یکی از چهره های انقلابی معاصر ایران میرزا کوچک خان جنگلی است. فردی که هرچند حرکت انقلابی او در طول تاریخ با تفسیرهای گوناگونی روبه رو شده اما همگان وطن پرستی وی را ستایش کرده اند. شاید به همین دلیل بود که وقتی در جریان نهضت جنگل نیروهای ارتش سرخ روسیه وارد بندر انزلی شده و اردو زدند، میرزا احمدخان اشتری، حاکم وقت رشت خود به دیدار میرزا کوچک خان رفت و مرکز گیلان را تحویل او داد. میرزا نیز پذیرفت و به فاصله سه روز پس از ورود به این شهر یعنی در روزی چون امروز از سال 1299 خورشیدی ضمن بازداشت تعدادی از وابستگان به دربار و تشکیل کمیته مرکزی انقلاب سرخ، در گیلان حکومت جمهوری اعلام کرد. جمهوری که به دلیل برخی دخالت های شوروی، اختلافات داخلی و درگیری های شدید و مداوم با حکومت مرکزی دیری نپایید و در آذر 1300 فروپاشید.