جامعه ایران در نزدیک به دو قرن گذشته، همانند همه جوامع اسلامی در غرب و مرکز آسیا، در رویارویی با امواج سنگین نوشدگی (مدرنیته) با فرازونشیب بسیاری روبه رو شده است. در ایران نیز آنان که برابر این نفوذ سنگین بیرونی قرار گرفتند، یا به رویارویی با آن پرداختند یا در آن جذب و حل شدند. در میان نخبگان ایرانی، این جریان برجسته تر و آشکارتر گسترش یافته است. با توجه به نقش و جایگاه مذهب در ایران، یکی از تاثیرگذارترین جریان های اندیشه ای-اجتماعی و سپس سیاسی در این تکاپوها، نوگرایان دینی بوده اند؛ آنان که با تمرکز بر آموزه های دینی، برای خروج کشور از استبداد و عقب ماندگی، کنار دیگر کنشگران به تلاش پرداختند.