فصلنامه مطالعات حفاظت گیاهان
سال بیست و هفتم شماره 3 (پاییز 1392)

به منظور ارزیابی اختلاط مقادیر 350 و 500 میلی لیتر در هکتار از علف کش کلوپیرالید با علف کش های فن مدیفام (5000 میلی لیتر در هکتار)، علف کش ترکیبی فن مدیفام + دس مدیفام + اتوفومزیت (4000 میلی لیتر در هکتار)، کلریدازون (4000 گرم در هکتار)، متامیترون (4000 گرم در هکتار)، تری فلوسولفورون متیل (60 گرم در هکتار)، هالوکسی فوپ آر متیل استر (750 میلی لیتر در هکتار) و ستوکسیدیم (2500 میلی لیتر در هکتار) و اثر آنها روی علف های هرز و چغندر قند آزمایشی در بهار و تابستان 1387 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی به اجرا در آمد. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل ترکیب مقادیر ذکر شده علف کش کلوپیرالید با سایر علف کش ها به همراه یک وجین کامل در طول فصل بود. نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از مقدار 500 میلی لیتر در مقایسه با مقدار 350 میلی لیتر کلریدازون بهترین کنترل علف های هرز را به همراه داشت. در میان ترکیبات علف کش ترکیبی مقدار 500 میلی لیتر کلوپیرالید با فن مدیفام (5000 میلی لیتر در هکتار)، علف کش ترکیبی فن مدیفام + دس مدیفام + اتوفومزیت (4000 میلی لیتر در هکتار) و کلریدازون (4000 گرم در هکتار) بدون داشتن اختلاف معنی دار، بهترین نتایج را در کنترل علف های هرز پهن برگ به همراه داشتند، ولی با توجه به میزان سمیت کمتر فن مدیفام ترکیب با این علف کش توصیه گردید. کنترل علف های هرز باریک برگ و به ویژه پنجه مرغی (Cynodon dactylon) در تیمارهای مخلوط 500 میلی لیتر کلوپیرالید با هالوکسی فوپ آر متیل استر (750 میلی لیتر در هکتار) و ستوکسیدیم (2500 میلی لیتر در هکتار) با داشتن اختلاف معنی دار نسبت به سایر تیمارها به دست آمد. بیشترین مقدار عملکرد ریشه چغندرقند در تیمارهای ترکیب 500 میلی لیتر کلوپیرالید با کلریدازون، هالوکسی فوپ آر متیل استر، فن مدیفام+دس مدیفام+ اتوفومزیت، فن مدیفام و سیتوکسیدیم بدون داشتن اختلاف معنی دار مشاهده شد. علاوه بر این عملکرد ریشه با درصد کاهش علف های هرز دارای رابطه خطی بود.

نماتدهای ریشه گرهی (Meloidogyne spp.) از جمله مهمترین نماتدهای انگل گیاهی مزارع گوجه فرنگی در دنیا و ایران می باشند. گونهM. javanica به طور گسترده ای در مزارع گوجه فرنگی استان خراسان رضوی پراکنده است. جهت ارزیابی مقاومت 12 رقم گوجه فرنگی در دو سطح آلودگی اولیه 5000 و 15000 تخم و لارو نماتد در یک کیلوگرم خاک، فاکتورهای تعداد گال و تعداد کیسه تخم در ریشه، تعداد تخم و لارو در خاک، وزن تر و خشک ریشه و ساقه تعیین گردید. در تعیین نهایی واکنش ارقام از سیستم مبتنی بر دو فاکتور تولیدمثل (RF) و شاخص گال (GI) استفاده گردید. نتایج آزمایش ها نشان داد که ارقام از نظر شاخص های مورد بررسی دارای اختلاف معنی دار ((p≤0/05می باشند. رقم lMobi در هر دو سطح آلودگی نسبت به نماتد مقاوم است. ارقام King Rock و Royal در سطح آلودگی 5000 تخم و لارو نماتد در یک کیلو گرم خاک دارای ویژگی فوق حساسیت و با افزایش جمعیت اولیه نماتد به 15000تخم و لارو در گروه رقم حساس قرار گرفتند و بقیه ارقام نیز در هر دو سطح آلودگی حساس ارزیابی شدند. به منظور بررسی تغییرات فنل کل ریشه در اثر تلقیح نماتد، چهار رقم از ارقام فوق انتخاب و نمونه برداری از آن ها به صورت روزانه به مدت 12 روز انجام گردید و پس از آماده سازی عصاره ریشه ارقام، میزان جذب نوری در این عصاره ها توسط دستگاه اسپکتروفوتومتر اندازه گیری و بدین ترتیب میزان فنل کل موجود در عصاره ریشه هر رقم بر حسب میکرو گرم بر گرم ریشه محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان داد که ارقام در روزهای مختلف پس از آلودگی بوته ها از نظر میزان فنل دارای اختلاف معنی داری (p≤0/05) با شاهد هستند.

