فهرست مطالب

پژوهشهای زراعی ایران - سال دوازدهم شماره 3 (پیاپی 35، پاییز 1393)

نشریه پژوهشهای زراعی ایران
سال دوازدهم شماره 3 (پیاپی 35، پاییز 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/09/28
  • تعداد عناوین: 19
|
  • علیرضا کوچکی*، مهدی نصیری محلاتی، یاسر علی زاده، روح الله مرادی صفحات 335-342

    مدل واکنش سطح میزان عملکرد را بر اساس تراکم پیش بینی می کند و دارای اهمیت خاصی در برآورد رقابت و میزان کاهش عملکرد در تراکم های مختلف و انتخاب تراکم بهینه از نظر عملکرد می باشد. به منظور ارزیابی میزان رقابت بین و درون گونه ای دو گیاه کنجد (Sesamum indicum) و لوبیا (Phaseolus vulgaris) در شرایط کشت مخلوط و خالص آزمایشی در سال زراعی 89- 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و 16 تیمار به اجرا در آمد. بر اساس پیش بینی مدل، حداکثر عملکرد دانه در یک بوته ایزوله لوبیا، 33 گرم بوده که از حداکثر عملکرد کنجد (17 گرم در بوته) بیشتر بود. فضای مورد نیاز برای رسیدن به حداکثر عملکرد در لوبیا 6/0 مترمربع و در کنجد 1/0 مترمربع بود. لوبیا در رقابت با کنجد چه در تولید دانه و چه تولید بیوماس گیاه برتر بود و ضریب رقابتی برای دانه و بیوماس لوبیا به ترتیب 35/0 و 3/0 به دست آمد که نشان دهنده مهم تر بودن رقابت درون گونه ای نسبت به بین گونه ای در لوبیا بوده و برای کنجد ضریب رقابتی 6/2 و 9/2 به ترتیب برای تولید دانه و بیوماس به دست آمد که نشان دهنده مهم تر بودن رقابت بین گونه ای نسبت به درون گونه ای در کنجد می باشد. بیشترین عملکرد کنجد و لوبیا در تراکم 40 بوته در متر مربع و 20 بوته در متر مربع به ترتیب با 195 و 300 گرم در متر مربع به دست آمد. بالاترین نسبت برابری زمین (14/1) نیز در تیمار 20 بوته لوبیا 10 بوته کنجد در متر مربع مشاهده شد.

    کلیدواژگان: تراکم، رقابت، کشت مخلوط، مدل واکنش سطح، نسبت برابری زمین
  • سعید صوفی زاده، اسکندر زند، رضا دیهیم فرد، سعیده اسماعیل زاده صفحات 343-359

    قرن بیستم شاهد افزایش قابل ملاحظه ای در عملکرد گیاهان زراعی بوده است. با این حال پیش بینی شده است تا سال 2050 جمعیت جهان به سقف 4/10 میلیارد نفر خواهد رسید که در این صورت نیاز به تولید محصولات کشاورزی جهانی به میزان 60 الی 110 درصد افزایش خواهد یافت. در مطالعه حاضر به منظور بررسی روند افزایش عملکرد سه گیاه گندم، ذرت و برنج در طی چند دهه اخیر در ایران، اقدام به جمع آوری داده های مورفولوژیک و زراعی ارقام رایج سه گیاه زراعی گندم، ذرت و برنج در کشور برای سال های 1336 الی 1391 شد. به منظور پی بردن به میزان پیشرفت صورت گرفته در هر یک از صفات مورد بررسی معادله رگرسیون خطی به داده های موجود برازش داده شد. بر اساس یافته های تحقیق حاضر عملکرد دانه گندم و ذرت در دوره های مذکور به طور معناداری افزایش یافته است حال آنکه عملکرد برنج افزایش اندکی را نشان می دهد. نتایج نشان می دهد عملیات به نژادی در جهت کاهش ارتفاع بوته برای محصولات گندم و ذرت به شکل موفقی عمل کرده و در محصول گندم این پیشرفت در گندم بهاره بیشتر بوده اما در رابطه با برنج پیشرفت معناداری مشاهده نشد. در رابطه با وزن هزاردانه تغییرات بسیار اندکی برای محصول گندم مشاهده شد که این افزایش در وزن هزار دانه بیشتر در رابطه با گندم بهاره بوده است. بررسی ها نشان داد که ارقام جدید ذرت تراکم پذیری بالایی را نسبت به ارقام قدیمی نشان می دهند. بررسی روند تغییرات طول دوره رشد ارقام برنج آزاد شده در طی این مدت نیز نشان داد که طول دوره رشد به میزان زیادی کاهش یافته است. به طور کلی می توان نتیجه گیری نمود که به نژادی توانسته است به گونه ای موثر عملکرد گندم های پاییزه و بهاره و محصول ذرت را در ایران افزایش دهد. اما در رابطه با محصول برنج به نظر می رسد به نژادی در ایران نتوانسته است به گونه ای موفقیت آمیز عملکرد دانه این گیاه را افزایش دهد.

    کلیدواژگان: ارتفاع بوته، افزایش عملکرد دانه، تراکم بوته، طول دوره رشد گیاه زراعی، وزن هزار دانه
  • سارا بخشایی، پرویز رضوانی مقدم، مرتضی گلدانی صفحات 360-368

    به منظور مطالعه تاثیر کود بیولوژیک و مقادیر مختلف کود شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم آزمایشی در سال زراعی 89-88 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش عبارت اند از: کود شیمیایی اوره در شش سطح (10، 20، 40، 80، 160 و 320 کیلوگرم در هکتار اوره)، کود بیولوژیک نیتروکسین در 2 سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و اثر متقابل کود بیولوژیک نیتروکسین و سطوح کود شیمیایی اوره. نتایج نشان داد که استفاده از کود بیولوژیک در کنار مقادیر مختلف کود شیمیایی بر روی اکثر صفات از جمله تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، و وزن هزار دانه تاثیر معنی داری داشت (01/0p≤). به طوری که تلقیح با ازتوباکتر همراه با سطوح مختلف کود شیمیایی باعث افزایش عملکرد بیولوژیک گردید و تیمار 160 کیلوگرم کود اوره در هکتار همراه با کود بیولوژیک نیتروکسین بیشترین و تیمار شاهد (صفر کیلوگرم اوره+ عدم تلقیح با کود بیولوژیک نیتروکسین) کمترین میزان عملکرد بیولوژیک را نشان دادند. به نظر می رسد افزایش عملکرد بیولوژیک در تیمارهای کود بیولوژیک همراه با کود شیمیایی می تواند به دلیل تاثیر توام باکتری های محرک رشد و کود شیمیایی نیتروژن در فراهمی عناصر غذایی برای گیاه باشد.

    کلیدواژگان: ازتوباکتر، اوره، باکتری های محرک رشد، تلقیح
  • ریحانه بیگناه، پرویز رضوانی مقدم، محسن جهان صفحات 369-377

    به منظور بررسی ترکیب های مختلف کشت مخلوط گشنیز و شنبلیله آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: کشت خالص شنبلیله (A)، 25% تراکم مطلوب گشنیز + 175% تراکم مطلوب شنبلیله (B)، 50% تراکم مطلوب گشنیز +150% تراکم مطلوب شنبلیله (C)، 75% تراکم مطلوب گشنیز +125% تراکم مطلوب شنبلیله (D)، 100% تراکم مطلوب گشنیز + 100% تراکم مطلوب شنبلیله (E)، کشت خالص گشنیز (F)،125% تراکم مطلوب گشنیز + 75% تراکم مطلوب شنبلیله (G)، 150% تراکم مطلوب گشنیز + 50% تراکم مطلوب شنبلیله (H)، 175% تراکم مطلوب گشنیز + 25% تراکم مطلوب شنبلیله (I) بود. برداشت عملکرد بیولوژیک گشنیز در 5% و در شنبلیله در 20% گلدهی گیاهان صورت گرفت. نتایج آزمایش نشان دادند که تیمار B بیشترین ارتفاع و عملکرد بیولوژیک شنبلیله، بیشترین نسبت برابری زمین کلی، کمترین درصد اسانس، عملکرد اسانس و عملکرد بیولوژیک گیاه گشنیز را به خود اختصاص داد. بیشترین ارتفاع، عملکرد بیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس گیاه گشنیز و کمترین عملکرد بیولوژیک گیاه شنبلیله در تیمار I مشاهده شد. بیشترین درصد نیتروژن زیست توده در گیاه شنبلیله و گشنیز به ترتیب در تیمارهای A و E مشاهده شدند.

