آرشیو پنجشنبه ۴ خرداد ۱۴۰۲، شماره ۵۴۹۲
صفحه آخر
۱۲
ایرانشهر

عبور از هویت جغرافیایی

رضا دبیری نژاد

شاید از مهم ترین عناصر تاثیرگذار بر زیست امروز شبکه های ارتباطی باشند، شبکه هایی بی مرز که در محدوده های جغرافیایی نمی گنجند و بی زمان و بی مکان هستند و می توانند در جغرافیاهای مختلف پیوندها و ارتباطات موضوعی ایجاد کنند و در واقع شبکه ها و گروه های خاص تشکیل دهند. باید در نظر داشته باشیم که رسانه های مسلط نقش موثری در شکل دهی هویت در هر دوره ای دارند و رسانه ها همانقدر که پیونددهنده و ارتباط سازند عملا شکل دهنده یا جداکننده نیز هستند. هویت هم حاصل اشتراک ها و تمایزهاست، اشتراک ها و تمایزهایی که منافع هر گروه یا قوم را می سازد و زیست آنها را معنا می بخشد. عبور از رسانه های گذشته و ورود به دوره تسلط شبکه های اجتماعی نظام ارتباطی را معنایی دیگر بخشیده است به گونه ای که آدم ها از محدودیت های دسترسی جغرافیایی عبور می کنند، در نتیجه می توانند به دنیایی گسترده تر و بر مبنای روابط اجتماعی و فرهنگی جدیدی پای بگذارند. حالا این موج مدت هاست در حال ساخت نظام های ارتباطی جدید است و حجم تغییر روابط پرسش هایی را در زمینه هویتی شکل داده که معناهای سنتی هویت را ناپایدار ساخته است. از سوی دیگر حجم مهاجرت های مختلف اعم از درون سرزمینی یا برون سرزمینی نیز بر پیوندهای اجتماعی اثر گذاشته است. نسل اول مهاجرین ممکن است بار هویت جغرافیایی را به دوش بکشند، اما نسل دوم در یک وضعیت دوگانه هیچ کدام از تعلقات سرزمینی را به تمامی ندارند. این موضوع صرفا به تعلق ملی باز نمی گردد، بلکه می توان در تعلقات شهری یا قومی نیز مشاهده کرد. در دهه های اخیر شاهد مهاجرت های مختلف از شهری به شهری دیگر در کشورمان بوده ایم که خواه ناخواه افراد را در دو یا چند تجربه شهروندی و در نتیجه خاطرات و تعلقات فرهنگی مختلف قرار داده است، همین تجربه ها و خاطرات شخصیت و هویت را می سازند. بر این موضوع باید پیوندهای قومی مختلف یا ملیت های مختلف را افزود که نسل های جدید را چند ریشه ساخته است. فرزندانی که هر کدام از پدر و مادرشان متعلق یه یک جا هستند و خودشان هم در جای سومی متولد شده اند در نتیجه بر مرز مشترک میان جاها ایستاده اند. اگرچه این تجربه در آغاز ممکن است چنین بنمایاند افراد بار تعلق هویت چندگانه را به دوش می کشند، اما با نگاهی به تغییرات همزمان اجتماعی نشان می دهد که افراد از تعلقات و هویت های جغرافیایی عبور می کنند و نسبت های جدیدی برای خود می سازند. عبور از هویت جغرافیایی موضوعی است که پیش روی نسل های آتی جامعه قرار دارد و این تغییر بر هویت های بومی و ملی تاثیر می گذارد و طبیعتا چالش هایی ایجاد می کند و اگر از الان پیش بینی نشود و مدنظر قرار نگیرد، می تواند بحران زا شود. تغییرات هویتی امری حتمی است، اما باید مدام به بازتعریف هویت و ارکان سازنده آن در هر دوره توجه کرد.