فهرست مطالب

فصلنامه اخلاق پزشکی
پیاپی 22 (زمستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/12/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • تهمینه فرج خدا صفحات 7-10
    از آنجایی که پیشرفت در دانش و فناوری تغییرات قابل توجهی را در ارائه خدمات سلامت باروری ایجاد کرده و از سویی دیگر موجب بروز مسائل اخلاقی متعدد برای مددجویان و ارائه کنندگان خدمات سلامت باروری گردیده است، موضوعات مرتبط با سلامت باروری امری بسیار خصوصی تلقی شده و در بین افراد خانواده، جامعه، فرهنگ های مختلف و حتی زوجین به راحتی مطرح نمی شود. نه تنها بسیاری از مددجویان از حقوق خود آگاه نیستند، بلکه حتی ارائه کنندگان خدمات سلامت نیز از وظیفه خود مبنی بر حفاظت از این حقوق اطلاع ندارند. آنان ممکن است ناخواسته یا در اثر بی دقتی و ناخودآگاه بدون آگاهی از پیامدهای جدی و ناگوار، حقوق مددجو را نقض نمایند. ارائه خدمات سلامت باروری نیازمند طرح سوالات متعدد حساس، انجام مشاوره و معاینات متعدد است که موجب ایجاد شرم، دلهره و اضطراب مددجو می گردد که لازم است ارائه کنندگان خدمات سلامت باروری با برقراری ارتباط موثر حرفه ای و نیز اصول اخلاقی آشنا باشند و آن را اجرا نمایند. دغدغه های مددجو در خصوص عدم برخورداری از یک جو مناسب در دریافت خدمات، صدمات جبران ناپذیری را به ویژه به مددجویان آسیب پذیر وارد نموده و موجب می گردد که آنان از دریافت یا ادامه مراقبت و درمان خودداری نموده و این مسئله خود پیامدهای نامطلوب سلامتی و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.
  • زهره رحیمی، افشین فرهانچی صفحات 11-34
    پژوهش به عنوان یکی از مهم ترین زیرساخت های توسعه در یک کشور محسوب می شود. مقالات منتشرشده علمی نیز نمایی از وضعیت پژوهشی هر کشوری است. فرایند شناخت و توصیف وضعیت فعلی مقالات درهر حوزه ای می تواند به آسیب شناسی و یافتن نقاط ضعف و قوت موجود برای طراحی و اجرای نقشه علمی کمک کند. در این مقاله گامی کوچک در مسیر ترسیم نقشه علمی اخلاق پزشکی کشور برداشته شده است. در این مطالعه مقالات اخلاق پزشکی چاپ شده در مجلات علوم پزشکی سال 1390 در ایران بررسی شده است. عناوین مقالات منتشرشده 290 مجله علمی فارسی و لاتین دانشگاه های علوم پزشکی و مراکز تحقیقاتی مورد ارزیابی قرار گرفته است. داده ها با برنامه استراتژیک اخلاق پزشکی کشور و نظرسنجی کارشناسان اخلاق پزشکی کشور مقایسه شده اند. نتایج نشان داد که در سال 1390، 174 مقاله اخلاق پزشکی ارائه شده است. بیشترین توجه به موضوع حقوق بیمار و فلسفه اخلاق پزشکی و کمترین توجه به موضوع گروه های آسیب پذیر و ژنتیک شده است. در حدود 51% از مقالات از نوع مروری و تحلیلی و 47% از آن ها توصیفی هستند. با توجه به اهمیت اخلاق پزشکی و نیازهای فعلی جامعه، برخی از عناوین پژوهشی نادیده گرفته شده اند و بالعکس، لذا این ناهمخوانی به بازنگری سیاست ها در این حوزه فعالیت نیاز دارند.
    کلیدواژگان: مقاله، اخلاق پزشکی، اولویت کشور، برنامه استراتژیک، نقشه علمی
  • تهمینه فرج خدا، رباب لطیف نژاد رودسری*، محمود عباسی صفحات 35-53

