روز گذشته، از آخرین گام سازوکار جدید دولت برای توزیع خودرو پرده برداری شد و در نمایشی عجیب، از میان حدود 4.5 میلیون نفر ثبت نام کننده برای خرید 7 نوع از محصولات شرکت ایران خودرو، 15 هزار نفر برگزیده شدند. خیلی شفاف و مختصر، طرح بزرگ دولت و وزارت صمت برای مدیریت بازار خودرو این است: از هر 300 نفر، یک نفر برگزیده می شود تا بتواند در قبال پرداخت هزینه، خودرویی کم کیفیت دریافت کند و 299 نفر دیگر، در این شیوه حتی این شانس را نخواهند داشت که با پرداخت وجه خودروی داخلی بخرند! نسبت تعداد متقاضیان به برگزیدگان محصولات سایپا هم تقریبا همین است. دراین باره گفتنی هایی هست:

یک. چند ماه پیش، زمانی که طرح بازگشت به نظام کوپنی با تغییراتی اندک، در مجلس مصوب شد، این خبر را به شعاری از تبلیغات انتخاباتی آقای روحانی یعنی «به عقب بازنمی گردیم» ضمیمه کرده و تصویری از رئیس جمهور محترم در صفحه اول روزنامه نشاندیم. در کم تر از یک روز، علاوه بر تذکر کتبی، جوابیه مفصل دولت به دستمان رسید. حال با وضعیتی که در بازار خودرو ساخته اند، چه کنیم؟ آیا حق ملت شریف ما این است که در کنار فشارهای متعدد اقتصادی در رقابتی همچون کنکور سراسری شرکت کنند که احتمال پیروزی در آن، 3/0 درصد (7/99 احتمال شکست) است؟ این تازه در حالی است که چنین قرعه و رقابتی بر سر خودرو نیست بلکه بر سر امکان خرید خودرو است!

دو. پیش ازاین نوشته ام که دولت فعلی، تقریبا در تمام ایده های حکمرانی شکست خورده است. این دولت، به قول زنده یاد علی حاتمی «همه چیزش به همه چیزش می آید.» روش پیشین در ثبت نام خودرو، مبتنی بر سرعت ثبت اطلاعات در سامانه  و اگر قرار بود ساعت یازده ثبت نام شروع شود، سامانه یا به علت ترافیک بالا از دسترس خارج می شد و یا چند ثانیه بعد، ظرفیت آن  پر می شد. همان سیاستی که از کنارش سلطان خودرو  و نظایر آن خلق شد. آن روش با همه معایبش حداقل یک فایده داشت و آن این بود که چند میلیون نفر را امیدوار نمی کرد! حالا روش جایگزین چیست؟ بازه بلندی را برای ثبت نام اعلام کرده اند. ازآنجاکه خودرو، به لطف سیاست های غلط کالای سرمایه ای محسوب می شود و تفاوت نرخ آزاد و دولتی آن هم بسیار بالاست؛ میلیون ها نفر ثبت نام کرده اند که به گفته یکی از مدیران خودروساز، 70 درصدشان متقاضی واقعی نیستند. 

چند میلیون نفری هم که از مواضع مسئولان، امیدوار شده بودند، پس از 10 روز ثبت نام و قرعه کشی نهایتا ناامید شدند.

​​​​​​​عجیب نیست، بنزین هم، هرچند طبق قانون باید پلکانی افزایش می یافت یک شبه و بدون زمینه سازی مناسب، 3 هزار تومان شد. طراحان  گویا ملتفت نبودند طرحی که روی زندگی ده ها میلیون ایرانی اثر می گذارد باید فکر شده و از هر نظر سنجیده باشد؛ نتیجه آن که طی چند هفته  همان طرح چند بار اصلاحیه خورد که حاکی از بی برنامگی بود. 

یادآوری طرح هایی همچون سبد کالا و روش توزیع آن که مسئله ساز شد و در شان مردم نبود، مسکن اجتماعی به جای مسکن مهر که عملا به بن بست رسید و طرح تحول سلامت که به چاه ویل بودجه تبدیل شده بود، همگی حکایت از این موضوع دارد که دولت، یا انگیزه و یا توانایی لازم برای ساماندهی ساده ترین امور در حوزه اقتصاد را هم ندارد، مسائل کلانی همچون اشتغال و کنترل نقدینگی و اصلاح نظام پولی و بانکی پیشکش.

سه. نقدهای بزرگ تر و کلان به کنار، روش قرعه کشی برای ثبت نام کنندگان خودرو هم جالب است. فایلی 320 صفحه ای منتشر کرده اند که حتی تدوین و جدول بندی درستی ندارد. اگر یک دانشجوی سال اول می خواست طراحی کند، حداقل سامانه ای برای این کار ایجاد می کرد و مثلا امکان جست وجو را در نظر می گرفت. نقدهایمان در همین حد سطحی است و گریزی هم نیست، مثل آن که نقدمان به نمایندگان پیشین مجلس این بود که به موقع و منظم در جلسات قانون گذاری کشور حضور یابید! کاش به جایی برسیم که لازم شود حداقل ماهی یک بار، در نقد مشکلات کلان هم قلمی بفرساییم.