فهرست مطالب
فصلنامه فقه و تاریخ تمدن
سال هشتم شماره 31 (بهار 1391)
- تاریخ انتشار: 1391/03/20
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 9هرچند سیره مبارک پیامبر اکرم (ص) و دیگر معصومین (علیهم السلام) در مقام عمل و اجرا، بهترین دلیل بر مجاز بودن دولت بر حق اسلامی به سلب مالکیت درصورت لزوم است لکن قواعد متقن و مستحکمی در عرصه فقه و حقوق اسلامی وجود دارد که با برخورداری از پشتوانه های استوار شرعی در آیات و روایات، مستندات استواری در این زمینه می باشند. یکی از مبانی شرعی که به دولت اسلامی اجازه می دهد در صورت ضرورت به سلب مالکیت افراد دست یازد قاعده فقهی “الضرورات تبیح المحظورات “و “رفع ما اضطروا“است.
از آنجا که این قواعد مسلم فقهی، کاربرد بسیار وسیعی داشته و فقها در موارد گوناگون به آنها استناد کرده اند و در بحث سلب مالکیت توسط دولت نیز یکی از مبانی شرعی این اقدام حکومتی می باشند در این جستار ابتدا به مفهوم شناسی آنها پرداخته و سپس مستندات شرعی هر یک را مورد بررسی قرار داده ایم. نتایج به دست آمده در این مقاله بیانگر این است که طبق مفاد قاعده ضرورت و اضطرار در مواقع ضروری همچون زمان بروز حوادث غیرمترقبه یا جنگ و درگیری با دشمنان یا هر وضعیت اضطراری دیگری دولت اسلامی مجاز است در راستای رفع ضرورت و دفع اضطرار پیش آمده حریم مالکیت خصوصی افراد را نادیده گرفته و به سلب آن اقدام نماید. زیرا طبق قواعد مزبور در وضعیت اضطراری و ضروری محظورات و ممنوعات برای اشخاص مباح می شود تا چه برسد به دولت مشروع دینی که مسوول اجرای عدالت در جامعه و متولی خدمات رسانی به مردم است.
کلیدواژگان: قاعده ضرورت و اضطرار، سلب مالکیت، دولت، مشروعیت -
صفحه 33این پژوهش با هدف بررسی میزان تاثیر شیوه های جامعه پذیری دینی در خانواده بر دینداری نوجوانان انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق، نوجوانان پسر مقطع متوسطه مشهد و روش نمونه گیری آن چند مرحله ای می باشد که حجم نمونه آن به صورت جدول نمونه گیری کوکران 229 نفر تعیین و برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده و هر سوال پرسشنامه برای پدر و مادر به صورت مجزا مطرح شده است تا بتوان میزان تاثیر در خانواده را از طرف والدین دقیق تر بررسی کرد. نتایج پژوهش نشان می دهد با توجه به این که در جامعه ی آماری 90 نفر از دانش آموزان نماینده طبقات بالا و 78 نفر نماینده طبقه متوسط و 61 نفر نماینده طبقه پایین هستند ولی پایگاه اقتصادی خانواده و میزان تحصیلات والدین با میزان دینداری نوجوانان دارای رابطه بسیار ضعیف می باشد که از لحاظ آماری مورد تایید قرار نگرفته است. رابطه جامعه پذیری بر پایه مناسک (عملکرد) و دینداری نوجوانان با ضریب همبستگی 4/0 یک رابطه مثبت را نشان می دهد که این فرضیه را ثابت می کند (میانگین 6/3). رابطه جامعه پذیری بر روی دینداری سنجیده شده که نتایج زیر حاصل این پژوهش می باشد. رابطه جامعه پذیری بر پایه تجربه دینی و میزان دینداری نوجوانان با ضریب همبستگی 54/0 یک رابطه مثبت نسبتا قوی و معنادار را نشان می دهد که ثابت می کند هرچه جامعه پذیری بر پایه تجربه دینی در خانواده بیشتر باشد، میزان دینداری نوجوانان افزایش می یابد (میانگین=68/3). رابطه جامعه پذیری بر پایه ی پیامدهای دینی و میزان دینداری نوجوانان با ضریب 45/0 یک رابطه مثبت را نشان می دهد که فرضیه را تایید می کند (میانگین=21/4). رابطه جامعه پذیری بر پایه بعد اعتقادی در خانواده و میزان دینداری نوجوانان با ضریب همبستگی 51/0 یک رابطه مثبت را نشان می دهد. هر چه بعد اعتقادی در خانواده قوی تر باشد میزان دینداری بیشتر است (میانگین=99/3). به طور کلی در ابعاد مورد بررسی، تمام میانگین ها از 3 (حد متوسط) بیشتر بوده ولی بعد پیامد دینداری با میانگین 2/4 نسبت به سایر ابعاد بیشترین میانگین را دارا بوده و میانگین کلی میزان دینداری نوجوانان 05/4 و در حد خوب و مطلوبی بوده است.