    کلیدواژگان: اسانس، نسبت برابری زمین، عملکرد بیولوژیک
  • سید فاضل فاضلی کاخکی، احمد نظامی*، مهدی پارسا، محمد کافی صفحات 378-386

    شوری آب و خاک در مناطق خشک و نیمه خشک رشد و عملکرد گیاهان زراعی از جمله کنجد را محدود می کند. بنابراین به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد 43 اکوتیپ و لاین کنجد تحت شرایط آبیاری با آب شور (2/5 دسی زیمنس بر متر) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقات شوری قطب علمی گیاهان زراعی ویژه، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال1389 اجرا شد. نتایج نشان داد که تنها 25 اکوتیپ و لاین کنجد قادر به سبز شدن و تداوم رشد تا پایان مرحله رشد زایشی در شرایط این آزمایش بودند و بقیه در مراحل مختلف رشد از بین رفتند. تفاوت اکوتیپ ها از نظر عملکرد زیست توده، عملکرد دانه و اجزای عملکرد (تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه) معنی دار بود. بیشترین عملکرد زیست توده در اکوتیپ MSC3 به مقدار 2/73 گرم در متر مربع مشاهده شد و در 24 درصد اکوتیپ ها مقدار این صفت بیشتر از 30 گرم در متر مربع بود و بیشترین عملکرد دانه نیز در اکوتیپ MSC3 به میزان 7/24 گرم در متر مربع مشاهده شد. از نظر تعداد کپسول در بوته نیز تنوع قابل ملاحظه ای بین اکوتیپ های کنجد مشاهده شد، به طوری که گستره آن بین 2 تا 57 عدد متفاوت بود. نتایج ضرایب همبستگی نیز نشان داد که عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری با تعداد کپسول در بوته (**46/0 =r) و عملکرد زیستی (**94/0 = r) دارد. به نظر می رسد، جهت انتخاب اکوتیپ های متحمل به شوری، به گزینی بر اساس عملکرد دانه در شرایط مزرعه شاخص معتبری باشد. با وجود این، مطالعه بیشتر بر روی فرآیندهای رشدی و فیزیولوژیکی گیاه کنجد جهت تعیین میزان تحمل به شوری ضروری به نظر می رسد.

    کلیدواژگان: دانه در کپسول، شاخص برداشت، کپسول در بوته، وزن هزار دانه
  • فرزاد حسین پناهی، محمد کافی، مهدی پارسا، مهدی نصیری محلاتی، محمد بنایان اول صفحات 387-402

    مدلسازی یکی از ابزارهای تجزیه و تحلیل کمی سیستم های بیولوژیک است که کمک زیادی در شناخت اساس فیزیولوژیکی رشد و نمو گیاهان زراعی به ویژه تحت شرایط محدودیت عوامل موثر بر رشد از جمله آب می کند. در این مطالعه ابتدا مدلی با تکیه بر روش پنمن-مونتیث فائو جهت شبیه سازی تبخیر و تعرق و سایر اجزای موازنه آب خاک ساخته شد و این مدل با مدل رشد گندم، که با استفاده از مدل های پایه SUCROS و LINTUL ساخته شد تلفیق گردید. سپس آزمایشی مزرعه ای در سال زراعی 90-1389 جهت تعیین اعتبار مدل در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده با سه تکرار اجرا شد. برای کرت های اصلی 5 تیمار آبیاری شامل آبیاری به میزان نیاز کامل آبیاری گیاه (FI)، بدون آبیاری در فصل بهار (NI)، آبیاری به میزان 75درصد نیاز آبی گیاه (FI 75درصد)، آبیاری به میزان 50 درصد نیاز آبی گیاه (FI 50درصد) و آبیاری به میزان 25درصد نیاز آبی گیاه (FI 25درصد) در نظر گرفته شد و کرت های فرعی شامل ارقام مقاوم (پیشگام، یک رقم ریشک دار) و حساس (گاسکوژن، بدون ریشک) به خشکی گندم بودند. نیاز آبی گیاه بر اساس روش پنمن-مونتیث فائو محاسبه شد. سپس نتایج شبیه سازی با دو روش برازش رگرسیون خطی بین مشاهدات و داده های شبیه سازی شده و مقایسه آن با خط 1:1 و همچنین روش جذر میانگین مربعات خطا RMSE%)) تعیین اعتبار گردید. نتایج نشان داد که مدل روند شاخص سطح برگ رقم حساس را در شرایط بدون تنش (تیمار FI) عالی شبیه سازی کرد اما در شرایط تنش شدید (تیمارهای NI و FI25درصد) دقت شبیه سازی متوسط ارزیابی شد. در سایر سطوح آبیاری نیز دقت شبیه سازی برای رقم حساس خوب بود. شبیه سازی روند شاخص سطح برگ رقم مقاوم نیز در تمام سطوح آبیاری در درجه کیفی خوب قرار گرفت. همچنین توانایی مدل از نظر شبیه سازی حداکثر میزان شاخص سطح برگ (LAImax) و روز رسیدن به آن در هر دو رقم عالی ارزیابی شد. مدل تولید ماده خشک رقم حساس را فقط در تیمار FI عالی شبیه سازی کرد و در سایر تیمارها دقت شبیه سازی برای رقم حساس خوب بود. اما قدرت مدل در شبیه سازی تولید ماده خشک رقم مقاوم در تمام سطوح آبیاری عالی به دست آمد. همچنین قدرت مدل در شبیه سازی عملکرد هر دو رقم عالی ارزیابی شد. مدل عملکرد تیمارهای NI، FI 25%، FI 50%، FI 75% و FI را به ترتیب 1285، 3031، 4697، 6137 و 7649 کیلوگرم در هکتار شبیه سازی کرد. در شرایط آزمایشی نیز عملکرد رقم گاسکوژن در سطوح آبیاری مذکور به ترتیب 1615، 2954، 4483، 5952 و 8132 کیلوگرم و برای رقم پیشگام به ترتیب 1758، 3652، 5071، 6064 و 7548 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در مجموع نتایج حاکی از کارآمدی مدل ارائه شده در پیش بینی تغییرات رشد و نمو گندم تحت مقادیر متفاوت فراهمی آب می باشد. اما جهت حصول نتایج بهتر مدل موجود باید با آزمایشات گوناگون تعیین اعتبار گردد.

    کلیدواژگان: تبخیر و تعرق، مدل پنمن، مونتیث فائو، مدلسازی، مدل سوکروز، مدل لینتول
  • حمید زارع ابیانه مریم بیات ورکشی صفحات 403-416
    هرگونه برنامه ریزی برای آینده مستلزم برآورد از وضعیت آتی می باشد و این کار با مطالعه روند تغییرات سری های زمانی گذشته میسر است. در این پژوهش، تغییرات عملکرد، تولید و سطح زیرکشت 17 محصول زراعی استان خراسان رضوی در یک دوره 25 ساله با آزمون های من کندال، تخمین گر سن و رگرسیون خطی بررسی شد. نتایج تحلیل هر سه آزمون نشان داد که عملکرد 5/76 درصد از محصولات و 2/88 درصد از سطح زیرکشت و 8/55 درصد از تولید محصولات کشاورزی استان در سطوح 01/0 و 05/0 دارای روند معنی دار بودند. از سویی روند 8/58 درصد از عملکرد محصولات افزایشی، 7/17 درصد کاهشی و 5/23 درصد فاقد روند معنی دار بود. به همین ترتیب روند 5/23 درصد از سطح زیرکشت محصولات افزایشی، 7/64 درصد کاهشی و 8/11 درصد فاقد روند معنی دار مشخصی بودند. برای متغیر تولید نیز روند 4/29 درصد افزایشی معنی-دار، 4/29 درصد کاهشی معنی دار به دست آمد. بررسی جزئی تر بیان گر روند افزایشی معنی دار عملکرد، تولید و سطح زیر کشت سه محصول پنبه، شلتوک و گوجه فرنگی بود. هم چنین نتایج هر سه روش بیان گر بیشترین روند منفی تغییرات عملکرد نخود و سطح زیرکشت خربزه بود. از طرفی بیشترین روند مثبت تولید گوجه فرنگی و شلتوک، عملکرد پیاز، سیب زمینی و گوجه فرنگی و سطح زیر کشت گوجه فرنگی مشاهده شد. در مجموع بررسی های انجام شده نشان داد که روند خطی و نیز روند حاصل از آزمون های غیرپارامتری محصولات اساسی استان یعنی گندم، جو، چغندرقند، پنبه، خربزه، هندوانه و گوجه فرنگی در سطح 01/0 معنی دار بوده که بیان گر اهمیت این محصولات در تولید ناخالص استان است.
    کلیدواژگان: من کندال، تخمین گر سن، رگرسیون خطی
  • حمیدرضا خزاعی، شهرام ریاحی نیا*، حمیدرضا عشقی زاده صفحات 417-426

