فهرست مطالب
فصلنامه پژوهش های تاریخی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 21، بهار 1393)
- تاریخ انتشار: 1393/04/27
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-16بلوچستان در آغاز قرن سیزدهم قمری، کانون بحران های سیاسی و اجتماعی شد. دولت قاجار اقدامات گوناگونی، برای برقراری امنیت و تثبیت حاکمیت دولت مرکزی در این منطقه انجام داد. این نوشتار با هدف بازشناسی عوامل بحران زا در بلوچستان، می کوشد به روش توصیف تاریخی و اسنادی و با مراجعه به منابع دست اول، به این پرسش ها پاسخ دهد: ناآرامی های بلوچستان از آغاز دولت قاجار تا دوران ناصرالدین شاه چگونه پدید آمد؟ دولت مرکزی ایران برای مهار این شورش ها، به چه اقداماتی دست زد؟ این بررسی نشان می دهد که در اثر کوشش حاکمان ایالت های کرمان و خراسان، سرانجام در دوره ناصرالدین شاه، آرامش نسبی به منطقه بازگشت. دولت انگلستان که این موضوع را به سود خود نمی دید، برای جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در تمامی مناطق بلوچستان، به تعیین خطوط مرزی براساس منافع استعماری خود دست یازید و مرزهای کنونی جنوب شرق ایران نتیجه دخالت های آن کشور است.
کلیدواژگان: بلوچستان، قاجاریه، شورش های محلی، انگلستان، مرزهای سیاسی -
صفحات 17-38داروغه از مناصب حکومتی است که از دوره تیموری تا پایان عصر قاجار، در قالب اشکال مختلف چون داروغه دفترخانه، داروغه ایلات و داروغه شهر وجود داشت. این منصب از دوره تیموری تا قاجار، به تناوب دارای اختیارات سیاسی و قضایی شد. داروغه به عنوان حاکم شهر یا ایالت، معمولا با مقوله نظم و امنیت عمومی جامعه در ارتباط بود. این منصب در دوره قاجار تا پایان عصر ناصری (1212 تا 1313ق/1796 تا 1896م) همچنان نقش اساسی، در تامین نظم و امنیت عمومی جامعه داشت. در این مقاله برآنیم تا به این پرسش بپردازیم که در این دوره، داروغه از چه ساختاری برخوردار بود؟ کارکردهای این منصب، تا چه اندازه در تداوم کارکردهای پیشین بود و تا چه میزان این کارکردها دچار دگرگونی شد؟برای پاسخ به پرسش های فوق تلاش کرده ایم به روش توصیفی تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای و آرشیوی، به بررسی تحولات منصب داروغه در دوره قاجار بپردازیم. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد در این دوره در مقایسه با ادوار پیش، منصب داروغه از نظر ساختار و محتوا دچار تغییر شد و تا حد چشمگیری تنزل یافت؛ اما اهمیت و نفوذ خود را در امور عمومی نظم و امنیت جامعه که مهم ترین کارکرد آن بود، حفظ کرد. داروغه از اواخر دوره ناصری به تدریج با تنزل جایگاه مواجه شد. علت این امر شتاب گیری روند نوسازی و تجدد متاثر از غرب و ورود برخی نهادهای نظامی جدید تامین کننده نظم عمومی بود؛ سرانجام نیز در سال های پایانی دوره قاجار و آغاز عصر پهلوی به کلی از میان رفت.