    چگونگی وضعیت سلامت باروری بستگی زیادی به عواملی نظیر مباحث اقتصادی، عدالت و اخلاق دارد. سلامت باروری و جنسی زنان اغلب مورد خدشه قرار می گیرد که این مساله الزاما به دلیل دانش پزشکی ناکافی نبوده، بلکه بیشتر به علت نقض حقوق اساسی زنان، علی رغم توافق جهانی بر آن، می باشد. امروزه در سراسر دنیا نگرانی فزاینده ای در جامعه درباره نحوه ارائه خدمات به طریق اخلاقی به وجودآمده که لازم است جهت رفع این نگرانی ها کدهای اخلاق حرفه ای مشتمل بر اصول اخلاقی شامل تعهدات و وظایف اخلاقی، پیامدهای عمل، ارزش ها، باورها، ویژگی های اخلاقی و ویژگی های فرهنگی و منطقه ای تدوین گردند. این مطالعه مروری با هدف بررسی ضرورت طراحی کدهای اخلاق حرفه ای برای ارائه دهندگان خدمات سلامت باروری در ایران با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی SID، IRAN DOC، PUBMED، CINAHL و MEDSCAPE از سال 1985تا 2013 و با استفاده از واژگان کلیدی سلامت باروری، کدهای اخلاق حرفه ای و طراحی، که طی آن تعداد 45 مقاله بازیابی شدند و مورد مرور قرار گرفتند. نتایج یافته ها در این مطالعه مروری بر طراحی کدهای اخلاقی در حیطه سلامت باروری و به روزنمودن آن ها تاکید می نماید که یک ضرورت مهم حرفه ای محسوب شده و می تواند یک راهنمای اخلاقی کاربردی را در ارائه خدمات سلامت باروری ترسیم نماید.

    کلیدواژگان: سلامت باروری، کدهای اخلاق حرفه ای، طراحی
  • دادخدا خدایار*، مهدی قائمی صفحات 55-91

    واژه توکل از مفاهیم پرباری است که در نظام تربیتی اسلام به عنوان یک هدف تربیتی و صفت معنوی به چشم می خورد تا انسان های حقیقت جو را به سوی کمال و تربیت صحیح و سلامت روان دعوت کند. گوهر توکل را باید در اعتماد به خدا جستجو کرد تا انسان اعتماد به خدا پیدا نکند، نمی تواند اداره امورش را به او واگذار کند. هدف این نوشتار، بررسی برخی از کارکردهای عرفانی و تربیتی توکل در قرآن کریم و احادیث و بررسی تاثیر آن در بهداشت سلامت روان است. مقاله حاضر درصدد است تا نشان دهد انسان با توکل به خدا به کمالات اخلاقی و عرفانی چون: قناعت، صبر، استقامت، عزت نفس، پرهیز از نفاق و کبائر، ایثار، شجاعت، کسب قدرت، اراده و به طور کلی به قرب و رشد معنوی و... می رسد و رسیدن به این خصائص از اهداف و وظایف اخلاقی تربیتی اسلام مطرح شده است که منجر به تامین سلامت روان خواهند شد. ما در این تحقیق به تک تک این کارکردها در آیات می پردازیم، تا نشان دهیم که آراستگی به این خصلت ها، نتایجی مثبت در بردارد که در رفتارهای فردی و اجتماعی نمود پیدا خواهد کرد. بنابراین توکل به خداوند، زمینه ها را برای سازندگی انسان در جهت هدایت و رشد و معنویت او فراهم می آورد و انسان را به قرب الهی، که سعادت دنیوی و اخروی اوست، می رساند.