    عمق نفوذ و گسترش ریشه گیاه نقش به سزایی در تحمل به تنش و استفاده بهینه از رطوبت ذخیره شده در خاک دارد. این پژوهش به منظور بررسی ویژگی های رشد ریشه و شناسایی صفات موثر در تحمل به کمبود آب در ژنوتیپ های تریتیکاله صورت گرفت. به منظور بررسی ویژگی های مورفولوژیک ریشه گیاه تریتیکاله در شرایط متفاوت رطوبتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار که شامل دو رژیم رطوبتی در دو سطح متفاوت رطوبت قابل دسترس خاک شامل شاهد (رطوبت در حد ظرفیت زراعی) و تنش کمبود آب (آبیاری در زمان رسیدن رطوبت به 50 درصد ظرفیت زراعی) و چهار ژنوتیپ تریتیکاله شامل سه لاین امید بخش ET-82-8، 15-82-ET، 17-79 -ET به همراه رقم رایج 92-Junillo در گلخانه تحقیقاتی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1387 اجرا شد. نتایج نشان داد که تنش کمبود آب عمق توسعه ریشه را حدود 9 درصد افزایش داد. همچنین تفاوت عمیق ترین عمق ریشه در لاین 15-82-ET نسبت به سطحی ترین عمق در رقم 92-Junillo حدود 2/8 سانتی متر بود. تاخیر در آبیاری باعث کاهش 25 درصدی طول تجمعی ریشه شد. همچنین اختلاف معنی دار 43 درصدی بین بیشترین طول تجمعی ریشه در لاین 15-82-ET نسبت به کمترین طول در 17-79 -ET وجود داشت. تنش کمبود آب؛ طول، سطح، قطر و وزن خشک ریشه در اعماق 20-0، 40-20 و 60-40 سانتیمتری خاک را نیز کاهش داد. ضرایب همبستگی بین صفات مورد مطالعه در شرایط تنش کمبود آب نشان داد به استثنای همبستگی بین طول و قطر ریشه همه خصوصیات مورد مطالعه ریشه همبستگی مثبت و معنی داری از نظر آماری با یکدیگر دارند. به طور کلی به نظر می رسد که طول تجمعی ریشه و سطح ریشه از ویژگی های موثر ژنوتیپ های تریتیکاله در تولید دانه بوده که تحت شرایط تنش کمبود آب می توانند نقش موثری داشته باشند.

    کلیدواژگان: نفوذ عمقی، طول تجمعی، سطح کل ریشه، عملکرد دانه
  • اسماعیل رضایی چیانه علیرضا پیرزاد صفحات 427-437
    از آنجایی که تولید گیاهان دارویی می تواند تحت تاثیر عوامل محیطی مانند محدودیت آب قرار گیرد، لذا تیمار با سالیسیلیک اسید به عنوان یک تنظیم کننده رشد، قادر است مقاومت به خشکی را در گیاهان افزایش دهد. در این راستا، به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر اجزای عملکرد، عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده، در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391-1390 به اجرا در آمد. فواصل آبیاری (شش روز (شاهد)، 12 روز (تنش متوسط)، 18 روز (تنش شدید)) در کرت های اصلی و محلول پاشی سالیسیلیک اسید در سه سطح (0، 5/0 و 1 میلی-مولار) در کرت ها فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس دانه سیاهدانه معنی دار و بر وزن هزار دانه غیرمعنی دار بود. با افزایش فواصل آبیاری از شش روز به 18 روز ارتفاع بوته، تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس دانه به ترتیب 49، 52، 40، 35، 43، 20 و 55 درصد کاهش یافت. در مقابل، تیمار 5/0 میلی مولارسالیسیلیک اسید توانست عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه را بهبود ببخشد. عملکرد دانه و عملکرد اسانس با کاربرد 5/0 میلی مولار سالیسیلیک اسید به ترتیب 13 و 11 درصد نسبت به تیمار صفر میلی مولار سالیسیلیک اسید افزایش پیدا کرد. از نتایج این آزمایش چنین استنباط می شود که محلول پاشی 5/0 میلی مولار سالیسیلیک اسید و تیمار دور آبیاری پس از 12روز برای مناطقی از کشور که محدودیت آبی دارند، قابل توجیه است.
    کلیدواژگان: آنتی اکسیدان، عملکرد دانه، عوامل تعدیل کننده تنش، فواصل آبیاری، گیاه دارویی
  • عباس ابهری افشین سلطانی الهام عزیزی صفحات 438-444
    این تحقیق به منظور بررسی تاثیر خارج قسمت فتوترمال در مرحله گرده افشانی بر تعداد دانه روی چهار رقم گندم در چهار تاریخ کاشت و چهار تکرار انجام شد. این تحقیق در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سبزوار طی سال های زراعی 87-1386 و 1388-1387 اجرا گردید. برای کمی کردن پاسخ تعداد دانه به پارامترهای تاثیر گذار از توابع متعددی استفاده شد که در بین آنها رابطه بین تعداد دانه و عملکرد با 89/0 =R2 به عنوان بهترین رابطه انتخاب شد، بنابراین ما به کمی سازی سایر پارامترهای تاثیر گذار روی تعداد دانه از جمله دما و خارج قسمت فتوترمال پرداختیم. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که رابطه بین تعداد دانه در واحد سطح با میانگین دما از ساقه رفتن تا گرده افشانی در درجه اول اهمیت قرار داشت، بطوری که با افزایش دما به ترتیب در سال های زراعی اول و دوم تعداد دانه با سرعت 3/1215و 9/1118 عدد به ازای هر درجه سانتیگراد کاهش یافت. در میانگین دمای 27 و 30 درجه سانتیگراد در طول این مراحل دانه تشکیل نشد. تغییرات تعداد دانه در واحد سطح در برابر خارج قسمت فتوترمال از ساقه دهی تا گرده افشانی از معادله درجه دو تبعیت کرد و در 55/0 فتوترمال حداکثر تعداد دانه حاصل شد.
    کلیدواژگان: گندم، تعداد دانه، خارج قسمت فتوترمال و دما
  • محمود عطارزاده، اصغر رحیمی، بنیامین ترابی، حسین دشتی صفحات 445-453

    به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی کلسیم، پتاسیم و منگنز روی خصوصیات رویشی گلرنگ (رقم پدیده) در شرایط تنش شوری، آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل دو عاملی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه دانشگاه ولی عصر رفسنجان اجرا شد. عامل اول شوری در چهار سطح، شامل بدون شوری و شوری 500، 1000 و 1500 میلی گرم کلرید سدیم بر کیلوگرم خاک بود و عامل دوم محلول پاشی در چهار سطح محلول پاشی آب مقطر و محلول پاشی نیترات کلسیم و پتاسیم دی هیدروژن فسفات هر یک با غلظت ده میلی مولار و محلول پاشی سولفات منگنز به مقدار یک میلی مولار از دو هفته پس از سبز شدن، هر دو هفته یک بار اعمال شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری وزن خشک، سطح برگ و ارتفاع به طور معنی داری کاهش یافت، اما تعداد برگ تحت تاثیر تیمار شوری و محلول پاشی قرار نگرفت. بیش ترین سطح برگ در محلول پاشی پتاسیم دی هیدروژن فسفات و نیترات کلسیم و کم ترین آن در محلول پاشی سولفات منگنز بدست آمد. محلول پاشی پتاسیم دی هیدروژن فسفات و نیترات کلسیم تا حدودی توانسته مانع از کاهش سرعت رشد گیاه در زمان ابتدایی رشد در شوری 500 و 1000 میلی گرم کلرید سدیم گردد. تیمار 1500 میلی گرم کلرید سدیم، به طور معنی داری مقدار نسبی کلروفیل و نسبت Fv/Fmرا در برگ گلرنگ تحت تاثیر قرار داد و باعث کاهش معنی دار آن شد و محلول پاشی نیترات کلسیم، پتاسیم دی هیدروژن فسفات و سولفات منگنز نیز باعث کاهش مقدار نسبی کلروفیل گردیده است.

