پدیده قاچاق به عنوان یک معضل اقتصادی و اجتماعی و حتی امنیتی، در جوامع مختلف به خصوص در مناطق مرزی سبب شده تا زمینه های مناسب جهت ایجاد اشتغال سالم و پایدار از بین رود و بسیاری از ساکنان این مناطق برای کسب درآمد بیشتر به فعالیت های غیرقانونی و قاچاق روی آورند.

در حال حاضر نیز قاچاق دام یکی از مشکلات عمده استان های مرزی به ویژه استان ایلام است که به علت برخورداری از 425 کیلومتر مرز مشترک با عراق و همسایگی با استان لرستان، خوزستان و کرمانشاه همواره در تمام فصول درمعرض قاچاق دام است.

قاچاق دام زنده گرچه از گذشته در استان رواج داشته، اما در سال های اخیر با افزایش لحظه ای قیمت ها بیش از پیش اوج گرفته است و هر چند وقت یک بار خبرهایی مبنی بر عملیات های موفق نیروی انتظامی در جلوگیری از خروج دام زنده از رسانه های مختلف استانی منتشر می شود.

به گفته کارشناسان قاچاق پدیده معیوب اقتصادی است که در مناطق مرزی فرصت های تولید و اشتغال را به تهدید تبدیل کرده و بر روندهای اقتصادی کشور اثر منفی می گذارد؛ همچنین قاچاق دام و احشام یکی از مسائلی است که علاوه بر بالا رفتن برخی قیمت ها حتی می تواند باعث از بین رفتن شغل برای جوانان باشد.

از طرف دیگر قاچاق و پیامدهای آن امنیت و آرامش اقتصادی را نشانه می گیرد و امنیت غذایی که از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است با قاچاق و خروج غیرمجاز و حساب نشده دام به عنوان عامل اصلی تامین گوشت، به خطر می افتد.

کارشناسان عدم حمایت از دامداران، افزایش نرخ ارز و بسته بودن مسیرهای قانونی را از دلایل اصلی رشد قاچاق دام می دانند، اما عوامل موثر در بروز قاچاق دام به این امر منتهی نمی شود.

از دیگر دلایل افزایش فروش دام توسط دلالان را باید گرانی نهاده های دامی و بالا بودن نرخ دام زنده در خارج از کشور دانست، نهاده های دامی با قیمت گزاف به دست دامدار می رسد و دامدار باید سالانه هزینه های بالایی را صرف دام خود کند، اما در نهایت به دلیل پایین بودن نرخ دام زنده در کشور با ضرر و زیان بالایی مواجه می شود، از این رو عموما دامدارهایی که توانایی پرداخت هزینه های دام خود را ندارند ناگزیر دام های خود را به دلالانی که قیمت بیشتری عرضه می کنند، می فروشند.

فعال سازی دامدار کارت و ارائه تسهیلات به دامداران، خرید داخلی دام با قیمت منصفانه، تحویل نهاده مدت دار، پلاک کوبی دام ها و در نهایت تقویت صادرات، راهکارهایی برای جلوگیری از قاچاق دام در استان هستند.

دام از موارد مهمی است که در اقتصاد و سفره خانوار تاثیر گذاشته و با توجه به بافت اغلب مناطق استان، جزو مشاغلی بوده که از دیرباز تاکنون مردم با آن همیشه در ارتباط هستند و اقتصاد و معیشت تعداد زیادی بر این حوزه استوار است، از این رو برای جلوگیری از ضرر و زیان به دامداران، پیشگیری از قاچاق دام و صادر به کشورهای همجوار و همچنین برخورد با افراد ناسالم و فرصت طلب که قصد ایجاد فساد و اخلال در نظام اقتصادی را دارند، باید به طور ویژه در دستور کار مسوولان قرار گیرد.

فقدان خرید تضمینی فرآورده های دامی نظیر شیر و گوشت از سوی دستگاه های دولتی مشکل دیگر دامداران است که همین امر عرصه را برای جولان دلالان و واسطه ها باز کرده است.