کلیدواژگان: داروغه، داروغگی، نظم، امنیت، اداره شهر -
صفحات 39-54
پدیده راه ها یکی از ملزومات حیات بشری بوده و هست. اجتماعات بشری هر جا که بوده اند طبیعتا راه هایی را نیز، برای برقراری ارتباط با یکدیگر پدید آورده اند. مسئله راه یکی از محورهای مطالعاتی مشترک میان تاریخ و جغرافیا و به بیانی دیگر، جغرافیای تاریخی است. در تحقیق حاضر، سعی شده است با بررسی منطقه جغرافیایی استان کردستان امروزی که در گذشته، به کردستان اردلان مشهور بوده است و قابلیت های ارتباطی آن، در داخل خود کردستان و نیز در ارتباط با دنیای پیرامون، نگاهی اجمالی به وضعیت راه ها و ارتباطات در این منطقه بیاندازیم. سپس به این سوال پاسخ دهیم که سیر تکوین راه های ارتباطی این منطقه، از دوره سلجوقی به بعد، چگونه بوده و عوامل موثر بر آن کدام بوده است. به علاوه، تکوین راه ها چه اثری بر پیدایی قصبات در این مناطق گذاشته است. در این راستا، ابتدا درخصوص مبادلات برون منطقه ای به شاهراه بزرگ خراسان و اهمیت ارتباطی آن، برای کردستان می پردازیم و در راستای تبیین اهمیت این نزدیکی تلاش می کنیم. سپس، با عطف توجه به خود منطقه کردستان (اردلان) و با توجه به قابلیت های تاریخی و جغرافیایی و طبیعی درونی این منطقه، خطوط مواصلاتی آن را بررسی می کنیم. درکل، با نگاهی به موقعیت جغرافیایی و مکانی قصبات و بلوکات این منطقه، می توان گفت که راه های مواصلاتی امروزی کردستان در بسیاری مواقع همان خطوط مواصلاتی بلوکات گذشته بوده که تابع قابلیت های ارتباطی منطقه در گذشته هستند.
کلیدواژگان: منطقه جبال، کردستان اردلان، جغرافیای تاریخی، راه -
صفحات 55-70بلوچستان در آغاز قرن سیزدهم قمری، کانون بحران های سیاسی و اجتماعی شد. دولت قاجار اقدامات گوناگونی، برای برقراری امنیت و تثبیت حاکمیت دولت مرکزی در این منطقه انجام داد. این نوشتار با هدف بازشناسی عوامل بحران زا در بلوچستان، می کوشد به روش توصیف تاریخی و اسنادی و با مراجعه به منابع دست اول، به این پرسش ها پاسخ دهد: ناآرامی های بلوچستان از آغاز دولت قاجار تا دوران ناصرالدین شاه چگونه پدید آمد؟ دولت مرکزی ایران برای مهار این شورش ها، به چه اقداماتی دست زد؟ این بررسی نشان می دهد که در اثر کوشش حاکمان ایالت های کرمان و خراسان، سرانجام در دوره ناصرالدین شاه، آرامش نسبی به منطقه بازگشت. دولت انگلستان که این موضوع را به سود خود نمی دید، برای جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در تمامی مناطق بلوچستان، به تعیین خطوط مرزی براساس منافع استعماری خود دست یازید و مرزهای کنونی جنوب شرق ایران نتیجه دخالت های آن کشور است.
کلیدواژگان: بلوچستان، قاجاریه، شورش های محلی، انگلستان، مرزهای سیاسی -
صفحات 71-84عنصر مهم دین و باورهای مذهبی یکی از عناصر اصلی، در شکل گیری شهرهای اسلامی است. وجه مادی این عنصر، در اشکالی نظیر معماری مساجد و آرامگاه ها و مدارس مذهبی نمود می یابد. پیدایش و تکامل فرقه های اسلامی در تاریخ ایران، موجب شده است تا این مهم، نقش موثری در شکل گیری و توسعه بافت شهرها ایفا کند. در این نوشتار که به نمونه پژوهی شهر اصفهان از ابتدای خلافت عباسی تا پایان حکومت سلجوقی می پردازد، تلاش شده است نقش گرایش های مذهبی، در سازمان یابی فضایی شهر اصفهان ارزیابی شود. همچنین کوشیده شده است با رویکرد توصیفی و تحلیل تاریخی، براساس منابع مکتوب و شواهد معماری برجای مانده، به این پرسش پاسخ داده شود که فعالیت گرایش های مختلف مذهبی، چه تاثیری بر تغییرات کالبدی شهر در سه دوره مطالعه شده یعنی، خلافت عباسی و حکمرانی امرای آل بویه و سلاطین سلجوقی داشته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد، تغییرات بافت شهری اصفهان، در سه دوره تاریخی، براساس مناسبات اجتماعی متاثر از بالندگی گرایش های مذهبی و تقابل آن ها، در چهارچوب الگوی توسعه شهری است. به طوری که در هر دوره، با قدرت یابی گرایش خاص، همراه با شکل گیری و توسعه شهری، آسیب هایی جدی بر عناصر و ساختار کالبدی شهر در دوره پیش از آن وارد آمده است.
