آرشیو چهارشنبه ۳۰ مهر ۱۳۹۹، شماره ۷۴۷۳
ایران قرن
۱۵

اعتصاب مطبوعات

از فروردین 1216 که کاغذ اخبار به عنوان نخستین روزنامه ایران منتشر شد تا مهر ماه 1357 که روزنامه نگاران قلم بر زمین گذاشتند و اعتصاب کردند، هیچ دوره ای در تاریخ ایران بدون حضور مطبوعات سپری نشده بود؛ اما خفقان روزهای 57 اتفاقاتی را در مطبوعات رقم زد که منجر به دو اعتصاب 4 و 61 روزه شد. اتفاقی که نه قبل و نه بعد از آن تکرار نشد.«یکباره فضای تحریریه ساکت شد و ماشین های تحریر از صدا افتادند. در این سکوت وهم انگیز، وقتی سر به طرف تحریریه برگرداندم دیدم دو سرهنگ نظامی وارد تحریریه شده اند...آنها به کسی که خبرها و گزارش ها را از شورای سردبیری به بخش حروفچینی انتقال می داد دستور دادند همه مطالب را به آنها تحویل دهد تا پس از تاییدشان به حروفچینی بفرستند... همه اعضای تحریریه که در بهت و سکوت بودند به نشانه اعتراض به پا خاستند و با آغاز اعتصاب، همگی دست از نوشتن کشیدند و تصمیم گرفتند تا سرهنگ ها در روزنامه حضور دارند دست به نوشتن نزنند» محمد بلوری در کتاب خاطرات خود، فضای تحریریه کیهان را - که آن روزها معاون سردبیر آن بود- در روز نوزدهم مهرماه 1357 این طور توصیف می کند.

روزنامه نگاران کیهان در اعتراض به حضور ماموران سانسور در تحریریه دست به اعتصاب زدند. خیلی زود از روزنامه اطلاعات و آیندگان خبر همراهی در اعتصاب رسید و با همین سرعت اخبار اعتصاب روزنامه نگاران به دورترین شهرهای ایران مخابره شد. هرچند همان روز شاه به اویسی (فرماندار نظامی تهران) دستور داد تا نظامیان از تحریریه خارج شوند، اما روزنامه نگاران به این بسنده نکردند، بلوری در خاطراتش می گوید: «با هیجان خاصی لبه یک میز ایستادم و با صدای لرزان و بلندی گفتم دوستان و همکاران عزیز، ضمن ستایش از اقدام تحسین برانگیز جمعی تان، حالا داریم سرهنگ ها را از تحریریه بیرون می فرستیم، اما می دانید که سانسور همچنان برقرار خواهد بود. بنابراین ما دست به قلم نمی بریم تا دولت تعهد بدهد از این پس سانسور را اعمال نخواهد کرد. شریف امامی سعی داشت با گفت و گو موضوع را فیصله دهد اما نمایندگان روزنامه نگاران تنها شرط پایان اعتصاب را تعهد دولت برای توقف سانسور اعلام کردند.سه روز بعد دولت شریف امامی با جلساتی که با روزنامه نگاران داشت، این تعهد را داد و اعتصاب 4 روزه به پایان رسید. کیهان در تیتری نوشت: «پایان یک قرن سانسور» روزنامه اطلاعات با تیتر: «اعتصاب مطبوعات به پیروزی کامل رسید» و روزنامه آیندگان با: «اعتصاب مطبوعات با تضمین آزادی پایان یافت» خبر از پایان اعتصاب مطبوعات دادند. فیروز گوران سردبیر آن روزهای روزنامه آیندگان می گوید: «پس از سه روز اعتصاب و جلسات روزانه در سندیکا، با موافقت دولت با پایان سانسور به روزنامه برگشتیم. در تحریریه آیندگان در جمع کارکنان و خبرنگاران گفتم بالاخره دولت تعهد کرد سانسور نکند، از این به بعد وظیفه ما مشکل تر می شود... عقیده ام این بود و هست که فرد آزادتر باید دقیق تر شود. گفتم بعد از اینکه از خفقان درآمدیم صلاح نیست گرفتار آزادی افسارگسیخته شویم.»وعده دولت اما دیر نپایید. بعد از سرکوب خشونت بار تظاهرات دانش آموزان در روز 13 آبان و سقوط دولت شریف امامی و روی کار آمدن دولت نظامی ازهاری، نظامیان شبانه به تحریریه روزنامه های کیهان، اطلاعات و آیندگان رفتند و بسیاری از روزنامه نگاران را دستگیر کردند. عمر آزادی مطبوعات در آن سال بیست و دو روز بود. در پی دستگیری روزنامه نگاران، لاجرم اعتصاب بزرگ مطبوعات که دو ماه به طول انجامید آغاز شد. اعتصابی که از روز 14 آبان ماه آغاز و تا 16 دی ادامه داشت.