    کلیدواژگان: سرعت رشد گیاه، سطح برگ، گلرنگ، وزن خشک
  • فاطمه تقوی، قاسخیلی، همت الله پیردشتی، محمدعلی تاجیک قنبری، محمدعلی بهمنیار صفحات 454-462

    به منظور بررسی نقش قارچ تریکودرما در بهبود عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم 81N) در سطوح مختلف نیترات کادمیوم، آزمایشی به-صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای آزمایشی شامل قارچ harzianum T. در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد قارچ) و سطوح مختلف نیترات کادمیوم (صفر، 50، 100 و 150 میلی گرم بر لیتر) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که کاربرد تریکودرما باعث افزایش معنی دار عملکرد بیولوژیک (46 درصد) و عملکرد کاه (30 درصد) گندم در مقایسه با تیمار عدم کاربرد قارچ شد. همچنین سطوح آلودگی به کادمیوم تاثیر معنی داری بر شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و ضریب تسهیم داشت به طوری که به ترتیب باعث کاهش 20، 24 و 38 درصدی این صفات نسبت به گیاهان شاهد شدند. همچنین بین کاربرد تریکودرما و کادمیوم از نظر صفات تعداد سنبله، وزن دانه در سنبله، عملکرد دانه و شاخص تحمل برهمکنش معنی داری مشاهده شد. بر این اساس بیشترین عملکرد دانه (95/4 گرم در بوته) و شاخص تحمل (25/153 درصد) در حضور تریکودرما بدون آلودگی به کادمیوم بدست آمد که نسبت به عدم کاربرد تریکودرما به ترتیب از افزایش 65 و 53 درصدی برخوردار بودند. در مجموع می توان نتیجه گرفت که در شرایط آلودگی به کادمیوم استفاده از قارچ تریکودرما در بهبود رشد، عملکرد و افزایش شاخص تحمل گیاه گندم موثر بود.

    کلیدواژگان: زیست پالایی، شاخص تحمل، عملکرد
  • افراسیاب علا، مجید آقاعلیخانی، بهمن امیری لاریجانی، سعید صوفی زاده صفحات 463-475

    برای بررسی توان رقابتی برنج با علف های هرز در دو سیستم کشت نشایی و مستقیم، آزمایشی در سال 1390 در استان مازندران، شهرستان محمودآباد انجام گرفت. تحقیق به صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرتهای اصلی شامل دو سیستم کشت نشایی و کشت مستقیم در بستر مرطوب و کرتهای فرعی شامل سه رقم مختلف برنج تحت دو روش مدیریتی علف هرز (با و بدون علف هرز) بودند. نتایج نشان داد در شرایط بدون علف هرز عملکرد برنج در دو سیستم کشت تفاوت معنی داری با هم نداشتند، اما در شرایط رقابت علف هرز افت عملکرد برنج در کشت مستقیم و نشایی به ترتیب 66 و 14درصد بود. لاین 843 که در کشت نشایی توانایی رقابتی بالایی با علف هرز داشت در کشت مستقیم به دلیل بنیه اولیه ضعیف در برابر فشار بالای علف هرز با کاهش مقاومت مواجه شد اما رقم بومی منطقه (طارم دیلمانی) در کشت مستقیم توانایی رقابتی مناسب و پایداری عملکرد بهتری نسبت به رقم اصلاح شده خزر و لاین 843 داشت. توانایی رقابتی ارقام به ارتفاع بیشتر، سرعت رشد بیشتر در ابتدای فصل، تعداد خوشه و برتری وزن خشک برنج نسبت داده شد و در کشت مستقیم صفات مربوط به بنیه اولیه گیاه مهم تر از دیگر صفات بود. آزمایش نشان داد در صورت کنترل علف هرز کشت مستقیم راهکار مناسبی برای کاهش هزینه های تولید برنج می باشد و سرعت رشد اولیه گیاهچه نقش مهمی در رقابت با علف هرز در این سیستم کشت دارد.

    کلیدواژگان: برنج، علف هرز، کاهش عملکرد، سرعت رشد اولیه
  • کمال شیردل، شهلا امانی، مهرداد یارنیا، عزیز جوانشیر، عادل دباغ محمدی نسب صفحات 476-483

    از آنجا که وجود گل جالیز در یک مزرعه ی گوجه فرنگی، تاثیر سوء در تمام مراحل رشد رویشی و زایشی آن و بنابراین خسارت جبران ناپذیری در پی خواهد داشت؛ به منظور کنترل شیمیایی این علف هرز انگلی در زراعت گوجه فرنگی، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و 12 تیمار در مزرعه ای از توابع شهرستان مهاباد انجام شد. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از: 1- علف کش سولفوسولفورون به مقدار 35 گرم در هکتار در سه سطح (سم پاشی در 40 و 60 روز بعد از نشاءکاری و شاهد بدون سم پاشی). 2- کودهای زیستی بارور-2 و نیتراژین هر کدام در دو سطح (مصرف کود زیستی و عدم مصرف کود زیستی). نتایج نشان داد که اثر اصلی سولفوسولفورون در دو نوبت 40 و 60 روز بعد از نشاءکاری باعث کاهش بترتیب 75 و 57 درصد از تراکم شاخه های گل جالیز در واحد سطح به ازای هر بوته ی گوجه فرنگی و نیز کاهش 60 درصد بیوماس گل جالیز شد. کاربرد سولفوسولفورن به همراه با کود زیستی بارور-2 و نیتراژین به غیر از تیمار دوبار سم پاشی سبب افزایش میانگین ارتفاع بوته ی گوجه فرنگی شد. این در حالی بود که صفات تعداد میوه و عملکرد اقتصادی گوجه فرنگی تنها تحت تاثیر کود زیستی بارور-2 قرار گرفت به طوری که کاربرد کود زیستی بارور-2 تعداد میوه های گوجه فرنگی و نیز عملکرد اقتصادی گوجه فرنگی در واحد سطح را کاهش داد. اما بر قطر میوه ها و میزان گوشتی و آب دار بودن آنها همانند سایر تیمارها تاثیری بر جای نگذاشت.

    کلیدواژگان: کنترل شیمیایی، گل جالیز مصری، کود زیستی بارور، 2، کود زیستی نیتزاژین، علف کش سولفوسولفورون
  • عظیمه باقری، خسرو عزیزی، محمد سعید حسنوندی صفحات 484-490

    تجزیه و تحلیل رشد روش با ارزشی در بررسی کمی رشد، نمو و تولید گیاهان زراعی به شمار می رود. به منظور مطالعه شاخص های رشد فیزیولوژیک گیاه عدس تحت شرایط دیم، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان واقع در شهرستان خرم آباد به اجرا درآمد. در این آزمایش از دو رقم گچساران و فیلیپ که دو رقم مناسب و رایج در کشت منطقه هستند استفاده گردید. به منظور بررسی دقیق تر از شاخص درجه روز رشد برای برازش منحنی های شاخص رشد استفاده شد و با استفاده از مدل های رگرسیونی غیر خطی برای هر کدام از شاخص های رشد مدل مناسب انتخاب شد. نتایج بررسی شاخص های رشد نشان داد که رقم گچساران در شاخص سطح برگ نسبت به رقم فیلیپ دارای برتری است اما رقم فیلیپ در سرعت رشد محصول، میزان جذب خالص و تولید ماده خشک دارای برتری بود. سرعت رشد نسبی در هر دو رقم تقریبا یکسان بود. در مجموع اینکه ویژگی های رشد رقم گچساران منجر به تولید عملکرد دانه بالاتر و ویژگی های رشد رقم فیلیپ منجر به تولید عملکرد بیولوژیک بیشتر می شود.

    کلیدواژگان: عدس، شاخص رشد فیزیولوژیک، دیم، رگرسیون غیر خطی
  • روح الله امینی، حسین پژگان، عادل دباغ محمدی نسب صفحات 491-501

    به منظور بررسی اثر تداخل علف های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و توان رقابتی ژنوتیپ های لوبیا، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. در این آزمایش عامل اصلی هشت ژنوتیپ لوبیا از انواع مختلف شامل لوبیا قرمز (ارقام گلی، صیاد، درخشان و اختر)، لوبیا چیتی (ارقام محلی خمین و صدری) و لوبیا سفید (ارقام شکوفا و پاک) و عامل فرعی شامل دو سطح آلوده به علف هرز و عاری از علف هرز بود. نتایج نشان داد که تاثیر ژنوتیپ لوبیا بر عملکرد و اجزای عملکرد آن معنی دار بود. تاثیر تیمار علف هرز بر همه صفات لوبیا به غیر از وزن صد دانه معنی دار بود. تعداد غلاف در بوته همه ژنوتیپ-های لوبیا تحت تیمار علف هرز به طور معنی داری کاهش یافت. اثر متقابل تیمار علف هرز در ژنوتیپ بر تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و بیولوژیک لوبیا معنی دار بود. بین ارقام، رقم گلی بیشترین تعداد غلاف در بوته و ارقام گلی و شکوفا بیشترین تعداد دانه در غلاف را داشتند. ژنوتیپ های گلی و خمین به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را در هر دو تیمار آلوده و عاری از علف هرز تولید کردند. ژنوتیپ های لوبیا توان رقابتی متفاوتی نشان دادند به طوری که ژنوتیپ های گلی و پاک توان رقابتی بیشتری در برابر علف های هرز نسبت به سایر ژنوتیپ ها داشتند. بنابراین با کشت ژنوتیپ های لوبیا با توان رقابت بالا در برابر علف های هرز، می توان افت عملکرد لوبیا را کاهش داد، علاوه بر اینکه از رشد علف-های هرز جلوگیری می شود.