در این تحقیق تاثیر همزیستی دو گونه Glomus mosseae وGlomus intraradices از قارچهای مایکوریزی آربوسکولار بر بیماری نماتدی گره ریشه با عامل Meloidogyne javanica در گیاه گوجه فرنگی مورد بررسی قرار گرفت و در تیمارهای مختلف، اثرات ناشی از برهم کنش این دو میکروارگانیزم، برشاخص های رشدی گیاه، شاخص های بیماری نماتدی و شاخص های توسعه مایکوریزی ارزیابی شدند. آزمایشها در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شدند و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن و در سطح احتمال 5% انجام شد. در مورد شاخص های رشدی، وزن تر و خشک اندامهای هوایی و ریشه بررسی شدند که افزایش در وزن اندامهای هوایی در تیمارهای حاوی مایکوریز و افزایش در وزن ریشه در تیمارهای نماتدی مشاهده گردید، که این تغییرات می تواند ناشی از تحریک رشد گیاه و نیز القای مقاومت علیه نماتد توسط قارچ و نیز افزایش حجم ریشه به دلیل تولید گال باشد، در زمینه شاخص های رشدی گیاه تیمارهای حاوی گونه G. mosseae نسبت به تیمارهای حاویG. intraradices افزایش معنی داری در زمینه وزن اندامهای هوایی و کاهش معنی داری در زمینه وزن ریشه نشان می دهند که می تواند ناشی از نقش موثرتر گونهG. mosseae در تحریک رشد گیاه و القای مقاومت علیه نماتد باشد. در مورد شاخص های بیماری نماتدی تیمارهای حاوی قارچ مایکوریز کاهش معنی داری را نسبت به تیمار نماتد نشان می دهند که نشان دهنده کاهش حمله و جلوگیری از تولید مثل نماتد است و در مجموع ایجاد مقاومت به بیماری توسط دو گونه قارچی را اثبات می کند اما مقایسه این شاخص ها بین دو گونه قارچی نشان می دهد که گونه G. mosseae نقش موثرتری در کنترل بیماری ایفا می کند. درمورد شاخص فراوانی مایکوریزی تفاوت معنی داری بین تیمارهای مختلف مشاهده نمی شود که نشان می دهد نماتد گرهی ریشه تاثیر منفی بر روی این شاخص نمی گذارد و مانع از توسعه مایکوریزی نمی گردد. درمورد شاخص تراکم مایکوریزایی مشاهده می کنیم که بین دو تیمار G.mosseae و G.intraradices تفاوت معنی داری وجود دارد و گونه G.mosseae دارای توانایی کلنیزاسیون بالاتری در رقم گوجه فرنگی موردآزمایش می باشد و می توانیم نتیجه گیری کنیم که توانایی پایین گونه G.intraradices در کنترل سایر شاخص-های نماتدی نیز ناشی از پایین بودن درصد کلونیزاسیون است. در مجموع نتایج این آزمایش نشان دهنده اینست که می توانیم از قارچهای مایکوریزی آربوسکولار به عنوان یک عامل کنترل زیستی در مهار بیماری نماتدی گره ریشه و نیز جهت افزایش عملکرد گیاه گوجه فرنگی استفاده کنیم.