کلیدواژگان: جامعه پذیری دینی، خانواده، دینداری نوجوانان -
صفحه 57تاریخ هر علم، نمایانگر علل پیدایش آن علم، جهت، و نحوه پیشرفت و معرف اهمیت ژرف ارزش ها و محتوای آن است. علوم متعلق به امور مالی، از زمره مهم ترین دانش هاست که با بررسی تاریخ آن، می توان به نقش این دانش در تحولات و فراز و فرودهای سیاسی و اجتماعی پی برد؛ و نیز مسیر تکاملی آن دانش را در حیطه جغرافیایی و زمانی خاصی مورد بررسی قرار داد.
بیشتر کتاب های حسابداری و مالی، تاریخچه ی حسابداری رابه کشورهای صنعتی بویژه ایتالیا منتسب می دانند. اما فراتر از آن، در تمدن های قدیمی، نیاز به محاسبه و نگهداری حساب و کتاب مالیات و خراج، نگهداری انبارها و ثبت درآمدها و هزینه های حکومت و... نیاز به سیستم های حسابداری خاص و فرا خورزمان خود داشته است. به طور کلی نیاز به تخصص های مختلف، زمینه ایجاد محاسبه، ثبت و نگهداری حساب های گوناگون را فراهم کرده و به تدریج راه را برای پیدایش گروه کاتبان و محاسبان و ریاضی دانان گشوده است.
ایران در دوره ساسانی، تاثیرات بزرگی در داد و ستدها به وجود آورد. در این نوشتار برای پی بردن به اوضاع اقتصادی، نحوه اخذ مالیات ها و روش پرداخت دستمزد و حسابداری و حسابرسی و بانکداری در ایران پیش از اسلام به مرور تاریخ می پردازیم.
کلیدواژگان: ایران دوره ساسانی، دستمزد، حسابداری، حسابرسی، بانکداری، مالیات -
صفحه 87زرتشت به عنوان یک حکیم، در خور حرمت زیادی بوده است. او در عرصه جهان شناسی، به اقتضای دو گرایی (ثنویت) خود، واقعیت را سراسر به دو پاره تعریف کرده است: هستی یا مجموع آفریده های خوب که از روح نیک خواه (اهورا مزدا) می زاید و نیستی یا مجموع آفریده های بد، که از روح بد (اهریمن) می زاید.
سهروردی این نظام را در تمامی پیکره اندیشه و حکمت خود جاری کرد و در عین حال با انتخاب «نور» به عنوان اساس فلسفه خویش میان عقول و مفارقات یونانی و امشاسپندان و ایزدان و فرشته شناسی ایرانی و بحث ملائکه در اسلام، اشراق و کشف و شهود عرفان و تصوف و آیات و روایات جمع کرد، به گونه ای که «حکمت نوریه» او با همه آنها قابل انطباق است. سهروردی علم الانوار خود را مبتنی بر نور و ظلمت که طریقه حکمای فرس، مثل جاماسب و فرشادشیر و... است، می داند.
بدین ترتیب وی فلسفه حکمای پارس و آرا و اقوال آنان را در کتاب حکمه الاشراق که مهم ترین اثر فلسفی اش به شمار می رود، زنده کرده است. هدف او جای دادن حکمت ایران باستان در تاریخ حکمت اسلامی است.
کلیدواژگان: نظریه های زرتشت، ارباب انواع، اسپهبد، امشاسپندان، افکار سهروردی، حکمت خسروانی -
صفحه 113کراچکوفسکی یکی از نویسندگان و مستشرقان روسی است. وی در بخشی از فصل اول کتاب تاریخ الادب الجغرافی العربی، با عنوان «الجغرافیا عند العرب قبل ظهور المصنفات الجغرافیه الاولی» به بررسی مطالب جغرافیایی موجود در قرآن پرداخته و برخی نظرها را در مورد این مطالب در قرآن آورده است.