    کلیدواژگان: آلوده به علف هرز، اجزای عملکرد، رقابت، رقم، عملکرد دانه
  • سعیده ملکی فراهانی مینا عبدالهی صفحات 502-515
    مطالعه عوامل تنش زا و تاثیر آنها بر گیاهان دارویی به ویژه در شرایط کشور ما بسیار حیاتی به نظر می رسد. بالنگو گیاهی است که علاوه بر مصارف دارویی، در صنعت کاربرد فراوان دارد. با توجه به احتمال وقوع تنش خشکی در طول دوره رشد این گیاه، لازم است که بررسی اثرات ناشی از تنش خشکی بر روی تغییرات عملکرد و اجزاء عملکرد و برخی پارامترهای رشدی این گیاه پرداخته شود تا پاسخ های گیاه در مقابله با تنش خشکی ارزیابی شود. لذا آزمایشی با سه عامل الگوی آبیاری، گونه گیاهی و مبدا جمع آوری بذر به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. در طول فصل رشد دو سطح آبیاری بر اساس تخلیه 40 (شاهد) و 60 درصد آب قابل استفاده خاک (تنش) بر دو گونه ی بالنگو شاملLallemantia royleana وL. iberica که بذر آنها از منطقه ارومیه و مشهد جمع آوری شده بود، اعمال شد. با افزایش تخلیه آب قابل استفاده خاک، شاخص سطح برگ و مقدار رنگیزه های فتوسنتزی کاهش معنی دار نیافت. گونه L. iberica بیشترین مقدار شاخص سطح برگ (99/2) را داشت. گونه L. royleana مقدار کلروفیل a بیشتری (0008/0 میلی گرم بر گرم وزن تر) نسبت به گونه L. iberica داشت. کاهش رطوبت قابل استفاده خاک تا حد 60 درصد بر بسیاری از صفات مربوط به اجزاء عملکرد، اثر معنی دار نداشت، اما با افزایش شدت تخلیه آب قابل استفاده خاک، تعداد فندقه در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد چرخه گل در بوته، طول گل آذین، ارتفاع بوته و تعداد شاخه جانبی کاهش یافت، اما وزن دانه در بوته و وزن هزار دانه روند افزایشی نشان دادند. عملکرد دانه از سطح 40 درصد (4/208 کیلوگرم در هکتار) به سطح 60 درصد تخلیه آب قابل استفاده خاک، (3/107 کیلوگرم در هکتار) 84/43 درصد کاهش یافت. گونه L. royleana در برابر افزایش تخلیه رطوبت خاک کاهش عملکرد دانه کمتری (40) نسبت به گونه L. iberica (100 کیلوگرم در هکتار) نشان داد. اکوتیپ مشهد بیشترین عملکرد دانه را نشان داد. همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه و شاخص سطح برگ، غلظت کلروفیل a و وزن هزار دانه مشاهده شد. به طور کلی گونه L. royleana از منطقه مشهد بیشترین علمکرد دانه را در شرایط کمبود رطوبتی خاک تولید کرد.
    کلیدواژگان: آبیاری، اکوتیپ، بالنگو، رنگیزه های فتوسنتزی، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه
  • علی محققی محمدعلی ابوطالبیان صفحات 516-525
    به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت، رقم و پرایمینگ بذر کلزا بر عملکرد، اجزای عملکرد، میزان روغن و پروتئین دانه، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا در سال 91-1390 انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (24 اسفند، 5 و 15 فروردین)، پرایم بذر (پرایم نشده، پرایم با آب و محلول سولفات روی) و دو رقم Hayola401 و RGS003 بود. صفات مورد بررسی شامل تعداد خورجین در بوته، دانه در خورجین، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، درصد روغن و پروتئین دانه، عملکرد های دانه، روغن و بیولوژیک و شاخص برداشت بود. نتایج نشان داد که تاخیر در کاشت، سبب کاهش کلیه صفات بجز درصد پروتئین دانه شد. پرایم کردن توانست صفات ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین، درصد و عملکرد روغن و درصد پروتئین را در تمامی تاریخ های کشت افزایش دهد. در این تحقیق پرایم کردن با محلول سولفات روی و آب صفت تعداد خورجین در بوته را به ترتیب حدود 1/16 و 5/10 درصد نسبت به تیمار عدم پرایم افزایش داد. بیشترین تعداد دانه در خورجین با متوسط 3/14 در تاریخ کاشت اول از طریق پرایم کردن بذور رقم Hayola401 با آب و محلول سولفات روی بدست آمد. پرایم کردن در تاریخ کاشت سوم به ویژه با آب سبب افزایش56 درصدی عملکرد روغن رقم RGS003 نسبت به تیمار عدم پرایم آن گردید. پرایم کردن با سولفات روی و آب به ترتیب باعث افزایش 04/5 و 7/3 درصدی شاخص برداشت نسبت به تیمار عدم پرایم شد. بطور کلی در صورت تاخیر در کاشت کلزای بهاره به ویژه در رقم RGS003 پرایم کردن بذر ترجیحا با سولفات روی باعث بهبود خصوصیات کمی و کیفی محصول می گردد.
    کلیدواژگان: شاخص برداشت، روغن، پروتئین، آب، سولفات روی
  • آتنا رحمانی*، مجید نصرالله الحسینی، سعید خاوری خراسانی صفحات 526-534

    با توجه به اهمیت ذرت سالادی، آزمایشی شامل تاریخ کاشت (25 خرداد، 13 تیر و 3 مرداد) به عنوان عامل اصلی، تراکم بوته (5/6، 5/8، 5/10 بوته در متر مربع) به عنوان عامل فرعی و روش برداشت (کامل (برداشت بلالها به صورت ذرت سالادی) و دو منظوره (بلال اول ذرت شیرین و بلال های بعدی به فرم ذرت سالادی) به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی در سال 1391 اجرا گردید. نتایج نشان داد، بیشترین ارتفاع بوته از تاریخ 13 تیر به طول 168 سانتیمتر به دست آمد. همچنین بالاترین درصد بلال استاندارد به عنوان فاکتوری مهم برای کارخانجات صنایع تبدیلی، از تاریخ 3 مرداد با تراکم 5/10 بوته در مترمربع و از روش برداشت کامل بلال ها به صورت ذرت سالادی با متوسط 9/63 درصد بدست آمد. بیشترین درصد بلال غیراستاندارد در تاریخ کاشت 3 مرداد با تراکم 5/8 بوته در مترمربع با روش برداشت دو منظوره به میزان 6/74 حاصل گردید. حداکثر شاخص برداشت بلال در تاریخ کاشت 25 خرداد و روش برداشت دو منظوره به میزان 2/35 درصد بدست آمد. بیشترین علوفه تولیدی به عنوان محصول جانبی از تاریخ کاشت 13 تیر و روش برداشت کامل به میزان 4 کیلوگرم در مترمربع حاصل گردید. با توجه به شرایط آب و هوایی مشهد، برای تولید بیشترین و بهترین درصد بلال استاندارد، تراکم 5/10 بوته در مترمربع و تاریخ کاشت 3 مرداد توصیه می شود.

    کلیدواژگان: برداشت دو منظوره، تاریخ کاشت، جمعیت گیاهی، ذرت شیرین
|
  • A. Koocheki*, M. Nassiri Mahalati, Y. Alizadeh, R. Moradi Pages 335-342

    Response surface models predict crop yield based on crop density and this is an important tool for evaluation competition at different density and hence selection of optimum density based on yield. In order to study intra and inter specific competition in intercropping bean (Phaseolus vulgaris) and sesame (Sesamum indicum)، an experiment was conducted at the Agricultural Research Station، Ferdowsi University of Mashhad during the growing season of 2010. For this purpose a complete randomized block design with 3 replications and 16 treatments based on different densities of sesame and bean intercropping was used. The model predicted the maximum yield of an isolated plant of bean and sesame approximately 33 and 17g per plant respectively. The area associated with the maximum yield per plant in bean and sesame were 0. 6 and 0. 1 m2، respectively. Bean was the dominant competitor with respect to both grain and biomass، and competition coefficient was 0. 35 and 0. 3 for bean grain yield and bean biomass respectively. Intra-specific competition was more important than inter-specific competition for bean. Competition coefficient was 2. 6 and 2. 9 for sesame grain yield and biomass respectively. Intra-specific competition was much less important than Interspecific competition in sesame. The highest grain yield in bean (300 g m-2) was obtained of sole crop with density of 20 plants، and the highest sesame grain yield (195 g m-2) was obtained of sole crop with density of 40 plants، the highest land equivalent ratio (1. 14) was obtained in intercropping of 20 plants of bean and 10 plants of sesame.