    کلیدواژگان: توکل، خدا، تربیت، بهداشت روان، فشار روانی، آرامش، سلامت معنوی
  • فریبا برهانی، عباس عباس زاده، محدثه محسن پور صفحات 93-115
    حساسیت اخلاقی یکی از معیارهای صلاحیت حرفه ای پرستاران محسوب می شود و بر عملکرد اخلاقی و ارتقای ارتباط بین پرستار و بیمار موثر است. تاکنون تعریف روشن و صریحی از این مفهوم ارائه نشده است. این تحقیق کیفی با هدف تبیین معنی حساسیت اخلاقی از دیدگاه دانشجویان پرستاری انجام شد. به این منظور مصاحبه نیمه ساختاریافته با 18 دانشجوی پرستاری انجام گردید و تجزیه و تحلیل محتوا به روش باکستر انجام شد. یافته های مطالعه چهار درون مایه هدایت و حمایت درونی، شناخت، واکنش صحیح و پاسخگویی و علاقه مندی را شامل می شود. حساسیت اخلاقی دارای ابعاد مختلف شامل وجود احساسات فردی، توانایی های علمی و توان استدلال و تصمیم گیری است که برای دستیابی به آن وجود ویژگی های فردی و آمادگی های آموزشی لازم است. این مفهوم می تواند در آموزش و پژوهش های پرستاری کاربرد داشته باشد.
    کلیدواژگان: حساسیت اخلاقی، دانشجویان پرستاری، تحقیق کیفی، معنی، تجزیه و تحلیل محتوا
  • عباس عباس زاده، فریبا برهانی، فرخنده شریف، فخرالسادات طغرایی صفحات 117-133
    اهداف
    هدف از انجام این مطالعه بررسی ارتباط میزان دیسترس اخلاقی پرستاران بخش های ویژه با نگرش آنان در زمینه تصمیم گیری های پایان عمر می باشد.
    روش
    117 نفر از پرستاران آی.سی.یو های شهر شیراز با تکمیل پرسشنامه ای در این طرح شرکت کردند و بدین وسیله سطح دیسترس اخلاقی و نگرش آنان در رابطه با تصمیم گیری های پایان عمر سنجیده شد.
    یافته ها
    میان شدت و تکرار دیسترس اخلاقی رابطه مستقیم و معنی داری وجود داشت (r=0.703، p=00). میانگین نمره در تمایل به قطع درمان 1.2±2.75 بود و ارتباط مستقیم و معنی داری با میانگین تکرار واقعه در دیسترس اخلاقی (p=0.03) داشت. در تمایل به اتانازی میانگین نمره 1.04± 2.05 بود و رابطه مستقیم و معنی داری با میانگین تکرار واقعه در دیسترس اخلاقی (P=00) داشت و در عدم انجام احیاء میانگین نمره 1.23±2.87 بود که با میانگین شدت دیسترس اخلاقی ارتباط مستقیم و معنی داری (p=0.03) داشت.
    نتیجه گیری
    در کل میزان دیسترس اخلاقی پرستاران بخش های آی.سی.یو بیش از حد متوسط و با تصمیم گیری های پایان عمر در ارتباط بود.
    کلیدواژگان: دیسترس اخلاقی، تصمیم گیری پایان عمر، پرستار بخش ویژه
  • سعید نظری توکلی، فاطمه کراچیان ثانی صفحات 135-159
    پیش زمینه و هدف
    انگیزه داشتن فرزند باعث شده افرادی که قادر به فرزندآوری نیستند، روش های گوناگون کمکی تولید مثل را تجربه کنند. رحم جایگزین از جمله روش هایی است که معمولا پس از آزمودن سایر روش های کمک باروری، به دو شکل جانشینی جزیی و جانشینی کامل، مورد استفاده زن و شوهر نابارور قرار می گیرد. استفاده از روش جانشینی کامل که مادر جایگزین تنها مسوول بارداری جنین حاصل از لقاح اسپرم و تخمک زن و شوهر نابارور است با چالش های مختلفی روبرو است که از جمله آن ها، روایی یا ناروایی اخلاقی آن است. پرسش اصلی در بررسی اخلاقی استفاده از رحم جایگزین آن است که آیا می توان با استفاده از آموزه های نظام اخلاقی سودگرای قاعده نگر، عمل زن و شوهر نابارور، همچنین مادر جایگزین را به لحاظ سودی که از رهگذر آن متوجه آنان و جامعه می شود، اخلاقی دانست.
    روش
    این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام و تلاش شده، پس از توضیح مفاهیم و مبانی ناباروی و اخلاق سودگرا، روایی اخلاقی استفاده از رحم جایگزین در دستگاه اخلاقی سودگرای قاعده نگر بررسی و تبیین شود.
    یافته ها
    از آنجاکه در دستگاه اخلاقی سودگرای قاعده نگر، ملاک در اخلاقی بودن، وجود سود جمعی برای یک عمل و قرارگرفتن آن در چارچوب یک اصل اخلاقی است، تاثیر متغیرهای مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی از یک سو و تنوع افراد موثر و متاثر از روش مادر جایگزین، از سوی دیگر، سبب می شود نتوان حکمی کلی در سودمندی عمومی این روش برای جامعه صادر کرد و آن را در ضمن یک اصل اخلاقی مورد پذیرش، همچون ایثار، جای داد. هرچند بدون شک، استفاده از این روش در شرایط مختلف و نسبت به برخی از افراد، از سودمندی قابل ملاحظه ای برخوردار است.
    کلیدواژگان: مادر جانشین، زن و شوهر نابارور، اخلاق سودگرا، اخلاق سودگرای قاعده نگر
  • رسول نورالسناء، سجاد رضاییان*، سمیه مرادی، زینب رضاییان صفحات 161-184
    مقدمه

    توجه به سطح رضایت مراجعین به مراکز درمانی، نقش موثری در برنامه ریزی های مدیریتی در سیستم های خدمات سلامتی ایفا می کند. این مطالعه میزان رضایت مندی بیماران از پزشکان عمومی شهر فسا را بررسی نموده است.

