فهرست مطالب

مجله پژوهش های بوم شناسی شهری
پیاپی 9 (بهار و تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/04/14
  • تعداد عناوین: 7
|
  • هانیه امیدزاده، ارسطو یاری، محمد روشنعلی صفحه 9
    ژئوتوریسم به عنوان زیرشاخه ای از توریسم طبیعت گرا در کنار دیگر شاخه های گردشگری همچون گردشگری روستایی، فرهنگی و غیره از ظرفیت های بالقوه زیادی برای توسعه سرزمین و پایداری منابع طبیعی برخوردار است. ایران با تنوع گسترده در ساختارهای ژئومورفولوژیکی و زمین شناسی خویش از ظرفیت ها و توانمندی های بسیار زیادی در زمینه جاذبه های ژئوتوریستی برخوردار بوده و لذا عرصه های جدیدی در زمینه فعالیت های گردشگری گشوده می نماید. استان لرستان در غرب ایران از جمله مناطقی است که از ظرفیت های بالقوه فرآوانی جهت توسعه فعالیت های ژئوتوریسم برخوردار است. هدف این پژوهش ارزیابی ظرفیت جاذبه های ژئومورفولوریکی به منظور توسعه ی ژئوتوریسم در منطقه مورد مطالعه است. این پژوهش از نوع پژوهش های بنیادی بوده و اطلاعات مورد نیاز به دو روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی گردآوری شده است. تحلیل ظرفیت های ژئوتوریستی بر اساس مدل پرالونگ نشان می دهد که آبشارتله زنگ به دلیل بالابودن ارزش علمی و زیبایی-ظاهری دارای بیشترین میزان قابلیت و توانمندی از لحاظ ژئوتوریستی را به خود اختصاص داده و دریاچه گهر نیز کمترین میزان توانمندی در میان لندفرم ها را دارند. همچنین نتایج این بررسی نشان می دهد که مدل پرالونگ از توانایی بالایی برای تحلیل ظرفیت های گردشگری برخوردار است.
    کلیدواژگان: لندفرم های، ژئومورفولوژیکی، ژئومورفوتوریسم، مدل پرالونگ، استان لرستان
  • رضا مختاری، نفیسه مرصوصی، علی حسینی، محمد غلامی صفحه 29
    در میان انواع شهرها، شهرهای استخراجی دارای ویژگی های خاصی از جمله تمرکز بالای فعالیت های صنعتی و معدنی مرتبط با اکتشاف، استخراج، پالایش می باشد که می تواند مسئله ناپایداری را در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی در محیط شهری این نوع شهرها، به وجود آورده یا تشدید نماید. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل و ارزیابی ابعاد زیست محیطی و اقتصادی توسعه شهری پایدار در شهر عسلویه در جنوب ایران و در کناره شمالی خلیج فارس بوده و به لحاظ روش، رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی های اسنادی، میدانی و تکمیل پرسشنامه جمع آوری شده و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و ارزش گذاری نماگرها با بهره گیری از طیف لیکرت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحلیل پژوهش پس از انجام آزمون های آماری T استیودنت، ویلکاکسون و آزمون فریدمن، بیانگر آنست که فعالیت های استخراجی – معدنی در شهر ساحلی عسلویه نه تنها منجر به پایداری این شهر نشده است که به ناپایداری بیشتر آن نیز انجامیده است. در بعد پایداری زیست محیطی،مولفه کنترل آلودگی ها به عنوان یکی از مهم ترین پارامتر ها در مسئله وجود یا عدم وجود پایداری در سطح شهر عسلویه،دارای کمترین رتبه و امتیاز (05/1) در بین مولفه های این بعد می باشد. همچنین در بعد پایداری اقتصادی، مولفه های فعالیت و اشتغال(2.03) و سرمایه گذاری(1.41) در وضعیت مناسبی قرار ندارند.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار، توسعه شهری پایدار، شاخص های زیست محیطی و اقتصادی، شهر استخراجی، عسلویه
