هشام مطر، دومین فرزند فوزیه طربه و جاب اله مطر، یکی از مخالفان جدی معمر قذافی بود. در 1969 و درپی کودتای قذافی، جاب الله مطر، افسر نظامی لیبیایی که برای ماموریتی اداری به لندن رفته بود، مثل هر آرمانگرای دیگری با اولین پرواز به کشورش بازگشت اما او را از فرودگاه طرابلس مستقیم به زندان بردند، پنج ماه بعد نیز آزاد و خلع درجه کردند.

البته از جایی به بعد، تاریخ درباره جاب اله مطر سکوت می کند. خانواده مطر تنها به واسطه نامه های مخفیانه ای که جاب اله در زندان ابوسالم می نوشت و مخفیانه به بیرون می فرستاد، می دانند که او بین سال های 1990 تا 1996 در ابوسالم به سر می برده است. هرچند از سال 1996 نامه ها متوقف شد و سکوت جای کلمات را گرفت. کتاب «بازگشت» حاصل همین سفرها و خاطرات است؛ مجموعه ای از روایت های هشام از بازگشت به سرزمین مادری ا ش پس از سال ها سرگردانی در دنیا و جدایی از سرزمینی که زندگی و در نهایت پدرش را از او گرفته بود، او حالا بازگشته بود تا واقعیت پنهان ناپدید شدن پدرش را دنبال کند. بازگشت، خودنوشته ای از یک تبعید است اما تبعیدی بی بازگشت. محکوم تبعیدی حالا دیگر ناپدید شده و تنها خاطرات و کلماتش بر جای مانده اند. مطر با مهارتی مثال زدنی، دردها و خاطره های شخصی خود را به قالب خودنگاره ای در می آورد که هم زندگی شخصی خودش و دیگران را به تصویر می کشد، هم شیوه های متمایز سوگواری خویشاوندان برای عزیزان ازدست رفته شان را روایت می کند، هم درباره دوری از وطن و دلتنگی برای خاکش می گوید، هم قصه ربوده شدن پدرش و تلاش های خانواده برای خبر گرفتن از او را بازگو می کند و هم این که از زاویه ای شخصی به انقلاب لیبی و فروریختن این مخوف ترین زندان می نگرد.

نویسنده: هشام مطر

مترجم: مژده دقیقی

نشر: نیلوفر

سال انتشار: 1400