صدیقه نژاد قربان

با درنظر گرفتن وضعیت در حال تحول همه گیری کرونا، کمیته اورژانس سازمان بهداشت جهانی در 4 مه 2023، پایان پاندمی کرونا را اعلام کرد. این موضوع یک نقطه عطف مهم در تلاش جهانی برای کنترل همه گیری و اذعان به پیشرفت های حاصل از مدیریت بحران به شمار می رود. بیش از سه سال از شروع بیماری همه گیر گذشت و اکنون بیشتر مقاصد در سراسر جهان محدودیت های سفر کووید-19 را در گردشگری بین المللی برداشته اند، که این امر تا حد زیادی در بهبود گردشگری بین المللی نقش داشته است.

سازمان جهانی گردشگری در دوازدهمین گزارش خود از وضعیت گردشگری کشورهای جهان از زمان همه گیری، علاوه بر اعلام پایان محدودیت های کرونایی، تمرکز گزارش را بر پیشرفت در محدودیت های سفر و پیوند آنها با پایداری و سایر عوامل مرتبط گذاشته است. همه گیری کرونا، تاثیر عمیقی بر گردشگری بین المللی داشته و بر مقصد، جوامع میزبان و بخش های وابسته به گردشگری اثرات منفی بسیاری گذاشته است. در سال 2020، اقدامات غیردارویی مانند مقررات قرنطینه، آزمایش و ردیابی و بسته شدن مرزها منجر به کاهش بی سابقه ای در بخش گردشگری شد و در نتیجه گردشگران ورودی بین المللی (ITA) در سراسر جهان را به کاهش 72درصدی رساند. همچنین به دلیل ظهور واریانت های جدید کرونا، اوضاع در سال 2021 نیز ناپایدار باقی ماند و کاهش جهانی گردشگران بین المللی تا 71 درصد حفظ شد.

با این حال، با رشد دانش و شناخت ویروس و انواع آن، همراه با ترویج واکسن جهانی، محدودیت های مسافرتی به تدریج کاهش یافت یا برداشته شد. اقدامات قابل توجه در نحوه سفرها، باعث شد تا سفرهای بین المللی بار دیگر رونق بگیرد و در پیش گرفتن دستورالعمل هایی همچون تسهیل سازی سفر شامل تغییر از محدود بودن کلی مرزها به سیاست های متمایزکننده بر اساس میزان عفونت کووید-19، اتخاذ الزامات ارائه آزمایش منفی و در نهایت گردشگران بین المللی کاملا واکسینه شده، دروازه های سفرهای بین المللی را بر روی جهان گشود. در نتیجه، گردشگری بین المللی شروع به بهبودی کرد و در سال 2022 توانست خود را به 63درصد از سطح پیش از همه گیری کرونا برساند.

در پانزدهمین نشست کمیته اضطراری مقررات بین المللی بهداشت (IHR) در مورد همه گیری کرونا در 4 مه 2023 توصیه شد که کرونا دیگر یک وضعیت اضطراری در بهداشت عمومی بین المللی نیست و اکنون دولت ها می توانند بر موضوعات مختلف همچون ترافیک بین المللی تاکید کنند، بدون اینکه همچنان بر افزایش اقدامات بهداشتی جهانی، ارزیابی ریسک سفرها و نیاز به اثبات واکسیناسیون به عنوان پیش نیاز سفرهای بین المللی تاکید شود. با توجه به اعلام سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک روند کلی، مقصدها تمام اقدامات بین المللی مربوط به سفر را برطرف می کنند، اما محدودیت های ناچیز همچنان باقی است که می توان به تحمیل ارائه تست منفی کرونا قبل از عزیمت به مسافران و پروازهای چین از ابتدای سال 2023 اشاره کرد.