کلیدواژگان: اصفهان، خلافت عباسی، حکومت آل بویه، سلجوقیان، گرایش های مذهبی، شهر -
صفحات 85-108حضور میسیونرها مذهبی مسیحی در ایران، ازجمله مباحث مهم در مطالعات صفویه است. از عصر شاه عباس اول به بعد، فعالیت کشیشان مسیحی اروپایی در راستای اهداف سیاسی، عثمانی ستیزی و اهداف مذهبی، پیگیری تبلیغ مسیحیت در ایران، روبه افزایش نهاد. موقعیت مساعد داخلی ایران، ازجمله روحیه مهمان نوازی و سعه صدر ایرانیان در برخورد با ادیان دیگر، زمینه هایی بود که موقعیت مناسبی برای حضور کشیشان مسیحی اروپایی در ایران فراهم کرد. از میان فرقه های متعدد مسیحی، پنج فرقه فعالیت های تبلیغی و ماموریت های سیاسی عمده ای از عصر صفویه تا قاجار، در ایران انجام دادند. این پنج فرقه عبارت اند از کارملیت، دومینیکن، یسوعی، کاپوسن و آگوستین. تلاش برای تبلیغ و تبشیر مسیحیت باعث می شد مبلغان سختی های بسیاری را بر خود آسان کنند و از این راه، به اهداف و انگیزه های درونی خود دست یابند. آن ها از جانب پاپ و پادشاهان اروپا، به عنوان نمایندگان سیاسی می آمدند و درصدد بودند مسائل تبشیری و تبلیغی خود را با استعمار پیوند زنند. در عصر جانشینان شاه عباس اول، سیاست عثمانی ستیزی سلاطین صفوی کاهش یافت و درنتیجه، اقدامات کشیشان مسیحی با ناکامی مواجه شد. نقشه های بلندپروازانه مبلغان، مسیحی برای تبلیغ و جذب مسلمانان نه تنها موفقیتی دربرنداشت بلکه با شکست مواجه شد. جالب آنکه کشیشان مسیحی عصر صفویه موفقیت چندانی در جذب اقلیت های مسیحی ایران ازجمله ارامنه مسیحی، گرجی ها، یهودی ها و... کسب نکردند. هدف این پژوهش بررسی تحلیلی نحوه فعالیت میسیونرهای مسیحی، در دوره جانشینان شاه عباس اول و ارزیابی اقدامات آنان، با اتکا به اسناد و منابع تاریخی است.
