نشریه علوم اجتماعی
پیاپی 26 (پاییز 1393)

تعامل گسترده انسان با کار باعث شده تا افراد در هر مکان و موقعیتی که باشند درجه ای از فشارهای عصبی یا فشار را در محیط کار احساس می کنند و این واقعیت امری معمولی و انکارناپذیر در تمام سازمان های مدرن امروزی است. این پژوهش با هدف بررسی آسیب شناختی پیامدهای دوری محل کار از خانه بر فرد و خانواده مورد مطالعه کارخانه سهامی ذوب آهن اصفهان (کارکنانی که در داخل و خارج از استان اصفهان مشغول به کار هستند) در سال 1393 انجام شده است. روش این بررسی پیمایشی بوده و داده هایی جمع اوری شده به کمک پرسشنامه محقق ساخته در میان افراد توزیع و جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل 250 نفر از کارکنان ذوب آهن بوده که در سه شهر همدان، زرند کرمان و یزد کار می کنند، اما ساکن شهر اصفهان هستند. حجم نمونه به کمک جدول مورگان برآورد شد و 150 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها بویژه تحلیل رگرسیون نشان داد که بین مجموعه متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق همبستگی نسبتا قوی وجود دارد و مقدار ضریب تعیین تعدیل شده برابر با 0/389 است که این مقدار گویای این واقعیت آماری است که 39 درصد از کل میزان پیامدهای دوری محل کار از زندگی وابسته به 6 متغیر مستقل؛ شدت روابط خویشاوندی و خانوادگی، رضایت زناشویی، فرهنگ کار، دلزدگی شغلی، درآمد و رضایت شغلی است.

دانش مبنای توسعه است. پیشبرد برنامه های توسعه روستایی گامی در جهت خودکفایی و بهبود وضعیت جامعه روستایی است. بنابراین توجه به زمینه های بومی لازم است. مقاله حاضر از نظر هدف بنیادی و یک تحقیق کتابخانه ای در راستای معرفی راهکار های بهینه در موفقیت آمیز بودن طرح های توسعه روستایی از جمله توجه به دانش بومی در قالب توسعه مشارکتی است. نتایج این مطالعه بیانگر آن است که با مراجعه به منابع و مشارکت افراد محلی می توان به توسعه ای متوازن و همه جانبه دست یافت، ضمن این که به خوداتکایی و توانمند سازی روستاییان به جای وابستگی صرف منجر می شود. در صورتی می توان از دانش بومی در برنامه های توسعه روستایی بهره برد که با ایجاد ارتباط متقابل بین مجریان پروژه ها و روستاییان، مشارکت همه جانبه افراد محلی را برانگیخت. روشن است که با تحقق طرح های توسعه در سایه توسعه مشارکتی چشم انداز توسعه روستایی مثبت خواهد بود.

بزهکاری نوجوانان با پیامدهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، روانی، جسمانی و غیره یکی از مسائل موجود در جامعه ماست. زیرا نوجوانان، آتیه سازان هر جامعه و پایه های اصلی خانواده در آینده هستند. بنابراین سلامت آنان از هر حیث موضوعی بسیار مهم تلقی می شود. با توجه به تاثیرات عمیق رسانه بر روی این قشر، مطالعه حاضر نیز نقش رسانه در بزهکاری کودکان و نوجوانان مورد بررسی قرار داده است. با روش کمی، تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه، اطلاعات مورد نظر جمع آوری شده است. جامعه آماری در این تحقیق شامل دو گروه مددجویان کانون اصلاح و تربیت شیراز و همچنین تعدادی از شهروندان غیرکانونی 13-18 سال شهر شیراز هستند. مددجویان، به تعداد 55 نفر کل شماری و شهروندان غیرکانونی نیز به همین تعداد به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج نشان داد که میان میزان تاثیرپذیری از شخصیت های منفی فیلم، استفاده تفریحی و سرگرمی از ماهواره، تماشای فیلم و سی دی و بزهکاری بر روی هردو گروه رابطه معناداری وجود دارد. میان استفاده از اینترنت و میزان ترجیح فیلم های همراه با خشونت بزهکاری تنها درباره مددجویان رابطه، معنادار بوده و میان تماشای تلویزیون و استفاده علمی- خبری و بزهکاری در میان غیرکانونی ها رابطه معنادار وجود داشته است. میان میزان تماشای ماهواره و بزهکاری نیز رابطه معناداری مشاهده نشد.