حداقل 15 کشور گزارش داده اند که در هنگام ورود (از چین یا سایر کشورها) آزمایش تصادفی مسافران را انجام می دهند. علاوه بر این، از 22 مارس 2023، حدود 11 کشور نیاز به آزمایش برای همه مسافران قبل یا در هنگام ورود دارند و 49 کشور نیاز به آزمایش برای مسافران غیر واکسینه دارند. 119 کشور نیز برای ورود نیازی به واکسیناسیون ندارند و 50 کشور واکسیناسیون را به عنوان بخشی از گواهینامه های کرونا می پذیرند (مسافر می تواند واکسیناسیون یا آزمایش را برای ورود ارائه دهد). علاوه بر این ، 18 کشور هنوز هم به عنوان شرط ورود به واکسیناسیون نیاز دارند، که با مقررات IHR یا توصیه های موقت فعلی سازگار نیست. نیمی از این کشورها، جزایر کوچک در حال توسعه (SID) از آسیا و اقیانوسیه هستند.

در 30 ژانویه 2020، مشخص شد که شیوع کرونا یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی بین المللی (PHEIC) را تشکیل داده و بر اساس آن توصیه های موقت صادر شد. اما در 11 مارس 2020، وضعیت کووید-19 به یک بیماری همه گیر در سراسر جهان تبدیل شد. در ابتدا، محدودیت های سفر در آسیا و اقیانوسیه و کشورهایی با شیوع اولیه، در مارس 2020 (مانند چین، ایران و ایتالیا) اجرا شد. تا اواخر آوریل 2020، با گسترش همه گیری، محدودیت هایی در سطح جهان معرفی شد. در اوایل، محدودیت های سفر به دو دسته اصلی تقسیم شد. نخست هدف قرار دادن مسافران از کشورهایی که دارای موارد تاییدشده کرونا هستند و پس از آن بر ویزا یا تعلیق ویزا متمرکز شدند.

پس از آن اقدامات اضافی، مانند گواهینامه های پزشکی به محض ورود یا قرنطینه افزوده شد. پس از آنکه کرونا را یک بیماری همه گیر اعلام کردند، محدودیت های سختگیرانه تری مانند بسته شدن مرزهای کامل یا جزئی و تعلیق پروازها مشاهده شد. محدودیت های مسافرتی در ماه مه 2020 به اوج خود رسید که 75درصد از کل مقاصد در سراسر جهان به طور کامل مرزهای خود را بستند و به طور موثری گردشگری بین المللی را به حالت معلق درآوردند. پس از دو ماه، 40درصد از کل مقاصد شروع به اجرای اقداماتی برای سهولت در محدودیت ها کردند. تا سپتامبر 2020، حدود 53درصد از مقاصد محدودیت های سفر را کاهش داده بودند و تا دسامبر 2020، این تعداد به 70درصد از کل مقاصد در سراسر جهان افزایش یافت. با بهبود شناخت ویروس، رویکردهای مبتنی بر ریسک برای محدودیت های سفر شیوع بیشتری پیدا می کند و منجر به افزایش اتخاذ اقدامات مانند واکسیناسیون، آزمایش و قرنطینه شد.

نیاز به آزمایش منفی کرونا یا آنتی ژن هنگام ورود به مقاصد یا قرنطینه به عنوان یک اقدام سفر به طور فزاینده ای برای توریست های بین المللی اهمیت پیدا کرد و سرانجام تا پایان سال 2021 به اقدامات اصلی تبدیل شد. تا نوامبر سال 2021، یازدهمین گزارش محدودیت سفر مربوط به کووید-19 در مورد واکسیناسیون به عنوان شرط ورود گردشگران بین المللی مورد بررسی قرار گرفت. مسافران کاملا واکسینه شده محدودیت های کاهش یافته را تجربه کردند و اجازه ورود را بدون نتایج آزمایش منفی یا نیاز به قرنطینه به دست آوردند. در ماه مه 2020، بسته شدن کامل مرزها به بالاترین سطح خود رسید و 156 مقصد (75درصد از کل مقاصد در سراسر جهان) این محدودیت ها را به طور دقیق اجرا کردند.

