بر اساس آمار گمرک، حجم تجارت ایران و ترکمنستان سال گذشته حدود 490 میلیون دلار بود که460 میلیون دلار از این عدد مربوط به صادرات ایران و حدود 29 میلیون دلار واردات از این کشور بوده است.هدف گذاری که سیاستگذاران ایران و همسایه شمال شرقی در تجارت پیش بینی کردند و به نظر اعضای اتاق بازرگانی قابل تحقق است، رسیدن به عدد 2.5 میلیارد دلار است. طی این سال ها عمده همکاری های ایران و ترکمنستان محور گاز بود و در این خصوص در دولت گذشته مشکلاتی نیز به وجود آمد. اما در این دولت، از آنجا که نگاه ها به سمت توسعه روابط با کشورهای همسایه است، سیاستگذاران نسبت به ترمیم همکاری ها اقدام کردند. تقریبا 20 ماه طول کشید که بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم، وزارت نفت بتواند روابط گازی ایران و ترکمنستان را به حالت عادی و سابق بازگرداند.در سفر اخیر رئیس شورای مصلحت خلق ترکمنستان به کشورمان 5 سند همکاری در زمینه های مختلف امضا شد. این اسناد همکاری در زمینه های ترانزیت و کریدور های بین المللی، انرژی، صادرات محصولات کشاورزی، برق، آموزش و سرمایه گذاری، صادرات خدمات فنی و مهندسی و... بوده است. بر اساس آمارها صادرات ایران در سال 1401 به ترکمنستان 460 میلیون دلار و در یک ماهه سال 1402نیز صادرات ایران به این کشور همسایه بیش از 27 میلیون دلار بوده است. این در حالی است که در سال 1397، مجموع مبادلات تجاری ایران و ترکمنستان 409 میلیون دلار بود. در این میان عمده کالاهای صادراتی ایران به این کشور انواع آهن، مصالح و لوازم ساختمانی، مواد لبنی، موادغذایی، پلاستیک، میوه و... بود. این اعداد و ارقام نشان می دهد که صادرات ایران به ترکمنستان رو به افزایش است و حتی در آینده می توان در این بخش شاهد رکورد بود.

حسین دلاوریان، فعال اتاق بازرگانی درباره همکاری های تجاری ایران و ترکمنستان به «ایران»، گفت: «همکاری های تجاری ایران با کشورها و بخصوص همسایگان تغییر قابل توجهی داشته است، مدت ها بود که تجار برای حضور در بازار کشورها، رغبت و تمایلی نداشتند و همواره چالش های پرشماری در همکاری های مشترک وجود داشت، چرا که بعضا دولت های گذشته حمایتی از فعالان اقتصادی نمی کردند.»

او با بیان اینکه در دولت سیزدهم به صادرات غیرنفتی بها داده شد، افزود: «اگر نگاه و استمرار دولت سیزدهم نبود به طور قطع تجارت ایران با کشورهای همسایه و منطقه به شدت کاهشی می شد اما سیاست و راهکارهای اتخاذ شده در زمینه توسعه تجارت سبب شد که این روزها خیلی از تجار به فکر صادرات باشند.»

دلاوریان با تاکید بر اینکه همکاری با ترکمنستان نباید محدود به گاز باشد، چرا که فرصت های متعدد دیگری وجود دارد که می توان از آن بهره برد، تصریح کرد: «این کشور در مسیر صنعتی سازی است و این امر یک اتفاق مهم برای کشور است، چرا که از این طریق می تواند صادرات خدمات فنی و مهندسی خود را تقویت کند. از همین رو لازم است که سازمان توسعه تجارت، مذاکرات جدی تری با این کشور داشته باشد تا زیرساخت ها برای حضور شرکت های ایرانی و ارائه خدمات فنی و مهندسی فراهم شود.»

او با بیان اینکه در حوزه معدن، صنعت، صادرات محصولات فولادی و بخصوص پلاستیکی می توان همکاری خوبی با ترکمنستان داشت، گفت: «ایران امکان صادرات اقلام دارویی را به این کشور دارد و از طرفی با فراهم شدن زیرساخت ها می توان جاده ها و راه این کشور را بهسازی کرد.»

سال 95، ترکمنستان با حجم مبادلات 550 میلیون دلاری جزو ده شرکای اول صادراتی ایران بود، اما با شروع تحریم ها و مناقشه گازی که به وجود آمد، حجم تجارت دو کشور تنزل یافت.

ترکمنستان به دنبال آن است که به جای واردات کالا، به سمت خودکفایی حرکت و کشورها و سرمایه گذاران را تشویق به سرمایه گذاری در ترکمنستان کند. روند واردات این کشور هم نشان می دهد که از سال 2016، واردات این کشور کاهشی شده است. صادرات کشور ترکمنستان در سال 2016 حدود 7.5 میلیارد دلار و واردات آن 4.5 میلیارد دلار بود که این میزان به نسبت سال 2014، حدود 8 میلیارد دلار کاهش حجم مبادلات را نشان می دهد. در آن سال ها ترکیه با صادرات یک میلیارد و 200 میلیون دلار، روسیه با 570 میلیون دلار و ایران با 500 میلیون دلار جزو سه شریک اول وارداتی ترکمنستان بوده اند. صادرات ایران به ترکمنستان در سال های 2017 و 2018 به ترتیب 418 و 400 میلیون دلار بود.

باید پذیرفت که کشور ترکمنستان به دلیل همسایگی با ایران و داشتن یک هزار و 200 کیلومتر مرز مشترک، چهار گذرگاه مرزی مشترک و هزینه های حمل ارزان یکی از مهم ترین مقاصد صادراتی ایران است.در این خصوص محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: «خراسان شمالی مرزی طولانی و نزدیک به 300 کیلومتر با کشور همسایه و دوست ترکمنستان دارد، لذا باید از این فرصت در جهت توسعه اقتصادی استفاده شود.»

احمدرضا فردی، فعال اقتصادی درباره همکاری های تجاری ایران و ترکمنستان به «ایران»، گفت: «از سال گذشته روابط ایران و ترکمنستان بهبود یافته است و این اتفاق بعد از سفر مسئولان ترکمنستان به ایران اتفاق افتاد. سال های گذشته یعنی در دوران تحریم و شیوع ویروس کرونا صادرات ما به ترکمنستان به شدت کاهش یافت و در برخی از کالاها مانند نساجی، حجم صادرات بیش از 40 درصد کاهش یافت.»

او ادامه داد: «بخش خصوصی ترکمنستان تا سال2022 تمایل خود برای همکاری با بخش خصوصی ایران را از دست داده بود و با اینکه واردات از ایران برای آنها سودده تر و ارزان تر است، ترجیح می دادند که کالای مورد نیاز خود را از سایر کشورها و بخصوص ترکیه و روسیه تامین کنند.»

این فعال اقتصادی تاکید کرد:«پیش بینی ما این است که تا پایان سال جاری میزان صادرات ایران به ترکمنستان به 550 میلیون دلار برسد و حجم واردات کالا از این کشور به ایران، به 100 میلیون دلار برسد. از همین رو امیدوارم که فعالان اقتصادی بیش از گذشته به این بازار بها بدهند و برای صادرات کالا و سرمایه گذاری در این کشور همسایه، برنامه ریزی کنند.»