نویسنده بر اساس اعتقاد بر وحیانی نبودن قرآن کریم، سعی دارد برای هر یک از آیه های قرآن که به گونه ای با کی هان شناسی و جغرافیا مرتبط است، منبع و مصدری خارجی بتراشد. از سویی وی تمام آیه های قرآن را که در آن نامی از زمین، آسمان و... آمده به عنوان نظرهای جغرافیایی حضرت محمد (ص) که از طریق سماع گرد آورده، تلقی کرده است. تلاش در این نوشتار، ارزیابی کردن این نظرها و بیان صحیح نظرهای قرآن کریم است.
کلیدواژگان: آسمان های هفتگانه، بروج، نسیء، نظریه دو دریا، آیه های قرآن -
صفحه 145باوجود گسترش نقش اشخاص حقوقی از جمله ارائه کنندگان خدمات اینترنتی و فراوانی آن در تعاملات افراد در فضای سایبر، شناسایی مسوولیت کیفری اشخاص حقوقی در این فضا، در قیاس با فضای واقعی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در دسترس بودن فضای سایبر برای همگان، مکتوم ماندن مرتکب از دید سایرین و سهولت در ارتکاب جرم موجب گردیده که این مسوولیت بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
با وجود نداشتن انسجام و پراکندگی در سابقه تقنینی مقررات کیفری در شناسایی مسوولیت کیفری این قسم اشخاص مقنن، نخستین بار و مستقلا، اقدام به پذیرش مسوولیت کیفری اشخاص حقوقی در فضای تولید و تبادل اطلاعات و متعاقبا تعیین مجازات برای آنها مجزای از اعضای تشکیل دهنده کرد.
تلاش در این نوشتار بر آن است تا ضمن بیان مفاهیم مسوولیت کیفری و ارکان تحقق آن به ترسیم شرایط تحقق مسوولیت کیفری در قوانین حاکم در فضای سایبر به ویژه قانون جرایم رایانه ای بپردازد تا با تطبیق با کنوانسیون جهانی سایبر و قانون مجازات جدید اسلامی، نقاط قوت و ضعف را شناسایی کند و میزان هماهنگی میان قوانین در ترسیم این نوع مسوولیت نمایان گردد.
کلیدواژگان: مسوولیت کیفری، اشخاص حقوقی، فضای سایبر، ارائه دهندگان خدمات اینترنتی، جرایم رایانه ای -
صفحه 175یکی از باورهای انحرافی وهابیان در برابر شیعه بلکه عموم مسلمانان، مساله تسویه و حرمت تعمیر قبور انبیاء و تخریب این قبور است. ایشان بر اثر نداشتن توانایی کافی در تحلیل مسایل اسلامی، بنای بر قبور را مخالف شرع دانسته و با مساله شرک و بدعت پیوند زده و با آن به مخالفت برخاسته اند.
در این نوشتار تلاش شده است مفهوم تسویه قبور از دیدگاه شیعه و اهل سنت با توجه به روایات و دلایلی که هر کدام به آن تمسک کرده اند، بررسی شود. هم چنین دیدگاه این دو گروه، درباره تربیع یا تسنیم قبور، دلایل آن ها، بنای بر قبور و نیز دیدگاه وهابیان و استدلال های آنها در تخریب قبور انبیاء و اولیای الهی ذکر شده است و با دلایلی بطلان ادعای آن ها مبنی بر تسویه قبور به معنای هدم و تخریب آنها اثبات می گردد. تسویه قبر از دیدگاه شیعه و اهل سنت، به معنای یکسان کردن آن با زمین نیست؛ بلکه به معنای از بین بردن بلندی قبر، بیش از حد ماذون است؛ بنای بر قبور در مورد انبیاء و اولیای الهی از باب تعظیم شعائر الهی می باشد و به معنای پرستش نیست آن گونه که پندار وهابیان است.
کلیدواژگان: تسویه قبر، وهابیت، شیعه، اهل سنت، تربیع، تسنیم -
صفحه 203نظام بیمه تکافلی اسلام به منظور ایجاد تنوع در نهادهای مالی و جلب نظر سرمایه گذاران شیعه و اهل تسنن در ایران و آسیای میانه و قفقاز درجهت رفع شبهات مطروحه از جانب فقهای اهل تسنن که مهم ترین آن ها ربا، غرر، قمار و اکل مال به باطل بود و هم چنین جذب سرمایه ارائه گردید که علاوه بر برخورداری از کارکردهای بیمه رایج از جمله کنترل نقدینگی با دارا بودن ماهیت «صندوق سرمایه گذاری» که به عنوان یک مزیت رقابتی به شمار می آید با هدف دستیابی به عدالت اقتصادی نهایتا رونق اقتصادی را در نظام مالی به بار خواهد آورد.
