آرشیو چهارشنبه ۳۰ مهر ۱۳۹۹، شماره ۵۰۱۴
تاریخ و اقتصاد
۲۶

گاهشمار

روح الله حاتمی
«تان کاه کی» بازرگان، سرمایه گذار و نیکوکار سنگاپوری-چینی

 تان کاه کی (Tan Kah Kee) بازرگان، سرمایه گذار و نیکوکار سنگاپوری-چینی بود که در جنوب خاوری آسیا، هنگ کنگ و بسیاری از شهرهای چین همچون شانگهای، شیامن و گوانگ ژو فعالیت های وسیع خیریه و اجتماعی داشت. او به مثابه چهره ای برجسته در جامعه مهاجران چینی در قرن 20، در رویدادهای مهمی در چین همانند انقلاب شین های (انقلاب چین در 1911) و جنگ دوم ژاپن و چین (1945-1937) نقش حامی مالی داشت و بخش عمده ای از دارایی ها و درآمدهای خود را صرف کمک به چین در این وقایع کرد. افزون بر آن، کمک های مالی وی به تاسیس چند نهاد آموزشی در آسیا و استان فوجیان چین همانند دانشگاه شیامن منجر شد.

تان کاه کی در 21 اکتبر 1874 م. در شیامن واقع در استان فوجیان چین به دنیا آمد و در 16سالگی راهی سنگاپور شد تا به پدرش ملحق شود که در کار تجارت برنج بود. با ورشکستگی پدرش در 1903، تان کسب و کار خود را آغاز کرد و یک امپراتوری تجاری در حوزه هایی مانند کشتزارهای کائوچو، تولید، چوب بری، کنسروسازی، املاک، بنگاه صادرات و واردات، حمل و نقل دریایی و... برای خود ایجاد کرد. تسلط او بر زبان هاکجن، که زبان میانجی چینی های خارج نشین در جنوب خاوری آسیا بود، نقش عمده ای در موفقیت های وی داشت و از او به عنوان «هنری فورد جامعه مالایایی» یاد می شد. تاسیس دبیرستان چینی در سنگاپور (اکنون موسوم به دانشگاه هوا چونگ) و مدارس جیمی در شیامن (اکنون موسوم به دانشگاه جیمی) در سال های 9-1918 و تاسیس دانشگاه شیامن در 1928 از فعالیت های وی در حوزه آموزش بود.  وی از 1937 اعانات هنگفتی در حمایت از چین در جنگ با ژاپن گرد آورد اما پیش از ورود ژاپنی ها به سنگاپور در 1942 موفق به فرار به جاوه اندونزی شد و در آنجا هرگونه مذاکره با ژاپنی ها را خیانت برشمرد. با وقوع جنگ داخلی در چین، او در برابر حزب ملی خلق چین (کومین تانگ) در جانب کمونیست ها ایستاد و نقش رهبری جامعه چینی های مقیم سنگاپور را که اکنون دوشقه شده بود در عمل از دست داد. پس از تاسیس جمهوری خلق چین در 1949، مقامات استعماری بریتانیا در سنگاپور مانع ورود وی به این کشور شدند؛ زیرا از ورود افکار کمونیستی به مالزی و سنگاپور هراسان بودند. 

تان در 1961 در پکن درگذشت و دولت چین مراسم تشییع وی را برگزار کرد. به پاس و یادبود نیکوکاری وی بورس تحصیلی تان کاه کی (بعدتر موسوم به بنیاد تان کاه کی) در سنگاپور تاسیس شد. 

نلسون بانکر هانت مدیر نفتی و میلیاردر ورشکسته آمریکایی

نلسون بانکر هانت (Nelson Bunker Hunt) از مدیران نفتی و میلیاردر آمریکایی بود که ثروتش را پس از آنکه همراه با دو برادر خود، کوشید تا انحصار تجارت نقره در بازار جهانی را از آن خود کند از دست داد. هانت از پرورش دهندگان اسب های اصیل هم بود. هانت در 22 فوریه 1926 در ال دورادو آرکانزاس به دنیا آمد اما بیشتر سال های عمرش را در تگزاس گذراند. او فرزند یکی از غول های نفتی آمریکا، اچ. ال. هانت، موسس شرکت نفت پلاسید، بزرگ ترین کمپانی نفتی مستقل در زمان خود بود. هانت با کارولین لویس هانت ازدواج کرد و 63 سال با وی روزگار گذراند. او در 21 اکتبر 2014 در پی ابتلا به سرطان و زوال عقل درگذشت.

 فعالیت های تجاری

هانت در اکتشاف و استخراج نفت در کشور لیبی نقش عمده ای داشت اما معمر قذافی در 1973 بخش عمده ای از سهام بنگاه های نفتی را ملی اعلام کرد.

هانت مالک شرکت ذخایر تیتان دالاس بود که همچنان در حوزه اکتشاف نفت در شمال آفریقا فعالیت دارد. او همچنین رئیس کمپانی اکتشاف و استخراج معادن هانت بود. 

در آغاز دهه 70 میلادی وی همراه با دو برادرش مقدار هنگفتی نقره جمع کردند تا جایی که در اواخر این دهه بازار جهانی این عنصر در انحصار آنان قرار گرفت. این سه برادر در 9 ماه پایانی 1979 توانستند در معاملات سهام نقره 2 تا 4 میلیارد دلار سود به دست آورند و 3100 تن نقره در اختیار خود داشته باشند. 

قیمت های معاملات آتی نقره و شمش نقره از هر اونس به ارزش 11 دلار در سپتامبر 1979 به 50 دلار در ژانویه 1980 رسید اما دو ماه بعد ارزش آن یکباره و مجددا به زیر 11 دلار کاهش یافت. بیشترین افت در روزی واقع شد که به «سه شنبه نقره داغ» معروف شد. «کمیسیون تنظیم معاملات آتی کالاهای اساسی آمریکا» در 1985 برادران هانت را به دستکاری قیمت های معاملات آتی نقره و شمش نقره در اواخر دهه 70 متهم کرد.  در 1989 نلسون هانت از سوی کمیسیون یاد شده 10 میلیون دلار جریمه و از داد و ستد کالاهای اساسی منع شد. افزون بر این جریمه، وی به پرداخت چندمیلیون دلار مالیات به سازمان مالیاتی آمریکا محکوم شد.  پس از ورشکستگی، هانت مجبور به فروش 580 راس اسب خود به ارزش حدودا 47 میلیون دلار شد. در 1999 او دوباره به فعالیت در عرصه پرورش اسب بازگشت و بیش از 2 میلیون دلار در این حوزه خرج کرد.