دکتر بهرام اخوان کاظمی، پژوهشگر تاریخ احزاب ایران، 4 دوره فعالیت برای احزاب برشمرده است که از سه جریان فکری سرچشمه گرفته اند. این سه جریان فکری شامل چپ، ناسیونالیسم و اسلام است. بر پایه این پژوهش، بیشترین فعالیت احزاب پیش از ظهور پهلوی اول در مجلس متبلور شده بود

درباره سه تفکر سیاسی عمده در شکل گیری احزاب سیاسی یکی از صاحب نظران معتقد است: «بخش اعظم جریانات و حرکت های سیاسی و حزبی در چهار دوره پیدایش احزاب و تقریبا تمامی گروه ها و تشکیلات مخفی مسلحانه در سال های دیکتاتوری و رکود تحزب، بر مبنای سه تفکر عمده مطرح در جامعه، یعنی اندیشه های چپ، ناسیونالیسم و اسلام به مفهوم وسیع و در طیفی گسترده استوار بود.... سه جریان کلی چپ، ناسیونالیستی و مذهبی تقریبا در همه احزاب و گرایش های سیاسی جهان اسلام دیده می شود».