این مقاله به دنبال مقایسه تحلیلی- تطبیقی دو نظام بیمه تکافلی اسلام با نظام بیمه مرسوم و پاسخ به این پرسش می باشد که آیا نظام تکافل به عنوان جایگزین نظام بیمه رایج است یا مکمل آن، که برای رسیدن به این مساله از روش تحقیق اکتشافی کاربردی استفاده شده است که نتیجه گرفته می شود بین این دو نظام رابطه عام و خاص من وجه وجود دارد و مکمل یکدیگر هستند.
کلیدواژگان: نظام بیمه تکافلی، نظام بیمه مرسوم، تکافل، نظام اقتصادی
-
Page 9Although the manner and conduct of the Holy Prophet (pbuh) and other infallibes (as) in word and in deed is the best proof for the authorization of the state on the Islamic right for exerting non-ownership، if necessary، there are strong and certain rules in the Islamic Jurisprudence and law confirmed by traditions، versions، the Qur''anic verses، and documents in that concern. One of the legal basics which permits the government، if necessary، to exert for the non-ownership of individuals is the jurisprudential rule called «Necessity and Urgency» or «the removal of urgency». This paper is an attempt to explain the concept of this subject، and to investigate the legal documents in each case. The findings of this article represent the fact that under the rule of necessity and urgency as well as the loss due to certain situations such as unexpected events، conflicts and war- times، or any other necessary condition، the Islamic government is authorized to ignore the principle of proprietorship of people to remove the needs and urgency، and to nullify that right. Because under the aforementioned rule، in case of need and urgency، the legal state is allowed to exert justice in society and to be the trustee of service providers of the community.Keywords: rule, necessity, urgency, nullify, proprietorship
-
Page 33The purpose of this research is to investigate the degree of the influence of the religious sociability techniques in the family on the devoutness of adolescents. The statistical society in this study includes the boy adolescents in high school level in Mashad and its method of sampling consists of some steps، the volume of which is in the form of Cokaran Sampling Table covering 229 students and with respect to the accumulating of data a questioaire has been used and in each question fathers and mothers have been used separately in order to study the degree of the effect on the parents more accurately. The results of the study reveal that with respect to the fact that in the statistical society، 90 students represent the upper class، while 78 students represent the middle class، and 61 students are the representative of the lower class. But the economic basis of the family and the level of the parents'' education has a weak relationship with the level of the adolescents'' pienty، which is not approved of in statistical manner. The following outcome is considerable: The sociability relationship based on the religious experience and the degree of the adolescents'' piety reveals a positiveintegration with the strong، meaningful quotient of 0/54. It means that the more sociability based on the religious experience in the family، the higher degree of the adolescents'' piety is. (mean3/68) The relationship of sociability based on the religious consequences shows a positive connection with the level of adolescents ''devoutness، which confirms the theory. (Mean: 4/21). In general، in studied aspects، the Means are more than 3 (intermediate). The piety consequences with the Mean 4/2 in relation with other aspects has the highest Mean، and the general Mean of the level of piety is 4/05 which is desirable.Keywords: sociability, family, religious, piety, positive, adolescents, effect
-
Page 57The history of each discipline is the representative of causes of the origin of that science and the way of its evolution as well as its significant deep values and contents. The disciplines on financial affairs is one of the most important knowledge، by studying the history of which one can realize its function in the transformation and ups and downs of the social and political situations. On the other hand، one can study the evolutional course of that knowledge in specific geographical and time scope. Although in the introduction of most accounting and financial books، the history of accounting is assigned to the industrial countries such as Italy، and largely in ancient civilizations، the need for accounting and keeping accounts، and tax and tribution books، the maintenance of inventory، the record of government incomes and expenses، etc… and the need for accounting systems، prove the necessity for accounting. A survey of the history of accounting and finance in pre-Islamic Iran represents، to the most extend، a limit and scope of this discipline in Iran that has developed and expanded. By careful study of the history during the Sassanid period، we can understand the role of financial and tax affairs in the social and political cahnges of that period. In this article an attempt is made to prove that by examining the financial، tax، auditing questicns as well as the determination of the way of collecting taxes and the way of payments during the Sassanid era، it is possible to find out the economic condition of that time in the history of Iran. The paper also tends to clarify some ambiguities and to respond some questions in that respect.Keywords: Sassanid, Period, financial system, economic condition accounting, finance, tax
-
