فهرست مطالب

مطالعات سیاسی جهان اسلام - پیاپی 12 (زمستان 1393)

نشریه مطالعات سیاسی جهان اسلام
پیاپی 12 (زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/12/17
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علی باقری دولت آبادی، اسمعیل پور جعفر صفحات 11-36
    از وقوع بهار عربی در منطقه ی خاورمیانه قریب سه سال می گذرد، اما گذر این زمان مانع از فروکش کردن این تب در میان کشورها نشده و همچنان برخی دولت های منطقه با آن درگیرند. در این میان کشور اردن از معدود کشورهای منطقه بود که خیلی زود این بحران را پشت سر نهاد و به جریان طبیعی حکومت بازگشت. سوال اصلی که پژوهش حاضر به آن می پردازد این است که چرا بهار عربی در اردن ناکام ماند؟ از آنجاکه پدیده های علوم اجتماعی عموما چند متغیری هستند، فرضیه ی پژوهش نیز این مساله را در سه عامل جستجو نموده است:1- اصلاحات و نحوه ی برخورد رژیم اردن با اعتراضات.2- شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی داخلی این کشور. 3- عوامل و نیروها و سیاست های بین المللی. برای این منظور از نظریه ی آشوب و روش توصیفی _ تحلیلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد اگرچه خاندان هاشمی در اردن به صورت موقت توانست خطر سرنگونی را پشت سر بگذارد اما پتانسیل انقلاب همچنان در این کشور فعال است و با تغییر در معادلات منطقه ای و بین المللی در آینده، این کشور می تواند انقلاب جدیدی را تجربه نماید.
    کلیدواژگان: بهارعربی، نظریه ی آشوب، اثر پروانه ای، اردن
  • حسین ربیعی، جهانگیر حیدری صفحات 37-66
    عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیک، از نظر تاریخی همواره نقش محرک و ترغیب کننده ای برای سیاست مداران، فرمان روایان و راهبردپردازان داشته است؛ کشورهای مختلف دنیا با بهره گیری از ظرفیت های جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک خود، سعی در حفظ ثبات و ارتقاء جایگاه خود در مناسبات ژئوپلیتیک منطقه ای و جهانی دارند. اتخاذ چنین رویکردهایی در سیاست خارجی همواره موجب تقابل و تعارض کشورهای یک منطقه می شود، این بدین خاطر است که بازیگران منطقه ای ممکن است برداشت های متفاوتی از امنیت و منافع داشته باشند. در بین کشورهای منطقه ی خلیج فارس، قطر از جمله کشورهایی است که در جریان تحولات منطقه ای، کنش و پویش هایی ژئوپلیتیک داشته که فراتر از واقعیت های جغرافیای سیاسی این کشور است؛ چرا که در سنخ شناسی و سلسله مراتب کشورها و قدرت ها در ساختار هرم قدرت جهانی، این کشور در زمره ی قدرت های محلی جای می گیرد. حال آن که با وجود داشتن وسعت و جمعیت کم، قرارگرفتن در بین دو قدرت منطقه ای، پیشینه تاریخی اندک، درگیری و اختلاف سرزمینی با همسایگان، نظام سیاسی موروثی و فقدان عمق سرزمینی، توانسته است در سیاست خارجی، در سطوح منطقه ای و فرامنطقه ای کنش هایی فراتر از واقعیت های خود را به نمایش گذارد. این مقاله در پی فهم و تحلیل چرایی و چگونگی این کنش های فرامنطقه ای و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران است و در این راستا عوامل، راهبردها و اهداف این کشور را مورد واکاوی و بازنمایی قرار داده است. به نظر می رسد راهکارها و پویش های برخاسته از موقعیت ژئوپلیتیک این کشور از قبیل: توسل به دیپلماسی میانجی گری، استفاده از راهبردهای اقتصاد سیاسی بین المللی، در پیش گرفتن دیپلماسی رسانه ای، ورزشی، مذهبی، تنش زدایی با کشورهای همسایه و حل وفصل اختلافات سرزمینی و نیز میزبانی از کنفرانس های علمی و سیاسی از عوامل بسترساز گسترش نفوذ این کشور محسوب می گردند، چنین گسترش حوزه ی نفوذی از پتانسیل تهدیدآفرینی برای امنیت ملی ایران برخوردار است.
