آرشیو چهارشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۲، شماره ۵۵۰۱
هنر و ادبیات
۷
نگاه

تحلیلی بر سریال آخرین بازمانده از ما / «The Last of Us» به کارگردانی کریگ مازن - نیل دراکمن

در جست و جوی روشنایی

رضا بهکام

این تقریبا یک رویداد کم نظیر است که کارگردان و خالق یک بازی ویدیویی خود از سازندگان و نویسندگان اصلی یک سریال تلویزیونی با همان موضوع بشود، اتفاقی نادر که در سریال «آخرین بازمانده از ما» یا «The Last of Us» روی داده است. «نیل دراکمن» از خالقان بازی ویدیویی مذکور، 10 سال پس از انتشار اولین نسخه از بازی ویدیویی موفق «آخرین بازمانده از ما» با کوشش برای

به تصویر کشیدن این بازی در مدیوم تلویزیونی که دو بار به شکست انجامید درنهایت در سال 2020 موفق شد مقدمات تولید آن را به نتیجه نهایی نزدیک کند تا با مشخص شدن لوکیشن اصلی ساخت این سریال پرهزینه در شهر «آلبرتا» کانادا او رویای ساخت سریال تلویزیونی خود را محقق شده بداند. حتی پاندمی کرونا نیز نتوانست عاملی برای جلوگیری از ساخت سریال نامبرده شود و این پروژه پرهزینه در سال 2021 به بار نشست تا حاصلش همانی شود که شبکه HBO با رکوردی بی سابقه در تعداد بینندگان در ژانویه 2023 آن را پخش کند که رشد صعودی آمار مخاطبان از قسمت اول تا نهم سریال قابل اعتناست. اقتباسی وفادار به نسخه بازی ویدیویی بار دیگر نظر برخی منتقدان مطرح دنیا به روند تغییر مدیوم از بازی های ویدیویی به رسانه تلویزیونی را به خود جلب کرده است. نظارت «دراکمن» با تجربیات فراوانش در کارگردانی بازی های ویدیویی در ساخت سریال در کنار «کریگ مازن» که خود مجموعه های موفق تلویزیونی «چرنوبیل» و «خماری» را به عنوان نویسنده در پرونده کاری اش دارد، می تواند «شرط لازم» برای این تبدیل و درست از آب در آمدن این تغییر ریسک پذیر از مدیوم کنسول بازی های ویدیویی به تلویزیونی باشد اما قطعا «شرط کافی» برای ثبات این موفقیت مکملی هایی هستند که در ادامه به آن خواهم پرداخت:

1- ایده اولیه و اصلی و نزدیک به واقعیت شیوع قارچ های سرچماقی که بیماری مشترک انسان و حیوان از منشا گیاهی است از منظر علمی-تخیلی به قدری باورپذیر و ترسناک به نظر می رسد که هسته اصلی هر سریالی را می تواند متحول کند.

2- طراحی صحنه براساس موضوعیت آلودگی محیطی و فضای پسا آخرالزمانی در نسبت با طراحی شهرهای مخروبه و متروکه که ژانر مربوطه را برمی تابد.

3- جلوه های ویژه بصری و میدانی که تحقق بخش عمده ای از تولیدات پرهزینه را تحقق می بخشد.

4- طراحی و ساخت ماکت ها و ماسک ها براساس الگوی پیش رونده بیماری در بدن و سر انسان که دنیای گریم و چهره پردازی را از منظر بعد مفهومی سوررئالیسم متحول می کند .

می توان چهار رکن بالا را شروط کافی برای «آخرین بازمانده از ما» برشمرد تا نه تنها تاریخچه پرفروش این بازی ویدیویی را تکمیل کند بلکه مخاطبان را با عظمت صحنه های درگیری و خشونت صحنه ای ازسویی و دکورهای متعدد و طراحی شهری و محیطی با جزییات بالا از سویی دیگر، سریال را برای آنان مهیج و دنبال کردنی کند.

اگرچه داستان سریال خطی و ساده به نظر می رسد و سوژه زامبی گونه سریال کلیشه ای به ذهن می رسد اما کیفیت ارایه طیف جدید گیاهی-قارچی که از تکنولوژی لایواکشن نیز بی بهره نمانده است از یک جهت و استفاده از فلش بک و فلش فورواردهایی که در آغاز هر اپیزود قرار می گیرند از جهتی دیگر در پاره ای از اوقات مخاطبان سریال را وارد اتمسفری جدید می کند تا رفته رفته هر اپیزود را به اپیزود قبلی متصل کند. بنابراین یکی از مشخصه های موفق سریال مفروض آغاز و پایان بندی های هر قسمت است که در نگاه اول بی ربط اما به مرور آن را به بدنه پیرنگ اصلی نزدیک می کند و این دور و نزدیک شدن ها می تواند نوعی احساس شیفتگی برای مخاطب به وجود آورد. «جوئل» قاچاقچی است که تصادفی در مسیر خواسته گروه «فایر فلایز» قرار می گیرد (در پایان قسمت اول) تا ماموریت یابد که «الی» دخترک نوجوان روایت را به آزمایشگاهی در غرب ایالات متحده برساند تا متخصصان گروه نجات نامبرده از خون او برای تهیه واکسن جدید بهره مند شوند، «جوئل» قهرمانی آسیب پذیر است که دخترش «سارا» را نیز به سبب همین بیماری قارچی سال ها قبل توسط حمله یک فرد آلوده از دست داده است لذا رفته رفته براساس همذات پنداری بین او و «الی» روابط احساسی و انسانی ریشه دار شده و رشد شخصیتی کاراکترهای اصلی را در بر دارد تا جایی که در قسمت نهم یا آخر از فصل اول «جوئل» تصمیم اصلی و کنشمندانه براساس زنده ماندن و بقاء «الی» را در خود متبلور می کند تا برخلاف هدف اصلی اش که همان به مقصد رساندن «الی» است به آن دست بزند، به عبارتی نجات یک فرد نسبت به یک اجتماع عظیم برای قهرمان روایت اولویت پیدا می کند و همین پیچ داستانی تنها نکته مثبت پلات قابل حدس «دراکمن» و «مازن» خواهد بود که خوراک اولیه را برای شروع فصل دوم رقم بزند. بازی درخشان و هم سطح «پدرو پاسکال» در نقش «جوئل» و «بلا رمزی» در نقش «الی» بینندگان سریال را به تعقیب آنان در قسمت های بعدی و حتی فصل دوم در آینده ترغیب می کند، دو بازیگری که تلاش کرده اند تا کمترین کپی برداری را از شخصیت های اصلی در نسخه ویدیویی از خود ارایه دهند و براساس فیلمنامه موجود هویتی مستقل و باورپذیر و البته جذاب از خود ارایه دهند.