    Keywords: Competition, Density, Intercropping, Land equivalent ratio, Response surface model
  • S. Soufizadeh, E. Zand, R. Deihimfard, S. Esmaeelzadeh Pages 343-359

    Twentieth century had faced considerable increase in crops yields. Nonetheless، it is postulated that world population will reach 10. 4 billion until 2050 which means the demand for agricultural crops production should be increased between 60 and 110 percent. In the present study، improvements in grain yields of wheat، maize and rice during the recent decades in Iran were studies through analyzing morphological and agronomic data relevant to these three crops between 1957 and 2012. Linear regression was used to analyze the trends of improvements in different traits. Results indicated that wheat and maize grain yields in the target period have significantly increased، while little increase in rice yield was observed. Results showed that breeding programs could significantly shorten plant height in wheat and maize، especially in spring wheat compared to winter wheat، but this was not the case in rice. Regarding one thousand-grain weight، little change was observed in wheat although the amount of increase in this trait was more in spring rather than winter wheat. The study showed that newer maize cultivars were more tolerant to higher plant density compared to older cultivars. In rice، it was revealed that crop growing period has considerably decreased during the studied period. Overall، it could be concluded that breeding could effectively increase spring and winter wheat and maize grain yields in Iran. However، regarding rice it seems that breeding was not successful toward grain yield improvement.

    Keywords: Crop growing period, Grain yield improvement, Plant density, Plant height, Thousand, grain weight
  • S. Bakhshaie, P. Rezvani Moghaddam, M. Goldani Pages 360-368

    In other to evaluate the effects of Nitroxin biofertilizer and different levels of nitrogen fertilizer، on yield and yield components of winter wheat (Triticum aestivum)، a field experiment was conducted in Research Station، College of Agriculture، Ferdowsi University of Mashhad in 2009-2010. The experiment was conducted as a factorial arrangement based on completely randomized block design with three replications. The experimental treatments were all combination of nitroxin biofertilizer in two levels (inoculated with nitroxin and non inoculated)، and nitrogen fertilizer in six levels (0، 10، 20، 40، 80، 160 and 320 Kg ha-1 urea). Result showed that combination of biofertilizer with different levels of N fertilizer، had significant effect (p)

    Keywords: Azotobacter, Inoculation, Plant growth promoting bacteria, Urea
  • R. Bigonah, P. Rezvani Moghaddam, M. Jahan Pages 369-377

    In order to study the intercropping arrangements of coriander (Coriandrum sativum L.) and fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.)، a field experiment was conducted during growing season of 2010 at Agriculture Research Station، College of Agriculture، Ferdowsi University of Mashhad، Iran. A randomized complete block design with three replications was used. Treatments included: mono-crop of fenugreek (A)، %25 of optimum density of coriander + %175 of optimum density of fenugreek (B)، %50 of optimum density of coriander + %150 of optimum density of fenugreek (C)، %75 of optimum density of coriander + %125 of optimum density of fenugreek (D)، %100 of optimum density of coriander + %100 of optimum density of fenugreek (E)، mono-crop of coriander (F)، %125 of optimum density of coriander + %75 of optimum density of fenugreek (G)، %150 of optimum density of coriander + %50 of optimum density of fenugreek (H)، %175 of optimum density of coriander + %25 of optimum density of fenugreek (I). Biological yield harvested in coriander at %5 flowering stage and in fenugreek at %20 flowering stage. The result showed that B treatment had highest plant height and biological yield of fenugreek، highest total land equivalent ratio and also B treatment had lowest essential oil contents of leaf، essential oil yield and biological yield of coriander. I treatment had lowest biological yield of fenugreek and it had highest essential oil contents of leaf، essential oil yield and plant height in coriander. Also A and E treatments had highest percent of nitrogen of biomass in fenugreek and coriander، respectively.

    Keywords: Essential oil, Land equivalent ratio, Biological yield
  • F. Fazeli Kakhki, A. Nezami, M. Parsa, M. Kafi Pages 378-386

    Salinity of water and soil in arid and semi arid regions restricts the growth and yield of crops such as sesame. In order to evaluate yield and yield components of 43 lines and ecotypes of sesame (Sesamum indicum L.) under saline condition (EC of irrigation water، 5. 2 dS m-1) an experiment was carried out in randomize complete block design with three replications at salinity Research Station of Center of Special Crops، Agricultural College، Ferdowsi University of Mashhad in 2010. Results showed that 25 sesame accessions were capable to emerge and growth until maturity and others died in different growth stages. There were significant differences between sesame accessions for yield and yield components (number of capsule per plant، number of seed per capsule and 1000 seed weight). The maximum biomass was obtained from MSC3 (73. 2 g/plant)، and in 24 percent of accessions was further than 30 g plant-1 and the maximum grain yield was observed in MSC3 (24. 7 g m-2). There was considerable variation between accessions in number of capsule per plant، so that the range was from 2 to 57 capsules per plant. Results of correlation coefficients showed that there were significant and positive correlation between seed yield and number of capsules per plant (r=0. 46**) and biological yield (r= 0. 94 **). It seems that for selection of salt tolerant sesame accessions، screening of seed yield in field conditions is a reliable index. However، further study on growth and physiological processes is necessary for determination of salt tolerance in sesame.

    Keywords: Capsule per plant, Grain per plant, Harvest index, 1000, grain weight
  • F. Hussein Panahi, M. Kafi, M. Parsa, Mehdi Nasiri Mahallati, Mohammad Banayan Avval Pages 387-402

    Modeling is one of the best tools for quantitative analyzing of biological systems that is helpful for understanding physiological basis of crops growth and development especially under limited water. In this study، a model was developed based on FAO Penman-Monteith model to simulate soil water balance (SWB) components and linked with wheat growth and development model، which was developed based on basic models SUCROS and LINTUL. A field experiment was conducted in order to presented model validation in 2010-2011 at the Ferdowsi University of Mashhad Research Field. Experimental design was split plots with 5 irrigation treatments (main plot)، 2 cultivars (sub plot)، and 3 replications. Irrigation treatments included irrigation based on full water requirement (FI)، without irrigation during spring (NI)، irrigation at the rate of 75% of water requirement (75% FI)، irrigation at the rate of 50% of water requirement (50% FI) and irrigation at the rate of 25% of water requirement (25% FI) and subplots also included Pishgam (drought-resistant) and Gascogne (drought-susceptible) wheat cultivars. Then simulated results was validated with two

    Methods

    fitted linear regression between observed and simulated data and compare with 1:1 line and Root Mean Square Error in percent (RMSE %). The result of LAI-trend simulation was excellent for susceptible cultivar in non-stress condition (FI treatment) and medium for drastic stress condition (NI and 25%FI treatments). The simulation accuracy was good for other treatments. The LAI-trend simulation for resistant variety was good in all treatments. The model accuracy in maximum Leaf Area Index (LAImax) simulations and its day ripening was excellent for both varieties. Dry matter production of susceptible cultivar was simulated excellent only in FI treatment and good for other treatments. But the model accuracy was gained excellent for resistant variety in all treatments. The model accuracy in yield simulations also was excellent for both varieties. The simulated yield for NI، 25%FI، 50%FI، 75%FI and FI treatments was 1285، 3031، 4697، 6137 and 7649 kg. ha-1، respectively. The actual yield of Gascogne variety for the mentioned treatments was 1615، 2954، 4483، 5952 and 8132 kg. ha-1، and for Pishgam variety was 1758، 3652، 5071، 6064 and 7548 kg. ha-1، respectively. Overall، the results suggesting the effectiveness of presented model to predict wheat growth and development variation under different water supplies but should be revalidated with various experiments to reach better results.

