خطابه از دیرباز از مهمترین وسایل ارتباط میان افراد جامعه بوده تا آنجا که یکی از فنون گفتاری به شمار آمده که می کوشد در مخاطبان اثر گذارد، آنها را [نسبت به موضوع مورد نظر] قانع سازد و به فهم آنچه مقصود خطیب است، تحریک نماید. بنابراین، نقش زیبایی های ادبی در موفقیت خطیب و ایجاد تاثیر شگرف در شنوندگان و متقاعد نمودن ایشان، غیر قابل انکار است. در خطبه غدیر که به واسطه فصیح ترین سخنگو به زبان عربی (پیامبر اکرم- ص-) ایراد شده و آخرین خطابه و بلندترین (طولانی ترین) خطابه آن حضرت هم است، زیبایی ها و ویژگی های ادبی خاصی انتظار می رود؛ و چون این خطبه علی رغم داشتن شایستگی های قابل توجه که آن را در زمره نثر فنی والای ادبی جای می دهد، در ادبیات عربی، گمنام مانده و مورد بررسی شایسته قرار نگرفته، این مقاله در پی آنست که پس از معرفی مختصر خطبه، آن را با استفاده از روش تحلیل گفتمان ادبی، تحلیل کند؛ دستاورد این پژوهش آنست که پیامبر اسلام(ص) جهت رسیدن به هدف مورد نظر که همان جذب مخاطب؛ تاثیر گذاری در او و متقاعد نمودن وی درباره موضوع خطابه است، ابزار مختلفی بکار می برد؛ بنابراین به الفاظ، آوا، سبک و محتوا اهتمام می ورزد؛ همین امر باعث شده خطبه غدیر با تمام شایستگی های ادبی موجود در آن و ویژگی های زیبای هنری (فنی) در بلندترین جایگاه نثر فنی جای گیرد.
    کلیدواژگان: خطبه غدیر، تحلیل گفتمان، گفتمان ادبی، فرستنده (گوینده)، دریافت کننده (مخاطب)
  • دکتر جهانگیری امیری، عبدالصاحب طهماسبی، فاروق نعمتی صفحات 103-128
    در این مقاله، ضمن بیان مفهوم بینامتنی و انواع آن، پرسش هایی در مورد چگونگی کاربرد بینامتنی قرآنی در شعر زهاوی مطرح شده است. خلاصه ای از قصیده (انقلابی در دوزخ) از سروده های این شاعر می آید و هدف اصلی آن بیان می شود. در ادامه به انواع مختلف بینامتنی که در اشعار زهاوی بسامد بیشتری دارد، اشاره می شود که از جمله آن می-توان از مواردی چون: بینامتنی فواصل آیات، واسلوب وترکیب ها ومفردات قرآنی (از قبیل موازی ونفی کلی وجزئی) یاد نمود. در این زمینه، نکته ی قابل توجه، استفاده ی شاعر به دو گونه مثبت و منفی در بینامتنی اسلوبی و ترکیبی است؛ این در حالی است که در بینامتنی فواصل آیات، استفاده منفی شاعر دیده نشده است. در زمینه بهره گیری شاعر از مفردات قرآنی نیز، استفاده مثبت بیشتر از استفاده منفی نمود دارد. شیوه ی بررسی در این مقاله، به شکل تحلیل و توصیفی است.
    کلیدواژگان: قرآن، نقد، بینامتنی، زهاوی، قصیده ی ثوره فی الجحیم
  • دکتر یحیی معروف، عاطی بیات صفحات 129-151
    متن بسیاری از چکامه های جاهلی سرشار از اشارات و رمزهایی است که پیرامون زن وسمبلهای زنانه، سخن به میان آورده است. این چنین رمزهای شعری، دیدگاه تاریخی خاصی برای زن به تصویر کشانده است. بن مایه های دینی واسطوره ای برگرفته از تشبیه زن به طبیعت و عناصر آن، ابعاد زبیایی به آن افزوده است. تشبی هات طبیعی که برای «زن نمونه» در شعر جاهلی انتزاع شده است. زن را سرشار از رمزها و نمادهایی کرده است که در درون خود دلالتهایی همچون؛ باروری، رستاخیزی، پاکی، زبیایی و غیره جای داده است. این مقاله در پی تجزیه و تحلیل رمزها و دلالتهای پنهانی غزل شاعر جاهلی از هستی وعناصر آن، به ویژه زن است.