اختلاط علفکشها از راهکارهای اساسی مدیریت علفهای هرز در جهت کاهش مصرف علفکشها و کاهش اثرات جانبی و هزینه های آنهاست. بنابراین، به منظور بررسی تاثیر گلایفوسیت و کلوپیرالید و اختلاط آنها برای مبارزه با علف هرز تلخه در باغات میوه، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی بصورت کرت خرد شده (نسبت اختلاط در کرتهای اصلی و دزهای هر اختلاط در کرتهای فرعی) با سه تکرار و 35 تیمار بصورت واکنش به مقدار علفکش (دز - پاسخ) در ایستگاه تحقیقات و منابع طبیعی گلمکان مشهد در سال 1386 به اجرا درآمد. تیمارها شامل گلایفوسیت در مقادیر صفر، 1، 2، 3، 5، 7 و 10 لیتر در هکتار، کلوپیرالید در مقادیر 0، 100، 200، 300، 500، 700 و 1000 میلی لیتر در هکتار، برای 5 نسبت بصورت درصد اختلاط از دو علف کش بصورتهای 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 بودند. اعمال تیمارها به وسیله سمپاش پشتی با نازل سیلابی به میزان 400 لیتر در هکتار، در زمان گلدهی کامل علف هرز تلخه انجام شد. اختلاط این دو علفکش از مدل CA تبعیت کرده و دارای اثر افزایشی در کنترل علف هرز تلخه بود. کلوپیرالید در مقادیر 700 و 1000 میلی لیتر در هکتار و گلایفوسیت در مقادیر 7 و 10 لیتر در هکتار باعث خشکیدگی کامل تلخه شد. در اختلاطهایی که نسبت کلوپیرالید به گلایفوسیت بیشتر بود (75% کلوپیرالید + 25% گلایفوسیت) میزان خشکیدگی تلخه نسبت به سایر اختلاطها افزایش یافت.

جهت اجرای طرح بررسی مقاومت لاین های پیشرفته گندم دیم نسبت به زنبور ساقه خوار غلات Cephus pygmaeus L. تعداد شانزده رقم و لاین پیشرفته گندم دیم از بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر سنندج تهیه شد، که بصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در محل ایستگاه تحقیقاتی قاملو طی دو سال زراعی 89- 1387 کاشت شد و مراحل مختلف رشدی لاین های گندم و مراحل رشد و نموی آفت مورد بررسی قرار گرفت. با مقایسه میانگین های دو ساله به روش توکی، مشخص گردید که رقم شماره 7 (شاهی) بالاترین (75/3 درصد) و رقم شماره 16 سرداری کمترین (11/1 درصد) میزان آلودگی را نشان داد. رقم شماره 6 (گینارو) با 17/6 گرم کاهش وزن هزار دانه بیشترین و رقم شماره 9 (آگری) با 33/1 گرم کاهش وزن، کمترین صدمه را داشت. همچنین نتایج نشان داد که رقم شماره 7 (شاهی) با تعداد 7 خوشه افتاده بیشترین تلفات و رقم شماره 16 سرداری با توجه به غالب بودن کاشت آن در منطقه به عنوان شاهد با 3 خوشه افتاده کمترین تلفات را داشت. در این بررسی برخی از خصوصیات مرفولوژیکی ارقام مورد آزمایش از قبیل تعداد ساقه در بوته، تعداد گره در ساقه، قطر ساقه ها، سختی و تردی، خالی یا توپر بودن و صاف یا زبر بودن ساقه ها ثبت شده و ارتباط هر فاکتور با میزان آلودگی بوته ها بررسی و مشخص گردید که لاروهای آفت بیشتر ساقه های با قطر بیشتر را ترجیح می دهند.

موریانه Microcerotermes diversus Silvestri مخرب ترین گونه در استان خوزستان بوده که خسارت های اقتصادی زیادی را به لوازم چوبی وارد می کند. موفقیت در روش های کنترل موریانه ها نیازمند درک صحیحی از اکولوژی آنها می باشد. هدف از این مطالعه بررسی رفتار تخاصمی درون گونه ای میان 4 کلنی از موریانه های زیرزمینی M. diversus بود که از دو مکان مختلف در اهواز جمع آوری شدند. اثرات متقابل بین موریانه های هریک از جفت کلنی ها در قالب ترکیبات مختلف از طبقات موریانه (سرباز در برابر سرباز، سرباز در برابر کارگر و کارگر در برابر کارگر) بعد از مدت 24 ساعت مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین میزان مرگ و میر در ترکیب سرباز در برابر کارگر و کمترین میزان مرگ و میر در ترکیب سرباز در برابر سرباز از کلنی های مختلف مشاهده شد. رفتارهای تخاصمی موریانه ها نشان داد که علاوه بر اینکه اثرات متقابل بین کلنی های مختلف یک گونه متغیر است، در بین افراد (طبقات) مختلف یک کلنی نیز متغیر می باشد. اثرات متقابل بین کلنی های موریانه diversus. Mاز یک منطقه جغرافیایی چنان پیچیده هستند که می تواند بر روش های کنترل موریانه ها اثر بگذارد و از آنجا که طرح های جستجوگری در موریانه ها توسط اثرات متقابل درون گونه ای و بین گونه ای تحت تاثیر قرار می گیرد و باعث می شود که محیط غذایی کلنی های یک جمعیت را از هم جدا سازد. بنابراین پیشنهاد می شود که از اثرات متقابل تخاصمی بین کلنی ها می توان جهت تعیین قلمرو جستجوگری کلنی های diversus. M استفاده نمود.