امروزه سازمان های سالم، سازمان هایی هستند که به همان اندازه که به کار و بهره وری اهمیت می دهند، به سلامت روانی و جسمی کارکنان توجه دارند. با سلامت افراد، سلامت سازمان تضمین خواهد شد و سازمان سالم می تواند از بهره وری، توانمندی و کارایی لازم برای مواجهه با دنیای توام با رقابت برخوردار شود؛ هدف اصلی این تحقیق، بررسی مولفه های شادی بر بهره وری کارکنان شرکت نفت و گاز گچساران است. جامعه آماری این پژوهش متشکل از کلیه کارمندان شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران است. روش تحقیق، از نوع توصیفی پیمایشی بوده و ابزار اندازه گیری از نوع پرسشنامه با طیف لیکرت (شاخص پنج قسمتی از خیلی کم تا خیلی زیاد) و پرسشنامه بهره وری است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 365 نفر حاصل شده است. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار SPSS و با آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های Tدو گروه مستقل، تحلیل واریانس، ضریب همبستگی پیرسون، و تحلیل رگرسیون) انجام گرفته است. متغیرهای مستقل این تحقیق، فرضیه های جنس، تحصیلات، وضعیت تاهل، وضعیت استخدامی، نوع شیفت کاری، درآمد ماهیانه، خلاقیت، سابقه کار، امنیت شغلی، امکانات رفاهی، امکانات آموزشی، مدیریت مشارکتی بود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین متغیرهای تحصیلات، وضعیت استخدامی، شیفت کاری، حقوق کارمندان، خلاقیت، امنیت شغلی، امکانات رفاهی، امکانات آموزشی، مدیریت مشارکتی با بهره وریر، رابطه مستقیم و معنا داری وجود دارد. و بین جنس، سابقه کار با بهره وری رابطه معنادار وجود ندارد، به طور کلی 172/7درصد تغییرات بهره وری ناشی از مدیریت مشارکتی و امنیت شغلی، نوع شیفت کاری، امکانات آموزشی، تحصیلات، سابقه کار است و بقیه مربوط به عوامل دیگر است..تلویحات عملی یافته ها بحث شده اند.

یکی از مهمترین موضوع های قرن نوزدهم و بیستم که در دنیا رخ داده افزایش جمعیت با توجه به بالا رفتن سطح بهداشت جهان است. این افزایش امروزه در کشورهای توسعه یافته کنترل شده است، اما برای کشورهای در حال توسعه به عنوان مشکلی اساسی مطرح شده که پژوهش حاضر در پی بررسی مقایسه ای نگرش دو گروه مدرسان حوزه و دبیران مرد نسبت به برنامه های تنظیم خانواده است. این مطالعه با روش پیمایشی با ابزار پرسشنامه و با نمونه 485 نفر، بر روی 325 نفر دبیر و 160 نفر مدرس حوزه مرد در شهر شیراز صورت گرفت. چهار چوب نظری مورد استفاده در این بررسی، ترکیبی از نظریه کنش اجتماعی پارسونز و نظریه مبادله است. بر اساس یافته های این پژوهش بین شغل پاسخگویان و سه بعد نگرش رابطه وجود دارد که بیانگر تفاوت معنادار بین نگرش دو گروه مورد مطالعه نسبت به مشارکت در برنامه های تنظیم خانواده است. همچنین رابطه ای معنا دار بین میزان درآمد با ابعاد نگرش مشاهده شده است.

