زائرانی که در اربعین، از جاده پرماجرا و حیرت آور نجف تا کربلا به سوی مزار مطهر سیدالشهدا رفته اند؛ احتمالا به کرات با تصویر فریبرز عرب نیا مواجه شده اند. احتمالا بسیاری از عراقی ها چیزی از این نام نمی دانند و صاحب تصویر را با نام دیگری به جا می آورند: مختار ثقفی. برجسته ترین منتقم کربلا در سال های پس از واقعه که سریالی با محوریت شخصیت او از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. زوار اربعین احتمالا وقتی کامیون های حمل گاز در جاده تردد می کند، موسیقی متن آشنای سریال یوسف پیامبر را نیز شنیده اند. شبیه این وضعیت در همسایه شرقی، افغانستان هم قابل رصد است. دو سریال آیینی محبوب ایرانی که تبدیل به خاطره ای ماندگار در ذهن همسایه های ایران شده است، نشان از توانمندی هنرمندان ایرانی و نیاز و علاقه مردم منطقه به اینگونه آثار. در سال های اخیر که سیاست دولت ایران توجه مضاعف به همسایه هاست، ضرورت افزایش نفوذ فرهنگی در منطقه که به بهبود قدرت نرم و دیپلماسی عمومی کشور کمک خواهد کرد بیشتر احساس می شود.

گذشته از این، تولید سریال های تاریخی الف ویژه یکی از نسخه های نجات بخش برای عبور رسانه ملی از بحران مخاطب هم ضروری است. بحران مخاطبی که مسئولان سازمان هم بارها به آن اعتراف کرده اند. این سریال ها می توانند سرمایه اجتماعی زیادی برای رسانه ملی به همراه داشته باشند. فی الحال دو سریال «موسی» و «سلمان» به کارگردانی دو هنرمند نام آور سینمای ایران، ابراهیم حاتمی کیا و داود میرباقری در حال ساخت است، اما به گفته ریاست سازمان، بودجه کافی برای تولید دیگر آثار فاخر در دست نیست.

سازمان صداوسیما از جهات گوناگون نیازمند تحول است؛ تحولی که تنها در تولیدات منحصر نمی شود. بخشی از این تحول در نوع اداره داخلی سازمان است. سازمان صداوسیما طبق لایحه بودجه بیش از هر نهاد فرهنگی دیگری بودجه دریافت می کند، چگونه است که این بودجه کفاف ضروری ترین ماموریت سازمان را نمی دهد؟ سازمانی عریض و طویل، غیر پویا، عائله مند و فرسوده، طبعا پرهزینه است و مدیریت تاریخ مصرف گذشته، توان استفاده بهینه از منابع را ندارد. کمبود بودجه آن هم با کارنامه ای ضعیف، دلیل خوبی برای معطلی و عدم تحقق اقدامات ضروری نیست. تحول در این سازمان باید از داخل آن آغاز شود. این توضیحات از آن رو ضروری به نظر می رسد که پیمان جبلی، رئیس صداوسیما در حاشیه یک مراسم درباره اینکه تبلیغات و آگهی های بازرگانی چقدر می تواند بودجه سریال های جدید سیما را تامین کند و چقدر نیازمند کمک های مالی هستند به خبرنگار مهر بیان کرد: بودجه ای که دولت از طریق قانون بودجه در مجلس تصویب شده و دولت به ما اختصاص می دهد به همراه درآمدی که ما مکلف هستیم از طریق آگهی بازرگانی ایجاد کنیم بودجه ما را تشکیل می دهند.

وی ادامه داد: بودجه سالانه ما دو بخش بیشتر ندارد اول بودجه ای که دولت تحت عنوان «کمک زیان» به ما می دهد یا تخصیصی که سازمان برنامه ماه به ماه به صدا و سیما می دهد و یک بخش دیگر درآمد آگهی بازرگانی است. این دو تنها درآمد و تنها منابع مالی سازمان صداوسیما است، با این دو منابع درآمدی، هم باید سازمان اداره شود و هم تولیدات شبکه های صدا و سیما به سرانجام برسد.

رئیس صداوسیما درباره بودجه سریال های الف ویژه و فاخر تصریح کرد: در حال حاضر فیلمنامه های بسیار با کیفیت و فاخر داریم مثلا فیلمنامه «پوریای ولی» آقای جعفری جوزانی جزء همین آثار فاخر است و فیلمنامه های دیگری هم داریم اما امکان تولید کارهای ارزشمند فاخر را نداریم به دلیل اینکه منابع مالی ما برای ساخت این آثار کفایت نمی کند.

وی افزود: بارها هم اعلام کردم که اگر بنا باشد در سال، یک سریال الف ویژه تولید کنیم و به عبارتی هفته ای یک قسمت سریال الف ویژه روی آنتن داشته باشیم، لازمه آن این است که منابع لازم برای چنین تولیداتی به صورت جداگانه به صدا و سیما اختصاص یابد. اگرچه مجلس در لایحه بودجه کمک هایی لحاظ کرده است منتها آن چیزی که ما نیاز داریم برای یک جهش در عرصه تولید مجموعه های نمایشی، بودجه ای بیشتر از این کمک ها را می طلبد.

وی در پاسخ به سوال دیگر مهر نسبت به کمک حمایتی مجلس که پیش از این اعلام شده بود به دو سریال الف ویژه می رسد، گفت: در قانون بودجه فقط برای دو سریال «موسی» و «سلمان فارسی» بودجه در نظر گرفته شده است.

جبلی درباره میزان این بودجه حمایتی هم تصریح کرد: از آنجایی که هنوز قطعی نشده است اطلاع دقیق از رقم آن ندارم اما همین دو سریال الف ویژه هم ممکن است در معرض تخصیص ناقص قرار بگیرند. ما این دو پروژه استراتژیک را با رعایت تمام اصول پیش می بریم به ویژه سلمان فارسی که در میانه کار است و سعی داریم با روندی، تولید آن پیش برود که برای کارگردان و تهیه کننده اطمینان بخش باشد و دچار وقفه نشود.رئیس صداوسیما در پایان عنوان کرد: به نظر می رسد حدود 40 فیلمنامه فاخر داریم که آماده تولید و کلید زدن است که همچون آقایان درویش، لطیفی، جعفری جوزانی و... از جمله کارگردانانی هستند که با آنها صحبت کرده ام. من با بسیاری دیگر از کارگردانان نام آشنا صحبت کردم و همه آمادگی فعالیت در مجموعه های فاخر را دارند اما منوط به این است که ما بتوانیم منابع مالی پایدار تعریف کنیم. با این حال همان طور که آقای نقویان گفتند در کارهای جاری که در پیش تولید و تولید داریم مشکلی (به لحاظ مالی) وجود ندارد.