    کلیدواژگان: خلیج فارس، ژئوپلیتیک منطقه ای، قدرت منطقه ای، قطر، امنیت ملی
  • احمد جانسیز، سجاد بهرامی مقدم، علی ستوده صفحات 67-92
    پیامدهای بی ثباتی های سیاسی اخیر، موسوم به «انقلاب های عربی»، از میانه 2011 میلادی در خاورمیانه توانسته معادلات منطقه ای را تحت تاثیر قرار دهد و بر راهبردهای بازیگران درگیر در معادلات خاورمیانه تاثیر گذاشته است. بحران سوریه نمونه عینی تقابل راهبردهای متفاوت بازیگران رقیب منطقه ای و فرامنطقه ای درگیر است. در سطح منطقه ای، رقابت استراتژیک ایران و عربستان در بستر این بحران از اهمیتی حیاتی برخوردار است. در همین راستا، این پژوهش محور کار خویش را بررسی و تبیین دو راهبرد متعارض ایران و عربستان درخصوص تحولات اخیر در سوریه قرار داده است. به عبارتی، پرسش محوری این پژوهش بر بررسی راهبردهای متعارض ایران و عربستان نسبت به بحران سوریه استوار است. فرضیه ای که در پاسخ به پرسش اصلی مورد آزمون قرار گرفته است بر این مبناست که سیاست ایران و عربستان نسبت به بحران سوریه بر دو راهبرد متعارض مبتنی است که ریشه در رقابت دو دولت بر سر نفوذ در حوزه سوریه، لبنان و سرزمین های فلسطین دارد.
    کلیدواژگان: خاورمیانه، ایران، سوریه، عربستان، موازنه تهدید
  • حاکم قاسمی، علی نوازنی صفحات 93-124
    در ایالات متحده ی آمریکا طراحی راهبرد و سیاست خارجی کشور بر عهده ی عالی ترین مقام اجرایی کشور یعنی قوه ی مجریه است. از این رو با جابه جایی قدرت بین دو حزب اکثریتی جمهوری خواه و دموکرات که از رویکردها و نگرش های متفاوتی به نظام بین الملل و سیاست جهانی برخوردارند، نحوه ی برقراری ارتباط با کشورها و نظام بین المللی متفاوت است. در زمینه ی سیاست مقابله با تروریسم نیز که پس از وقوع حوادث 11 سپتامبر در اولویت راهبرد امنیت ملی آمریکا قرار گرفت، تمایزاتی بین سیاست دو رئیس جمهوری که در این دوره به قدرت رسیدند وجود دارد. در این مقاله سوال اصلی این است که با توجه به این که مبارزه با تروریسم در دستورکار هر دو دولت بوش و اوباما بوده است، اجرای سیاست این دو رئیس جمهور امریکا در جهت مبارزه با تروریسم در جهان اسلام چه تفاوت ها و تشابهاتی با یکدیگر دارد؟
    برای پاسخگویی به این پرسش، با استفاده از روشی مقایسه ای سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا را در دو دولت بوش و اوباما در جهان اسلام با تاکید بر خاورمیانه، با یکدیگر مقایسه نموده و به بررسی مبانی و اصول سیاست خارجی دو دولت در برخورد با تروریسم در جهان اسلام می پردازیم.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی امریکا، جهان اسلام، خاورمیانه، تروریسم
  • ابراهیم عباسی، یوسف علیمردانی صفحات 125-152
    همگرایی فرایندی است که جهانی شدن آن را گسترش داده است. نظریه های سیاسی و اقتصادی متعددی به تبیین این فرایند پرداخته اند. از این میان، نظریات کارکردگرایان، نوکارکردگرایان و مکتب ارتباطات به شکل بهتری این مسئله را بررسی کرده اند. این نظریه ها بر این اعتقادند که برای رسیدن به همگرایی باید فعالیت ها و تلاش های هم گرایانه از مسائل ابتدایی اقتصادی آغاز شود، زیرا همکاری در زمینه اقتصادی ممکن است به شکل موثرتری نسبت به همکاری در حوزه های دیگر موجب تقویت و ارتقای همکاری در سطوح مختلف میان کشورها شود. بانک توسعه اسلامی که یک نهاد مالی توسعه ای وابسته به سازمان همکاری اسلامی است و تمامی کشورهای اسلامی عضو آن هستند، همکاری های اقتصادی گسترده ای با اعضا دارد و فعالیت های متعددی در حوزه های تجاری، مالی، توسعه نیروی انسانی و سرمایه گذاری مالی و کاهش فقر وغیره انجام می دهد. فرض مهم این پژوهش آن است که به نظر می رسد بانک، مرحله خیز و اشاعه مورد نظر نظریه پردازان روابط بین الملل را در مسیر همگرایی تامین کرده است. یافته های تحقیق نشان می دهد فعالیت های بانک موجب تقویت تجارت، ارتقای سرمایه گذاری، بهبود زیرساخت ها و تقویت نیروی انسانی و کاهش فقر می شود. بدین سان باعث پیوند بیشتر کشورهای خاورمیانه شده، آن ها را برای همکاری بیشتر و نیل به همگرایی مجاب می کند.