  • سعید امان پور، رضا صالحی، غلام حسین حمیدی صفحه 45
    هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل میزان تعادل نظام شهری استان خوزستان در دهه های 65 تا 85 می باشد. جامعه آماری آن را جمعیت نقاط شهری استان خوزستان در دوره های 85 تا 1365 تشکیل می دهد. داده های بدست آمده از آمارنامه های مرکز آمار و سالنامه های سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ابتدا در محیط های Excel و Spss وارد شده، سپس با استفاده از روش های شاخص تمرکز شهری(مهتا)، مدل رتبه - اندازه، ضریب آنتروپی و ضریب تغییرات مورد مطالعه قرار گرفته اند. این تحقیق از نوع نظری و روش انجام آن پیمایشی- تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز این پژوهش از آمارنامه ها و تحلیل وب سایت های مربوط به مرکز آمار ایران و سرشماری عمومی نفوس و مسکن نقاط شهری استان خوزستان جمع آوری گردید است. از جمله نتایج این پژوهش می توان به این موارد اشاره نمود: فقدان تعادل در سسله مراتب شهری هنوز یکی از مشخصه های بارز نظام شهری استان خوزستان است. به علت وجود نخست شهر اهواز، سلسله مراتب شهری استان از قانون رتبه- اندازه تبعیت نکرده و ناهمخوانی، عدم تعادل و گسیختگی در نظام شهری آن مشهود می باشد. جهت رسیدن به نظام شهری متعادل، به سیاستگذاری و برنامه ریزی در جهت ایجاد نظامی توسعه یافته، متشکل از شهرهای کوچک و میانی در چارچوب راهبردهای ملی شهرنشینی که بتوانند یکپارچگی و انسجام فضایی سرزمین را به دنبال داشته باشد، نیاز می باشد.
    کلیدواژگان: نظام شهری، رتبه، اندازه، شاخص تمرکز شهری، ضریب آنتروپی، ضریب تغییرات
  • محمدعلی صفرلویی، محمدرضا پورمحمدی، حسن حکمت نیا صفحه 57
    هدف این مقاله، تحلیل نابرابرهای اجتماعی و سطوح توسعه در مناطق شهری ارومیه است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است که از مدل های کمی ازجمله از مدل تاپسیس و نرم افزار های رایانه ای برای رتبه بندی مناطق و سطوح توسعه استفاده شده است. بنابر یافته های این پژوهش نظام برخورداری های اجتماعی و ضریب نابرابری در فضای شهری ارومیه بسیار شدید بوده به طوری که منطقه چهار(منطقه مرکزی شهر) و منطقه یک(منطقه سکونت قشر نخبه شهری) مناطق برخوردار، مناطق دو و سه مناطق محروم شناخته شدند. در واقع توسعه مادر شهر ارومیه همانند اکثرمادر شهرهای کشورهای در حال توسعه از نظام دو قطبی بالاشهری وپایین شهری پیروی کرده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد، برای رسیدن به فضای تعادل در سطوح شهر ارومیه، راهبرد پیشرفت توام با توزیع درآمد و مازاد اجتماعی بویژه تخصیص آن به مناطق کم برخوردار برای حل مسایل رشد و عدالت اجتماعی بهتر می تواند رشد و عدالت را به همراه داشته باشد.
