عن امیرالمومنین (ع) عن رسول الله (ص) انه قال: من تظاهرت نعم الله علیه فلیکثر الشکر و من الهم الشکر لم یحرم المزید و ممن کثر همومه فیکثر من الاستغفار و من الح علیه الفقر فلیکثر من قول لاحول و لاقوه الا بالله العلی العظیم.(1)

«امیرالمومنین (ع) از قول پیامبر اکرم (ص) نقل می کنند که فرمود: کسی که نعمت های پروردگار برایش متراکم و انبوه شود، باید شکر خود را افزایش بدهد و هرکس شکر به دل او الهام شود، از افزایش نعمت محروم نمی شود و هرکس گرفتاری وغم غصه اش زیاد شد، زیاد استغار کند و هرکس مورد هجوم فقر قرار گیرد، باید زیاد «لاحول و لاقوه الا بالله العلی العظیم» بگوید.»

- من تظاهرت نعم الله علیه فلیکثرالشکر؛ [امیرالمومنین (ع) از قول پیامبر (ص) می فرماید:] کسی که نعمت های پروردگار برای او انبوه و متراکم شده است، شکر خود را باید افزایش بدهد. بعضی ها وقتی به نعمت می رسند- چه نعمت مال، چه نعمت جاه، چه نعمت اولاد و از این قبیل- شکر را فراموش می کنند؛ کانه رابطه افزایش نعمت با شکر رابطه معکوس است؛ اینهایی که بیشتر دارند، کانه کمتر شکر می کنند؛ این خلاف قاعده است؛ هر نعمتی بایستی وظیفه شکرگزاری را در انسان تقویت کند.

- و من الهم الشکر لم یحرم المزید؛ کسی که خدای متعال، شکر را به دل او بیندازد و الهام کند، از افزایش نعمت محروم نخواهد ماند؛ لئن شکرتم لازیدنکم؛ (2) آیه قرآن و صریح وعده الهی است؛ در این تردیدی نیست.

- و من کثر همومه فلیکثر من الاستغفار؛ و هرکسی که هموم او- یعنی چیزهایی که دل او را به خود مشغول می کند و موجب هم او و اهتمام او می شود- زیاد شد، استغفار را زیاد کند. حالا یک وقت این است که ما یک رابطه غیبی و طبیعی فرض می کنیم بین استغفار و برطرف شدن هموم؛ ممکن است؛ نباید این چیزها را منکر شد. اینکه ما می گوییم استغفار موجب می شود که هم وغم انسان برطرف بشود، این ممکن است، هیچ بعدی ندارد؛ اینها را استبعاد (3) نباید کرد. خیلی از روابط طبیعی و قوانین الهی در عالم طبیعت هست که ما آنها را کشف نکرده ایم؛ فرض بفرمایید: ذکر خدا و  یاد خدا در کیفیت بسته شدن مولکول های یخ. وقتی که آب یخ می بندد، وقتی با ذکر الهی همراه باشد، با آیه قرآن همراه باشد، این مولکول شکل صحیح و طبیعی خودش را می گیرد. اینها ثابت شده؛ اینها چیزهایی است که علمی است، یعنی حرف ما نیست، اینها در آزمایشگاه اثبات شده؛ این را چندی پیش برای ما از اینترنت آوردند، بعد معلوم شد در داخل کشور هم بعضی ها از همین جوان های اهل علم و دانش آموز و مانند اینها، خودشان هم این را تجربه کرده اند؛ نوار عبدالباسط را می گذارند، فرض بفرمایید که آب را [تبدیل به] یخ می کنند یا شربت را نبات می کنند؛ مولکول های نبات با این صدا شکل طبیعی و صحیح خودش را دارد که شکلش را هم برای ما عکس برداری کردند یعنی تصویر کردند و آوردند؛ بعد همین حالت با به زبان آوردن یا حتی نوشتن یک جمله بد بر روی آن شیشه یا آن ظرف وقتی که انجام می گیرد، آن شکل، نامنظم می شود؛ این یک رابطه طبیعی است حالا به ما می گویند که وقت وضوگرفتن مثلا «انا انزلناه» بخوانید، یا «اللهم بیض وجهی» (4) بخوانید و آدم با خودش فکر می کند که حالا این چیست! نه، این تاثیر دارد، تاثیرات طبیعی هم دارد؛ از این قبیل میلیاردها رابطه در این عالم طبیعت هست که  اینها را ما کشف نکرده ایم؛مثل یک آدمی که نمی داند الکتریسیته و برق چیست، اینجا که می آید می بیند که شما آن طرف یک دکمه ای را زدید، چراغ اینجا روشن شد، او خیال می کند تصادفی است، یک چیز غیبی است؛ [درصورتی که] نه، یک سیمی دارد که او خبر ندارد؛ اما از این خبرنداشتن ها الی ماشاءالله در عالم طبیعت داریم که حالا هرچه علم ان شاءالله پیش برود، اینها بیشتر آشکار خواهد شد. بنابراین هیچ مانعی ندارد که آدم بگوید که بین استغفار و بین برطرف شدن هموم، یک رابطه طبیعی است، لکن علاوه بر این، یک چیز واضح تری هم می شود فرض کرد و آن این است که آدم بگوید: و مآ اصابکم من مصیبه [فبما کسبت ایدیکم]؛ (5) مگر غیر از این است؟ هموم انسان ناشی از آن چیزهایی است که ما خودمان به دست خودمان برای خودمان فراهم کردیم؛ سیئات ما است؛ ذلک بما قدمت یداک و ان الله لیس بظلام للعبید. (6) بنابراین اگر چنانچه هم و غم شما که ناشی از یک حادثه بود زیاد شد، شما استغفار کنید یعنی ریشه را بخشکانید؛ گناه را از بین ببرید تا آن علت از بین برود، هم و غم هم از بین برود. این هم می تواند یک نوع رابطه دیگری باشد.

- و من الح علیه الفقر فلیکثر من قول «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم»؛ [و هرکس مورد هجوم فقر قرار گیرد، باید زیاد این ذکر را بگوید: لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم.]

* شرح حدیث در ابتدای درس خارج، 1383/12/9 به نقل از کتاب: نسیم سحر