پس از آن، در حالی که تعداد بسته شدن کامل مرزها در سطح جهان کاهش یافت، برخی از مقاصد مرزهای خود را برای مدت طولانی تر بسته نگه داشتند. بسیاری از مقاصد در آسیا و اقیانوسیه به مدت طولانی تر نسبت به سایر مناطق، به دلایلی همچون کاهش تعداد واکسیناسیون، میزان کم عفونت یا وابستگی کمتر به گردشگری کاملا راه های ورود گردشگران بین المللی را بسته بودند. جزایر کوچک در حال توسعه (SID) زودتر و بیشتر از سایر مناطق شروع به بستن مرزها و اعمال الزامات غربالگری مسافران کردند. به طوری که تا مارس 2020، یک هفته پس از اعلام همه گیری جهانی، از 51 مقصد SID، 22 مورد محدودیت های سفر را اعمال کردند. تا ماه مه 2020، با اوج همه گیری، 85درصد از کل SID ها مرزهای خود را کاملا بسته بودند.

بحران جهانی کووید-19 و تاثیر آن بر گردشگری بین المللی بی سابقه است. افزایش دانش و شناخت این ویروس از زمان شیوع بیماری همه گیر به مدیریت آگاهانه این بیماری کمک کرده و مداخلات دارویی مانند واکسیناسیون و آزمایش را ممکن ساخته است و امکان بازگشت به زندگی عادی را در اکثر نقاط جهان فراهم می کند. با این حال، با توجه به توزیع جغرافیایی و زمانی و نحوه برخورد مقاصد با آن در آینده، ابهاماتی باقی مانده است. این عدم قطعیت ها و پیچیدگی ها ، هر تحلیلی را در زمینه گردشگری و بیماری های همه گیر به طور کلی، و کووید-19 به طور خاص به یک چالش تبدیل می کند و بنابراین نیازمند یک رویکرد جامع و چندلایه است که شامل ملاحظاتی از حوزه حکمرانی، سلامت، محیط زیست و فرهنگ است.

علاوه بر این، از آنجا که گردشگری به یک محیط زیست سالم بستگی دارد و خطرات بهداشتی ناشی از تخریب محیط زیست و تغییرات آب و هوایی است، این چالش های سیستمی باید در برنامه های بازیابی و سیاست های مرتبط با گردشگری مورد توجه قرار گیرند. تحلیل محدودیت های سفر در رابطه با جنبه های پایداری و سلامت، نشان می دهد که مقاصدی با عملکرد پایدار زیست محیطی بالاتر و استانداردهای بهداشتی و ایمنی می توانند پایه محکمی برای مقابله با بحرانی مانند همه گیری کرونا فراهم کنند. با این حال، این رابطه نیاز به بررسی بیشتر دارد. همان طور که در یازدهمین گزارش محدودیت های سفر مرتبط با کووید-19 به آن اشاره شده است، محدودیت های سفر به سرعت و به طور متنوعی تکامل یافته اند. رویه های مهاجرت مرتبط با کووید-19و الزامات ورود به گردشگری بین المللی در طول زمان بین مقاصد و مناطق متفاوت بوده است.

این تنوع، چالش های قابل توجهی را هم برای مقامات ملی و هم برای گردشگران ایجاد کرده است. علاوه بر این، افزایش استفاده از الزامات آزمایش در نقاط ورودی اغلب بار مالی بیشتری را بر دوش گردشگران بین المللی وارد می کند که با مقررات بین المللی بهداشت (IHR) مطابقت ندارد. رویکردهای متنوع برای اجرا و ابلاغ محدودیت های سفر و الزامات ورودی ناشی از عوامل مختلفی از جمله تفاوت در سیاست های ملی و منطقه ای، در دسترس بودن منابع و چالش های خاص هر مقصد است. در نتیجه، روش های متنوع اجرایی و انتقال محدودیت های سفر و الزامات ورود، اغلب باری اضافی را برای مسافران ایجاد کرده است.