کلیدواژگان: کاپوسن ها، کارملیت ها، ژوزئیت ها، دومنیکن ها، آگوستین ها، جانشینان شاه عباس اول -
صفحات 109-124
اصحاب رسول خدا(ص)، در رخدادها و حوادث عصر خویش و حتی تغییرات و تحولات سال ها و قرون بعد، تاثیرگذار بوده اند؛ پس برای شناخت درست و دقیق اوضاع سیاسی و نظامی تاریخ صدر اسلام، بررسی شخصیت و عملکرد آن ها ضرورتی انکارناپذیر است. حذیفه بن یمان از اصحاب کبار رسول خدا(ص) بوده است که در تمامی جنگ های حضرت شرکت کرده و در جریان سوء قصد منافقان، در عقبه هرشی، به حفاظت از پیامبر(ص) پرداخت. وی چون در این حادثه منافقان را شناخت به صاحب سر رسول خدا(ص) معروف شد که این امر، وی را صاحب هویت سیاسی و اجتماعی مهمی در جامعه اسلامی کرده است. مسئله مقاله پیش رو، بررسی نقش حذیفه بن یمان در حوادث و جریان های سیاسی نظامی صدر اسلام، ازجمله غزوات دوره پیامبر(ص) و فتوح عصر خلفا، همچنین جایگاه وی در شناسایی و گسترش تشیع و حمایت از اهل بیت، به خصوص حضرت علی(ع) است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع اصلی و بهره-گیری از یافته های پژوهشی جدید، سامان یافته است. یافته های این پژوهش، گویای آن است که حذیفه بن یمان در تمامی جنگ های پیامبر(ص) شرکت کرده است. وی از فرماندهان عالی رتبه در فتوحات ایران بوده و آذربایجان و نهاوند به فرماندهی وی فتح شده است. حذیفه از شیعیان به نام امام علی(ع) بوده که با بیان دیدگاه ها و موضع گیری ها خود، در روند گسترش تشیع نقش اساسی داشته است.
کلیدواژگان: حذیفه بن یمان، رسول خدا(ص)، امام علی(ع)، تشیع، خلفا، فتوح
-
Pages 1-16In mid-20th century, Baluchistan became the center of political and social crises. Qajar government performed different activities to secure and stabilize the rule of the central government in the area. The aim of the article, using a descriptive historical method, referring to primary sources, is to not only recognize the factors causing the crises in Baluchistan but also reveal the reasons for unrests in Baluchistan from the beginning of Qajar to the era of Nasseraddin Shah and the measures taken by Iran to present the crises. The survey shows that because of the attempts of the kings of Kerman and Khorasan, at last in the era of Nasseraddin Shah, relative peace returned to the area.Keywords: Baluchistan, Qajar, Domestic Riots, Britain, Political Boundaries
-
Pages 17-38“Sheriff” is an official position which existed, from Timurid period until the end of Qajar period, in various forms such as the bureau sheriff, the town sheriff and the state sheriff. The position, from Timorid to Qajar, had political and judicial power. Sheriff as the ruler of city or state was in relation with the public order and securuty of the society. The position had a major role in providing order and security for the society, during Qajar until the end of the age of Nasseri (1796-1896). The article is to specify the position Sheriff and to reveal the extent to which their actions were in continuation with the previous functions and were different from the previous ones. The results of the study show that during the period the position of Sheriff had different responsibilities. Such responsibilities and powers declined considerably in comparison to the previous period. But, the position retained its importance and influence in public affairs, security and order. The power of Sheriff gradually declined in the late Nasseri era due to the acceleration of the process of modernization affected by the West and the arrival of some new military institutions to provide order. Finally, it vanished completely in the late Qajar period and at the beginning of Pahlavi era.Keywords: Sheriff, Sheriff Position, Order, Security, City Bureau
-
Pages 39-54
The phenomenon of roads has been one of the necessities of human life. Wherever there have been human communities, roads have been made for communication. Road issue is one of the joint topics between history and geography. The present article attempts to investigate communication potentials in the geographical area Kurdistan province, called Kurdistan Ardalan in the past, and also take a short look at status of roads and communications in the area. Then, it tries to see how the process of developing roads has been from Saljuqs on, and what the effective factors related to the issue were; besides, what the effect of roads is on the establishment of villages in the area. Along with answering these questions, the article is to consider the importance of the great highway of Kurdistan in external communications. Then, drawing attention to Kurdistan and its historical, geographic and natural potentials, we have investigated its transportation lines. Generally, looking at the geographical location of the villages and blocks, it can be concluded that transportation lines of Kurdistan in most cases are exactly the same lines that were available in the past.