    روش

    این تحقیق از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر روش اجرا به صورت توصیفی تحلیلی است. پرسشنامه خودساخته در مقیاس 5 قسمتی لیکرت، بوسیله مصاحبه تکمیل گردید. روش نمونه گیری به صورت تصادفی بود و تعداد 400 نفر از بیماران مورد مصاحبه قرار گرفته، اطلاعات گردآوری شده بوسیله نرم افزارهای 18 SPSS و Minitab15 با استفاده از آزمون های مناسب تجزیه و تحلیل شد. روایی پرسشنامه از روش ساختاری و محتوایی تامین شد. برای تعیین پایایی، آلفای کرونباخ محاسبه شد که93/0 بود.

    یافته ها

    در بین متغیرهای دموگرافیگ و زمینه ای، بین میزان رضایت مندی و متغیرهای سطح تحصیلات، شغل، جنسیت، وضعیت تاهل از نظر آماری رابطه معناداری مشاهده شد. همچنین بین شاخص رضایت کلی بیماران و شاخص وفاداری ضریب همبستگی 792/0 تعیین گردید. «مهارت و تبحر پزشک»، «رسیدگی دقیق به بیمار و گرفتن شرح حال و معاینه کامل توسط پزشک» و «نحوه پاسخگویی پزشک به سوالات بیمار درباره بیماری و روش درمان» به عنوان مهم ترین اولویت های کلیدی بهبود از خدمات پزشکان عمومی مطرح شده اند.

    نتیجه گیری

    یافته های این پژوهش لزوم ارتقای کیفیت خدمات پزشکان عمومی را مشخص می کند. به نظر می رسد با اصلاح نقایص سیستم بر اساس نظر بیماران می توان رضایت مندی بالاتری حاصل کرد.

    کلیدواژگان: ارزیابی کیفیت، بهبود کیفیت، بیماران، خدمات، پزشکان عمومی
|
  • Zohreh Rahimi, Afshin Farhanchi Pages 11-34
    Research is one of the most important substructures of the development of a country. In order to develop medical ethics in community, recognition process and description of current situation can provide the possibility of pathology and finding the existence strengths and weakness points for planning and implementing the scientific map of medical ethics in the country. This study considered the papers status in medical ethic and medical sciences universities publications in Iran and reviews a summary of researches in these centers in 1390. We evaluated the titles of the published articles through 290 formal journals to Persian and Latin in medical universities and research centers. The results were compared with the prioritization of Iran medical ethic strategic plan and a survey which was already obtained from medical ethic researchers. 52 journals of 290 general medical and specific medical ethics journals, have presented 174 medical ethics papers. Most of these were about patient rights and philosophy of medical ethics and referring to the medical ethics in genetic and vulnerable groups is the lowest. About 51% of papers are review and analytical articles and 47% are descriptive and original. With respect to the importance and current needs of the community, some of the titles have been ignored. So, we can see some inconsistency in this domain in Iran. Therefore to resolve this discrepancy over viewing policies in this area is necessary.
    Keywords: Article, Medical Ethics, Country Priorities, Strategic Plan, Scientific map
  • Tahmineh Farajkhoda, Robab Latif Nejhad, Mahmoud Abbasi Pages 35-53

    The status of reproductive health services has depended on economic, justice and ethics issues. The sexual and reproductive health of women is often violated, not necessarily because of inadequate of medical knowledge, but rather as a result of essential infringements of women’s human rights despite of universally agreement on. Nowadays there has been increasing public concern regarding the ethical performance of health care professionals, so professional codes of ethics should provide several principles including ethical responsibility and obligation, consequences of performance, values, attitudes and cultural backgrounds in health care services. Developing and updating professional codes of ethics is a necessity and it could draw an appropriate ethical guideline in reproductive health services.

    Keywords: Reproductive health, professional codes of ethics, development
  • Dadkhoda Khodayar, Mahdi Ghaemi Pages 55-91

    Trust is one of the most meaningful concepts which are considered as an educative goal and as a spiritual feature in Islam's educational system so the foresaid system can invite truth seekers to perfection and appropriate manner and mental health. To find the essence of trust, trusting god has to be considered, the humankind cannot leave his matters to god unless he/she trust him. The purpose of this study is to review the spiritual and educational functions of trust in Quran and Hadith and to study the impact of this phrase on mental health care. The present study sought to show that the humankind can reach to moral and theosophical perfection such as contentment, patience, perseverance, integrity, self-esteem, abstaining dissension and deadly sins, sacrifice, courage, to obtain power, and spiritual progress by trusting god, achieving these features is one of the ethical- educational duties of Islam which will secure mental health. In the present study we will consider these functions one by one to show that having such features would have great results and these results would appear in individual and social behaviors. Therefore, trusting god guides humans and it would lead him/her to god's closure which is his/her worldly life and hereafter happiness

