ای نفس اختلاف اشیاء و گوناگونی انسانها را فرصت می دانی یا تهدید؟ فرض کن انسانها با هم از نظر قیافه هیچ تفاوتی نداشتند و همه یک شکل بودند. فرض کن رنگ همه یکی بود. تصورکن قد همه یکسان بود و یک سانتی متر هم با هم فرق نداشت. فرض کن اخلاق و صفات همه یک جور بود. اگر همه یک اندازه فقیر و یا غنی بودند. اگر زمین پستی و بلندی نداشت. اگر همه زمین آب یا فقط خاک بود. اگر اختلاف درجه حرارت نبود. اگر همیشه خورشید می تابید یا با یک زاویه ثابت نور می افکند. اگر عناصر مختلف از فلز و غیرفلز و گاز و مایع و جامد نبود و اگر اختلاف نبود چه می شد؟!

حرکتی متصور بود؟ تغییر Change() که امروز آن را روح توسعه می دانند و شعار توخالی رئیس جمهور آمریکا و شعار استعاره ای برخی کاندیداهای ریاست جمهوری ایران بود، قابل تعریف بود؟ آیا کسی نیاز داشت سراغ دیگری برود؟ آیا دستی به کار می رفت؟ آیا اکتشاف و اختراعی انجام می شد؟ آیا شکوفایی استعداد و خلاقیت و نوآوری معنا داشت؟ آیا می شد از انسان کامل و تکامل یافته سخن گفت؟ آیا همه یک قبر نمی کندند و در کنار آن به انتظار مرگ نمی نشستند؟! پس اختلاف، حکمت الهی برای حرکت به سوی تعالی است و بهترین فرصت است. اما ای نفس با تو چه کنم که همین فرصت را هم به تهدید تبدیل کرده و اختلافات مرا بهانه منازعه و جنگ و جدال با زمین و زمان و انسان و خلقت و خلق قرار داده ای!