الکل با سابقه مصرفی 8000 ساله قدیمی ترین ماده مصرفی است که هزینه های هنگفت پزشکی و اجتماعی را به خود اختصاص داده است. در این تحقیق تلاش بر این بوده تا علاوه بر سنجش میزان گرایش به الکل در بین نوجوانان و جوانان 15 تا 35 ساله شهر ارومیه، متغیرهای تاثیرگذار گرایش به الکل را نیز به مثابه سوالات اساسی مطالعه مورد نظر مد نظر قرار دهد. بر این اساس پس از تعیین چارچوب نظری و ارائه مدل نظری مرکب، از یک نظریه بنام پیوند افتراقی برگس و ایکرز فرضیه های تحقیق تعیین گردید. در این مطالعه فرضیات از این قرارند: بین تسلط پذیری در گروه، بین سهل گیری زیاد والدین، بین ناسازگاری اعضای خانواده، بین اعتیاد والدین با گرایش نوجوانان و جوانان به الکل رابطه وجود دارد. در این مطالعه واحد تحلیل، افراد جوان و نوجوان بوده و سطح تحلیل آن شهر ارومیه است. شیوه نمونه گیری به صورت تصادفی انجام گرفت و ارومیه به چهار منطقه تقسیم شد. در همین ارتباط با تکنیک پرسشنامه از یک نمونه 410 نفری جوانان و نوجوانان 15 تا 35 ساله ی شهر ارومیه به جمع آوری اطلاعات پرداخته شد. از روش پیمایش، تکنیک تحلیل واریانس و رگرسیون چند متغیره استفاده گردیده و از تحلیل مسیر نیز برای بررسی آثار مستقیم و غیر مستقیم هریک از متغیرهای مستقل بر روی متغیر وابسته بهره گرفته شد. از روش اعتبار محتوا برای سنجش اعتبار مقیاسهای ساخته شده و از آلفای کرونباخ نیز برای نشان دادن پایایی استفاده گردید. نتایج بدست آمده از آزمون فرضیه ها نشان دادند که بین سهل گیری والدین، ناسازگاری والدین، تسلط پذیری درگروه و اعتیاد والدین، با گرایش جوانان و نوجوانان به الکل رابطه ی معنی-داری وجود دارد. میزان گرایش به الکل ازحد متوسط به بالا نشان داده شد. در نهایت نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره و تحلیل مسیر نشان داد بیشترین میزان هم بستگی بامتغیر وابسته متعلق به متغیرهای سهل گیری والدین(35%)، اعتیاد والدین(28%)، ناسازگاری والدین(26%)، تسلط پذیری درگروه(21%) است.

مطالعه حاضر با عنایت به نقش قابل توجه جهانی شدن و مولفه های آن در رشد فردگرایی درصدد است به بررسی رابطه بین جهانی شدن و فردگرایی در بین جوانان 15 تا 29 سال شهر یزد بپردازد. در این پژوهش که به روش پیمایش انجام شده، 384 نفر از جوانان شهر یزد با استفاده از نموه گیری خوشه ایچند مرحله ای و با کمک ابزار پرسشنامه محقق ساخته مورد مطالعه قرار گرفتند. برای محاسبه پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین جنس با فردگرایی افقی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد درحالی که بین جنس و فردگرایی عمودی رابطه معناداری وجود ندارد. بین میزان تحصیلات و فردگرایی نیز رابطه ای وجود ندارد. همچنین بین جهانی شدن و ابعاد آن با فردگرایی عمودی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و فردگرایی افقی تنها با بعد جهانی شدن فرهنگی رابطه مثبت و معنا دار را نشان می دهد. نتایج رگرسیون نشان می دهد که بعد جهانی شدن فرهنگی بیش از 17 درصد از واریانس فردگرایی عمودی را تبیین می کند.

این پژوهش به بررسی تفاوت های موجود میان دو نسل والدین و فرزندان می پردازد و در تفسیر این تفاوت ها از نظریه های تغییرات اجتماعی و نوسازی اجتماعی استفاده شده است، یافته های این تحقیق با استفاده از پرسشنامه استاندارد شده و با روش پیمایش در میان 150 نفر از دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی شهر اسدآباد بدست آمده است؛ نتایج تحقیق نشان از وجود شکاف نسلی دانش آموزان با والدینشان دارد، به گونه ای که بیشتر عوامل مورد بررسی دارای رابطه معناداری با میزان شکاف نسلی دانش آموزان با والدینشان دارد. به طورکلی نتایج این بررسی نشان از وجود رابطه معناداری بین میزان تحصیلات والدین، ارتباط صمیمی با خانواده، ارتباط دوستان، تفاوت سنی مادران با میزان شکاف نسلی در بین دانش آموزان داشت. در بررسی سایر عوامل مانند بعد خانوار و محل تولد والدین با میزان شکاف نسلی روابط معنادار نبود.

