نشریه جمعیت
پیاپی 43-44 (بهار و تابستان 1382)

تحقیقات جمعیت شناسی در ایران رسما از دهه 40 آغاز شد و از دهه 1350 تا بحال این رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تدریس گردید. برای اولین بار در ایران، در سال 1381 دوره دکتری جمعیت شناسی نیز در دانشگاه تهران تاسیس شد. بدون شک برنامه ریزی و جهت گیری های آینده رشته جمعیت شناسی در کشور مستلزم بررسی امعان نظر دقیق در مورد تحقیقات و آموزش گذشته جمعیت شناسی در کشور می باشد. ارزیابی آموزش و تحقیقات گذشته برای تعیین استراتژی های لازم برای توسعه جمعیت شناسی متناسب با نیازهای جامعه مفید خواهد بود...

سالیان درازی است که مهاجران خارجی، بویژه مهاجران افغانی، در جای جای کشورمان سکونت دارند. هیچ استانی نیست که ساکنان آن با این مهاجران برخورد نداشته باشند و میان آنها مراوداتی صورت نگیرد، این روابط در بعضی جنبه ها آن چنان عمیق بوده که حتی در صورت بازگشت مهاجران به کشورشان، باز هم تا سالیان دراز اثراتی که از خود بجای گذشته اند از بین نخواهد رفت. از جمله ارتباطات عمیق ایجاد شده، می توان به ازدواج تعدادی از ایرانیان (بویژه زنان ایرانی) با مهاجران اشاره نمود...

ناباروری به عنوان یک نوع بیماری و پدیده مرضی در کشورهای مختلف جهان خصوصا کشورهای در حال توسعه است که مشکلات و معضلات روحی - روانی و اجتماعی - فرهنگی گوناگونی را به دنبال دارد. با توجه به اینکه قشری از افراد جامعه ما نیز در معرض آثار و پیامدهای این مساله هستند و در زندگی خصوصی و روابط زناشویی با مصائبی از قبیل بدرفتاری، بی توجهی، محرومیت های اجتماعی - اقتصادی و طلاق و جدایی روبرو هستند، شناخت مسائل و مشکلات این قشر و توجه به این زوجین در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های بهداشت تولید مثل از اهمیت خاصی برخوردار است. در این تحقیق هدف بررسی جنبه های اجتماعی و پیامدهای ناباروری می باشد.

در طول تاریخ، دولتها به اندازه های متفاوت در شرایط زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم دخالت کرده اند. برخی اوقات حضور فعالتر آنان در شرایط رکود اقتصادی بنا به نظر اندیشمندان کینزی لازم و برخی اوقات وجود آنان مزاحمتهایی را برای رشد اقتصادی کشور فراهنم می کند و لازم است تا حد زیادی تحدید شود. بنابراین همیشه دست یابی به اندازه مطلوب دخالت دولت در فعالیت های اقتصادی مورد توجه اقتصاددانان بوده است. این مقاله تاثیر اندازه دولت بر نرخ رشد اقتصادی را به وسیله وارد کردن متغیرهای جمعیتی بررسی می کند. این مطالعه ثابت می کند که متغیرهای جمعیتی نه تنها بر رشد اقتصادی تاثیر گذار است بلکه اندازه دولت را مشخص می کند...

استان فارس در دهه های گذشته تحت تاثیر شرایط اقتصادی، رفاهی، خدماتی، اجتماعی و فرهنگی، تغییرات زیادی در نقل و انتقالات جمعیتی نشان می دهد، به گونه ای که این استان که در سال 1335 یک استان مهاجرفرست بوده در فاصله سالهای 45 تا 65 پذیرش مهاجرتی داشته و مجددا در سالها 75-65 به دلیل مختلف از جمله پایین بودن تمرکز صنایع به ویژه صنایع بزرگ، خشکسالی، کمبود آب، کمبود شغل و مهاجرت های شدید روستایی - عشایری به استانی مهاجرفرست تبدیل شده، طوری که در دهه 75-65 موازنه مهاجرتی آن منفی و 6037- بوده است...

جمعیت ایران طی چند دهه گذشته، رشد شتابانی داشته است. به طوری که در طول کمتر از دو دهه به طور باور نکردنی جمعیت ایران بیش از دو برابر شد. انفجار جمعیت در ایران همراه با مسائلی همچون افزایش سریع شهرها، افزایش فقر، مشکل مسکن و مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها بوده است.
یکی از پیامدهای اصلی رشد جمعیت، مهاجرت روستاییان به شهرها و سکونت در حاشیه شهرها در نهایت حاشیه نشینی و زاغه نشینی است و راه اصلی مقابله با رشد بی رویه جمعیت اجرای برنامه های تنظیم خانواده می باشد...

تهیه و تدوین برنامه های توسعه شهری در جهان و ایران با مفهوم امروزی از قدرت زیادی برخوردار نیست ولی تلاش های انجام گرفته در این خصوص به زمان های گذشته باز می گردد، نخستین تلاش هایی که به نوعی در راستای نظم دهی به سکونتگاه انسانی بوده است که اولین سرچشمه های تدوین برنامه توسعه را فراهم نموده است.
در یک تقسیم بندی عمده می توان 4 مرحله زیر را برای سیر تحول طرح های توسعه شهری در جهان برشمرد...