    کلیدواژگان: شعر جاهلی، سمبل، زن، خورشید، ماه، آهو، کبوتر، نخل، شتر، رنگ
  • دکتر تورج زینی وند صفحات 153-176
    این پژوهش، براساس مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی که بر پیوند تاریخی و جریان تاثیر و تاثر تاکید دارد، به بررسی و تحلیل تطبیقی بخش اندکی از پیوندهای فرهنگ عربی و فارسی با مطالعه موردی شعر ابونواس و رودکی می پردازد.
    یافته اساسی این مقاله نیز در این است که رودکی اگر چه در مضمون های باده سرایی، متاثر از ابونواس است اما در این غرض شعری به نوآوری نیز پرداخته است و شعرهای وی به روانی و شیوایی ممتاز است.
    افزودن بر این، خاستگاه و ریشه ی این غرض شعری در شعر این دو شاعر، همان فرهنگ و تمدن ایرانی است؛ چرا که تبار هر دو ایرانی است. و به نظر می رسد شعر عربی با وجود پیشینه ی کهنی که در این مضمون دارد، بیشتر نقش واسطه و تکاملی را ایفا نموده است.
    کلیدواژگان: ابونواس، رودکی، باده سرایی مادی، شعر عربی و فارسی، ادبیات تطبیقی
|
  • Dr.Abdol Ghani Iravanizadeh, Dr. Mehdi Abedi Pages 1-24
    The book of “Al Emta’ Val Moa’nasa” is enjoyable. Abuhaian’s criticisms are distributed among his works and treatises, and he didn’t give these criticisms to describe specific critic theory.The frame of this research is based on the extraction of texts and critic viewpoints from Abuhaian’s books; in particular “Al Emta’ Va moa’nasa” book, and assorting and analysis study.If we study Abuhaian’s efforts conserving the comparative and applied criticism, we will find that these dictums and views, didn’t transgress the declaring the rapid, and brief and extensive dictums.Tovhidi studies the issue of letter and implication, also he discriminates between all kinds of understanding and between the auditor, but if he had to prefer one to another he would prefer the implication, because of its closeness to the intellect, while the closeness of the letter is to the sense.Eloquence in his view point, is not the factitious and denounced mannerism and isn’t pursuing the strange terms. It is no matter that the hearer didn’t understand them because of his illiteracy and barbarity, if the Eloquence is existed. Eloquence in his view exists with two stipulation: first: possessing the aesthetic talent, and the second: the arduous effort and constant learning.
    Keywords: Al Emta Va Moanasa, literary criticism, Eloquence, foreign, the native
  • Dr.Salah Addin Abdi Pages 25-53
    Bayati was the third of three persons who took up the lead in modern Arabic poetry in the Iraq conflict and paternity of modern Arabic poetry. His marker more legends and innovator mask in contemporary Arabic poetry. Distributed sources of heritage at the al-Bayati, the six divisions including; literary and historical, religious and mystical and popular and legendary use Bayati forms or personalities, many different races and ethnic groups, spread way Bayati models various items, including through the techniques of the mask and intertextuality and displacement. Emerged from the different forms or characters that employment Bayati, and through some of the poetic texts by the quotes, the following topics: revolution, oppression, alienation, and exile and alienation rebellion, pain and suffering, and death. Al-Bayati to believe it is the result of the past and between him and Heritage exist familiarity and the response consisted with him because he found in his voice votes and idea and for the unity of human experience. Characterized by his poetic adventure and freedom of movement toward renewal, Al-Bayati always tries to shed light on the faces of villains and breaking concepts stable, and rebel against the static world and life, thus achieving freedom of creativity and discovery. The Al-Bayati is not transferred to the past, citing a static, or copy it copies, but creates it, dropped him on his vision. To study the notice-Bayati, we relied on the analytical method - prescriptive.