ارتباطات و تعاملات میان شخصیت های مختلف و افراد با فرهنگ های متفاوت، با توجه به وجود تنوع فرهنگی در داخل کشور و لزوم فعالیت سازمان ها در عرصه بین الملل برای دستیابی به موفقیت و بهبود عملکرد در عصری که از صفات مشخصه آن ارتباطات و جهانی شدن است، یکی از مهمترین مسائل روز مدیریت منابع انسانی محسوب می شود، در همین راستا، تحقیق حاضر به بررسی نقش هوش های فرهنگی و عاطفی بر بهبود عملکرد کارکنان در مرکز ملی مطالعات جهانی-شدن می پردازد. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف، کاربردی. از نظر نوع داده ها، کمی. از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع همبستگی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی یا زمینه یابی است. داده ها از 80 نفر کارکنان مرکز ملی مطالعات جهانی شدن به صورت کل شماری توسط پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین هوش عاطفی و فرهنگی کارکنان با عملکردشان رابطه معناداری وجود دارد به-علاوه بین هوش عاطفی با هوش فرهنگی نیز رابطه معناداری دیده می شود. از آزمون کولموگروف-اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق استفاده شد و توسط آزمون T تک نمونه ای مشخص شد که هوش فرهنگی و عاطفی کارکنان از سطح قابل قبولی برخوردار است.

منظور از اخلاق کار، اعتقاد و پایبندی به ارزش ها و هنجارهای اخلاقی در حوزه کار و فعالیت های اقتصادی و انجام وظایف و تعهدات شغلی است. غایت اخلاق اجتماعی در حوزه کار، بسط کمالات و استعدادهای فردی از یکسو و تامین خیر عمومی، رعایت حقوق دیگران و پایبندی به تعهدات اجتماعی از سوی دیگر است. اخلاق کار براساس سنت مالوف تجربی دارای ابعاد و مولفه هایی همچون سخت کوشی، درستکاری، ارج نهادن به کار و فعالیت اقتصادی، زهد و امساک و پرهیز از بطالت و عیاشی و خوشگذرانی، درستکاری و انجام دقیق تعهدات شغلی، وقت شناسی و وفای به قول و عهد است. در این مقاله ابتدا ابعاد مفهومی و عملیاتی اخلاق کار برمبنای مطالعات تجربی تشریح و سپس ابعاد مقیاس محقق ساخته اخلاق کار تبیین می گردد. اعتبار و پایایی این مقیاس محقق ساخته قبل از گردآوری داده های اصلی از طریق یک مطالعه مقدماتی احراز گردید و سپس نتایج حاصل از اجرای آن در بین یک نمونه 600 نفره از مردان بالای 30 سال شهر تهران ارائه شده است. از مهمترین نتایج این پژوهش می توان به پایین بودن میزان تمایل به پس انداز و سرمایه گذاری و هم چنین اراده گرایی و انگیزه موفقیت اشاره نمود. میانگین مقیاس کلی اخلاق کار 3/61 بر روی طیف 5 درجه ای بدست آمد که نشان از این دارد که میزان آن اندکی بیش از متوسط است. در بین ابعاد پنج گانه اخلاق کار، درستکاری با میانگین 3/93 بالاترین رتبه را بدست آورده است. پس از آن وقت شناسی با میانگین 3/83 قرار دارد. انگیزه موفقیت و پیشرفت با میانگین 3/75 در جایگاه سوم قرار گرفته است. سخت کوشی و ارج نهادن به کار با میانگین 3/62 در مرتبه چهارم قرار دارد. اراده گرایی با میانگین 3/53 در جایگاه پنجم قرار دارد. این بدان معناست که میزان تقدیرگرایی پاسخگویان بالاست.