    Keywords: Evapotranspiration, FAO Penman, Monteith model, LINTUL, Modelling, SUCROS
  • H. Zareabyaneh, M. Bayatvarkeshi Pages 403-416
    Any planning for the future requires estimates of future conditions. It is possible to study changes over time series. In this study، changes of production and cultivated area of 17 field crops of Khorasan Razavi province in a 25-year period were determined with Mann - Kendall test، Sen’s Estimator Slope and linear regression. Analysis of the three tests showed that performance of 76. 5% from yield، 88. 2% from area under cultivation and 55. 8% from agricultural production were significant at the 0. 01 and 0. 05 level. On the other hand، trend of yields 58. 8% was increase، 17. 7% was reduced and 23. 5% was no significant trend. Similarly، trend of 23. 5% from area under cultivation was acreage، 64. 7% was reduction، and 11. 8% was no significant trend. For production variable، 29. 4% was significantly increased and 29. 4% was significant reduction. More detailed analysis showed that performance، production and area under cultivation of three crops of cotton، grain and tomatoes increased significantly. Results of all three methods showed the highest trend of negatively performance and area under cultivation variation is related to pea and melon respectively. Furthermore، most of the positive trend in production of tomatoes and grain، performance in onions، potatoes and tomatoes and area under cultivation in tomato observed. The results showed that linear trend and the nonparametric tests of important products of province: wheat، barley، sugar beet، cotton، melons، watermelons and tomatoes in 0. 01 were significant. This result shows the importance of these yields in gross state province product.
    Keywords: Mann, Kendall, Sen's Estimator, Linear regression, Field crops
  • H.R. Khazaei, Sh Riahinia, H.R. Eshghizadeh Pages 417-426

    Root depth and distribution have an important role in drought resistance and optimization of moisture content of soil. This research was carried out in order to consider of root response of triticale genotypes to water stress and recognition of root trait that can effective in resistance of water stress. This experiment was in a factorial experiment based on completely random design on the year 2009. The genotypes of triticale was included (i) ET-82-15 (ii) ET-82-8 (iii) ET-82-17 and commercial triticale genotype Juanillo-92. Two irrigation regimes included 100 and 50 % of field capacity، respectively. The result showed that water stress result in increased 9% of root depth in each plant. Differences between minimum root depth was observed in ET-82-15 rather than maximum root depth in Juanillo-92 was approximately 8. 2 centimeters. Late irrigation caused to diminish 25% of root length. Differences between maximum root length in ET-82-15 and minimum root length in ET-82-17 was not significant (p)

    Keywords: Root depth, Root length, Root surface area, Grain yield
  • E. Rezaei Chiyaneh, A. Pirzad Pages 427-437
    Since the production of medicinal plants can be influenced by environmental factors such as water limitation. In other hand salicylic acid as a plant regulator can enhance drought resistance in plants. In order to investigate the effect of different irrigation intervals on yield، yield components and essential oil of black cumin (Nigella sativa L.)، a field experiment was conducted a farm located in West Azerbaijan province- city Nagadeh، West- Azerbaijan، during growing season of 2011- 2012. The experiment was arranged as split plot based on a randomized complete block design with three replications. Irrigation intervals (6، 12 and 18 days) and three levels of salicylic acid concentration (0، 0. 5 and 1 mM) considered as in main plots and sub-plots، respectively. Results showed that irrigation had significant effects on all characteristics such as Plant height، number of follicule per plant، number of seed per follicule، biological yield، grain yield، essential oil content and essential oil yield with the exception of 1000- seed weight. With increasing irrigation intervals from 6 to 18 days، plant height، number of follicule per plant، number of seed per follicule، biological yield، grain yield، essential oil percentage and essential oil yield were decreased up to 49، 52، 40، 35، 43، 20 and 55 %، respectively. In contrast، yield components and yield were enhanced up to treatments 0. 5 mM of salicylic acid. Grain yield and essential oil yield with application of 0. 5 mM salicylic acid increased up to 13 and 11 % compared to control، respectively. It seems that due to the limited sources of water in the region irrigation after 12 days and 0. 5 mM salicylic acid concentration are suitable for black cumin grain production.
    Keywords: Antioxidant, Grain yield, Irrigation intervals, Medicinal plant, Stress moderator factors
  • A. Abhari, A. Soltani, E. Azizi Pages 438-444
    This study was conducted to examine effects photothermal Quotient on grain number of four wheat cultivars under four planting dates and four replications. The experiment conducted at the Sabzevar Agricultural Sciences Research during 2007-2008 and 2008-2009. Various responses functions were evaluated to quantify the response of grain number to influencing parameters (environmental and non- environmental- based factors). The best relationship was found between grain number and grain yield، thus we evaluated and modeled other influence parameters (photothermal Quotient and temperature) on grain number. Result indicated that the grain number per area with mean temperature (r=0. 88) at stem elongation to anthesis stage the highest correlation coefficient and grain number reduced with increasing temperature، in first and second years،12150. 3 and 1118. 9 grain number /°C respectively. In 27 and 30 ° C mean temperature grain was not formed. Qquadratic equation was obtained between grain number per unit area and photothermal Quotient at stem elongation to anthesis stage and the highest grain number of wheat were observed in 0. 55 photothermal Quotient.
    Keywords: Wheat, Grain number, Photothermal Quotient, temperature
  • M. Attarzadeh, A. Rahimi, B. Torabi, H. Dashti Pages 445-453

    In order to study the effect of Ca، K، and Mn foliar spray on vegetative traits of safflower (Padideh cultivar) under salt stress، a factorial experiment was conducted based on randomized complete blocks design with three replications in Vali-asr university greenhouse. Factors included salinity with four levels representing 0، 500، 1000، and 1500 mg NaCl kg -1، and foliar spray with four level representing 10 mM spray of distilled water، CaNo3، K2HPO4 and MnSo4، 1 mM spray، respectively، sprayed two weeks after emergence، one application per 2 weeks. Results showed that increasing salinity level، reduced plant dry weight، leaf area، height، while salinity and foliar spray treatments has no effect on number of leaves. Highest leaf area was obtained after K2HPO4 and CaNo3 foliar spray، and lowest leaf area was obtained from MnSo4، K2HPO4 and CaNo3 foliar spray prevented somewhat early plant growth rate reduction treated with 500 and 1000 mg NaCl. Applying 1500 mg NaCl reduced SPAD value، and leaf chlorophyll fluorescence. MnSo4، K2HPO4 and CaNo3 foliar spray nutrients، also reduced SPAD value.

    Keywords: Plant Growth Rate, Leaf Area, Safflower, Dry Weight
  • F. Taghavi Ghasemkheyli, H. Pirdashti, M.A. Tajick Ghanbary, M.A. Bahmanyar Pages 454-462

    A pot experiment was designed to evaluate the effect of Trichoderma spp. on yield and yield components of wheat (cv. N81) under different levels of cadmium nitrate. Experiment was arranged in factorial based on completely randomized design with three replicates. Trichoderma harzianum at two levels (with and without inoculation) and four levels of cadmium nitrate (0، 50، 100، 150 mg l-1) were the treatment. Results of ANOVA and mean comparisons showed that inoculation of Trichoderma increased biological yield (46%) and straw yield (30%) as compared to control. Cadmium pollution has led to significant decrease in harvest index، grain number per spike and partitioning coefficient up to 5، 20، 24 and 38 percent compared to control، respectively. Furthermore، cadmium and fungus interaction were significant in terms of spike number، grain weight per spike، grain yield and tolerance index. Maximum grain yield and tolerance index were recorded in Trichoderma inoculation under cadmium-free plots which nearly increased 65 and 53 percent، respectively. In conclusion، using Trichoderma under cadmium pollution could improve wheat growth، yield and tolerance index

    Keywords: Bioremediation, Harvest index, Yield
  • A. Ala, M. Aghaalikhani, B. Amiri Larijani, S. Soufizadeh Pages 463-475

    In order to investigate rice competition ability against weeds in direct-seeding and transplanting systems afield experiment was conducted at Mahmud Abad region of Mazandaran province on 2011 growing season. Experimental treatments were studied in a split plot factorial design based on randomized complete blocks with three replicates. Direct-seeding and transplanting of rice in wet seedbed were the main plots and three rice cultivars under two weed management systems (weed free and weed infested) were arranged in sub plots. Results showed there was no significant yield difference in both system of rice planting under weed free condition، but yield loss due to weed interference in direct-seeding and transplanting of rice were 66% and 14% respectively. Line 843 which showed high competition ability in transplanting of rice، encountered with low ability due to weed pressure derivedweek early vigor but our traditional cultivar (Tarom Deilamani) has acceptable competition ability and better yield sustainabilitythan improved cultivar (Khazar) and line 843 in direct seeding system. Cultivars competitiveness could be attributed to more height، higher growth rate in early season، panicle number and higher dry weight of rice. Also in direct seeding related traits to the early vigor was more important than others. Results revealed that direct seeding integrated with weed control could be a good strategy for reducing costs of rice production. In such a system seedling early growth has important role in weed suppression.

