موضوع مهم این است که بدانیم آیا در تاریخ، کارکرد مسجد صرفا عبادت بوده یا فرصت های دیگری هم برای مردم ایجاد می کرده است؟ واقعیت این است که مسجد نقطه اتصال و نقطه جوش یک جامعه اسلامی است. یعنی مسجد می تواند آن حلقه های زنجیری که در جامعه هست را با کارکردهای مختلف، به همدیگر جوش بدهد و در کنار همدیگر نگه دارد. اگر بخواهیم از نظر تاریخی هم این موضوع را بررسی کنیم، می بینیم که اولین مسجدی که آمد و همین کارایی را داشت، مسجدالحرام بود که به عنوان یک نماد و یک شاخص و مرکز ثقل در بین مسلمانان شناخته شد؛ چرا؟ چون در کنار این مسجد، بازار شکل گرفت، بحث های علمی مطرح شد، داد و ستد رخ داد، مباحث ازدواج شکل