    کلیدواژگان: نابرابری اجتماعی، عدالت فضایی، مناطق شهری، ارومیه
  • سمیرا مرادی مفرد، اکبر حسین زاده، مهدی چراغی صفحه 71
    با آغاز قرن بیست و یکم، نقش و جایگاه فناوری نوین از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند دست یابی به توسعه بیش از گذشته هویدا شده است. توسعه چشمگیر فناوری های اطلاعات و ارتباطات و گسترش اینترنت از یک سو و نیاز مدیریت شهری به ایده های نو در اداره شهرها و ضرورت ارتقاء مشارکت شهروندان از سوی دیگر، ما را در برابر دروازه های شهرهای الکترونیک قرار داده است. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش پایه ای در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع ایفا کرده است. رسانه ها عملا در توسعه پایدار جوامع نقش بسیار مهمی برعهده دارند و به عنوان نیروی محرکه در رشد و توسعه فرهنگی جامعه، عامل مهمی به شمار می آیند. مسئله ای که امروزه وجود دارد، این است که آیا این نواحی در ابعاد مختلف انسانی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زمینه های مناسب برای توسعه این فناوری ها را دارا می باشند؟ و آیا فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه پایدار شهری تاثیر گذار بوده است؟ روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمارهای توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون بین ویژگی های فردی خانوارهای پاسخ دهنده و تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباط معنادار و مستقیمی وجود دارد، در ادامه نیز براساس آزمون فریدمن، بین میانگین شاخص های مورد مطالعه جهت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات تفاوت معناداری وجود دارد. در این میان بیشترین میانگین رتبه ای مربوط به شاخص های انسانی و کمترین آن مربوط زیرساخت های اقتصادی توسعه پایدار می باشد.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، توسعه پایدار، شهرالکترونیک، شهرهوشمند
  • مهدی احمدیان، علی زنگی آبادی، محمد کرمی صفحه 83
    توسعه، تغییر بنیادی در متغیر های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هرجامعه محسوب می شود و تحقق آن، مستلزم ایجاد هماهنگی بین ابعاد گوناگون جامعه است. وجود دوگانگی های اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی و فرهنگی در فرآیند توسعه و تحول جامعه، یکی از مباحث اساسی در ادبیات نوین توسعه است. این معضل یک نوع آسیب شناسی توسعه را مطرح می سازد که توجه و اهتمام به آن بیش از پیش لازم و ضروری است.
    براین اساس در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از تکنیک هایی چون روش تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس، تحلیل خوشه ایو محاسبه ضریب تغییرات(CV) تلاش شده است تا وضعیت برخورداری و کیفیت توزیع شاخص های توسعه اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی- آموزشی، بهداشتی- درمانی و صنعتی در استان کردستان مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد.
    نتایج این مطالعه حاکی از آن است وضعیت برخورداری شهرستان های استان کردستان از شاخص های مورد بررسی متعادل نبوده و اختلافات به نسبت محسوسی مابین شهرستانهای استان مشاهده می گردد. علاوه بر این وضعیت توزیع هریک از شاخص های چهارگانه مورد ارزیابی نیز با همدیگر متفاوت است. بیشترین اختلاف توسعه با ضریب تغییرات 804/0 در برخورداری از شاخص های صنعتی و کمترین اختلاف در برخورداری از شاخص های بهداشتی درمانی با ضریب تغییر 363/0 مشاهده گردید. نهایتا باتوجه به شاخص تلفیقی توسعه، شهرسنندج به عنوان مرکز سیاسی- اقتصادی استان، برخوردارترین شهرستان و شهرستان تازه تشکیل شده دهگلان نیز محروم ترین شهرستان استان از نظر شاخص-های بررسی شده شناخته شدند.