    کلیدواژگان: همگرایی، همگرایی اقتصادی، بانک توسعه اسلامی، خاورمیانه
  • داود کمیجانی، سید محمد میر حسینی صفحات 153-175
    شیعیان هند 1 یکی از بزرگ ترین جوامع شیعی در جهان هستند. حضور آنان در هندوستان بیش از 13 قرن قدمت دارد. هر چند آنها همیشه به عنوان یک اقلیت مذهبی در هند محسوب می شدند، اما دورانی را در اقتدار و شکوفایی فرهنگی تجربه کرده اند.
    وقایع دو قرن اخیر، یعنی استعمار انگلیس(1947-1800م)، از بین رفتن حکومت های محلی شیعی، جدایی بخش اعظمی از مناطق مسلمان نشین هند در سال 1947 میلادی (پیدایش پاکستان)، سیاست های دولت لائیک مرکزی، و...، شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم را به ضرر ایشان تغییر داده و آنان را به انزوا کشانده است. البته پیروزی انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک انقلاب شیعی، ضمن تقویت روحیه ی جمعی آنان، شیعیان هند را به پویایی بیشتر ترغیب نموده است، اما عرصه های فعالیت آنان در هند محدود می باشند. از این رو شناخت شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نسل جدید شیعیان هند و چالش های فراروی آنان، می تواند مسئله مهم و تاثیرگذار در روابط فرهنگی جامعه ی جهانی شیعیان از جمله ایرانیان با آنان باشد. لذا پاسخ به سوالاتی از قبیل: گستره و فراوانی جمعیتی شیعیان در هند چگونه است؟ جامعه ی شیعیان هند هم اینک در چه شرایطی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسر می برند؟ شیعیان کنونی هند از چه ساختارهای مذهبی و فرهنگی برخوردار هستند؟ نقش مهمی در برقراری تعاملات صحیح فرهنگی با آنان ایفا می کند، روابطی که زمینه ساز بهره مندی از ظرفیت های بالقوه ایشان در جهت اعتلای مکتب اسلامی اهل بیت(ع) درجهان خواهد بود. این مقاله تلاش دارد تا با پاسخ به سوالات فوق، گزارش مختصری را از وضع اجتماعی و فرهنگی شیعیان در هندوستان امروز ارائه دهد.
    کلیدواژگان: هند، اسلام، تشیع، حکومت های شیعی هند، مظاهر فرهنگی شیعه در هند
|
  • Pages 11-36
    From the beginning of Arabian spring in Middle East pass about 3 years، but despite of this long time، it yet continuing to its life and some of the countries in the region are experiencing this event. Jordan is one of the countries that could concur on this crisis and now is continuing to its regime. So، the main question is that why has the Arabian spring failed in Jordan? With regard to this fact that social Sciences events are multi causes، current research hypothesis survey three factors: 1- Reformation and behavior of Jordan government on protests. 2- The political، social and cultural conditions of Jordan. 3- Factors and actors and international politics. We used chaos Theory and descriptive-explanative methods in the research. Research findings show that although the Jordan government could outfight on dangerous of downfall for short time but capacity of revolution is active in this country. With Changing in regional and international conditions in the future this country can experience new revolution.