خوشه خوار انگور هر ساله خسارت زیادی را به درختان انگور در ایران و استان کردستان وارد می نماید. به دلیل خسارت این آفت در ارقام مختلف انگور استان کردستان، تحقیقی در این زمینه با استفاده از تله های دلتا و کپسول های فرمونی طراحی شده توسط دانشگاه کشاورزی سوئد انجام گردید. نتایج نشان داد که این آفت سه نسل در سال دارد. اوج پرواز حشرات کامل در سه نسل طی سال 91-1390 مورد بررسی قرار گرفت. پیک پرواز در شهرستان سنندج به ترتیب 23 اردیبهشت،6 تیرماه و 20 مرداد ماه، در شهرستان سقز، 30 اردیبهشت، 24 تیر و 28 مرداد و در شهرستان سرو آباد 3 اردیبهشت، 12 تیر و 29 شهریور ماه بود. همچنین در دو فصل زراعی 1391 و 1390، تراکم جمعیت حشرات کامل (در شهرستان های سنندج، سقز و سروآباد)، تاثیر غلظت های مختلف فرمون جنسی (در شهرستان مریوان) و تاثیر رقم انگور (در شهرستان سقز) روی میزان جلب حشرات کامل آفت مورد بررسی قرار گرفت. بین تراکم حشرات کامل آفت در مناطق تله گذاری شده سه شهرستان سنندج، سقز و مریوان، تفاوت معنی داری مشاهده شد. از میان غلظت های 01/0، 1/0 و 1 میلی گرم بکار رفته در این آزمایش، غلظت 1 میلی گرم بیشترین جذابیت را روی حشرات کامل خوشه خوار انگور نشان داد. ارقام عسکری، رشه، فرخی و بیدانه قرمز از نظر میزان جلب آفت، تفاوت معنی داری را نشان دادند

به منظور بررسی توزیع مکانی علف هرز اویارسلام ((Cyperus spp در طول فصل رشد برنج، پژوهشی در سال 1389 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. ابتدا مزرعه به شبکه های 5/2 در 5/2 متر تقسیم شد. نقاط تقاطع شبکه ها مشخص و تمام نمونه برداری ها تا پایان فصل از این نقاط انجام گرفت. نمونه برداری از بانک بذر در دو مرحله، یکی قبل از آماده سازی زمین و دیگری بعد از برداشت برنج انجام گرفت. نمونه برداری از گیاهچه های اویارسلام در سه مرحله شامل پانزده روز پس از نشاءکاری، زمان خوشه دهی و یک هفته قبل از برداشت صورت گرفت. پس از ورود داده ها در نرم افزار 99 Rockwork، نقشه الگوی پراکنش جمعیت گیاهچه های علف هرز ترسیم گردید. طبق نتایج به دست آمده، بالاترین تراکم علف های هرز در مزرعه برنج مربوط به اویارسلام بود. همچنین بین بذور و گیاهچه های اویارسلام در تمامی مراحل نمونه برداری همبستگی مکانی قوی و متوسط وجود داشت. واریوگرام های مورد نظر با مدل های کروی و نمایی مطابقت داشتند. نقشه های توزیع مکانی بانک بذر علف های هرز از عمق های مختلف خاک (10-صفر، 20-10 و 30-20 سانتی متر) بیانگر توزیع لکه ای بذور علف های هرز با اندازه و تراکم متفاوت بود. به طوری که بانک بذر ابتدای فصل با انتهای فصل و الگوی جوانه زنی گیاهچه مطابقت داشت. بر این اساس نقشه بانک بذر این علف هرز می تواند به عنوان منبع اطلاعاتی از چگونگی جوانه زنی گیاهچه آن استفاده شود. همچنین با دانستن تراکم بذر علف های هرز در عمق 30 سانتی متری خاک مزرعه تا حد زیادی می توان تراکم جمعیت علف های هرز در طول فصل زراعی را برآورد نمود.