قاعدتا در ژانرهای آخرالزمانی و پسا آخرالزمانی شاخص «بقاء» ارزشی کیفی برای نویسندگانش خواهد داشت، کلیشه ای که بازی و سریال مفروض نیز از آن بی نصیب نمی ماند و سنگ بنای مبارزات تن به تن و جنگ های پیاپی گروهی را رقم می زند در این بین نویسندگان سریال با قرار دادن مخاطبان در پاساژ های بینابینی آنها را با مضامینی اخلاقی و انسان دوستانه همراهی می کنند، به طور مثال در قسمت سوم سریال که زندگی آرام «بیل» و «فرانک» را شاهد هستیم، سریال وارد یک وقفه آگاهانه می شود تا مخاطبش را از صحنه های اکشن و تریلر صرف دور کند تا جنبه هایی از زندگی وفادارانه و عشق به هم نوع و هم جنس را تجربه کند، گاهی ما با خود می گوییم خب که چه؟ اما وقتی اپیزود سوم تمام می شود و از آن فاصله می گیریم و در خلوت به آن فکر می کنیم متوجه این پاساژ بهنگام در کوران حوادث و جنگ های گروهی و تن به تن می شویم و متوجه می شویم که اپیزود سوم فرودی مناسب برای فاصله گذاری متفکرانه برای مخاطب و درک برخی مضامین انسانی در آن آشفته بازار آخرالزمانی است؛ یا به طور مثال در قسمت هفتم «الی» با فلش بکی به گذشته به یاد «رایلی» دوست صمیمی خود می افتد و خاطرات او در شهر بازی متروکه و از دست دادن یک دوست و یار قدیمی تا چه حد او و مخاطبش را وارد فازی احساسی می کند. این دو مورد مثالی است تا به درکی از ریتم سازی مناسب در سریال برسیم، اتفاقی که با تمهیدات سازندگان سریال همراه است تا مخاطبان سریال صرفا با یک اثر اکشن و پر زد و خورد طرف نباشند و مضامین انسانی و اخلاقی متعددی را در سکانس های متعدد سریال شاهد باشند. نویسندگان سریال تلاش کرده اند تا پلات درونی و بیرونی را همسنگ با هم پیش ببرند و علاوه بر نیل آگاهانه قهرمان روایت به هدف اصلی داستان، تحولات شخصیتی و از سر گذراندن برخی تجربیات بین مرگ و زندگی را برای خود و مخاطبان سریال به ارمغان آورند. مواجهه قهرمانان روایت با خودکشی های فردی، خوردن گوشت هم نوع برای زنده ماندن و سوزاندن اجساد آلوده نزدیکان و خویشاوندان از سر اجبار مواردی تکان دهنده است که سازندگان تلاش کرده اند تا با قرار دادن قهرمانان روایت در موقعیت های بغرنج واکنش های آنان را نسبت به وضعیت موجود برای بینندگان سریال به تصویر بکشند، موقعیت هایی سخت و نفسگیر که جنبه های تاریک ابعاد انسانی را بازسازی می کند. نکته جالب توجه استفاده «دراکمن» از آهنگساز اصلی بازی ویدیویی در نسخه تلویزیونی است. «گوستاوو آلفردو سانتائولایا» آرژانتینی که عهده دار ساخت موسیقی متن بازی ویدیویی بوده در نسخه تلویزیونی در کنار «دیوید فلمینگ» تهیه موسیقی متن اثرگذار سریال را به عهده داشته از این رو وی با درایت «دراکمن» توانسته پلان های احساسی را به بهترین شکل ممکن بازتاب دهد و مخاطب سریال را به فضای حسی موردنظر سازندگان نزدیک کند. بنابراین نسخه تلویزیونی سریال باتوجه به تهیه کنندگان متعدد اصلی و اجرایی باتوجه به تامین سرمایه مورد نیاز و سیاست های سازندگان اثر توانسته بر جاه طلبی های «دراکمن» فائق آید و ایده های بازی محور و بلندپروازانه او را به فرمی قابل قبول و باشکوه نزدیک کند تا همواره سریال «آخرین بازمانده از ما» در زمره 250 سریال برتر تاریخ تلویزیونی و شبکه های خانگی جهان قرار بگیرد و به رنکینگ قابل قبولی (در حال حاضر شماره 46) دست یابد. در آینده باید دید که فصل دوم سریال تلویزیونی «آخرین بازمانده از ما» تا چه حد به نسخه دو بازی ویدیویی وفادار است و آیا در نسخه تلویزیونی برای فصل دوم برتری ها و خلاقیت های نسبی چون مضامین مرور شده انسانی در فصل اول نسبت به بازی ارایه شده به وجود خواهد آمد یا خیر.