توجه به این نکته حائز اهمیت است؛ زیرا مطابق با توصیه های سازمان جهانی گردشگری، از 11 گزارش محدودیت سفر و دستورالعمل های جهانی برای راه اندازی مجدد گردشگری، بسیاری از مقاصد به تدریج ارتباطات خود را در مورد محدودیت های سفر و الزامات ورود در طول همه گیری بهبود بخشیده اند. این منجر به اطلاعات قابل اعتماد، سازگارتر، قابل دسترس و قابل درک برای مسافران شده است.

عوامل مختلفی مانند کارآیی در تغییر محدودیت های سفر سخت (مانند بسته شدن کامل مرزها) و اقدامات استراتژیک تر و سازگارتر مبتنی بر ارزیابی ریسک بر روند بازیابی مقاصد تاثیر می گذارند. اقدامات اعمال شده توسط بازارهای مبدا نیز در بهبودی نقش دارد. این موارد به اعتماد مسافر، میزان آسانی سفر و صرفه جویی در هزینه های اضافی مانند آزمایش های لازم مربوط می شود. همچنین ممکن است ملاحظات فرهنگی و تاریخی وجود داشته باشد که بر اعمال محدودیت های شدیدتر یا ملایم تر سفر تاثیر بگذارد. همه گیری کرونا عمیقا بر گردشگری بین المللی تاثیر گذاشته است، آسیب پذیری ها را آشکار کرده و بر نیاز به ارزیابی مجدد جامع محدودیت های سفر، استراتژی های بازیابی و تعامل پیچیده بین بخش های محیط زیست، سلامت و گردشگری تاکید می کند.

همان طور که جهان رو به جلو حرکت می کند، یک رویکرد چندوجهی شامل حکمرانی، بهداشت، محیط زیست و فرهنگ در پرداختن به چالش های آینده و ایجاد صنعت انعطاف پذیرتر و پایدار بسیار مهم خواهد بود. صنعت گردشگری باید از تجربیات همه گیری بیاموزد، با چشم انداز جهانی که به سرعت در حال تغییر است سازگار شود و برای توسعه شیوه های قوی تر، پایدارتر و عادلانه تر با اهداف جهانی مانند برنامه 2030 برای توسعه پایدار هماهنگ باشد. با تمرکز بر همکاری و نوآوری، مقاصد و ذی نفعان می توانند یک بخش گردشگری متحدتر و پررونق ایجاد کنند که به نفع همه باشد. ادامه تحقیق، همکاری و ارتباط بین ذی نفعان، از جمله دولت ها، متخصصان صنعت و گردشگران برای عبور از عدم قطعیت ها و پیچیدگی های پیش رو حیاتی خواهد بود. علاوه بر این، تاکید بیشتر بر اشتراک گذاری اطلاعات و اجرای بهترین شیوه ها به تسهیل تصمیم گیری موثرتر و مبتنی بر داده ها و ترویج اجرای سیاست ها و ابتکارات کمک خواهد کرد.

در مواجهه با چالش های جهانی جاری، مانند تغییرات آب و هوایی و همه گیری های بالقوه آینده، برای صنعت گردشگری ضروری است که پایداری، انعطاف پذیری و فراگیر بودن بلندمدت را در اولویت قرار دهد. با تقویت مشارکت ها، به اشتراک گذاری دانش و سرمایه گذاری در راه حل های نوآورانه، بخش گردشگری می تواند بر این موانع غلبه و در سال های آینده پیشرفت کند. این تلاش جمعی در نهایت به ایجاد بخش گردشگری قوی تر، متنوع تر و شکوفاتر منجر می شود که از جوامع محلی حمایت می کند، محیط زیست را حفظ می کند و زندگی مسافران و جمعیت میزبان را به طور یکسان غنی می سازد.