با توجه به مصرف طولانی مدت بعضی از حشره کش های شیمیایی روی کرم ساقه خوار نواری برنج و لزوم بکارگیری حشره کش جدید مایع (فیپرونیل 5 درصد) درکنترل این آفت، آزمایشی تحت شرایط مزرعه ای در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت انجام شد. تیمارها شامل:1- گرانول فیپرونیل در نسل اول 2- گرانول فیپرونیل در نسل دوم 3- فیپرونیلsc نیم لیتر در هکتار در نسل اول 4- فیپرونیلsc نیم لیتردرهکتاردرنسل دوم 5- فیپرونیل sc یک لیتردرهکتاردر نسل اول 6- فیپرونیل sc یک لیتردرهکتاردر نسل دوم 7- تیمار شاهد در نظر گرفته شد. این تحقیق درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با7 تیمار و 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که کمترین میزان آلودگی جوانه های مرکزی خشک شده در نسل اول مربوط به تیمارهای نوبت اول محلول پاشی یک لیتردر هکتاربا 63/5 درصد و گرانول پاشی نوبت اول با 57/5 درصد و شاهد 22/12 درصد بود. همچنین کمترین میزان آلودگی خوشه های سفید شده در نسل دوم درتیمارهای گرانول پاشی نوبت دوم با 64/3درصد، سوسپانسیون نسل دوم 5/0و1 لیتردرهکتار به ترتیب 96/4 و 24/4 درصد مشاهده شد. بیشترین کارآیی حشره کشی درنسل اول آفت ساقه خوار مربوط به گرانول پاشی، سوسپانسیون یک و نیم لیتردرهکتار به ترتیب 84/53، 29/45 و75/44 درصد ودرنسل دوم درگرانول پاشی و سوسپانسیون یک لیتردرهکتار به ترتیب با 55/56 و 15/56 درصد می باشد، مشاهد شد. عملکرد تیمارها بجزشاهددرسطح احتمال1% اختلاف معنی دار نداشتند. لذا برای کنترل آفت مذکور به ویژه هنگامی که مزرعه با افزایش تراکم شب پره ها درنسل دوم مواجه می شود، از محلول فیپرونیل یک لیتردرهکتار قبل ازگرانول پاشی قابل استفاده می باشد.