    Keywords: Chaos Theory, Arab Spring, Jordan
  • Pages 67-92
    Consequences of recent political instability، the Arab Revolutions، from mid-2011، in the Middle East، have affected on regional equations and influenced strategies of the actors involved in the equation of the Middle East region. Syria Crisis is a concrete example of contrasting different strategies of regional and trans-regional competing actors involved in the region; at the regional level، strategic competition between Iran and Saudi Arabia، regarding this crisis، is vital. In this regard، the research focuses on explaining conflicting strategies of Iran and Saudi Arabia on recent changes in Syria. The central issue of this study is examining the conflicting strategies of Iran and Saudi Arabia on Syrian crisis; i. e. why Iran and Saudi Arabia have different strategies towards the crisis happening in Syria?
    Keywords: Middle East, Iran, Syria, Saudi Arabia
  • Pages 93-124
    In the United States of America designing the strategy and foreign policy is the authority of the highest executive that means the executive branch. Hence، the shift of power between the two majority parties، republicans and democratic which have the different approaches and attitudes to the international system and global politics could be considered very important، the way of communicating with the states and the international system is quite different. In the fight against terrorism in Middle East which became a priority in national security strategy of America? In this article the main question is، with regard to the fight against terrorism that has been the agenda of both Bush and Obama governments، what are the differences and similarities the policies of between two presidents? To answer the question، the foreign policy of two presidents for combating the terrorism will be studied.
    Keywords: US Foreign Policy, Islamic World, Middle East, Bush, Obama, Terrorism
  • Pages 125-152
    Integration is a process that is increasingly expanding by globalization. It is explained by several political and economic theories، among which the theories of functionalists، neofunctionalists and communication school have more appropriately accounted for. These theories indicate that to achieve integration there is a need to start integration activities and efforts from basic economic issues. This is because in comparison to other areas، economic cooperation can contribute more effectively to strengthen and promoting cooperation among countries at different levels. Islamic Development Bank (IDB)، as a developmental financial institution is affiliated with the Organization of Islamic Cooperation (OIC) and all its members are Islamic countries. It has an extensive economic cooperation with its member countries and does numerous activities in the areas of trade، finance، human resources development، financial investment and poverty reduction. These activities enhance trade، promote investment، improve infrastructure and strengthen human resources and reduce poverty. These issues enhance interrelationship among Middle East countries and persuade them to be more cooperative and integrative.
    Keywords: Integration, Economic Integration, Islamic Development Bank, Middle East
  • Pages 153-175
    The Shia of India makes up one of the largest Shiite communities in the world. The antiquity of their existence starts from more than 13 centuries ago. Though they have been always considered as an Indian religious minority، they have experienced an era living with authority and cultural efflorescence. The events of resent two centuries، such as، English Colonialism (1800-1947)، the destruction of local Shiite administrations، the separation of a large part of Muslim living areas of India in 1947 (the emergence of Pakistan)، policies of non-religious central government and etc، has changed the socio-economic ruling conditions against them and lead them to isolation. Meanwhile، although the Islamic revolution of iran- which can be considered as a Shiite revolution- lead to victory، and Indian Shiites have been encouraged to have more dynamism، they have limited activities yet. Hence، the recognition of cultural، social and economic conditions of new generation of Indian Shiites and their confronting challenges، can be considered as an important or imperative issue in Shiite international community''s cultural relations. Therefore، answering questions، such as، «How is the scope and frequency of the Shiite population in India?»; «Today، how is the Sociopolitical or economic conditions of Indian Shiite community?»; and «How is the current religious-cultural structures of Indian Shiites?» have an important role to make a correct cultural interaction with them، which underlies benefitting from their potential capacities for promoting the Islamic school of «Ahl-Ul-Bayt» globally. This article is to give a brief report of sociocultural situation of current Indian Shiites through answering the mentioned questions.
    Keywords: India, Indian Shiite, Shiite cultural manifestations