Keywords: Mountain Region, Kurdistan Ardalan, Historical Geography, Road -
Pages 55-70In the mid-19th century, Baluchistan became the center of political and social crises. Various measures were taken by the Qajar state to secure and perpetuate the rule of the central government. The present article aims at answering the following questions by recognizing recessionary factors in Baluchistan, taking advantage of historical and documentary descriptiveMethodsHow did the crises in Baluchistan emerged from the beginning of Qajar to the era of Nasseraddin? What measures were taken to inhibit such riots? The survey reveals that the king of Kerman and Kurdistan put a lot of effort to bring peace back to the area. Finally, they could control unrests during the area of Nasseraddin Shah. Britain considering the issue threatening to its own benefits determined the borderlines according to its colonial interests and now the south eastern boundaries of Iran are the result of the intervention of that country.Keywords: Baluchistan, Qajar, Domestic Riots, Britain, Political Borders
-
Pages 71-84Religion and religious beliefs are the main elements in the formation of Islamic cities. The architecture of mosques, tombs and religious schools is the manifest of these elements. Formation and development of Islamic sects in Iran have an influential role in the formation of cities. The article has studied the spacial organization of Isfahan, from the beginning of Abbasid reign to the end of Saljuq era, to recognize the role of religious attitudes in city formation. Furthermore, the effect of different religious attitudes on physical changes of the city in the three periods, i.e., Abbasids, Buyids and Saljuqs is studied, taking advantage of a historical descriptive-analytical method based on written and archeological sources. The results of the survey note that different religious attitudes of each period has caused special construction developments which have led to serious harms to constructions related to its previous period.Keywords: Isfahan, The Abbasid Caliphate, Buyid Government, Saljuqs, Religious Attitudes, City
-
Pages 85-108The presence of Christian missionaries in Iran is one of the significant issues in Safavid studies. From Shah Abbas I on, European priests` activities with political and religious purposes to pursue evangelism increased. Iran`s favorable domestic position, including Iranians hospitality and patience while facing new religions, provided a perfect opportunity for the presence of European priests in Iran. Among various Christian sects, five sects conducted promotional activities and major political missions in Iran, from Safavid to Qajar. These five sects included Carmelism, Dominican, Jesuit, Kapus and Augustine. The attempt to promote Christianity caused the priests to achieve their goals. They came to Iran as political representatives of Pope and European kings to link their evangelical issues to their colonial purposes. During Shah Abbas First, Safavid kings decreased battling Ottomans and as a result the priests failed to attract the Moslems` attention to Christianity. Interestingly, the priests in Safavid era were not actually successful in recruiting minorities, including Christian Armenians, Georgians, Jews and so on. The present article aims at analyzing what Christian missionaries did during Shah Abbas I era, relying on historical documents and sources.Keywords: Kapusans, Carmelists, Jesuits, Dominicans, Augustans, Successors of Shah Abbas I
-
Pages 109-124
Companions of the Prophet (PBUH) have been very influential in the events happened at that time or the years and decades after that. So, to have an accurate understanding of political and military condition of the early Islamic period, studying their personality and activities is undeniable. Hozeyfe ibn Yaman was a close companion of the Prophet. He accompanied the Prophet in all of his battles and protected him during hypocrites` attempt at Hershey Aqaba. Since he could recognize the hypocrites, he became known as the owner of the secret of the Messenger of Allah (PBUH). The issue gave him an important political and social identity in the Islamic society. The article is going to study the role of Hozeyfe ibn Yaman in political and military events during the beginning of Islamic period such as battles and conquests in the era of the Prophet and caliphs; besides, it is investigating his position in identification and expansion of shi`ism and supporting the household of the Prophet, especially Imam Ali (AS), utilizing a descriptive-analytical method. The finding of the survey reveals that Hozeyfe ibn Yaman attended all of the Prophet`s battles. He was a senior commander in Iran`s conquests and led the conquest of Azerbaijan and skinheads. He had a major role in the spread of shi`ism by expressing his views and positioning.
Keywords: Hozeyfe ibn Yaman, the Prophet (PBUH), Imam Ali (AS), Shiism, Caliphs, Conquest
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.