    کلیدواژگان: تحلیل فضایی، شاخص های توسعه، توسعه منطقه ای، استان کردستان
  • رضا ویسی، سیدعلی حسینی، دلاور معصومی، مریم محمدی صفحه 97
    تحقیق حاضر با هدف بررسی توزیع فضایی وتعیین مکانهای بهینه جهت احداث مجتمع های آب درمانی شهر سرعین و با مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام گرفته است. بی شک توجه به نحوه توزیع فضایی این مجتمع ها و رعایت معیارها و استانداردهای مکانیابی در جانمایی آنها می تواند شهر سرعین را به یکی از قطب های مهم توریستی تبدیل نموده و رضایت خاطر گردشگران را جلب نماید. در این پژوهش برای رسیدن به هدف مذکور، از معیارهای مانند، کاربری های سازگار با مجتمع های آب درمانی، دسترسی به معابر شهری، نزدیکی به مراکز مسکونی و فاصله مناسب از مراکز صنعتی و کارگاهی و ارتفاع و شیب استفاده شده است. یافته های تحقیق حاصل از خروجی مدل (AHP) نشان می دهد که بیشترین اراضی مناسب جهت احداث مجتمع های آب درمانی، خارج از بافت مسکونی و در ضلع جنوب و جنوب شرق شهر قرار دارد. همچنین مشخص شد که از محدوده 7/1111 هکتاری مورد بررسی قرار گرفته، 154 هکتار جزء اراضی خوب و خیلی خوب، 7/176 هکتار جزء اراضی متوسط و 1/781 هکتار شامل اراضی ضعیف و خیلی ضعیف جهت احداث مجتمع های آب درمانی است، و در نهایت با توجه به نقشه نهایی ارزش گذاری اراضی، 3 پهنه که هم در طبقه اراضی خیلی خوب و خوب بوده و هم جزء اراضی بایر بوده و نیز با رعایت حریم مناسب از مراکزآب درمانی فعلی، جهت احداث مجتمع های آب درمانی پیشنهاد گردید. این سه پهنه پیشنهادی می توانند به عنوان زونهای تفریحی ورزشی، گردشگری و درمانی و به صورت مختلط مورد بهره برداری قرار گیرند.
    کلیدواژگان: توزیع فضایی، مراکز آب درمانی، شهر سرعین، مدل AHP
|
  • Page 9
    Nature tourism Geotourism as a sub oriented along other branches such as tourism، rural tourism، cultural and plenty of capacity potential for the development of land and natural resources is sustainable. Lorestan province of Iran in the West، including the areas of capacity development activities، the Geotourism has great potential. The aim of this study was to evaluate the capacity of attraction Geomorfoturiste The Geotourism development in the study area. This is the type of information needed to stem both library and field research has been compiled. They are. The results of this study show that the model Pralong tourism has high potential for capacity analysis.
    Keywords: Landform, geomorphological, Geomorfoturiste, Pralong model, Lorestan Province
  • Page 29
    Among the various cities، extractive towns have special features، including a high focus on industries and mining activities; high environmental contaminants and social problems caused by the occupational migration، and cultural duality that could be the issue of instability in the environmental، economic، social - cultural and physical aspects created or exacerbated. In order to applied assessment indicators to determine statues of urban sustainability for the Iranian exploitative towns seem necessary. The aim of this study was to analyze and evaluate the dimensions and indicators of sustainability and sustainable urban development in the Asalooye city located southern of Iran and north of Pars Sea coast and in term of methods and procedure governing this descriptive – analytical study. Information required by the review of documents، field and completed questionnaires were collected by using SPSS software and valuation of indicators using a Likert-case is analyzed. Statistical analysis of the results after using the T-student test، Wilcoxon and Friedman tests indicate instability in the dimensions and sustainable urban development in the city.
    Keywords: sustainable development, sustainable urban development, environmental, economic indicators, Extractive city, Asalooyeh
  • Said Amanpur, Reza Salehi, Gholam Hossein Hamidi Page 45
    The main objective of this research، review and analysis in the balance of the city by 65 to 85. The collected data used in Excel and Spss program، after that studied in the index of urban concentration (Mehta)، the rank - size، entropy coefficient، coefficient of variation have been studied. Population of Khuzestan province the population of this research content urban areas in periods of 65 to 1385. Data collected & analysed from amarnameh websites related to urban areas in Khuzestan province had a population census. This research is theoretical and its Method is survey - analysis. Few of The results of this study، are: the problem of balance in Khuzestan province in the urban hierarchy is still one of the characteristics typical of urban systems. because the First city of Ahvaz، the provincial urban hierarchy from the rank - size and discrepancies did not comply، imbalance and alienation in the urban system، it is clear. In order to achieve a balanced urban systems require policy and planning in the military establishment developed، consisting of small and middle cities and urbanization in the context of national strategies. That unity and territorial integrity to be followed by a space.