    Keywords: Competition ability, Earlygrowth rate, Rice, Weed, Yield loss
  • K. Shirdel, Sh Amani, M. Yarnia, A. Jawnshir, A. Dabbagh Mohammadi Nasab Pages 476-483

    Broomrape would have irreversible effects on tomatoes in all growth stages and the damage would be unrecoverable. In order to chemically control Orobanche spp with consumption of bio-fertilizer in tomato cultivation، an experiment as factorial based on complete randomized blocks design in three replications and 12 plots was carried out at a farm which is located in Mahabad city (Iran). In this experiment، the experimental factors were including: A- sulfosulfuron 35 g/ha in three levels (application، at 40 days after transplanting of seedlings، application at 60 days and after sample transplanting without any chemical spraying)، B and C: bio- fertilizers، Barvar -2 and Nitrajin in two levels (application and non-application of bio-fertilizer)، were taken place. The results showed that Sulfosulfuron treatment at the rate of 35 gr/ha، with- twice application of 40 and 60 days after transplanting of seedlings decreased the biomass of Orobanche aegyptiaca in surface level and also it was possible to decrease the biomass per tomato bush and Orobanche aegyptiaca biomass to amount of 75%، 57% and 60% respectively compare to the main treatment without applying any kind of spray application. The applied bio-fertilizer-2 decreased the amount of fruit and economical function of tomato. The applying phosphate biofertilizer-2 resulted in a decrease in economical function of Lycopersicum esculentum and number of ripen fruits. However none of the applied treatment was influential on diameter and weight of ripen fruits.

    Keywords: Chemically control, Orobanche aegyptiaca, Bio, fertilizer, Nitrajin biofertlizer, Sulfosulfuron herbicide
  • A. Bagheri, Kh Azizi Hasanvandi Pages 484-490

    Growth analysis is a valuable method in the study of quantitative of growth، development and crop production. In order to study the physiological growth indices of lentil plant under dry- farming conditions، an experiment was carried out as a randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station of Lorestan University during 2010. In this experiment two cultivars were used including Gachsaran and Philip، that are appropriate and commonly in the area cultivating. In order to have more accurate study، Growing Degree Day (GDD) index was used for fitting growth curves، and then appropriate model was selected for each growth index using non-linear regression models. The results of the growth indices showed that Gachsaran cultivar has higher priority than Philip cultivar in leaf area index، but Philip cultivar had higher priority than Gachsaran cultivar in crop growth rate، net assimilation rate and dry matter production. Relative growth rate was similar in both cultivars. In total، growth characteristics of Gachsaran cultivar leading to higher seed yield and growth characteristics of Philip variety leading to produce more biological yield.

    Keywords: Dry Farming, Lentil, Non, Linear Regresion, Physiologic Growth Index
  • R. Amini, H. Pezhgan, A. Dabbagh Mohammadi Nasab Pages 491-501

    In order to investigate the effects of weeds interference on yield and yield components of different genotypes of common bean، an experiment was conducted as split plot based on randomized complete block design with three replications at Agricultural Research Station of Tabriz University، in 2011. The main plots were eight genotypes of different types of common bean including red bean، (cv. Gholi، Sayad، Derakhshan and Akhtar); pinto bean، (cv. Khomein and Sadri) and white bean (cv. Shokufa and Pak) and the sub-plots were two levels of weed including weed-free and weed-infested. Results indicated that the effect of bean genotype was significant on yield and yield components. The effect of weed treatment was significant on all traits of common bean، except 100-seeds weight. The pod number per plant of all common bean genotypes reduced significantly under weed-infested treatment. The interaction effect of weed treatment× genotype was significant on bean seed number per pod، grain and biological yield. Among the genotype، the cv. Gholi had the highest pod number per plant and the cultivars Gholi and Shokufa had the highest seed number per pod. The cultivars of Gholi and Khomein produced the highest and lowest seed yield، respectively in both weed-free and weed-infested treatment. The common bean genotype showed different competitive ability as the genotypes Gholi and Pak had the higher competitive ability against the weeds than other genotypes. Therefore by cultivating the bean genotypes with high competitive ability against the weeds، the yield loss of common bean could be reduced as well as the growth of weed species will be suppressed.

    Keywords: Competitive index (CI), Cultivar, Seed yield, Weed, infested
  • S. Maleki Farahani, M. Abdolahi Pages 502-515
    To evaluate the effect of drought stress on yield، yield components and some physiological characteristics of Lallemantia sp، an experiment was conducted as split plot in randomized complete block design with three replications. The first factor was irrigation system in two levels 40 % and 60% depletion of available soil water، the second factor was L. iberica and L. royleana and the third factor was the origin of ecotypes، at two levels، Urmia and Mashhad. The results showed that drought stress had significant effect on Leaf Area Index (LAI) though with increment of water depletion، the LAI decreased 24. 2%. The highest LAI was in L. iberica، with 2. 99. L. royleana with 0. 0088 mg. g-1، had the highest chlorophyll a content in compared to L. iberica with 0. 008 mg. g-1 chlorophyll a content. The maximum number of capsules was related to 40% depletion of available soil water، L. iberica and Mashhad ecotype. The highest grain yield with an average of 208. 4 kg per hectare obtained at 40% depletion of available soil water and related to L. iberica with an average of 189. 4 kg. h-1. The yield of 60% depletion of available water in the soil was 107. 3 kg. h-1declined by 43. 84% in compared to 40% depletion of available soil water. Significant difference was seen between ecotypes of L. iberica in terms of grain yield. Mashhad ecotype showed the highest grain yield. There was a significant positive correlation in grain yield، LAI، chlorophyll a content and thousand seed weight.
    Keywords: Ecotype, Grain yield, Irrigation, Leaf area index, Photosynthetic pigments
  • A. Mohagheghi, M.A. Aboutalebian Pages 516-525
    To determine the effect of planting date، cultivar and seed priming on yield، yield components، oil and protein content of seeds of two spring canola cultivars a field experiment was conducted in Bu-Ali Sina University in 2012. The experiment was factorial in a randomized complete block design with three replications. Factors consisted of sowing dates (14 and 24th March and 3rd April)، seed priming treatments (no-primed، primed with water and zinc sulfate solution) and two canola cultivars (Hayola401 and RGS003). The evaluated traits were number of pod per plant، number of seed per pod، 1000 seeds weight، plant height، oil and protein percentage، yields of seed، oil and biologic and harvest index. The results showed that delay in sowing، except of seed protein percentage، decreased all traits. Seed priming could increase traits of plant height، 1000 seed weight، number of seed per pod، oil percentage and yield and protein percentage in all sowing dates. Seed priming with zinc sulfate solution and water increased the number of pod per plant 16. 1 and 10. 5 percent، respectively compared to no-primed treatment. The highest seed number per pod was achieved through the priming with water and zinc sulfate solution with an average of 14. 3، in the first sowing date for Hayola401 cultivar. Priming with water، especially in the third sowing date increased oil yield by 56 percent in RGS003 cultivar in comparison with its no-primed treatment. Also priming with zinc sulfate and water، increased the harvest index 5. 04 and 3. 7% respectively compared to no-primed treatment. In general in the case of delay in sowing date in spring rapeseed cultivars especially for RGS003، primed seed preferably with zinc sulfate improves the quantitative and qualitative characteristics of the production.
    Keywords: Harvest index, Oil, Protein, Water, Zinc sulfate
  • A. Rahmani*, M. Nasrolah Alhossini, S. Khavari Khorasani Pages 526-534

    Considering importance of baby corn، the study was consisted of sowing date (14th June، 3th July and 24th July) as main Plots and plant densities (6. 5، 8. 5 and 10. 5. plant m-2) as sub Plots and two harvest methods (baby corn، as first harvest sweet corn and next ear as baby corn) on Growth parameter and yield of baby corn (Zea mays L. Var SC403su) in agricultural Research Center and Natural Resources of Khorasan Razavi Province، Mashhad on 2009. The experiment was carried out in a factorial split plot design based on randomized completely block design with 4 replications. The results showed the highest plant height on sowing date 3thJuly with average 168. 6 cm. Also the highest standard ear percentage that one of the important factors for food manufactory had on sowing date 24th July with plant density 10. 5 plants plant m-2، by harvesting method baby corn with 63. 9 percentages. Also The results showed the highest substandard ear percentage of baby corn was belonged to sowing date 24th July with 8. 5 plant m-2، by harvesting method (baby corn sweet corn) with 74. 6%. The highest harvest ear index was belonged to sowing date14thJune، by harvesting method (baby corn sweet corn) with 35. 29 percentages. Therefore، sowing date 3thJuly for forage production with average 4 kg m-2 by harvesting method baby corn are recommended for lateral produce production. Considering to Mashhad weather conditions، producing the highest and best standard ear percentage، density، 10. 5 plants per square meter and 24th July planting is recommended.

    Keywords: Corn, Harvest method, Plant density, Sowing date