درنه (Echinochloa colona (L.) Link.) گیاهی چهار کربنه و گرما زیست از خانواده گندمیان (Poaceae) است که امروزه در سراسر مناطق حاره ای و نیمه حاره ای یکی از مشکل سازترین علف های هرز کشیده برگ می باشد. به منظور شکستن خواب بذر درنه، تعیین دماهای کمینه، بهینه و بیشینه جوانه زنی بذر و هم چنین بررسی واکنش جوانه زنی بذر به تنش های شوری و خشکی، چهار آزمایش جداگانه انجام شد. نتایج نشان داد خواب درنه، فیزیکی و تیمار 10 دقیقه اسید شویی با 95 درصد جوانه زنی مناسب ترین روش برای شکستن خواب بذر آن می باشد. جوانه زنی درنه در دامنه دمایی (10 تا 45 درجه سانتی گراد) اتفاق افتاد. بر اساس نتایج حاصل از برازش مدل پنج پارامتری بتا، دماهای کاردینال (کمینه، بهینه و بیشینه) جوانه زنی به ترتیب 3/7، 3/28 و 46 درجه سانتی گراد تعیین شد. آزمایش شوری نشان داد که درنه تحمل بالایی به شوری دارد، زیرا در غلظت های 223 و 400 میلی مولار کلرید سدیم، به ترتیب50 و 9 درصد جوانه زنی داشت. این گیاه نسبت به خشکی حساسیت بالایی داشت، به-طوریکه در غلظت های 43/0- و 6/0- مگاپاسکال به ترتیب 50 و 0 درصد جوانه زنی داشت. بنابراین با توجه به توانایی جوانه زنی در دامنه دمایی گسترده، احتمال تهاجم این علف هرز به سایر مناطق علی الخصوص مناطق گرمسیر وجود دارد. از طرفی به نظر می رسد این گونه بتواند در شرایط شوری و فراهمی آب به خوبی با گونه های زراعی رقابت کند. از سوی دیگر، به علت جوانه زنی کم در آزمون بازیابی از تنش شوری، تهاجم آن در مناطق شور با مشکل مواجه خواهد شد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت، ارقام و علف کش ها بر گونه های مختلف علف هرز و عملکرد سویا آزمایشی به صورت طرح استریپ اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1387 در شرکت زراعی دشت ناز ساری انجام شد. تیمار های مورد بررسی شامل 2 تاریخ کاشت به فاصله زمانی 20 روز (17 خرداد و 6 تیر)، ارقام سویا (BP، JK، 032، 033 و سحر) و کاربرد علف کش شامل 1- اتال فلورالین مصرف بصورت پیش کاشت (3 لیتر در هکتار) 2- اتال فلورالین مصرف بصورت پیش کاشت (3 لیتر در هکتار) + متری بیوزین همزمان (700 گرم در هکتار) 3- اتال فلورالین مصرف بصورت پیش کاشت (3 لیتر در هکتار) + متری بیوزین مصرف بصورت پیش رویش (700 گرم در هکتار) 4- بنتازون مصرف بصورت پس رویش (3 لیتر در هکتار) 5- تری فلورالین مصرف بصورت پیش رویش (3 لیتر در هکتار) + بنتازون مصرف بصورت پس رویش (3 لیتر در هکتار) 6- شاهد بدون کنترل بودند. نتایج نشان داد که وزن خشک علف های هرز گاوپنبه، خربزه وحشی و تاج ریزی با تاخیر در کاشت کاهش یافت. از طرف دیگر علف های هرز مرغ و تاج خروس در کاشت زودهنگام وزن خشک کمتری داشتند. تمامی ارقام سویا در کاشت دیرهنگام وزن خشک مجموع علف های هرز را کاهش دادند ولی عملکرد سویا در کاشت زودهنگام 28 درصد بیشتر از کاشت دیرهنگام بود. تیمارهای اتال فلورالین+ متری بیوزین به صورت پیش کاشت و پیش رویش درکاشت زودهنگام وزن خشک گونه های علف های هرز باریک برگ و در کاشت دیرهنگام وزن خشک گونه های علف های هرز پهن برگ و در نهایت وزن خشک مجموع علف های هرز را کاهش دادند و بالاترین عملکرد سویا را سبب شدند. ارقام BP، سحر و JK به ترتیب با 3505، 3480 و 3472 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را در شرایط حضور علف های هرز تولید کردند.

به منظور بررسی مهار زیستی نماتد مرکبات (Tylenchulus semipenetrans)، نمونه برداری از خاک و ریشه در باغ های مرکبات شرق گیلان و غرب مازندران انجام شد. لارو سن دوم نماتد مرکبات از خاک و ماده و تخم از ریشه ها جداسازی گردیدند. جهت جداسازی قارچهای آنتاگونیست، سوسپانسیون تخم و لارو نماتد به طور جداگانه روی محیط کشت آب آگار حاوی استرپتومایسین کشت شدند. قارچ های شناسایی شده عبارتند از: Fusarium solani، F. oxysporum، Cladosporium cladosporioides، Paecilomyces lilacinus و Acremonium strictum. جهت تعیین فعالیت آنتاگونیستی قارچ ها، تیمارهای قارچی در شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفتند. خاصیت نماتدکشی قارچ ها با نماتدکش سیستمیک از گروه ارگانوفسفات ها به نام فنامیفوس (نماکور) مورد مقایسه قرار گرفت. دو شاخص شامل تعداد نماتد ماده در یک گرم ریشه و جمعیت لارو سن دوم در 100 گرم خاک محاسبه گردید. نتایج نشان داد همه قارچهای مورد آزمون دارای اثرات بازدارندگی روی Tylenchulus semipenetrans بودند. با توجه به مقایسه ی میانگین تیمار ها، قارچ های P. lilacinus و A. strictum بیشترین تاثیر را بر کاهش تعداد نماتد ماده دارا بودند. C. cladosporioides پس از شاهد در بالاترین گروه آماری نسبت به سایر تیمارها قرار داشت و ضعیف ترین عامل در کنترل عمل نمود. همچنین مقایسه زمان تلقیح نماتد نشان داد که تیمار های تلقیح شده با نماتد 20 روز پس از از تلقیح قارچ، عملکرد بهتری داشتند. در بین گونه های قارچی با خاصیت ضدنماتدی، P. lilacinus و A. strictum موثرتر از سایر گونه ها عمل کردند. با اینحال دو گونه ی F. solani و F. oxysporum مورد استفاده در این تحقیق نیز در برابر نماتد مرکبات کارایی خوبی نشان دادند.