    Keywords: urban systems, rank, size, urban concentration index, the entropy factor, Coefficient of variation
  • Page 57
    The aim of this paper is analyzing Social Inequality in urban zones of Uremia. The research method is descriptive-analytic which has used quantitative models: such as Topsis model and computational software for ranking Inequality zones. According this findings، social riches and inequality coefficient have been totally different، as the forth (central) and first zones are identified as rich zones، whereas the second and the third zones are poor. Indeed the development of Uremia metropolis like many other metropolises in developing countries has a bipolar system of uptown and downtown. The conclusions obtained، represent that to reach regional balance in Uremia، we need income redistribution and surplus allocation for poor zones. This strategy can solve inequality growth problems and can cause social justice.
  • Page 71
    From the beginning of the twenty-first century،role and the place of new technologies including information and communication technology in the process of achieving development hasbeen evident more than the past. Remarkable development of information and communication technologies and the expansion of internet on the one hand،andthe need of new ideas for urban management and urban governance and also the necessity to promote the participation of citizens on the other hand، has faced us to the gates of electronic cities. Now days the information and communication technology has a basic role in the social، cultural and economic development of the societies. The media play an important role in charge of sustainable development in practice and as a driving force in the cultural development of society، are important factors. The issue that exists in the in various human، economic،social and cultural dimensions have the appropriate fields for developing this technology? And has the information and communication technology been effective in the urban sustainable development? The method of research is descriptive-analytical and the method of collecting data is library-field. For data analysis،descriptive and inferential statistics has been used. The results of the study using Pearson correlation test show that there is a significant and direct relation between the individual characteristics of respondent households and the effect of information and communication technology. Also according to Friedman test،there is a significant difference between the mean of studied indicators for the development of ICT. Among these،the highest mean rank is related to human factors and the lowest is related to economic infrastructures of sustainable development.
    Keywords: Information, Communication Technology, sustainable development, Electronic city, Smart city
  • Page 83
    realization requires coordination between the various dimensions of socity. There duality economic، social، technological and cultural development and social transformation، is one of the major issues in modern literature of development. This raises the issue of pathological of development that makes it necessary more to attention and dedication. The purpose of this study is to analyze the development and how distribution of socio-economic، cultural-education، health-therapeutic and industrial development indicators of kurdistan province. This adds to the township of province in the terms of the development indicators of the level-based and investment priorities in order to organizing regional and Achieving sustainable and balanced development. The resultsof this study show that the township of Kurdistan province، not only do not have the same level of development، but The difference in level of development of these townships in terms of various parameters is also different from each other. The maximum difference with acoefficient of variation of 0. 804 was observed in the indicators of industrial and the least difference of development was observed in the indicators of health-therapeutic with coeficient of variation of 0. 363. Acording to Combined indicators of development، Sanandaj as the center of economic-political ranked first and the newly formed township، Dehgolan was placed at the end stage of province development.
  • Reza Vaisi, Seyed Ali Hosieni, Maryam Mohammadi Page 97
    This research is ready with aim of analysis space distribution and determine suitable place for sareyn spa water complex with use of (AHP) models. So notice to space distribution of these complex and regard of location standards can produce sarein city to one of the important tourism Polaris and satisfy the tourism people. in this research to reach of these aims is used standards for example، compatible land use with spa water complexity، access to city across way، near to habitant center and suitable distance from industry center and factory، Elevation and slope. Exit result of AHP model in this research point to that the most suitable lands for spa water complexity is around habitant tissue and take between distance of tissue and ring road of city and too identify that realm 1111/7 hectares in progress of this research 154 hectares is contain good and very good lands and 176/7 hectares is contain medium lands and 781/1 hectares is contain weak and very weak lands is for spa water complex. And finally notice to land value final map 3 zones on the floor very well and good، and the land was barren land component with respect to privacy and the right of the current water treatment facilities for the construction of water treatment was proposed complexes. These three zones can be proposed as recreational zones، sports، tourism، and health and are used mixed.
    Keywords: space distribution, spawater centers, sareyn city, AHPmodel