    Keywords: Employment, heritage, mythology, symbol, Abdel Wahab al Bayati, Arabic contemporary poem
  • D.R. Hassan Sarbaz, Seyed Hassan Aryadoost Pages 55-73
    Ibrahim Nasrullah the Palestinian / Jordanian poet and novelist began his literary life as a poet and issued some different poetical works. He wrote his first novel in 1985 named: "Barari Al-Humma" (wildernesses of fever), and from that time his name was registered as a novelist in literary circles. Then he published three novel collections i.e.: "Al-Rewayat al-Mustaqella" (independent novels), "Al-Malhat, Al-Falastinyya" (Palestinian comedy) and "Al-Shorafat" (balconies), each collection of which contains several novels. Using descriptive approach and analytical method, this paper aims to explain his literary life and his novelistic experience and to the study of effective factors in his tendency toward the career of novel writing.
    Keywords: Contemporary Arabic Literature, Ibrahim Nasrullah, al, Malhat Al Falastinyya (Palestiniancomedy) Al Shorafat (balconies)
  • Dr. Afarin Zare, Tahereh Toobaee Pages 75-102
    Sermon has been one of the most important means to connect the people of society so much that it is one of speech schools among audience, because it influences the people's minds. Therefore, the role of literary beauties is unavoidable in the success of orator, hence it is orator's duty to transfer his intention to his addressee. Ghadir sermon is the last, longest, most eloquent speech of (Mohammad, God's messenger) in Arabic. It is the most literary, technical prose in Arabic literature, while it has been left unknown, therefore this study of is to introduce a summary of sermon by literary analytical discourse. The findings show that Mohammad, God's messenger has applied the different methods to attract his audience, hence he has emphasized on vocabularies, phonetics, style and content, all of these have put Al Ghadir sermon in the sublime, literary position in the technical prose.
    Keywords: Al Ghadir, sermon, analysis of discourse, literary discourse, sender(speaker), deliverer(addressee)
  • Dr. Jahangir Amiri, Abd, Alssaheb Tahmasebe, Faroogh Nemati Pages 103-128
    This study is to consider Intertextuality, and questions about Quran Intertextuality of Al Zahavy 's poems called ode on Revolution in Inferno, then the different kinds of Intertextuality were expressed. There was a brief of his biography and it was addressed to the various of Intertextuality in him poetry such as:distance verses and Quran phrases and Quranic materia (parallel, total and partial denial) The fact that Al Zahavy has used many of the Quran Intertextuality that the first, would be expressed both in positive and negative for them. And After the careful examination revealed that he has not used negative form and meaning in Quranic Intertextuality, instead it is positive. This study is analytical-descripitive.
    Keywords: Quran, Criticism, Intertextuality, Al Zahavy
  • Dr.Yahya Maroof, Aty Bayat Pages 129-151
    Texts of pre-islamic career odes abounded with codes and famine symbols, such references and codes for a particular poems historical perspective is brought into the picture. The religious and mythical motif derived from the analogy of women to nature and its elements it has added dimension of beauty. Nature imagery for "model of woman" has been exonerate in such poems. Women are full of secrets and hints that in itself imply fertility, resurrection, purity, beauty, etc. in summary this paper seeks to analyze the implications of being ignorant and lyric elements are hidden.
    Keywords: Woman, Sun, Moon, Dear, Pigeon, Palm, Color
  • Dr Touraj Zeinivand Pages 153-176
    This study is based on French movement in comparative literature which emphasized the historical background, it is to compare some of Arabic and Persian cultural connection in some of Aboonara's and Roodaki's poems. Findings show that whereas the same fact that Roodaki was influenced by Aboonara in mirth-making concepts, there is an innovation in the former poet, because they are eloquent.The roots of both poet's concepts are Iranian culture and civilization, because they are Iranian. In spite of the fact that Arabic poem has an old background, it is a middle to complete the poems.
    Keywords: Aboonaras, Rodaki, secular mirth, making, Arabic, Persian poem, comparative literature