کنه میوه خشک (L.) Carpoglyphus lactis نه تنها یکی از آفات مهم و اقتصادی برخی محصولات انباری به شمار می رود بلکه به عنوان یک طعمه جایگزین برای پرورش انبوه کنه های شکارگر به صورت تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطالعه فراسنجه های جدول زندگی کنه میوه خشک روی مخمر نان در شرایط آزمایشگاهی و در سه دوره نوری تاریکی کامل، روشنایی کامل و 16:8 (تاریکی: روشنایی)، رطوبت نسبی 5±70 درصد در دمای 30 درجه سلسیوس بر اساس تئوری جدول زندگی دو جنسی سن- مرحله مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدای آزمایش 80 عدد تخم همسن به عنوان گروه همزادگان مورد استفاده قرار گرفت و یک جدول زندگی باروری با پیگیری افراد همزادگان تا مرگ آخرین فرد ترسیم شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، متوسط زمان یک نسل (T) و نرخ خالص تولید مثل (R0) در شرایط تاریکی کامل به ترتیب 55/0 روز1-، 74/1 روز1-، 27/8 روز و 9/100 فرد، در دوره نوری روشنایی کامل به ترتیب 43/0 روز1-، 54/1 روز1-، 8/8 روز و 31/44 فرد و در دوره نوری 8: 16 (تاریکی: روشنایی) به ترتیب 5/0 روز1-، 65/1 روز1-،04/9 روز و 4/92 فرد بودند. ما بین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) و مدت زمان یک نسل (T) در سه دوره نوری اختلاف معنی داری مشاهده گردید، ولی میان مقادیر نرخ خالص تولید مثل(R0) و نرخ ناخالص تولید مثل (GRR) در دوره های نوری ذکر شده اختلاف معنی داری مشاهده نشد. نتایج این تحقیق می تواند برای بهینه سازی پرورش انبوه کنه C. lactis به عنوان میزبان جایگزین برای پرورش کنه های شکارگر با استفاده از این شکار مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور مطالعه تاثیر دزهای کاهش یافته علف کش فورام سولفورون و تراکم های مختلف کاشت بر عملکرد ذرت رقم سینگل کراس 704 و زیست توده علف های هرز آن، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. در این آزمایش کرت اصلی شامل سطوح مدیریت علف های هرز در چهار سطح شامل 3 دز علف کش فورام سولفورون (50، 75 و 100 درصد دز توصیه شده (2 لیتر در هکتار، 5/22 درصد OD 5) و شاهد وجین کامل و کرت های فرعی نیز در 4 سطح شامل تراکم های مختلف کاشت ذرت (5، 7، 9 و 11 بوته در متر مربع) در نظر گرفته شدند. همچنین هر کرت به دوبخش مساوی تقسیم شد و بخش بالایی هر کرت به عنوان شاهد بدون سمپاشی (دز صفر علف کش) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد، با کاربرد علف کش و افزایش تراکم ذرت، وزن خشک کل علف های هرز به طور معنی داری (P≤0.01) کاهش یافت. به طوری که کمترین وزن خشک (42/621 گرم در مترمربع) مربوط به تیمار دز کاهش یافته (75%) بود که به نسبت به شاهد عدم سمپاشی 8/47 درصد کاهش داشت. با توجه به نتایج بدست آمده کاربرد علف کش نسبت به عدم کنترل علف هرز و همچنین افزایش تراکم ذرت، تاثیر معنی داری (P≤0.01) بر عملکرد بیولوژیک و دانه ذرت داشت. تفاوت بین تیمارهای دزهای کاهش یافته و دز توصیه شده با تیمار شاهد وجین کامل، معنی دار بود، اما بین دزهای کاهش یافته با دز توصیه شده تفاوت معنی داری از نظر عملکرد ذرت مشاهده نشد. می توان نتیجه گرفت که افزایش تراکم ذرت توان رقابتی ذرت را افزایش داده و موجب کاهش خسارت ناشی از علف های هرز و به دنبال آن کاهش مقدار مصرف علف کش می شود.