    Keywords: Trust in God, Education, Mental Health, Psychological Pressure, Confidence, Peace
  • Fariba Borhani, Abbas Abbaszadeh, Mohaddeseh Mohsenpour Pages 93-115
    Ethical sensitivity is enumerated as one of professional ability criterions and is effective on ethical function and improvement of nurse-patient relation. A clear diffinition of this concept has not been peresented yet. This qualitative research conducted to illumine ethical sensitivity intent. Therefore, semi stracture interview with 18 nursing students was conducted and data was analyzed by content analisis by Baxter method. The results could include four themes: internal support and direction, cognition, perfect reaction and respond, enthusiast. Ethical sensitivity had different subsequents including personal affects, scientific abilities and reasoning and decision making, and to achive this goal personal traits and educational suscebility is needed. This concept can be used in nursing educations and researches.
    Keywords: Ethical sensitivity, nursing students, qualitative research, diffination, content analysis
  • Abbas Abbaszadeh, Fariba Borhani, Farkhondeh Sharif, Fakhr Al Sadat Toghrai Pages 117-133
    Aims
    assessment of the relationship between moral distress and attitude towards end of life decision making through critical care nurses.
    Methods
    participants were 117 nurses from Shiraz hospital ICU and a questionnaire was used to measure their moral distress and attitude towards end of life decision making.
    Results
    The correlation between intensity and frequency of moral distress is direct and significant (r = 0.703, p = 00) Frequency of moral distress was directly correlated with nurses attitude towards withholding and withdrawing (p=0.03) And toward euthanasia (p= 0.00) and intensity of moral distress was directly correlated with DNR (p=0.03).
    Conclusion
    moral distress of critical care nurses was higher than average and was correlated with end of life decision making.
    Keywords: moral distress, end of life decision making, ICU nurses
  • Saeed Nazari Tavakoli, Fatemeh Kerachian Sani Pages 135-159
    Background and goal: incentives of having children make people who are not fertile to experience various assisted methods of reproduction. Surrogate mother method is one of the ways that typically has utilized after testing other ways for infertile couple in two forms of partial and complete surrogacy. Complete surrogating method that in which surrogate mother is the only responsible for the embryo resulting from sperm and egg fertilization of infertile couple, has multiple challenges that one of them is the ethical validity of its utilization.The main question in ethical investigation of surrogate mother method utilization is to: could we count the act of infertile couple and surrogate mother ethical, based on rule-based moral perspective to the point where both the parents and the society will be Beneficiary.
    Methods
    The descriptive and analytical study in this research using library resources, explain the concepts and principles, and then the validity of surrogacy on rule-based ethics is reviewed.
    Result
    as the criterion of morality in rule-based moral is the collective benefit for an act and placing it in the context of a moral principle, in one hand, influence of social, cultural, economic, and political variables and the other hand diversity of people and influence of the surrogate mother method, make us could not have a judgment on the overall usefulness of this approach for society and get it an accepted moral principle, such as sacrifice. However, undoubtedly the use of this method in different situations and in some cases, the benefits are considerable.
    Keywords: Surrogate mother, the infertile couple, rule, based ethics
  • Rassoul Noorossana, Sajjad Rezaeian, Somayeh Moradi, Zeynab Rezaeian Pages 161-184
    Introduction

    The status of providing medical services to patients in the emergency wards can be indicator of medical service delivery in every part of hospital. The objective of this study is to determine the rate of patients’ satisfaction from General physicians’ services in Fasa.

    Method

    The study was application and descriptive and analytical. Designed questionnaire in five-part Likert scale has completed through the interview. Sampling method was random and 400 Patients were interviewed. Data was collected through SPSS 18 and Minitab 15 software is analyzed by using appropriate tests. Validity of questionnaire is provided through structural and content method. To determine reliability, Cronbach alpha is calculated which 0.93 is.

    Results

    Among the demographic and contextual variables, there was statistically a meaningful relationship between satisfaction and education, job, sex, married. Correlation coefficient between Patient's overall satisfaction and loyalty index, is calculated which is 0.792. The key improvement priorities from General physicians’ services respectively, "Physician’s skill and expertise", "Careful consideration to the patient and complete patient history taking and physical examination by a physician" and "Physician response to patient questions about disease and treatment methods" were identified.

    Conclusion

    The findings highlight the need to improve the quality of General physicians’ services. It appears that by reforming system's defects based on Patients’ opinions higher satisfaction would be obtained.

    Keywords: Quality Assessment, Quality Improvement, Patients, Services, General Practitioners