آرشیو پنجشنبه ۱ خرداد ۱۳۹۹، شماره ۵۶۶۶
دانش
۱۵
دانش فضایی

نگاه جونو به اعماق ابرهای غول منظومه شمسی

منبع: American Scientist

فضاپیمای جونو در 14 مرداد 1390 از مرکز فضایی کندی ناسا پرتاب شد و در 14 تیر 1395 به سیاره مشتری رسید. البته این سفر از 13 سال پیش از آن آغاز شده بود. ماموریت های فضایی قبلی به طرح سوالات اساسی راجع به آسیب پذیری زمین، چگونگی آغاز حیات و منشا منظومه شمسی می پرداخت. جونو قرار است شکاف عظیمی که در درک ما از شکل گیری سیاره ها وجود دارد را با اطلاعاتی که مهیا می کند تکمیل کند. تاریخچه و چگونگی توزیع آب و دیگر ترکیبات فرار در منظومه شمسی که برای زمین و برای زندگی در آن حیاتی هستند هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد. اکتشافات قبلی از این سیاره نشان داده بود این جرم آسمانی چقدر بااهمیت است. اما ما را با معماهای پاسخ داده نشده بسیاری تنها گذاشت؛ این که چگونه مشتری شکل گرفت و به چه دلیل ترکیباتش متفاوت از خورشید است! دانشمندان می دانند مشتری سیاره ای معمولی نیست و ممکن است کلید فهم شکل گیری بقیه اجزای منظومه شمسی را در خود نگه داشته باشد.

جرم عظیم این سیاره در روزهای نخست تشکیل منظومه شمسی مواد را به اطرافش پرتاب کرد. این مواد شامل عناصر اصلی حیات - آب و مواد آلی- و همچنین مواد سنگی بود. به این ترتیب، مشتری نه تنها تعیین می کند که چه زمانی زمین تشکیل شده بلکه نشان می دهد وجود این سیاره است که زمین را قابل سکونت می سازد. همچنین مشتری یک نمونه برای درک شرایط سیاره های فراخورشیدی است. بنابراین فضاپیمای جونو نه تنها به ما کمک می کند که در مورد منشاء خود بیشتر بدانیم، بلکه نشان می دهد چگونه منظومه ها در اطراف ستاره های دیگر شگل گرفتند.

جونو به گونه ای طراحی شد که بتواند وارد یکی از ناملایم ترین محیط های منظومه شمسی شود؛ میدان مغناطیسی ناشی از ذرات باردار با انرژی بسیار زیاد مشتری را احاطه کرده است. این ذرات آنقدر قوی هستند که تقریبا با سرعت نور حرکت می کنند. آنها قادرند به قوی ترین محافظ ها نفوذ کنند و حتی پیشرفته ترین فناوری الکترونیکی ما را ویران سازند. برای آشکارسازی اسرار منظومه شمسی در دل سیاره مشتری، نیاز است وسیله ای ساخته شود که زره پوش تر از فضاپیماها باشد. دانشمندان و مهندسانی که روی این موضوع کار می کنند برخی از پیشرفته ترین فناوری های محافظ را با نمونه های جدیدی از ابزارآلات که قادر به دیدن لایه های نامرئی زیر ابرهای طوفانی مشتری هستند، ادغام کرده اند. آنها بادقت مسیری را برای حرکت این فضاپیما طراحی کرده اند که در آن مسیر از شدیدترین تشعشعات و ذرات نفوذکننده به این وسایل جلوگیری شود.

اطراف مشتری با یون های پرانرژی و الکترون های با سرعت نسبیتی پر شده است بنابراین این سیاره منبع بزرگی از تابش است. جونو اولین فضاپیمایی است که دارای طاق محافظ تابشی است و همچنین پیشگام در استفاده از ابزار مهمی است که برای ماموریت های فضایی طولانی مدت آینده مورد نیاز خواهد بود. محفاظت در برابر تابش، چالش اصلی برای اکتشافات پایدار انسان در ورای زمین است. تجربه ماموریت جونو و یافته های علمی روزی به محافظت از انسان برای سفر به مریخ و ماورای آن کمک خواهد کرد.

جونو با مجموعه قدرتمندی از ابزارهایی که دارد به زیر ابرهای مشتری می نگرد و تعریفی دوباره از مفروضات اساسی درباره منشاء و تکامل سیارات غول پیکر گازی خواهد داشت. تصاویری با وضوح بالا که از دوربین های جونو به زمین ارسال شده گردبادهای بی شماری را در جو مشتری آشکار ساخته است که اندازه ای برابر با سیاره زمین دارد. تصاویر زیبای دریافت شده از مشتری بسیار شگفت آور هستند اما نتایج علمی حاصل از این ماموریت بسیار چشمگیرتر خواهد بود.