Page 87Zoroaster، as a sage and scholar، deserves a lot of respect. In the field of cosmology، he defines and divides actuality into two parts according to dualism: 1. Existence or all the good، created things are created، by the purified good spirit (Ahooramazda)، and the Non-existence/Nothingness or all evil beings are created by evil spirit، i. e.، Ahriman. Suhrovardi made this system follow in his whole structure of thought and theosophy/philosophy; however، he selects «the Light» as the basis of his philosophy among the intelligents and the Greek، Emshaspandan and gods and Iranian Angel Science، separation، and the topic on Angels in Islam، illumination، discovery and mystical witnesses as well as verses and traditions، so that his light theosphy should conform with all of them. He considers his own science of Lights based on the light and darkness as the manner of Furas sages such as Jamasb، Farshad Shir، etc. In this way، he has revived the philosophy of Pars sages and their views and sayings in his book entitled «The Theosophy of Illumination»، which is his masterpiece. His purpose is to place the Ancient Iranian Theosophy in the history of Islamic Theosophy.Keywords: attitudes, thought, Suhrovardi, Zoroaster, theosophy, philosophy, theme, khesravanians, light, gods, darkness, gods of Species, fire
-
Page 113Krachekofski is one of the Russian writers and orientalists. In his book «the Geography of Arab before early geography»، he studies the subject matters in the geography of the Holy Qur''an. The author in this paper tends to enumerate some views on these topics in the Qur''an. Based on the belief of the non-revelation state of the Qur''an، krachekofski makes an attempt to create an external source and origin for each verse، which is somehow concerning cosmology and geography،He considers all the Qur''anic verses on earth، sky…. as the geographical opinions of Holy Muhammad (pbuh)، which have been accumulated by him through hearing. The present paper is also an attempt to criticize those views while explaining the true attitudes of the Glorious Qur''an.Keywords: seven heavens, Nassia, Brooj, theory, two seas, Krachekofski, the Quranic geographical attitude
-
Page 145The recognition of the responsibility of criminal/reward legal people in cyberic/virtual space in comparison with actual environment is of great importance regarding the development of the legal individual functions including the providers of internet services and their variety in people interrelationship. The characteristics of the virtual scope، while being in access of the public، the concealment of the offender out of the sight of others، and the easiness of committing a crime، induce the fact of the importance of that reward responsibility more and more. The author in this article is interested in presenting the conditions of realization of the responsibility in governing laws concerning the eyberic/virtual/domain، especially the internet crime law. He also tends to identify its strengths and flaws by comparing the world virtual connection with the new Islamic penalty law. The writer also attempts to reveal the extent of orientation existing among the laws in that concern.Keywords: reward, criminal, responsibility, legal, individual, cyberic space, service providers, internet, computer, crimes
-
Page 175One of the distorted beliefs of the Vahhabians against the Shi''ites، and all Muslims، is the quest of levelling and the prohibition of the amendment of graves of the prophets and their destruction. lt is due to their inability to analyze the Islamic questions. Therefore، they believe that building and amending the graves are against the Islamic law. So، they try to relate it to the quest of polytheism and profanty and consider it a kind of heresy in that concern. As a result، they are against it. In this paper an effort is made to examine the concept of levelling the graves from the viewpoint of the Shi''ites and the Sunnites with regard to the versions، traditions and certain proofs. The article proceeds to explain the outlooks of both groups concerning the issue of building and decorating the graves as well es the viewpoint of the Vahhabians on this concorn، specially in the context of the graves of the prophets and the divine saints. Finally، the paper tends to invalidate their claim on levelling and destroying the graves. At the same time، the paper tends to prove that under the shi''|ites and the Sunnites beliefs building and amendments of the Prophets and the divine saints'' graves is lawful and is to respect them، not to worship them as the vahhabians believe.Keywords: levelling, building, decorating, amending, graves, the Vahhabians, the Shiites, the Sunnites
-
Page 203The supporting insurance system in Islam is to create variety in financial organization and to encourage the Shi''ites and the Sunnites investors، in Iran، Middle Asia، and the Cucasia، to invest and avoid some doubts existing among the Sunnite jurisprudents such as ornaments، usury، gambling، misusing others ''property illegally. Its main purpose is، while benefiting from the common insurance including cash control with the nature of «Investment Fund»، which is considered a competative advantage to reach the economic justice resulting in economic progress and improvement in the financial system. The present paper is concerned with analytical and competative comparison between two Islamic supporting insurance and the. traditional insurance systems while responding the question whether the supporting system is meant to replace the common insurance system or to serve as a complementary one. To prove that idea، an attempt is made to employ the exploring-applied Method of investigation to come up with two types of insurance systems which are complementary، in general and in particular.Keywords: supporting, insurance, common, traditional, system, complementary
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.