رضاقلی خان هدایت ملقب به لله باشی در 18 خرداد 1179 به دنیا آمد و 8 تیر 1250 در تهران درگذشت. محمد هادی، پدر او از اعیان قریه چارده هزار جریب بود که امروزه تبدیل به شهر دیباج در شهرستان دامغان شده است. در زمان آقامحمدخان خزانه دار بود و در دوران فتحعلی شاه نیز این شغل را ادامه داد. رضاقلی خان در مکاتب شیراز به تحصیل پرداخت. در سفر فتحعلی شاه به اصفهان موردتوجه شاه قرار گرفت و لقب امیرالشعرایی یافت. محمد هادی، پدر وی در سال 1217 تحویلدار و صاحب جمع کل دیوان فارس شد و ملازمت شاهزاده حسینعلی میرزا، فرمانروای فارس را پذیرفت و یک سال بعد 1218 درگذشت و پسر را در سه سالگی تنها گذاشت.

رضاقلی خان در خدمت ناپدری خود محمدمهدی خان به تحصیل پرداخت و در جوانی به ملازمت فرمانفرما و فرزندان وی درآمد.

در سفر فتحعلی شاه به فارس، در شیراز، به خدمت شاه رسید و مورد توجه واقع شد و چون فتحعلی خان صبا ملک الشعرای دربار درگذشته بود، رضاقلی خان عنوان ملک الشعرایی یافت؛ ولی به هنگام بازگشت فتحعلی شاه به تهران، به علت بیماری از همراهی بازماند.

در سال 1254 قمری از جانب فرمانفرمای فارس، فریدون میرزا به تهران فرستاده شد و در پانزدهم رمضان در خانه حاجی میرزا آقاسی صدراعظم اقامت گزید و به حضور پادشاه محمدشاه راه یافت و در شمار مقربان و ملتزمان درگاه وی درآمد و تربیت عباس میرزا به عهده وی سپرده شد و بدین سبب اعتبار و شوکت خاصی یافت و از محارم درگاه به شمار می رفت.

 البته لازم به توضیح است که منظور از عباس میرزا فرزند محمدشاه است نه عباس میرزا نایب السلطنه که پدر محمدشاه بود. نکته دیگر اینکه لله باشی عنوانی بوده است که به مربیان اهل فضل می دادند و تربیت شاهزادگان را به آنان می سپردند. رضاقلی خان مشغله دیگری نیز در سر داشت و آن، تربیت مظفرالدین میرزا ولیعهد از حدود11 سالگی اش بود که به همین منظور به آذربایجان مهاجرت کرد، در این دوران کتاب تاریخی «اجمل التواریخ» و شماری دیگر از تالیفاتش را به رشته تحریر در آورد.

بعد از درگذشت محمدشاه، در سال 1264 ق، رضاقلی خان به همراه بزرگان و شاهزادگان، به استقبال ناصرالدین شاه که به همراه امیرکبیر، از تبریز جهت جلوس به تخت سلطنت به تهران می آمد، شتافت و در یک منزلی تهران، به حضور شاه رسید.   در سال 1230 پس از پایان جنگ با ترکمانان ناحیه سرخس، به دستور امیرکبیر به عنوان سفیر به خوارزم رفت. هدف ماموریت او که یک سال به طول انجامید، آگاهی یابی از اوضاع ماوراءالنهر از نظر سوق الجیشی، آزادی اسرای مسلمان و ممانعت از خرید و فروش آنان بود. رهاورد این ماموریت کتاب «سفرنامه خوارزم» بود که تصویری دقیق از اوضاع خوارزم در آن روزگار به دست می دهد.  سپس معاونت وزیر علوم و معارف و نیز ریاست مدرسه دارالفنون برای حدود 15 سال به وی واگذار شد. برتلس، مستشرق شهیر روس و نویسنده «تاریخ مختصر ادبیات ایران»، درباره رضاقلی خان این چنین گفته است: «نه تنها دارالفنون، بلکه هر موسسه آموزش اروپایی نیز می توانست به داشتن چنین مدیر و سرپرستی افتخار کند.»

درباره بنای مدرسه دارالفنون به چند تاریخ برمی خوریم: اول، امیرکبیر در نامه ای که به تاریخ 1267ق خطاب به مصلحت گذار سن پترزبورگ نوشته «مدرسه نظامیه دارالخلافه ساخته شد و به اتمام رسیده است.» دستور داده است که جان داوودخان هرچه زودتر با معلم ها به ایران بازگردد.

همچنین امیرکبیر در نامه هایی به ناصرالدین شاه در سال 1267ق، از تعلیم و تعلم دانش آموزان مدرسه سخن گفته است. اعتمادالسلطنه نیز در کتاب «تاریخ منتظم ناصری» همین سال 1267ق را سال اتمام بنای مدرسه ذکر کرده است. امیرکبیر با دو تن از معلمان اتریشی که در زمان خود او به ایران آمده بودند، در نیمه سال 1267ق، هشت ماه پیش از افتتاح رسمی مدرسه و شش ماه پیش از عزل او، شعبه فنون نظامی دارالفنون را راه انداخته بود و در اواخر سال 1267ق، ساختن بخش شرقی مدرسه خاتمه یافت.

می دانیم معلمانی که امیرکبیر از فرنگ خواسته بود، در محرم سال 1268ق، چند روز پس از عزل امیر و در دوره ای که او خانه نشین بود، به تهران رسیدند.  مدرسه دارالفنون در دوره قاجاریان دو پاره داشته است. پاره اول بنای نخست است که به دستور امیرکبیر با طراحی میرزارضا مهندس و معماری محمدتقی خان معمارباشی در 1266ق پی ریزی و در 1268ق افتتاح شد. این بنا را در سال های پس از 1290ق با طرحی از میرزاعباس مهندس و معماری محمد ابراهیمخان معمارباشی تغییر دادند؛ به این نحو که ایوان ستون دار پیرامون حیاط آن را ویران کردند و به جای آن، ایوانی با نمایی کاملا متفاوت با قبل ساختند. پاره دوم که حاصل توسعه دارالفنون است، بنای دیگری است با عنوان مدرسه جدید/  مدرسه موزیک/  مدرسه موسیقی که در فاصله سال های 1309 -1275 ق در شمال بنای قدیم و در غرب بنای تلگراف خانه ساختند. در اوایل دوره پهلوی، بنای قدیم را ویران کردند و به جای آن بنای تازه ای با طرح نیکلای مارکف گرجی ساختند که بعدها «دبیرستان دارالفنون» خوانده شد و همچنان باقی است.