به منظور مطالعه اثر رقابت بین خردل وحشی و گندم، آزمایشی بر اساس سری افزایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و شش تراکم خردل وحشی شامل 0، 4، 8، 12، 16 و 32 بوته در متر مربع انجام شد. در این آزمایش تراکم خالص خردل وحشی به عنوان شاهد درنظر گرفته شد. سه نوبت نمونه گیری با فواصل زمانی 134، 155، 177 روز پس از کاشت انجام شد و کانوپی خردل از پائین به فواصل 20 سانتیمتری لایه بندی شد. در این آزمایش خردل در رقابت با گندم نسبت به کشت خالص درصد بیشتری از وزن ساقه، برگ و دمبرگ خود را به لایه های بالایی کانوپی اختصاص داد که به نظر می رسد حضور کانوپی گندم و تاثیر آن بر نسبت نور قرمز به قرمز دور موجب تغییر در توزیع مکانی کانوپی خردل وحشی در جهت افزایش رقابت و جذب بیشتر نور شده است.

به منظور شناسایی ویروس کوتولگی زرد پیاز در بهار و تابستان 1389 از مناطق عمده پیاز کاری استان خراسان نمونه برداری صورت گرفت. بدین منظور نمونه برداری تصادفی از مزارع حومه شهرستان های مشهد، چناران، قوچان، تربت حیدریه، نیشابور، بردسکن، گناباد، فریمان، فاروج، شیروان، بجنورد و آش خانه به عمل آمد. نمونه های برگی با علائم موزائیک، زردی، رگوز و پیچیدگی همراه با کوتولگی غده های پیاز جمع آوری شدند. آلودگی نمونه های فوق با استفاده از آزمون سرولوژیک DAS-ELISA و آغاز گرهای طراحی شده برای تکثیر ژن پروتئین پوششی (CP) در واکنش RT-PCR مورد ارزیابی قرار گرفتند. بدین منظور استخراج RNA از نمونه های آلوده با استفاده از کیت آماده(plus)RNXTM انجام شد و به دنبال آن آزمون RT-PCR جهت ساختن cDNA و سپس آزمون PCR انجام گردید. الکتروفورز محصول PCR در ژل آگارز 5/1 %، قطعه تکثیر شده bp291 مربوط به ژن کامل CP را در تمام نمونه های مورد آزمایش نشان داد. قطعه تکثیر شده جهت توالی یابی ارسال و تائید شد. همچنین آلودگی با روش سرولوژیک تائید گردید. همچنین صحت بیماری زایی ویروس نیز در شرایط گلخانه بر روی سه گونه از گیاه سلمه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که مزارع حومه چناران، گناباد و نیشابور به این ویروس آلوده می باشند و در مزارع سایر شهرستان ها آلودگی با درصد بسیار ضعیف مشاهده می شود یا هیچ آلودگی مشاهده نگردید.

استخراج دی ان ای ژنومی با کمیت و کیفیت مناسب اولین مرحله در شناسایی مولکولی حشراتی است که شناسایی مورفولوژیک آن ها مشکل و تحت تاثیر یک مرحله خاص از زندگی، اندازه و جنس قرار دارد. انتخاب یک پروتکل مناسب به منظور تهیه دی ان ای خالص از این حشرات اهمیت بسزایی در این امر دارد. در تحقیق حاضر پنج روش رایج استخراج دی ان ای در آزمایشگاه های حشره شناسی شاملCTAB، Phenol- chloroform، EST، Lysis buffer و Chelex، از لحاظ کمیت و کیفیت دی ان ای استخراج شده با هم مقایسه شده اند. غلظت دی ان ای استخراج شده با استفاده از اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس تفاوت معنی داری را بین روش های مورد بررسی نشان داد. در نهایت روش چلکس با توجه به سادگی، در دسترس بودن و کم خطر بودن به عنوان روشی مناسب با عملکرد بالاو مقرون صرفه برای استخراج دی ان ای زنبورهای پارازیتوئید جنس Lysiphlebus پیشنهاد شد.
کلمات کلیدیاسپکتروفتومتری، دی ان ای، چلکس،