پرسش:

جوامع و اقوام بر اساس آموزه های وحیانی، با چه عوامل و دلایلی به هلاکت می رسند؟

پاسخ

یکی از سنت هایی که در قرآن مجید بیان شده، «سنت مرگ و حیات جامعه ها و اقوام» است، از نظر قرآن مجید جامعه ها مثل افراد زنده می شوند و می میرند؛ خداوند درباره هلاکت اقوام می فرماید: چه بسا مردمی که در قرون بعد از نوح، زندگی می کردند؛ آنها را هلاک کردیم، و کافی است که پروردگارت از گناهان بندگانش آگاه و نسبت به آن بینا است(اسراء/17).

از این آیه استفاده می شود که سنت هلاک ساختن اقوام از زمان حضرت نوح(ع) شروع شده است، زیرا جوامع بشری قبل از زمان نوح یک جامعه ساده فطری بوده و پس از آمدن حضرت نوح اختلافات در میان بشر پیدا شد. (ترجمه تفسیرالمیزان، ج 13، ص 85)

در اینجا به برخی از عوامل هلاکت و اضمحلال اقوام از دیدگاه قرآن به نحو اجمال می پردازیم.

1- ظلم و ستم

در قرآن کریم به طور مکرر از ظلم و ستم به عنوان یکی از عوامل هلاکت و نابودی جوامع انسانی سخن به میان آمده است. چنان که می فرماید: ما امت های پیش از شما را هنگامی که ظلم کردند، هلاک نمودیم؛ درحالی که پیامبرانشان دلائل روشن برای آنها آوردند، ولی آنها ایمان نیاوردند؛ این گروه از مجرمان را کیفر می دهیم(یونس/13). آیات ذیل در سوره های یاد شده، در این ارتباط است: (اعراف/3و4، کهف/59، حج/45، انبیاء/11، قصص/49و59، عنکبوت/14و31).

2- گناه، جرم و فسق

گناه و نافرمانی خدا، عامل دیگری است که باعث نابودی ملت ها می شود. آیا ندیدی چقدر از اقوام پیشین را هلاک کردیم؟ اقوامی که [از شما نیرومندتر بودند و] قدرت هایی به آنها داده بودیم که به شما ندادیم؛ باران های پی در پی برای آنها فرستادیم، و از زیر [آبادی های] آنها نهرها جاری ساختیم [اما هنگامی که سرکشی و طغیان کردند] آنان را به خاطر گناهانشان نابود کردیم و جمعیت دیگری بعد از آنان پدید آوردیم(انعام/6).

برخی دیگر از این دست آیات عبارتند از: (عنکبوت/40، غافر(مومن)/21، روم/47، احقاف/35).

خداوند متعال علت هلاکت این اقوام را «ذنوب» و گناهان آنها برمی شمارد.

3- انکار و تکذیب آیات الهی

تکذیب آیات الهی، یکی دیگر از عوامل نابود کننده جامعه ها از دیدگاه قرآن است. قرآن کریم می فرماید: ما به آنها (قوم عاد) قدرتی دادیم که به شماندادیم، و برای آنان گوش و چشم و دل قرار دادیم؛ [اما به هنگام نزول عذاب] نه گوش ها و چشمها و نه عقل هایشان برای آنان هیچ سودی نداشت، چرا که آیات خدا را انکار می کردند؛ و سرانجام آنچه را استهزاء می کردند بر آنها وارد شد.

ما آبادی هایی را که پیرامون شما بود نابود ساختیم و آیات خود را به صورتهای گوناگون [برای مردم آنها] بیان کردیم، شاید بازگردند(احقاف/26و27). آیات ذیل در سوره های مورد اشاره نیز دراین ارتباط است: (انفال/54، آل عمران/11، یونس/39).

ادامه دارد